Selasa, 30 April 2013

Bahan Jamita Evangelium Minggu Rogate, 5 Mei 2013

Tangiang Dibagasan Haholongan
Roma 12 : 9 – 12
      A.      Patujolo
Ia buku Rom on digurithon di Korint (15:32) jala masuk do sada sian surat ni ap.Paulus (Pauline) na asli na disurathon dipudi ni pardalananna na patoluhon (15:25). Ndada si Paulus na pajongjonghon huria na di Rom jala nadada hea ibana manopot huria i sian mulana, ala ni do marasing do buku na on sian na asing. Ia holan buku Rom on do na marisihon thologia ni si paulus na mansai sistematis. Jala digurithon do inti pokok ni buku Rom on di Rom 1: 18; 11: 36, ima taringot hasadaan halak Jahudi dohot na so Jahudi di hasintongan marhite haporseaon dibagasan Jesus Kristus. Ala ni Kristus angka halak Jahudi dohot na so Jahudi rup gabe ruas ni Debata na binasabasahon Tondi ni Debata. Tanda angka na bongot tu si ima angka naung tardidi. Ido alana mansai bagas do diuhal ap.Paulus buku Rom on taringot tu haporseaon, hapintoran, Patik dohot lan na asing marhite na patoranghon padomuhon Padan Na Robi dohot Padan Na Imbaru.
Turpuk di minggunta on ima  naeng manogunogu halak Kristen asa sintong manghangoluhon holong ni roha songon hataridaan ni hakristenon na sintong hombar tu suhatsuhat na tinotophon ni Tuhan Jesus (Joh.13: 34-35). Jala dison ma tarida poda na bersifat praktis, songon na nidok ni apostel Jakobus, unang holan teori haporseaon i, alai naeng ma patar parulaon ni halak Kristen hombar tu haporseaon na sintong (Jak.2:14-20). Boha do taringot haholongan i didok Debata ? Hombar tu turpuk on adong ma opat rumang ni haholongan i :
     B.      Hatorangan
     1)      Ayat 9 ; Unang ma marpangansi holong ni roha i. Holong na so marpangansi ima holong na marpangulaon, na patar di parsaoran siganup ari. Sandok panggulmit ni ngolu ni halak Kristen naeng ma tongtong dirahuti holong ni roha. Roha holong mambahen sada halak girgir patupahon ulaon na denggan. Alai boi do marhite nba sai tasangkapi na denggan dompak dongan, gabe tubu holong ni roha dompak dongan i. Marhitehite na pasomalsomal dirinta pasiding na jahat, boi do gabe tubu holong ni roha di dongan. Sabalikna, molo taloas masuk angka pingkiran na roa taringot tu dongan na hinaholongan, pinasiat tu roha angka tuhastuhas na so tangkas dompak nasida, bgoi do runsur jala peut holong ni rohanta di nasida. I do umbahen ingkon pareahon (pilliton) na denggan, unang na jahat, asa magodang holong ni roha di bagasan hita (ay.9). Ingkon manat do hita di angka parjahat na late roha mida angka na masihaholongan, na girgir mamolamola, asa masihosoman angka na maraleale didok rohana.
     2)      Ayat 10; Ingot hamu ma holong ni roha sama dongan Kristen! Masijolojoloanan ma hamu masipasangapan! Lapatanna asa parsaoran ni angka na porsea songon keluarga na masihaholongan di na marhaha-anggi (songon na pasangaphon natorasna/natumua, sisolhotna, oppungna, tulang/nantulangna, uda/inangudana, angkangna nang anggina). Ala ni ima ringkot do ingkon patuduhon parsaoran ni keluarga na masihaholongan. Asa keluarga i do na gabe mambuhai sikap nang pangalaho anggotana keluargana asa masihaholongan. Laos mangerbang ma tu tonga ni huria nang masyarakat pe. Ai ganup halak dibagasan huria i manjalo silehonlehon saguru tu ragam ni asi ni roha na tinurpukhon ni Debata marhitehite Tondi Parbadia (Rom 12 :6; 1 Kor.12:11). Ndada holan i, alai diigil do asa masijoloanan na marlapatan; Asa songon hapataran ni pamatang ni Kristus, huria i di portibi on, naeng tangkas huria i masitumpahan dibagasan holong. I do umbahen ringkot tangkas radotanta parsaoran ni Huria songon sada sistem sosial, asa sandok ruas ni Huria i masitumpahan hombar tu asiasi na di ganup halak. Sangkap dohot tujuan ni aturan dohot paraturan ni huria na sasintongna i ma naeng mangaturhon songon dia do ragam ni asiasi na adong di ganup ruas ni huria i, boi nian tangkas masitumpahan, asa tarbahen Huria i renta di parsaoran, di panindangion dohot panghobasionna di tongatonga  ni portibi on.
     3)      Ayat 11; “Unang sumurut ringgas ni rohamuna....” angka na mangulahon lomo ni roha ni Debata, ima angka jolma naung pinauba hadirionna, ala ni ndang sumurut be haringgasonna mangulahon angka ulaon asi ni roha. Ai girgir do tondina ala marhhite Tondi Porbadia na margogoihon ibana laho mangoloi (melayani) Tuhan. Diigil sian hita asa huria partondi na girgir, i ma huria na so mura mandele atik pe tarsosak dibahen portibi on; tongtong manghirim di parbue na tonggi atik pe mansai manggogo halisungusng manghutur bunga dohot mutik ni hau na denggan i. Mangoloi = melayani (sian hata “δουλευω/ douleuo” merupakan satu kelompok dengan istilah “δουλος/ doulos” yang diartikan “Budak,” maka dalam ayat ini juga bisa diartikan sebagai “jadilah budak daipada Tuhan”) dipatuduhon ma haholonganna marhite na mangoloi parsuruon  ni Kristus mamaritahon Barita Nauli, ima Barita Haholongan. Naeng ma tangkas huria mangaturhon angka ulaon panghobasion na ampit tu parngoluon ni ruas, masyarakat dohot negara. Ala singkat ni Kristus do halak Kristen di portibi on manguduti panghobasion naung pinungka ni Kristus, ingkon tangkas do huria mangarangrangi ulaon panghobasion na manait roha ni sude ruas girgir mangoloi panjouon ni Tuhan i (ay.11). Ala ni mansai ringkot do sada sistem na boi memberdayakan ganup ruas ni Huria patupahon ragam ni panghobasion hombar tu silehonlehon na sian  Tondi Parbadia.
     4)      Ayat 12; Ala sai jugul do huria i di ngolu partangiangon, mangido gogo dohot habisuhon sian Debata nampuna ulaon i. Nunga godang angka buku digurithon taringot tu na laho mangatasi angka parungkilon ni ngolu. Adong ma tolu dapot hita sian ayat on asa marhamonangan hita mangadopisa: Naparjolo, Marlas ni roha mangkirim; las  ni roha nanidokna ndada las ni roha na somal, alai las ni roha dibagasan pangkirimon. Sude angka naung dipadanhon Debata ingkon saut do i di tingkina, tapeopma padanNa i dibagasan rohanta, ala ni i manongtong ma hita dibagasan las ni roha. Songon pandok ni BE.766 : 1-3 Padan na uli “Ho ndang hulupahon”....; Napaduahon, Marbenget ni roha ma di haporsuhon. Sai hira mansai borat do na paduahon on di angka na dibagasan haporsuhon. Boha do hita mangadopi parsualon na so marnaujung i? Sungkunsungkun sisongon i do na mansai manonggopi godang angka halak Kristen. Tung mangkirim dohita molo ro parsualon asa gira marujung asa unang marganjangganjang. Alai jotjot do diajari Tuhan i hita marhite haporsuhon asa marhatauon hita (tahan uji). Asa dipatuduhon marhite hatauon i, kwalitas tinggi ni haporseaonna ido asa didok Debata marhabengeton. Didok di Rom 5:4 Jala dihorhon habengeton ni roha i do hatauon, jala hatauon i do mangkorhon pangkirimon. Ima solusi na margogoihon hita laho mangadopi i. Napatoluhon, Jugulhon hamu ma tangiang! Molo so tahaporsai gogo ni tangiang, gabe sai holan hasomalan di parmingguon do i tahilala. Alai sasintongna tangiang ima dalanta manghatahatai dohot Debata. Songon istilah sinuaeng on mar-handphone; ima dalanta laho manghatai dohot halak na di luat na dao. Alai parasinganna, molo handphone boi do pinangke molo adong sinyal, alai molo tangiang i boi do manang didia pe (didolok, ditombak, dilaut, manang dibagasan butuha ni dekke songon si Jona pe boi do). Ala dinamartangiang i hita ingkon dibagasan tondi do, jala na sai dijugulhon (bertekun, tidak jemu-jemu; Lukas 18:1). Asa ndada holan pintor hatop alus ni tangiang i alai olo do lumeleng.  Saluhutna alus ni tangia i saguru di Tuhan i do (sai saut ma lomo ni rohaM) ala ni i ndada lomo ni rohanta di bagasan tangiang i. Tangiang i asa laho mangantusi dia do sagkap dohot lomo ni roha ni Debata. Boi do diuji kesabaranta marhite na paimahon alus ni tangiangta i, alai na sintong do ianggo padan nang sangkap ni Debata. Asa dibagasan tangiang huhut tarida ulaon na denggan na hinalomohon ni Debata. Heber 10:23 “Momos ma tatiop pangkirimon na taparhatopot i, ai haposan do na marbagabagahonsa!”  
    C.      Sipahusorhusoron
Ø  Godang do jolma mandok nunga diulahon ibana haholongan i, jala mian dibagasn ngoluna, doloht lan na asing. Jotjot do ra tabege sahalak na mora na mangalehon sembako tu angka na pogos manang masayarakat tertentu, asa didok ibana na manghaholongi dongan jolma. Manang sian sisi na asing didok ibana dihatoropan jolma na dihaholongi ibana do Debata sian nasa rohana, hape dihosomi donganna jolma. Ai ndada songon i rumang ni haholongon i. Rumang ni haholongon i naeng ma tarida di ngolu siganup ari  na olo marparsaoran dohot dongan jolma nang musu pe. Hapataran ni haholongon i tarida ma dibagasan ngolu saiganup ari na pinatujolo manghaholongi Debata marhite tangiang.

Ø  Marhite turpuk on naeng do dipatuduhon ap.Paulus boha do sasintongna sikap nang pangalaho halak Kristen. Asa tarida ma sikap na patuduhon hapataran ni Kristus na solider tu angka donganna jolma tarlumobi na sahaporseaon. Asa tarida ma ruas na manghangoluhon tohonan hamalimon,; ima mangaradoti hasadaon, mamodahon hasintongan na sian hata ni Debata jala tongtong mamasumasu. Sada tantangan na umbalga si huria, na boi manegai hasadaon, jala manghorhon hagaleon di parsaoran nang di kerjasama, i ma sikap maradophon angka paburuburu huria i . Tarjou do huria sa sai tongtong ma masumasu manang na ise pe taho, baik secara pribadi manang horong dohot huria marsadasada. Suhatsuhat ni solidaritas sosial na pinangke ni ap.Paulus di turpuk on, ima molo boi halak Kristen di sandok potibi on sapanghilalaan di arsak dohot di las ni roha. Ingkon sisada arsak dohot lungun ni roha do sude halak Kristen molo adong sian Huria i na marmara binahen ni portibi on; laos ingkon sisada las ni roha dohot olopolop di angka na jumpang di parsaoran, panindangion dohot panghobasionna be.

Ø  Goar ni minggunta ima Rogate, na marlapatan Martangiang. Asa ngolu ni jolma na dibagsan tangiang do mian haholongon ni Debata na marrumang ulaon asi ni roha dibagsan ngoluna. Jolma na porsea na manghangoluhon ngolu partangiangon i ma na manghahngoluhon  ngolu haholongon na sian Debata. Mampu ibana patuduhon ngolu si partangiang na tudos tu ngolu i siparholong roha. Nang Jesus pe martangiang do laho manangianghon hita, asa malua hita jolma pardosa on, jala diparmahani manang diramoti. Asa na gok holong tontu tangianghononna do donganna nang musuna pe tu Debata asa dipasupasu Debata ibana. Horas mar-Rogate. Amen.

Minggu, 28 April 2013

Bahan Jamita Epistel Minggu Rogate, 5 Mei 2013

Mananda Debata Marhitehite Tangiang
Matius 7 : 7 – 10
      A.      Patujolo
Ia turpuk on ima bahagian ni jamita dolok (Bindu 5-7), napinasahat ni Jesus tu angka siseanNa dohot na torop, marrumanghon poda dohot pangajaran na mendasar jala marsaor tu tuntutan etis (ruhut ni parange) na ingkon sibotoon, siingoton dohot sihangoluhononhon halak Kristen. Mansai hona jala ampit do turpuk on di ganup ombas, sepanjang zaman. Hinorhon  ni isina na mansai uli jala  bagas, mansai torop do halak Kristen manang so Kristen manguhal huhut mambahen poda jamita dolok i gabe poda jala ojahan di ngoluna. Tontu sahali ala ni ulina dohot argana ma i dihilala, na mansai marguna tu dirina, tu masyarakat dohot bangsona. I do umbahen digoari angka pande bisuk dohot sidiori hata ni Debata Jamita Dolok i pangibulan (pangarimpunan) ni poda taringot tu Harajaon Banuaginjang. Manang “gombaran” bolon ni Harajaon Banuaginjang. Ala ni i do molo tauji manangkasi taringot tu isi ni turpuk on, idaonta ma songon dia Tuhanta Jesus patorangkon taringot tu ngolu ni halak Kristen na sintong di banuatonga on hombar tu rumang ni Harajaon Banuaginjang.
Impola ni turpuk on ima : Martangiang. Didok Apostel Jakobus “Na martangiang do hamu nian, alai ndang manjalo, ala sala tangiangmuna, ai naeng pansuasaehonmuna do i dibagasan hahisaponmuna” (Jak.4:3). Jala sintong do Hata ni Tuhan Jesus mandok: “Manang aha pe dipangido hamu di tangiangmuna marhite GoarHu, asal porsea hamu, ingkon jaloonmuna do” (Mat.11:24; Joh.14:14; 16:23). Ala ni i do dijolo ni turpuk on dipatorang Tuhan Jesus lapatan ni  na martangiang manang ngolu ni partangiangon i, asa unang holan songon na pajojorhon nasida di hata ni tangiang i, alai asa tutu dihangoluhon partangiangon i dibagasan sude aktivitas kehidupan. Diajari Tuhan Jesus do hita mangido na ringkot tu harajaon ni Debata, asa ro harajaonNa manggomgomi hita dohot huriaNa di portibi on. Asa lomo ni roha ni Debata ma na manggomgomi rohanta dohot ngolunta. Jala diajari do hita mangido nasa na hasea di ngolu siganup ari on, jala nunga dihamham pangidoan na pitu di “Tangiang Ale Amanami” i sude nasa na ringkot di hita di pardagingon nang dohot di partondion pe. Jala i ma sipapataron ni turpuk on tu hita di Minggu Rogate on.
      B.      Hatorangan
     1)      Molo tajaha ayat 7 on, adong do tabereng tolu dalan na niajarhon ni  Tuhan Jesus laho martangiang, i ma marhitehite pandohan “pangido hamu ma”, “lului hamu ma”, dohot “tuktukhi hamu ma”. Molo tadapothon Debata huhut mangido pangurupion, tangiang do i. Molo talului pangurupion sian nasa roha tu Debata, tangiang do i. Molo tatuktuk pintu ni banuaginjang i asa dialusi Debata hita, tangiang do i. Saluhutna i joujou manang kunci rahasia dohot hasintongan ni pangajarion/parenta ni Tuhan Jesus (imperativus Dei), asa martangiang. Disosoi si partangiang i asa bersemangat sian nasa roha, ndang holan menunjuk aspek emosional semata, alai sikap dohot roha na marsitutu. Tung sura pe adong sabatsabat manang ambatambat dohot kesulitan-kesulitan ingkon berusaha do ibana manaluhonsa. Ndang marguna halosohon, ndang marguna halembaon, ndang denggan na marsanggasangga. Partangiangon na manongtong ndang sahalisahali, i ma suruhan manang dasdas na wajar ingkon ulahonon ni angka na mangihuthon Tuhan Jesus. Angka sisean, sude halak Kristen ingkon do  mangido manongtong, mangalului manongtong, manuktuhi manongtong, ala jotjot do hita sai manghaporluhon, jala porlu do hita mangido pangurupion sian Amanta na di banuaginjang i. Jadi naeng ma gabe identitas manang jatidiri ni halak Kristen i, jala sian nasa roha, ndang asalasalan (mampar roha), manang unang ma holan mode sambing (songon halak Parise) dohot Sibotosurat, Luk.18:11) partangiangon i. Debata Ama na di banuaginjang i do hasahatan dohot tujuan ni tangiang, Ibana do na tuk mangalusi dohot mangungkap pintu ni harajaonNa.
    2)      Angka tangiang na marpardomuan laho pasangaphon Debata dohot pahothon haporseaon, na so marsanggasangga manang di tingki na tarsosak sambing hita martangiang, angka pangidoan sisongon i do dioloi Debata. Tangiang i do dalan mambuka pintu parsaoran na imbaru dohot Debata, mangido sipangidonta, panghubung di hita tu Debata. Martangiang i ma pasahathon petisi (petition padanan kata “prayer”: himbauan, usul atau permohonan), dohot aspirasinta i ma dambaan, pandapot dohot sude panghilalaanta na denggan manang na so denggan dohot sude unekunek ni rohanta. Aha pe isi ni aspirasi dohot petisi na tadok, ditangihon Debata do. Dilehon do jaminan/kepastian taringot tu hasil ni tangiangta, i ma sai na lehononaNa, sai na jumpangan, sai na ungkaponNa do. Ala ni i do umbahen na didok angka ama ni Huria na parjolo i : Na margogo situtu do tangiang ni si partangiang (partigor), molo dihaburjuhon. Dihorhon tangiang i do satonga ni ulaon. Tangiang i do songon pelean uapna hushus di adopan ni Debata. Tangiang i do dimensi keempat ni angka na porsea, noi manghatai dohot Debata na badia i.
    3)      Dipatudos Tuhan Jesus do hajongjongan ni na mangido tu hasahatan ni pangidoanta, i ma songon ama maradophon anakna. Songon  i ma gombaran hasolhoton ni parsaoranta tu Debata paboahaon na Amanta situtu Ibana, jala anakna sistutu hita. Songon pos ni roha ni dakdanak tu amana songon i ma pos ni rohanta mangido tu Ibana. Didok Tuhan Jesus: “Ise sian hamu jolma, na mangalehon batu tu anakna, molo indahan dipangido, jala mangalehon ulok molo dengke dipangido?”. Ndang hea ama na di portibi on mangalehon na sala tu ianakhonna, na jorbut/berbahaya, na mematikan. Alai mangalehon sipanganon na pangoluhon do, i ma na mangalehon indahan singkat ni batu dohot dengke singkat ni ulok. Dipatangkas Tuhan Jesus marhite pandohan : “Gari hamu angka parjahat umboto mangalehon basabasa na denggan tu anakhonmuna” (Parjahat di hata Gorik: “paneros” lapatanna : sibolis manang na sibolison), boi do pangantusion on songon na alo, suhar tu rohanta. Alai na naeng dohononna molo gari hamu angka jolma manang angka ama na di portibi on (pardosa), na olo sibolison, na so boi manongtong mangarajai dirina, terbatas do gogona, sipatupaonna, jala na marpangansi manang marpangea pambahenanna, mangalehon angka na uli tu anakhonna, jala angka nauli do dijalo anakna i sian amana.
    4)      Marhite tudosan na mansai torang i, naeng patuduhon keakraban dohot hajojonok ni pardomuan ni Debata na songon Ama tu hita angka AnakNa. Naung gabe anak ni Debata do saluhut angka na porsea di Tuhan Jesus Kristus, jala ndang dibagasan hubungan biologis. Ndang pe di pangke pandohan hata “teknos” dohot “pater” boi marpardomuan tu kekeluargaan manang hubungan anak dohot ama dalam garis keturunan. Lapatanna, naung gabe anak ni Debata do hita ndang ala garis keturuna Israel , alai ala panobusionNa do. Dung ditobus gabe masuk ma na porsea i tu sada parsaoran keluarga rap dohot Tuhanta Jesus na manjou Ama. Alai manang ise na barani mangokui naung gabe anak ibana di adopan ni Debata ingkon martanggungjawab ma ibana di angka pangalaho dohot ulaonna, i ma mangulahon lomo ni roha ni Amana. Asa molo dung tadok Amang tu Debata, adong ma garis manang hatontuan ni Ama i na ingkon dihangoluhon, i ma tangkas umboto dohot manghatindanghon naung gabe tajalo tondi haanahon. Andul sumurung do Ama Debata na di banuaginjang i sian ama na di portibi on. Ndang adong hasusaan di Ibana molo martangiang hita tu Ibana. Gok asi dohot holong ni roha do Amanta na di banuaginjang i maradophon hita, jala dibagabagahon do na tangihonon jala alusanNa do tangiangta i. Ai Debata na jonok do Ibana na boi jouon jala jumpangan di sude gerak kehidupan. Ala ni i ingkon pos situtu do rohanta di Ama i, na mangalehon na dumenggan di ngolunta di portibi on, nang na marpardomuan tu ngolu sogot sisalelengnilelengna. Tarida do i marhite pandohan di ujung ni ayat 11, didok: “lam Amamuna na dibanuaginjang i ma so lehononna arta na denggan....”. Lehononna arta na denggan, lehononNa tu hita Tondi Parbadia, i ma silehonlehon partondion na tumimbo jala na umbalga. Marhite Tondi Parbadia i nunga di hita saluhut angka silehonlehon na binagabagahon ni Tuhan Jesus tu hita dohot angka na naeng lehonon ni Ama i tu hita.
     C.      Sipahusorhusoron
Ø  Rogate lapatanna martangiang. Tangiang do ngolu ni halak Kristen manang na porsea. Ulaon na manongtong do tangiang i dingolu ni na porsea. Ulaon na so marpansandian i di ngolu ni jolma dohot Debata. Marhite tangiang i do jolma manjou Debata na hinaposan ni rohana. Jala Debata na manangihon tangiang i, lehononna do alus tu angka na manghaburjuhon i di tingki haheheonna be. Ala ni i do ndang  pola diaturhon tingki dohot inganan sadihari/ didia hita martangiang. Zamanta nuaeng digoari zaman informasi komunikasi na tarida sian kecanggihan alat komunikasi dohot informasi, na mambahen potibi on hira sada kota na balga nama, ai sude informasi sian sandok portibi on dapot hita holan marhite internet. Alai satingkosna, jumago dope alat komunikasi ni halak Kristen. Nunga sian najolo adong alat on, tanpa operator, ndang marbayar, tanpa pulsa, terbuka 24 jam, tanpa veronica, tanpa tulalit, tanpa diluar jangkauan. Jala jarakna, ndang tanggungtanggung. Sian banuatonga ssahat tu banuaginjang. Aha ma i? I ma TANGIANG, ima alat komunikasi dua arah (timbal – balik) ni jolma dohot Debata.
Ø  Martangiang i ma pos ni rohanta di Debata na songon Ama di hita, ai ndang di bagasan pangantusion paramaon na di portibi on sambing parsaoranta tu Debata, alai tung sumurung sian i do. Na dumenggan, na umuli, na mauliutus do dilehon Debata alus ni angka na rade sai mangido, mangulului, manuktuhi, di angka na martangiang dibagasan tondi dohot hasintongan (Joh.4:24). Molo di dok dibagasan Tondi dohot hasintongan na marlapatan doi; tangiang i diuduti marhite pangalaho na sai mangoloi jala mangulahon parsuruon ni Debata dibagasan ngoluna siganup ari, unang marpangalensem, mangulahon hatigoran. Lukas 6 : 46 “Boasa antong goaronmu Ahu Tuhan, Tuhan, hape ndang diula hamu na Hudok ? Di na martangiang i naeng patuduhononta ngolu na so holan mangido tu Debata alai huhut do niulahon pangidoanNa marhite na mangolu dibagasan hasintongan ni Debata marhite HataNa nan patikNa. Songon Raja Hiskia na barani do ibana manjalo hahipason ala ni parsahitonna sian Debata. Dipaingot Ibana do Debata diangka parulaonna nang ngoluna dibagasan hasintongan do. Dungi dilehon Debata ma hahipason nang ganjang ni umur sahat tu 15 taon. Songoni nang ap.Paulus dohot si Silas nang dihurungan pe nasida sai diingot do martangiang huhut mamuji Debata; nasida mandapot haluaon sian hurungan i, na sotinagam hian (Ul.Ap.16: 19-34). Jak.5:16b “Na margogo situtu do tangiang ni angka partigor, molo dihaburjuhon”. Taingot ma angka naposo ni Debata nang songon si Jona, si Daniel, Elia dna. Ala ni i hita dina laho  martangiang i ndada holan na mangido sian Debata alai ingkon huhut do niulahon aha na pinangido Debata dibagasan  ngolunta. Horas mar-Rogate ma dihita saluhtna. Amen.
Ø  Ende BE. No. 487;  BE.536; BE.632:2 ; BE.636; BE.814; 

Rabu, 24 April 2013

Bahan Jamita Evangelium Minggu Kantate, 28 April 2013


Pasangap Ma Debata
Ulaon Apostel 11 : 15 – 18
A.      Patujolo
Angka halak Jahudi di tingki ngolu ni Jesus adong do naung mangihuthon jala porsea tu Jesus alai godang do na so apala tangkas mananda Jesus umbahen adong pigapiga halak sian nasida gabe muba rohana marbalik mangalo angka siihuthon Jesus, ima ala sai margogo dope dirohana “Patik ni Si Musa”. Molo dipingkiran nasida ia Patik si Musa i doshon doi dohot Patik na sian Debata. Dilehon Debata do patikNa asa diulahon jolma i, alai na so mangulahon patik i, ima na mangalaosi patik ni Debata (ptds, 1 Joh.3:4 “Pangalaosi do ganup na mardosa, ai pangalaosion do dosa i”). Adong patik dohot uhum, jala uhum nanilehonNa i manghuphupi hita tu ulaon na ingkon sipatupaon. Na gabe dilegalisasihon do uhum i laho mangukur haholongan dohot hatigoran ni Debata. Isarana didok uhum i: “Unang ho mamunu”. Nunga 2500 taon umur ni uhum on digurithon Debata di sada batu lei. Dilehon tu Bangso Israel  marhitehite naposoNa si Musa. Alai ingkon botoonta do, dilehon pe batu lei i ndada gabe sada jaminan tu bangso i asa malua sian angka pamunu. Alai paradoksal do sifatna; hape godang do angka jolma sian luar ni bangso Israel na manghasubangkon pamunuon, tung pe ndada hea nasida umbege taringot patik nasampulu i. Molo sian panghilalaan do sasintongna nasida do na tangkas boi parbagahon gabe dongan sahundulan asa halak Israel na umboto patik alai sai neang tanganna laho mamunu. Manang dihata na asing boi ma nidok : tumagon do iba mardongan dohot na so saugamo dohot iba asa dongan angka Kristen digoari dirina hape sibolis do.
Nuaeng lam tapabagas ma: tama dope dohonon bangso ni Debata holan ala namangulahon patik i ? Mangulahon angka uhum dohot patik ni Debata naeng patuduhon haboion na boi panangkokhon haulion ni pangalaho na boi boanon sahat tu ari sogot, jala na manghirim di asi ni roha ni Debata asa partohap di Harajaon-Na. Denggan do nian i, alai umbalga sian i nunga adong marhite Jesus Kristus na mangalehon ngoluNa tu hita. Ala ni unang ma tahilalahon parulaonta di patik dohot uhum ni Debata na umbalga alai ala asi ni roha ni Debata do dibagasan Jesus Kristus na umbalga. Kemampuanta ndang dos dohot Debata molo sai dihandangi dibagasan uhum ni ugamo.
Dijolo ni turpuk on dibaritahon do paboa; dibege angka apostel dohot angka dongan sahaporseaon di Judea, ia angka bangso sipelebegu manjangkhon Barita nauli. Dung sahat ap.Petrus tu Jerusalem, marsual ma ibana dohot angka na porsea sian Jahudi (na pamanat pasunaton). Didok rohanasida ia haluaon i holan tu angka na mangulahon parsunaton do. Memang sian mula ni angka siihuthon Kristus uju i, ima na berlatar belakang angka na marsunat manang digoari halak Jahudi. Memang dihatiha i nunga lam torop angka siihuthon Kristus sian 3000 halak sahat tu 5000 halak (ipe holan baoa do i etongon ni halak Jahudi, molo dipamasuk angka parompuan dohot angka ianakhonna nunga hirahira 15.000 halak Kristen) di luat Jerusalem nang dihumaliangna. Alai sahat do haKristenon i tu Sidon, Samaria dohot angka huta diluar Jehuda. Jala adong do na berlatar belakang Junani. Alai na gabe parsualan ima; ia halak Jahudi adong do hasomalan manang adat-istiadatna suang songon i do nang halak Junani (Gorik). Jadi nadua horong on marnampunahon idealismena sandiri.  Alai halak Jahudi merasa nasida ma natumimbo sian bangso naasing, jala adat-istiadat nasida ma na gabe patokan siihuthon Kristus. Boi ma dohononta mansai sompit do pangantusion haholongon i di roha ni angka halak Kristen na parjolo uju i.
Alai andorang masa parsalisian i nunga dipabotohon Tondi ni Debata laho mangalusi parsalisian i, ima marhite: “sada inganan na maropat suhi  tartantan sian ginjang dijolo ni si Petrus”. Pola nunga tolu hali dipamasa Debata i dijolona asa ingot si Petrus; ia jolma jotjotan do manguhumuhumi donganna jolma jala manghilala dirina na tigor. Na marlapatan nunga diungkap Debata taringot tu haluaon i ndada holan tu sada bangso, alai tu saluhut bangso do di portibi on termasuk tu halak Junani.  
B.      Hatorangan
Pandidion dibagasan Tondi saguru di hamubaon ni sasahalak; digohi las ni roha, angka parhataan naginohan ni Tondi Parbadia jala margogo laho marpanindangiaon (Ul.Ap.2:4; 4:31; 8:15-19). Ido umbahen, ditingki Ap.Petrus paboahon tu angka apostel dohot angka dongan na di Jerusalem taringot si Kornelius dohot donganna sabagas manghatahon di hata na asing dohot mamuji Debata.(bd. Ul.Ap.10:45-46), porsea do nasida Debata na mangalehon haluaon tu angka jolma na so Jahudi (ay.18). Pandidion dibagasan Tondi unang ma dilapati masa ditingki on molo so diihuthon marhite angka pangalaho na marrumang partondion (manang songon marhata sileban). Molo di Buku Ulaon ni Apostel ndada hea diantusi pandidion dibagasan Tondi holan pemahaman haporseaon. Alai tarida doi dibagasan pandidion marhite aek, songon na pinatupa si Johannes Pandidi. Ia pandidion i ndang tarsirang i sian haporseaon di Jesus dohot sian hasasaor Tondi Parbadia. Pandidion ima sada simbol na tardidi dibagasan tondi na marrumang aek. Ima asa diingot ap.Petrus pandidion i na masa tu si Kornelius (10:47; 11:16). Molo nunga tangkas dibereng nasida na masa i, tung boha ma nasida manghatindanghon na so tutu taringot tu tondi  i ? Sisongon on masa di ditingki ap.Paulus mangula di Efesus, ia godang do pe nasida na so umboto taringot tu pandidion dibagasan Tondi (19:3). Jala tangkas ma na dua apostel on ima Petrus dohot Paulus padomuhon na dua ragam pandidion on (Pandidion marhite Aek dohot Pandidion marhite Tondi Parbadia). Molo pandidion marhite aek manggombarhon pandidion marhite Tondi Parbadia, ala ni ima sude prinsip na adong dibagasan Tondi Parbadia ingkon adong ma i dibagasan pandidion marhite aek. Ala ni ingkon ingotonta do; ianggo na melambangkan ndang boi bertentangan i dohot na dilambangkan. Namarlapatan; aha na tarida dibagasan Pandidion marhite Tondi Parbadia ingkon tarida dibagasan Pandidion marhite aek. Ala ni i ndang margogo ap.Paulus laho mangambati na masa i. Ai diboto apostel i do i na sian Debata do hagogoon i marhitehite Tondi Parbadia.
Mansai maol do Panjaloon ni angka halak Kristen Jahudi di Jerusalem , siala ni i ma sada alus na mansai uli sian ayat 18 : “Dung dibege nasida hata i, hohom be ma, gabe dipuji ma Debata, angka ninna ma: Asa dohot do hape tu halak sipelebegu dilehon Debata hamubaon ni roha asa mangolu”. Mansai ringkot do turpuk on, ala patuduhon maol ni roha  halak Jahudi manjalo haluaon na sian Jesus Kristus, siala pangantusion na so tigor taringot tu Patik ni Debata na pinadalan nasida dibagasan Uhum ni si Musa. Asa mangalo pangantusion na sala i do umbahen ap.Paulus manurathon Rom 14:17 “Ai ndada sipanganon manang siinumon harajaon ni Debata; hatigoran do dohot hadameon dohot las ni roha di bagasan Tondi Parbadia” . Asa dipaingot nasida songon angka naung porsea unang merasa diri eksklusif jala mamereng jolma na asing gabe musu na ingkon sipasidingon. Molo nunga dibasabasahon Debata tu hita haluaon, laos dos do Basabasa ni Debata tu sude jolma. Rom 10:12-13 “Ai ndang adong imbar ni Jahudi manang Junani; ai Sada do Tuhan ni saluhutna, naung marbasabasahon sian hamoraonna tu saluhut angka na manjou Ibana. Manang ise pe na manjou goar ni Tuhan sai paluaonNa do”.  Molo didok pe manang ise tontu marlangku do tu sude jolma ndang mardia imbar (bnd.Rom.10:14). On ma na ingkon bagas rimanganta, tung tarpatupa hita do laho mamaritahon Barita Nauli molo sai marroha eksklusif hita? Adong do na gabe siihuthon Kristus molo so adong na mamaritahonsa ? On ma na gabe tugasta, ima hita angka na tarjou mangulahon parsuruonNa i. Molo sai tapangke do roha na manghilala na tama sian na asing na marlapatan nunga patuduhon holong na marpengpeng. Molo taulahon on, tarida ma disi pangalahonta na so mangulahon parsuruonNa i ima haholongan i.
C.      Sipahusorhusoron 
 Ø  Boi do ra tasulingkiti rohanta; betak sai ganggu dope rohanta molo marpungu hita ditongatonga ni halak na so tatanda dope ? Molo ganggu dope rohanta, tontu ndada hita sandiri na manghilalahon sisongon i. Ala memang somalna pasti songon i do sude hita jolma manghilala sisongon i molo ditongatonga si torop jolma na so tatanda. Isarana molo masa parpestaan; godang na so tatanda ditonga parpestaan i, tontu talului do inganan na tenang haruar sian torop ni jolma i. Boi do marhite na mamulik tu suhisuhi sopo i, manang mamaereng handphone manang sai tausahahon do laho patupa kesibukanta sandiri. Tung maol do jumpangan jolma pintor olo sigop menak marsaor tu hatoropan jolma na baru pe tinandana. Mansai tandi do i, molo ditongatonga ni angka naung tatanda hian, angka dongan, nang keluarga. Jadi molo songon i do rumang ni hasomalanta tontu mansai sompit do pe pangantusion haholongon i dibagasan haporseaonta ganup.
 Ø  Didok Jesus ndada angka na porsea i na dapotan asi ni roha ni Debata, alai angka parjahat i pe ndang dao sian panatapan ni Debata, “Asa tung gabe anak ni Amamuna na di banua ginjang i hamu: Ai dipabinsar do mata ni arina tu angka parroha na jahat nang tu na bonar, diparo do udan tu parroha na tigor nang tu na geduk” Mat.5:45, 46-47. Asa gabe sipaingot do on tu hita angka na porsea asa unang ma merasa eksklusif hita di na mangolu on dohot na egois, mementingkan diri sendiri. Asa pangantusion holong i songon holong ni Debata do dibagasan Jesus Kristus (bnd.Joh.3:16), asa sude malua, jala sifat haluaonNa i universal do. Asa laos songon i ma haholonganta tu sandok dongan jolma. Molo so hita be, ise ma ? Molo na pasahathon holong on tu angka dongan jolma mansai ringkot do, “Halak na so marholong ni roha, i do na so tumanda Debata, ai haholongon do Debata” (1 Joh.4:8)Ø   
 Ø  Goar ni Minggunta ima Kantate na marlapatan “Endehon hamu ma di Jahowa Ende na Imbaru” (Psalm 98:1). Ende na Imbaru marlapatan doi angka haimbaruon na tarida dibagasan sikap hidup siganup ari, ima sai tongtong mananggalhon hadosaon na lohot di roha i tu hamubaon ni roha siganup tingki nang siganup ari. Ala ni mansai ringkot di  angka na porsea i manjalo hasesaan ni dosa ganup ari  sian Debata dibagasan ngolunta. I do umbahen diganup parmingguonta sai masa do liturgi hasesaan ni dosa. Asa marhite i ma tung gok las ni rohanta ala sesa dosanta jala tau hita mangendehon ende na imbaru dibagasan las ni roha. Angka na porsea na mangendehon ende na imbaru patuduhononna do sikap-sikap na marsaor, na mangurampakkon roha na marbolatbolat, dohot na pasisi dirina sian jolma. Asa dipatuduhon ma dirina gabe hatiuron, laho patiurhon na dihumaliangna marhite parsaoran dohot lingkungan dohot na so sabangso, dohot na so sa ugamo ndang mardia imbar na mora manang na pogos pe. Asa bagas ma tanom dibagasan rohanta taringot ni impola ni haluaon na binoan ni Debata dibagasan Jesus Kristus, asa haluaon i ndada holan di hita, alai naeng ma taruli angka na asing marhite pambahenanta mangurupi nasida dibagasan hatiuron na sian Debata. Jala hita ma ulaula ni Debata laho pasahathon Bari Nauli i tu sandok portibi on marhite parulaanta. Sadia godang ma na tuk tarpatupa hita laho mangarahon dongan jolma na dibagasan haholomon dope, asa taruli hatiuron nasian Debata nasida jala tung boi nasida marolopolop, marendeende mamuji pasangap Debata siala haluaon na jinalo nasida i. Horas Mar-Kantate ! Amen.

Rabu, 17 April 2013

Bahan Jamita Epistel Minggu Kantate, 28 April 2013


Saluhut Natinompa Puji ma Jahowa
Psalmen 148 : 1 – 14

             A.      Patujolo
Mangihuthon iangka pande bisuk ia turpuk on sian raja David do, dung i lam mangerbang ma dung ditingki habuangan di Babel. Ia judul ni turpuk on ima “Tingting mandokhon langit dohot tano on mamuji Debata”. Turpuk on marisihon angka pujipujian tu Jahowa, asa sude mamuji pasangaphon Debata Jahowa. Kontinuitas ni turpuk on ima sian turpuk di minggu na salpu na marimpola taringot tu pamujion (jubilate). Ala ni i sai hira dos do pe unok ni turpuk on sian na salpu i, asa sude ruas mangharingkothon ngolu na dibagasan pamujion marhitehite angka ende pujianna tu Debata Jahowa. Indada adong parasingan angka na tinompa, saqndok sude na marende mamuji pasangphon Debata Jahowa siala pambahenanNa na so hatudosan jala na songkal i. Asa alamat ni endeende pujianta holan tu Debata sambing do. Molo disungkun tu hita angka aha na binahen ni Jahowa tu hita ? tontu ndada tarpajojor hita i, holan na marendeende i do alus ni angka na porsea paboahon halongangan sambing do na tajalo sian Debata Jahowa.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                
B.      Hatorangan
1)    Ayat 1 – 6 : Angka na di hajanghajang Puji ma Tuhan. Dison diarahon do asa sude mamuji Tuhan sian “surgo” dohot sian “langitlangit”. Najumolo asa mambahen pamujion, dipasahatma tu angka sururusuan na tongon jongjong disiamun dohot disihambirang harajon ni Debata.  Joujou namangihut dipasahat tu “mata ni ari dohot bulan nang nasa bintang na marsinondang, tu langit dohot aek na adong dope di ginjang ni langit. Lapatanna asa hajanghajang na di langit manang di bona ni nasa aek na adong di ginjangni saluhut langit, disi ma Debata maringanan (Pslm.29:10). Sandok nasa na tinompa na maringan di langit, tarjou laho patupa pamujion dohot pasangaphon goar ni Debata. Pamujion i marojahan tu hatimbulon ni Debata marhite angka natinompaNa i.
2)    Ayat 7 – 14 : Angka na di tano puji ma Tuhan. Ndada holan na dihajanghajang nang dilangit na mamuji goar ni Debata Jahowa, dohot do nang portibi on (na ditano on) ro di isina pe. Ala ni i sude angka na tinompa ni Debata tarjou laho mamuji jala pasangaphon Debata; angka tanoman, na didolok, di robean, angka binatang, na di darat nang na di aek pe, dungi sahat ma muse gokhon i tu joma asa sude mamuji Tuhan i. On ma typologi ni panompaon ni Debata. Asa sude na tinompa na i ndang adong na so mamuji Debata, ingkon sude do hape. Unang adong sada pe na so umboto mandok mauliate tu Debata, ingkon sude do boi mandok mauliate tu Debata marhite pujipujianna. Ala ni i ndang adong parasingan ni jolma sian na asing na tinompaNa i. Sude do tarjou laho mamujimuji Debata siala pambahenanNa i ndada tarhatahon be.
           C.      Sipahusorhusoron
v  Turpuk on mangondolhon : panjouon tu saluhut angka na tinompa ni Debata asa ro marende dohot mamujimuji pasangaphon Debata. Ingkon sude do laho mamuji Debata siala denggan nibasaNa tu angka na tinompaNa. Ndang adongmardia imbar luhutna do marendeende, jala tarida ma universalitas ni haluaonNa i (diatas langit nang na ditoru ni langit pe). Dibagasan pujipujianna i do dipatuduhon panindangion nasida taringot tu pambahenan ni Debata. Dihatindanghon angka na tinompa ni Debata do pambahenanNa, jala dipatuduhon ma hinaringkot ni Debat dibagasan parngoluon nasida. Laos gabe sada panindangion na tutu ma on dihajolmaon na gabe haposan ni Debata laho mangaramoti angka na tinompaNa i. Ima laho mangarahon sude dongan jolma laho mamuji Debata dohot marhite na mangaramoti angka na tinompa Nai gabe boi mamujimuji Debata. Disi ma tarida keserasian, kerukunan ni angka jolma (toleransi) dohot keharmonisan. Laos tarida do i di keberlangsungan hidup angka na tinompa i, marhite pelestarian alam. Nunga singkop ulson ni Debata di panompaonNa. Nuaeng tugas khusus dipasahat Debata tu jolma songon bukti hataridaan ni pamujion ni jolma tu hatimbulon goar ni Tuhan i, ima: asa jolma i mangaradoti jala melestarikan lingkungan hidup. Nasa na manggulmit naeng patuduhon hatimbulon ni Debata Jahowa, lapatanna; panompaon i ndang holan tu hinaringkot ni jolma tano on: dohot do tu haporluan ni mahkluk na asing. Ala ni i denggan ma manisia i manjaga na pinasahat ni Debata. Asa tarida ma disi “Imago Dei” dibagasan hajolmaon na gok asi ni roha i laho mangaramoti saluhtna.
Selama bertahun-tahun, sebuah keyakinan yang muncul bahwa keadilan, perdamaian dan penciptaan terikat bersama-sama telah menemukan ekspresi dalam study World Council of Church dan program aksi Partisipatif dan Berkelanjutan Masyarakat (JPSS; Just, Participatory and Sustainable Society), proses konsili untuk Keadilan, Perdamaian dan Integritas Ciptaan (KPKC) dan, terakhir, Teologi Hidup (TOL; Theologia Of Life) Program. Pencarian, pada 1970-an, untuk "masyarakat yang adil, partisipatif dan berkelanjutan" merupakan tanggapan terhadap pengakuan tumbuh dari kegigihan kemiskinan dan kesengsaraan dan batas-batas dan ancaman terhadap kapasitas bumi untuk mendukung kehidupan manusia. Antara keenam (1983) dan ketujuh (1991) majelis, WCC mengajukan banding ke gereja-gereja untuk membuat komitmen publik dan melakukan tindakan umum tentang ancaman terhadap kehidupan di bidang keadilan, perdamaian dan keutuhan ciptaan sebagai bagian dari esensi apa artinya menjadi gereja.
Sejak tahun 1991, upaya ini telah berpusat pada mengartikulasikan sebuah "teologi kehidupan". Dalam serangkaian 22 studi kasus, kelompok-kelompok lokal dari seluruh dunia telah memeriksa salah satu dari sepuluh afirmasi yang dibuat pada tahun 1990 se-dunia pada pertemuan KPKC, dan telah berusaha untuk memahami kedua apa yang tersirat dalam konteks mereka sendiri dan bagaimana elemen-elemen lokal masuk ke dalam analisis global.
Program-program ini, yang masing-masing dibangun di atas wawasan pendahulunya, berusaha untuk mendorong gereja-gereja untuk membuat komitmen mahal untuk keadilan, perdamaian dan penciptaan. Mereka juga berusaha untuk mengidentifikasi dan membuat koneksi terlihat, dan untuk mendorong gereja-gereja untuk menjaga mereka dalam pikiran ketika menangani keadilan, perdamaian dan masalah penciptaan.

v  Sude do tahe angka na tinompa i dibohali marhite halobian ni ganup na tinompa Na i asa boi mangolu. Nang tarlumobi angka jolmai pe tung boha pe ditompa Debata pamatangna, singkop manang dang sai dilehon Debata do halobian asa boi tongtong manahan di mangadopi ngolungolu siganup ari. Tarlumobi ma hita na hinongkhop ni Kristus gabe siseanNa. Tung diparbohali do hita laho mangulahon parsuruanNa i dina laho mamaritahon Barita Nauli i termasuk ma tu saluhut angka natinompa ni Debata asa tarida ma disi Keadilan Perdamaian Keutuhan Ciptaan (KPKC).
v  Tung godang do na mangambati hita asa marendeende mamuji Debata; tantangan na niadopan angka na porsea di bagasan ngoluna ganup marsadasada, tantangan ditonga ni keluarga, ditonga ni huria, nang ditonga ni masyarakat (intoleransi). Boha do bahenonta asa boi hita marendende mamuji Debata molo ro sitaonon i? Tontu ingkon mardongantho Debata do hita dibagasan ngolunta siganup ari. Johannes 15:5 “Ahu do hau anggur i, hamu do ranting i. Na mian di bagasan Ahu jala Ahu di bagasan ibana, i ma na marparbuehon godang; ai ndang tarula hamu agia aha, anggo so mardongan Ahu”. Asa tarida ma parbue ni angka na sai tongtong dibagasan Tuhan sai dibagasan ngolu na mardende ima na sai tongtong marpanindangion taringot tu habalgaon ni Debata dohot hasongkalonNa. Margogo ma angka na dibagasan Tuhan i songon panindangion ni Ap.Paulus (Pilipi 4: 4; tongtong marlasni roha).
v  Asa mardomu tu goar ni minggunta ima Kantate : Endehon hamu ma Dijahowa Ende na Imbaru (Pslm.98:1) Tugasnta ma mangarahon saluhut na jolma nang angka natinompa asa mar-Kantate/marendeende marhite panindangion na mangolu : manogunogu, mangurupi, mambaluti, pangoluhon, pahisarhon dna. Songon naniulahon ni Jesus. Jala tarlumobi tahatindanghon ma hita naung hinonghop ni Kristus; Ia Jesus Kristus i naung manaluhon sorop ni sibolis nang hamatean i, gabe parjambar hita dihangoluan na sorasuda i, gabe marendeende , marolopolop ma hita mamuji pasangaphon Ibana. Amen.

Sabtu, 13 April 2013

BAHAN JAMITA EVANGELIUM MINGGU JUBILATE, 21 April 2013

Mangolophon Debata
Psalmen 66 : 1 – 7
      A.      Patujolo
Dibagasan turpuk on ditaringoti do asa ganup bangso mamuji Debata siala pambahenanNa, i ma pangaramotion dohot pandonganionNa, di sejarah parngoluon ni bangso i. Bangso Israel ima bangso ni Debata na ‘memiliki pengalaman khusus’ dung mulai haruar sian Misir, di parhorsihan, sahat tu Tano Kanaan. Hea nasida tarbuang, alai ro Debata paluahon nasida sian habuangan, mamboan mulak tu tano naung pinarbagaNa tu ompunasida, i ma Tano Kanaan. Jadi, joujou asa mamuji Debata ala ni pambahenanNa di pardalanan ni ngolu ni bangso i.
Dibagasan kesadaran manang panandaon na songon i do raja David manurathon buku psalmen on, khususna turpuk on: dibuhai ma i sian perenungan pribadi taringot nasa sangkap hatuaon ni Debata na sai balga di tano Misir.
     B.      Hatorangan
1)    Ayat 1 – 4. Parpsalmen on bagas mangarimangi ia tung mansai ringkot do jolma marolopolop mamuji Debata. Gariada tahe tung saluhut tano on, diigil parpesalmen on laho patuduhon las ni rohana manghalashon denggan basaNa. Memang pengalaman khusus ni bangso ni Debata do haborhatan ni panandaon ni parpsalmen on di haluaon na pinatupNa. Alai tung pe songon i ndada marlapatan pengalaman ni Israel  dohot pangaramotion ni Debata di bangsoNa, gabe pintu masuk tu semangat eksklusif alai justru marhite pengalaman ni bangso ni Debata, tangkas do marbungaran jala mangerbang tu saluhut jolma tahitahi ni na laho manomba tu Debata Jahowa.
Asa ndada holan bangso Israel ditahi Debata gabe bangsoNa huhut rade marsomba tu Ibana; tarida do i di pandohan ni parpsalmen di ay.3-4 i. Sada hal na so mura ulahonon ditongatonga ni hajolmaon i ma dapotan pujian manang hata na denggan sian musunta sandiri. Gari sahundulan pe maol do dohot musu, lam pasadahon pingkiran dohot mangigil na denggan ma sian musu ndada sada hal na so mungkin do i? Tontu molo ditaringothon istilah “musu” pintor mura do antusanta, ima na so manghaholongi dalan ni Debata, manang na maralo tu lomo ni roha ni Debata. Dihatindanghon parpsalmen i, sai na adong do musu i tongtong. Alai di jolo ni Debata na “omni Potensia” ndang adong na margogo marmusu dompak Ibana (bnd.Psalmen 68: 34; 74:13). Hinorhon ni hagogoon ni  Debata, laos saluhutna do ro marsomba tu joloNa, mangokuhon hataluon nasida. (Pslam 81:6). Jala na menarik di tradisi ni Timur Tengah Kuno, angka musu na talu i ingkon olo mampartuan na monang i. I do na diondolhon ni  ay.3 i; ingkon olo musu i marsomba tu Debata, ndada sian na terpaksa alai didasori kesadaran na bagas di hagogoon ni Debata (Psalm.139:14). Debata na mangaramoti saluhut. Ala ni hasongkalon dohot hagogoonNa i ingkon marsomba ma nasa ulu ni tot dibagasan haserepon ni roha. Ai lobi sian na boi bahenon ni jolma, boi dibahen Ibana. Ai gari jolma parjahat diboto mambahen na denggan tu angka anakhonna, lam so lehonon ni Ama i ma sian banua ginjang Tondi Parbadia tu angka na mangido sian Ibana? (Luk.11:13).
2)    Ala ni i, mamuji Debata ndang sae holan ala olo hita mangokui dosanta, dohot hajahatonta, alai halak na mamuji Debata ima halak na manghatindanghon habalgaon ni Debata. Ala ni do didok sada halak na porsea i di si Jerome: “Confession of sin is parise of God” (pengakuan dosa ima mamuji Debata). Ala ni i unang ma tabuat hasangapon nang pujipujian di Debata ai gabe sisoada do i. Unang ma tagulut hasangapon nang pujipujian alai di Debata ma i saluhutna.
Alai ndang sae na holan mamujumuji Debata, alai sude do sandok na adong di hasiangan on, mangendehon Debata dohot manjou Goar ni Tuhan i. Pangajarion ni Debata ndang terbatas holan tu hajolmaon, alai saluhut na tinompaNa. Domu tu Hata ni Jesus mandok di Markus 16 : 15  “....Jamitahon hamu ma barita na uli i tu nasa na tinompa.” 
3)    Ayat 5 – 7: Domu tu habalgaon ni pambahenan ni Debata na mangatur saluhut na adong di portibi on do umbahen di pardalanan ni bangso Israel diloas nang nasida na boi Debata manguba laut gabe tano na mahiang, jala gabe boi bangso Israel manaripari batang aek i, marlas ni roha uju i. Ala ni i do pesta parolopolopon ni bangso Israel torus do i marojahan di na masa na uju i. Ala ni i dibagasan parsombaon tu Debata, dipatubegehon parpsalmen on do ende pujipujian on, laos mangarahon bangso ni Debata marnida halongangan na pinatupa ni Debata. Ibana patupa panonggoti di portibi on (bnd.Pslm.46:9). Ibana patudu hasongkalonNa (65:5), hamuliaonNa (Jes.6:3; 40:5). Pangaramotion ni Debata (providentia) ndang holan tu jolma dohot nasa na tinompa i, alai dohot do secara khusus nang tu angka bangso (pluralis). Turpuk on naeng mangondolhon asa nasa bangso unang gabe bangso panggunturi, unang gabe bangso sialo Debata. Pandohan on, ndang idaonta holan tu angka bangso na asing, alai dohot do nang tu bangso Israel asa hot dipanjouon mamujimuji Debata dibagasan hamuliaon. Dison adong hata jamak, saluhut jolma (men). Debata manguba angka na so martuhan, jala mambahen nasida gabe bangso na mauas di hasintongan. Ibana do mangarajai, jala mangaranapi do mataNa marnida pangalaho ni saluhut bangso. Asa sian i ndang dihalomohon Debata angka jolma na manggosagosa donganna jolma na asing; sai diurupi Debata do angka na tertindas i.
C. Sipahusorhusoron
  v  Saluhut do jolma manghalomohon las ni roha dibagasan ngoluna, alai porlu pamanatonta: las ni roha na songon dia do sihirimonta nuaeng di ngolunta ? Tontu halalas ni rohanta mian dibagasan Debata do laho mangolophon denggan basaNa. Molo na sian portibi on las ni roha parsatongkinan do jala na boi manjehehon jolma i marhite: narkoba, hedonisme, konsumerisme, kebebasan seksualitas (free sex). Alai di hita na porsea dibagasan Jesus Kristus holan dibagasan Tuha i do jumpang hita las ni roha. Ido umbahen didok Apostel Paulus di Pilippi 4:4  Marlas ni roha ma hamu tongtong di bagasan Tuhan i! Huulaki ma mandok: Marlas ni roha ma hamu!
  v  Sada las ni roha na umbalga ima marhite naung pinatupa ni Debata haluaonta dibagasan Jesus Kristus; asa gabe malua hita sian parhatobanon ni sibolis jala dapotan hangoluan salelengnilelengna hita (Joh.3:16). Dijou do hita paboahon haluaon nang patupahonsa tu angka donganta na metmet, naginosagosa portibi on. Mangula do Debata marhite hita laho pasauthon dohot patulus sangkap ni Debata di portibi on, ima patuduhon hadameon dohot las ni roha ditongatonga saluhut bangso asa tarida haluaon na sian Debata i. Jala tarajumi hita jolma na niasianNa do, asa marolopolop hita, olo ma hita mangulahon hatani Tuhan i, mamboan Barita Nauli, hadameon, keadilan tu saluhut jolma. Asa saluhut portibi on taruli las ni roha na sian Debata jala saluhtna mamujimuji jala marolopolop.
  v  Goar ni minggunta ima Minggu Jubilate : Marolopolop tu Debata sandok tano on (Pslm.66:1). Halak na marjubilate; na marolopolop, ima halak na marnida bidang ni pamujion i (holistik), molo dohot diida haulion ni saluhut na tinompa ni Debata. Beha do hita songon halak na porsea marnida paboa nang suansuanan, nasa gulokgulok dohot nasa na manggulmit i marsomba, marolopolop tu Debata. Dohot nang saluhut i marnida na songkal Debata jala na marmulia dibagasan ngolunta. Ujung ni ngolunta ima las ni roha do marhite Jesus Kristus naung manghophop hita asa panean hita di HarajaonNa na gok las ni roha nang olopolop. Amen.

Jumat, 12 April 2013

Bahan Epistel Minggu Jubilate, 21 April 2013

Ngolu Na Dibagasan Pamujion
Epesus 5 : 15 – 21
       A.      Patujolo
Dibagasan surat ni Apostel Paulus tu huria Epesus on, digurithon panurat ni surat on do taringot tu sangkap hatuaon ni Debata tu saluhut hasiangan on: banuaginjang nang di tano on  dipasada Ibana dibagasan Kristus songon ulu ni huria i (Ep.1:10). Jumpang hita do nang dibagasan surat on joujou tu nasa naung tonobus ni Debata asa dihangoluhon nasida sangkap hatuaon ni Debata di portibi on pasadahon saluhutna jolma marhite Goar ni Jesus Kristus. Hombar tusi do molo taparrohahon bagian pamuhai ni surat on tung tangkas do dipaandar disi songon dia ma rumang ni hasadaon i dipatupa Debata. Laos ditaringothon do proses pamilliton ni Debata tu angka bangso-Na, jala songon dia ma Debata dibagasan Jesus paluahon dohot manesa dosa ni jolma, songon i nang hatoguon ni padan ni Debata dibagasan Tondi Parbadia. Nang dibagian na paduahon isi ni surat i, dijouhon do tu saluhut na manjahasa asa mian dibagasan dame las ni roha huhut tulus hasadaon i jumpang dibagasan Kristus Jesus.
Disangkap panurat ni surat on laho patuduhon hasadaon ni angka naporsea i dohot Jesus, digombarhon panurat ni buku on do i marhite pigapiga parumpamaan. Isarana: manggombarhonsa songon sada pamatang jala Jesus i do songon ulu, na asing muse adong manggombarhon songon sada bangunan ia Jesus i ma songon batu parsuhisuhi, manang songon sahalak pardijabu Jesus do ia sinondukna. Tarida do nang di surat on bonsa ni roha ni panurat ni surat on marningot asi ni roha dohot denggan basa ni Debata dibagasan Jesus Kristus. Asa  nasa hata na ginurithonna tarida do tangkas gurasa ni panandaonna dohot hamuliateon ni rohana tu Debata. Asa saluhutna do diida panurat on dibagasan konsep holong ni roha dohot pambahenan ni Debata na patar dibagasan: pambahenan, basabasa hasesaan ni dosa, nang habadiaon na pinasahat ni Debata dibagasan Jesus.
      B.      Hatorangan
Andorang so tatangkasi turpuk bindu 5 : 15 – 20 on, ringkot do idaonta pigapiga tema na jumpang hita dibagasan bindu 5 i. Diuji si Paulus do pasahathon poda na marhahonaan tu parngoluon ni huria, isarana: Dia ma ngolu ni huria na manghorhon aspek positif (5:1-2) nang ngolu ni huria sian aspek negatif (5 : 3-7), suang songon i do rumang ni parngoluon ni huria naung sinondangan ni hatiuron ni Tuhan i, dohot huria naung mangolu dibagasan tondi ni Debata (5 : 15-20). Asa bagian na parpudi on ma gabe turpuk sitangkasanta di ombas on.
1)    Molo masuk hita manguji mangantusi ayat 15 on, didok angka pigapiga pandapot, ai ia ayat on ma na gabe pangujungi ni angka surat naung pinasahat ni apostel Paulus di jolo ni turpuk on. Huhut laos ayat on do pamuhai ni turpuk angka na di pudi ni turpuk on. Asa boi dohonon tung ringkot situtu do peranan ni turpuk on ala turpuk on ma na gabe mamboan panjaha umbagas masuk marnida ragam ni sipaingot na bersifat positif tu angka ruas ni huria di Efesus asa diantusi huhut satia nasida laho marnida lomo ni roha n Debata di ngolu nasida. Ala ni i dibuhai do bagian on marhite sada pandohan di ayat15 “Antong, , manat ma hamu mamereng manangkasi parulaonmuna; songon angka na marroha, unang ma songon angka na hurang roha”. Dipamuhai ni ayat on dipangke do hata “antong” dibahasa aslina didok do i “Oun” (sebab, karena itu). Aha do lapatan ni i, ima laho mangalehon sada pangarimpunan ni pangajarionna naung andar di ayat 14, “Dibahen i, ninna do: "Tarsunggul ma ho na tarpodom, jala hehe ma sian angka na mate; gabe sondangan ni Kristus ma ho!”, diondolhon do dison ia angka ruas ni huria inaung mangolu dibagasan Kristus i digoari do nasida angka naung sinondangan ni hatiuron i. Asa hombar tusi do diarahon Paulus nang angka parniulaon ni ruas ni huria Epesus naeng ma hombar tu angka naung sinondangan ni Tondi ni Debata. Memang tangkas do diantusi Paulus tung bangkol do i ulahononton. Ala ragat do ancaman na imbaru ditongatonga ni huria, ima huaso haholomon na rongom tu jolo nasida naeng marsangkap mangago haporseaon nasida. Ala ni i ma ditonahon Paulus di ayat 15 i “Manat ma hamu mamereng manangkasi parulaonmuna.” Isitilah “manat” (“Akribos”: kewaspadaan) di ayat 15 i marguna laho paingothon angka ruas ni huria i paboa dibagasan hamanaton do tarantusan aha ma na nidok ni Debata tu angka na porsea, jala halak na sai pamanathon na nidok ni Debata. Ditubuhon i do roha na masiantusan: dihalak na porsea dohot Debata. Pangalaho sisongon i do mangalehon las ni roha di angka na porsea ala lam torang ma pangantusion nasida taringot tu lomo ni roha ni Debata dibagasan ngolu nasida. Gabe digoari ma nasida angka jolma na marroha (na bisuk). Ala memang tangkas songon naung taboto ia habisuhon i, holan sian Debata Jahowa do i jumpang hita (bnd. Poda 2: 1-5). Songon dia ma hataridaan ni i ditongatonga ni huria ? Ima molo rade  angka na porsea i maniru pambahenan ni Jesus, ala di haradeon-na disondangi Debata , dohot mangguruhon lomo ni roha ni Debata. Disi ma Ibana targoar songon pribadi na ideal naung ginoaran ni bisuk ni Debata.
2)    Dibagasan ayat 16 i, diuduti Apsotel paulus do podana, marhite hatana na mandok, “parhaseang hamu ma tingki, ai ari hasusaan do nuaeng.” Disosoi Paulus do ruas ni huria Epesus marhite kalimat na bersifat paradoks: Ima mamangke tingki dohot denggan, alai di na asing muse dipaingot do hinajahat ni tingki sinuaeng on. Aha do maksud ni hata “ai ari hasuaan do nuaeng”? sasintongna molo holan ari i do na naeng siidaonta boi dohonon ndang apala adong sihabiaran: ala ndang dung ditompa Debata sada ari na jahat. Alai na naeng diondolhon Paulus ima, lam tu ragatna ma hasusaan dibagasan ngolu ni angka na porsea ala lam tu gandana dohot lam tu intensifna do parjahat i (sibolis manggugai pingkiran ni jolma, bnd.Ep.6:11-12). Asa ariari na binolus ni jolma di tingki na parpudi on nunga torop naung nirajaan  ni hajahaton dohot hhuaso ni haholomon i. Alai nang pe naung dirajai haholomon i, dipaingot Paulus do, basabasa ni Debata do tingki on tu ganup na porsea, asa dipangke ma tingki i di bagasan habisuhon, unang gabe taluhinorhon ni haholomon i. Hombar tusi do di ayat 18 i didok Paulus, “Unang ma mabuk hamu bahenon ni anggur, ai hamagoan do di bagasan i; alai gok Tondi ma hamu”. Boasa diorai Paulus manginum anggur; ala memang molo naung mabuk anggur boi do i patubu hagiot ni daging dohot lan angka na roa. Ala ni ima sebalikna dipodahon Paulus asa digohi tondi angka ruas ni huria i. Aha do maksud ni i ?, ima asa diantusi nasida songon dia do lomo ni roha ni Debata.
3)    Ndang marujung dope poda ni Apostel Paulus on di ayat 18 o, alai diuduti dope di ayat 19 i, hata na mandok ; “Hatahon hamu ma sama hamu angka ende psalmen, angka ende pujipujian dohot ende partondion; endehon jala puji hamu ma Tuhan i di bagasan rohamuna!”. Sasintongna pandohan on ndada pola na naeng mangondolhon taringot tu “glosolalia” (bahasa lidah), alai boi  do dohonon ia maksud ni ayat on boi do tapahombar tu na tarsurat di Kolose 3 : 15 “Jala dame ni Kristus i ma mangarajai di bagasan rohamuna, ai tusi do hamu dijou di bagasan sada daging. Gabe parroha mauliate ma hamu”. Alai asa sintong angka ende psalmen dison ndada martudutudu tu angka endeende na adong di ajarhon ni tondi i. Songon i do nang ende pujipujian na digoari “hummoi” ima ende pujipujian na ni endehon ni angka ruas ni huria songon tanda hamauliateon ni roha nasida tu Debata ala haluaon na pinatupaNa dibagasan Jesus dohot ende partondion (“oidoi”) na rap dipangke dohot ende pujipujian, jala marasing dohot ende ni halak sipelebegu. Jala dibagian parpudi ayat 19 i diondolhon do “endehon jala puji hamu ma Tuhan i dibagasan rohamuna.” Maksud na dison ima asa rade ma angka ruas ni huria i mangendehon denggan basa ni Debata, marhite roha na ungkap tu Debata. Jala di ayat 20 i, “Manongtong ma hamu mandok mauliate siala saluhutna tu Debata Ama, di bagasan Goar ni Tuhanta Jesus Kristus” Maksud ni turpuk on ima laho manaringothon taringot tu situasi ni sada paribadahan Khususna di na mangulahon ibadah parpadanan na Badia. Jala hata na mandok “manongtong ma hamu mandok mauliate” sasintongna ndang tarsirang on sian istilah “siala saluhutna” ima manaringoti nasa silehonlehon nang basabasa ni Debata naung jinalo ni angka na porsea i. Asa hinorhon ni i, ima tama angka ruas ni huria pasahathon hamauliateon ni rohana tu Debata dibagasan Goar ni Jesus Kristus. Dung i di na parpudi ayat 21 “Masioloan ma hamu sian biar ni rohamuna mida Kristus”, Pangkorhon ni ngolu dibagasan pujipujian ima na masioloan di angka ulaon na denggan, ndada marsipaula manang marsipalensem, ala parbue ni biar ni roha mida Kristus do i. Asa dohonta ma, ngolu na masipaolooloan i, diulahon songon pangoloion di Kristus.
      C.      Sipahusorhusoron
v Tung tahamuliatehon do denggan basa ni Debata dibagasan ngolunta. Andorang so ro Kristus i, dibagasan haholomon do hita, gok dosa na paliluhon hita. Alai nunga tajalo barita haluaonNa na gabe sondang hatiuron dibagasan ngolunta tontu angka anak na dibagasan hatiuron sai tongtong do manghalomohon Hata ni Debata dibagasan parngoluonNa.Ala ni i unang be dibagasan pangalaho na robi (haholomon) angka naung tinobus ni Kristus i.
v Gabe angka jolma na bisuk, ido diigil Debata sian ganup halak Kristen jala naeng ma andar i dibagasan parngoluonna be songon siihuthon Kristus. Songon dia ma sikap asa tareahan i di ngolunta be ? ima molo olo angka na porsea i mangguruhon habisuhon na sian Debata marhite Jesus Kristus Tuhanta i, ala Ibana do naung gumuruhon jala pasauthon jala naung mangantusi sangkap ni Debata na gok bisuk i di portibi on. Asa manang ise na masihol laho mangeahi bisuk na pineop ni Debata marguru ma tu Jesus asa di nasida habisuhon dohot lan parrohaon na denggan i sipasahatonna tu angka halak na rade mangguruhonsa. Asa molo tarimpun ise do sasintongna angka jolma na bisuk ? Hombar tu turpukta on, ima: angka jolma na so tarlalap dibagasan ngolu on, jala mabuk hinorhon ni ragam ni haulion dohot hasonangan na nilehon ni portibi on. Alai ianggo halak na bisuk, ima halak na sai mangalului dalan dohot tingki mangantusi Debata dibagasan Jesus, huhut manghamanathon marhite bisuk i, dia do tona ni Debata siulahononna dibagasan ngoluna. Huhut ndang dung mansohot laho marsomba mamuji Debata marhite psalmen, endeende pujipujian nang ende partondion. Hinorhon ni angka denggan basa dohot lan nauli na jinalona dibagasan ngoluna. Antong taeahi ma habisuhon na sian Tuhan i.
v Mansai godang do uli (manfaat) dapot ni angka halak na sai manongtong mandok mauliate:
Ø Dengan mengucap syukur, sebenarnya Tuhan sedang memberikan kunci berkat bagi kita.
Ø Secara ilmiah; hasil penelitian Prof.DR. David McClelland (American psychological theorist) : Bila kita suka mengucap syukur, maka tubuh kita akan memproduksi antibodi secara signifikan, yang membantu mencegah infeksi saluran pernafasan (immunoglobulin A), memberi kita daya tahan dan semangat hidup, dan secara dramatis akan meningkatkan usia kita.
Ø Adong muse mandok, dengan mengucap syukur maka kita dapat menjadi lebih dekat ke pusat kesadaran tertinggi (super cioucness) kita, yang artinya, membuat kita lebih cerdas secara spiritual- Spiritual Quotient (SQ) kita meningkat. Sehingga kita akan memperoleh ketenangan batin (Emotional Quotien) karena gelombang otak kita berada pada frekuensi rendah.
Ø Marroha mauliate do mangusir sikap dohot perasaan negatif, dipauba gabe sikap/perasaan positif; mengubah benci menjadi cinta, memandang yang hina menjadi mulia, melihat ancaman menjadi peluang.
Ø Molo tahasomalhon mandok mauliate. Ummura ma hita memaafkan hasalaan ni angka na manghansiti rohanta. Karena mengucap syukur itu mengajar kita menggunakan cara pandang Allah.
Ø Marroha mauliate padaohon hita sian ginjang ni roha, ala marhite na mandok mauliate, taokuhon do, ganup kesuksesan na tadapot ndada ala ni dirinta, alai ala pangurupion ni Debata do.
v   Goar ni Minggunta ima Minggu Jubilate :Marolopolop Tu Debata sandok tano on. Angka naung dibagasan hatiuron sai marolopolop do ngoluna mamujumuji Debata. Laos dibagasan pamujionna i do tarida pangoloionna tu Debata. Songon pangoloion ni Jesus tu Ama i laso songon i ma pangoloionta tu Debata Jahowa marhite na mangulahon HataNa nang PatikNa. Amen.

Jamita Minggu Misericordiasdomini – 14 April 2024

Sondang ni Bohi ni Jahowa Manondangi hita      (Cahaya Wajah Tuhan Menyinari Kita) Psalmen 4 : 1 – 9      Hamuna angka nahinaholonga...