Rabu, 30 April 2014

Bahan Jamita Evangelium Minggu Miserikordias Domini, 4 Mei 2014

Masihaholongan Situtu Sian Nasa Roha
1 Petrus 1: 17 – 23

      A.      Patujolo
Digoari do hasahatan ni surat on “Paisolat jala halak dagang”. Inganan nasida marserak di Pontus, Galatia, Kappadosia, Asia dohot Bitinia (1:1). Sude angka inganan na ginoaran i jumpang di Asia na metmet, i ma sada wilayah na ginomgoman ni halak Rom uju i. Hata “Paisolat  jala halak dagang” (ind: Musafir) patoranghon, na so adong ianggo inganan na hot di portibi on. Na manghirim do huria i huhut mardalan di sude tingki dohot inganan laho manuju huta na manongtong sambulo hasonangan i. Asa nang pe manaon huria i saleleng di tano on, na mangihuthon bogas ni pat ni Kristus i do i, tiruan do i diangka na porsea ( 2:21). Jala ia ro pe angka hinamago, Ibana do na manganahon tondi asa unang mago ( 2: 21,25).
Tarbarita do surat Petrus on epistel (surat parmahanion; penggembalaan) tu angka na marsitaonon. Ditogutogu do panjaha ni surat on asa rade mangadopi sitaonon na ro. Hatiha i godang dope ruas ni huria angka na imbaru masuk tardidi. Diapoi do nasida asa tau molo ro parungkilon na pasingki parsorion binahen ni sipelebegu dohot panggomgomi. Masa do pangeleleon na manghorhon hamohopon di nasida. Alai sudena i ujian do, jala molo boi di ujian i ingkon marsangap nian Goar ni Debata.

     B.      Hatorangan
     1.      Ayat 17 : ‘Molo Ama digoar hamu Ibana’; na mandok ia ama ni halak siihuthon Kristus ima Debata Ama; naeng do diigil si Petrus laho patoguhon haporseaon ni halak Kristen hatiha i asa marpangalaho na toman jala porman songon anak ni Debata Ama, songon na manjaga goar ni amana di keluarga nang songon i ma na nidokna marhaha mar anggi di ha-Kristenon i manjaga goar ni Debata Ama marhite parange na denggan. ‘na so marnida rupa, laho manguhumi nasa jolma marguru tu pambahenanna’; na marlapatan panguhuman na sian Debata Ama tu angka manisia na boi masa sian partingkian tu partingkian sahat tu na parpudi. Jala disi ndada na marnida bohi Debata, dijalo manang ndang manisia i ndang horhonon ni parange nasida, sandok dihaholongi do sude manisia jala diparade do haluaon tu saluhut jolma marhite asi ni rohaNa. (ptds. Ef.1:4-5; Rom.9:11-13; Gal.1:15; Jer.1:5) ai didok do di Rom 2: 11 “Ai ndang siida rupa anggo Debata!” (ptds. Ul.Ap.10:34; 1; Kol.3:25). Ala ni i sangkap ni Debata naeng paluahon jolma i do; ido umbahen ndang siida bohi Debata; ai tigor do uhumna tu sude jolma, jala ndang mago haluaon i. (ptds. Pang.22:12; 2 Kor.5:10). Pandohan : ‘marhatahuton ma hamu marparange di tingki paisolatanmuna!’ na maisolat do nasida di portibi on mandok na parsatongkinan do portibi on sai hira ‘musafir’, ala ndanda portibi on tujuan ni ngolu ni angka na porsea. Sadalan songon na sinurathon di Heber 11: 13 “Di bagasan haporseaon do mate nasida sude. Ndang sanga dijalo nasida bagabaga i; sian na dao nama ditatap jala dihalashon; na diparhatutu, panginsua jala paisolat nasida di tano on.” Naeng ma diparhaseang tingki na mangolu di portibi on dohot denggan; unang ma mangasahon gogo ni portibi on. Ia ngolu na di porti bi on do na manoontuhon tu ari sogot i hombar tu lomo ni roha ni Debata. I do umbahen disosoi asa marhatahuton nasida marparange mandok asa manat marparange nang marpangalaho unang dioloi be sibolis dohot dosa.
    2.      Ayat 18 – 19 : Haluaon ni angka naung pinillit ni Debata ndang ala ni sere manang perak manang sian gogona sandiri. Jadi ndang marhite angka na olo salpu manang na olo buruk dohot na sian materi. Alai haluaon ni jinalona i i ma sian mudar ni Kristus na arga situtu. ‘Na songon mudar ni birubiru na so hasurahan, na so marlindang’; na marlapatan mudar ni Kristus na martudutudu ti birubiru Paskah na sian Padan na Robi, ingkon dipelehon do uju i na so martihas, na so marlindang (murni tak bercacat). Jala di patudos ma tu Kristus birubiru Paskah na so mardosa i; asa na so mardosa do manean angka na mardosa ima Jesus Kristus i ( 2 Musa 12: 5; 3 Musa 3:1,6; 22:19-25; 4 Musa 28: 3,9,11,31b).
Ndang tarasam secara material mudar pelean na gabe tobus ni jolma i. Ala ni i Paulus pe mulakulak paingothon, paboa na arga do halak Kristen ditobus, jala sai dipaihut do i songon pambahenan ni si Petrus, asa marparange na denggan manang badia angka naung tinobus i. Sian dia do ditobus Jesus Kristus ? ima sian “adatmuna na so marniula” (cara hidup yang lama, yang siasia) na tineanmuna sian angka amamuna (ptds. 4: 3 hisap ni roha hajolmaon; Ef.5:3-5 ulaon haholomon; Gal.5:19-21 parulan ni daging). Ima sude angka adat na so marniula, ngolu na so tingkos. Sian angka i ma dipalua jolma i, marhite mudar ni Kristus. 
     3.      Ayat 20 : ‘Naung ditodo do Ibana hian, tagan so ojak dope portibi on; alai dipapatar do di ujung ni angka tingki, ala ni hamu.’ Molo didok tagan so ojak dope portibi on, adong na mandok ima mula ni jaman ni halak Jahudi, alai sasintongna songon na di Padan na Robi ido i taringot tu panompaon. Andorang so ditompa Debata portibi on dohot jolma i dibereng do na martahan i dibagasan hasintongan jolma i. I do alana ditontuhon Debata hombar tu parbinotoan ni Debata ima bisukNa i dibagasan Jesus Kristus na gabe Sipalua jolma sian hahuranganna nang keterbatasanna. Jadi nunga diparade hian sipamalum di angka sahit ni jolma na naeng masa di hadosaon. ‘Diujung ni angka tingki’ dilapati do i dung masa inkarnasi ni Kristus manang di tingki transformasi ni Kristus, jala disi ma dibaritahon Barita Na Uli taringot tu haheheon ni Kristus i marhite angka siseanNa nang angka na porsea sahat tu tingki on. ‘Ala ni hamu’ na marlapatan dimasa nasida do haheheon ni Kristus i, jala ndada na mandok ndang ringkot Kristus diangka ompunasida najolo. Tung asi do roha ni Debata diangka siihuthon Kristus hatiha i nang tu hita sahat tu partingkian on. Asi ni roha ni Debata na mansai balga i patoguhon haporseaonta asa lam marsihohot di habadiaonNa.
     4.      Ayat 21 : “Marhitehite Ibana do dihaporseai hamu Debata, na pahehehon Ibana sian angka naung mate, jala na mangalehon hasangapon tu Ibana, asa tu Debata haporseaon nang pangkirimonmuna.” Pandohan ‘marhitehite Ibana dihaporseai hamu Debata’; na patuduhon Kristus ma parhitean manang pengantara. Ndang boi hita manghaporseai Debata molo so dohot Kristus na gabe parhiteanta. Ndang tuk hatajomon ni utokutok ni jolma i manang hapistranna laho mangantusi Debata. I do alana sude parbinotoanta taringot tu Debata molo so mardonganhon Kristus ima lombang na bagas na mambondut pingkiranta. Kolose 1:15 Ibana do suman ni Debata na so tarida i; na parjolo tubu sian nasa na tinompa. Ndada boi tandaonta Debata molo so dibagasan Jesus Kristus. ‘Na pahehehon Ibana sian angka naung mate, jala na mangalehon hasangapon tu Ibana, asa tu Debata haporseaon nang pangkirimonmuna.’ Pandohan on laho patoguhon haporseaon nasida ima halak naporsea hatiha i. Dipaingot Apostel Petrus do taringot haheheon ni Kristus asa lam gogo dasor ni haporseaon nang pangkirimon nasida.
     5.    Ayat 22 : “Paias hamu ma rohamuna, marpangoloion di hasintongan, mangeahi haholongon na so marlaok di dongan, asa masihaholongan situtu hamu sian nasa roha.” On ma poda ni si Petrus tu angka siihuthon Kristus, asa na paiashon i ndada gogo ni nasida sandiri alai gogo ni Tondi Parbadia do. Jala molo sian gogo ni Tondi Parbadia do ndada na mandok so padohot gogonta, naeng do sai marusaha angka siihuthon Kristus i, alai naeng do marpos ni roha marhite gogo ni Tondi Parbadia i dibagasan tangiang. (alai molo di hata Indonesia; hira naung diulahon do paiashon diri i). ‘Marpangoloion di hasintongan’ na marlapatan: ima sian hata ni Debata, ido hasintongan, sian hataNa i do adong habadiaon. Unang adong na paiashon diri ia so marhite Hata ni Debata (patudos tu ulaon sakramen; pandidion nabadia dohot ulaon na badia). Jala dituntut do sian angka siihuthon Kristus i manghaporseai Hata ni Debata na gabe hasintongan na marparbuehon habadiaon (2 Timoteus 3 : 16-17 “Ai nasa Surat i, sinihathon ni Debata do; jala hasea mamodai, maminsang, pauliulihon, manogunogu di bagasan hatigoran, asa rimpas halak ni Debata, hobas tu nasa ulaon na denggan”). ‘mangeahi haholongon na so marlaok di dongan,; Ala ni haporseaon nasida di Hata ni Debata na mambahen nasida masihaholongan songon angka na marhaha mar anggi, na maraleale, Kasih persaudaraan; Ini diterjemahkan dari kata Yunani PHILADELPHIA, yang berasal dari kata PHILEO (= love / mengasihi) atau PHILIA (= kasih) dan ADELPHOS (= brother / saudara). Sian hatorangan on napatuduhon HOLONG ima sada ciri khas nihalak Kristen (ptds. Joh.13:34-350), jala sipasidingon do roha na masihosoman, masilatean, dohot roha na patubuhon parbolatbolatan. Diigil do sian na masihaholongan i hasadaon ni roha nang  pingkiran dohot pangkilalaan nasida (ptds.Rom 12: 15-16). ‘asa masihaholongan situtu hamu sian nasa roha’. Hata Junani na diterjemahon ‘hendaklah kamu ... mengasihi’ adalah AGAPESATE. Jadi Petrus pindah dari PHILEO / PHILIA kepada AGAPAO / AGAPE. Lapatanna adong kemajuan haholongon nanidok si Petrus sian holong na marhahamaranggi tu holong na lam timbo ima Agape. Jala holong na masihahologon i na marmula sian Debata do ima holong Agape i. Asa naeng do hilalaon ni dongan jolma holongta si hinorhon naung tahilalahon holong ni Debata marhitehite Jesus Kristus i.
    6.      Ayat 23 : “Ai nunga mangulahi tubu hamu, ndada sian boni na olo basebasean, sian na manongtong do: Binahen ni hata na mangolu jala na mian i, na sian Debata.” Sian na naung paiashon diri disi ma diigil adong mangulahi tubu (kelahiran baru). Jala mangulahi tubu dipatuduhon do sian sikap nang pangalaho na masihaholongan nasida. Ndada sian boni na olo basebasean (yang fana). Godang do angka na malo mandok boni i ima ‘boni ni jolma’ (sperma), na gabe cikal bakal ni hajolmaon, alai naolo buruk do i (ptds. BE. No.334: 1 .....Daging on do gabe bangke jala ingkon do malangke....). ‘Sian na manongtong do’ (benih yang tidak fana) ima Hata ni Debata, patudos tu Johannes 1: 1 Di mulana i nunga adong Hata i, jala saor tu Debata do Hata i, jala Debata do Hata i. ayat 14 Gabe daging ma Hata i jala maringan di tongatonga ni hita on, jadi huida hami ma hasangaponna, i ma hasangapon ni Anak sasada na sian Ama i, gok asi ni roha dohot hasintongan. Debata do Hata i jala Hata i do Debata, na so olo salpu (Markus 13: 31 Salpu pe sogot langit dohot tano on; anggo angka hatangki, ndang na olo salpu!). Jadi molo naung mian Hata ni Debata, mian ma nang TondiNa i Tondi Parbadia na paimbaruhon hita dibagasan ngolu na imbaru. Sadalan doi tu nanidok ni Jesus di Johannes 3:5-7 Jadi dialusi Jesus ma: Na tutu situtu do na hudok on di ho: Anggo so tubu jolma sian aek dohot sian Tondi, ndang habongotansa harajaon ni Debata! Daging do na tubu sian daging, tondi do na tubu sian Tondi. Unang ma longang roham, ala hudok tu ho: Ingkon tubu hamu sian ginjang!
Dalam Confessi HKBP kita melihat penekanan bahwa baptisan itu merupakan “tanda kejadian manusia yang baru atau suatu kelahiran baru”. Baptisan itulah awal dari seluruh proses kerohanian kita; sejak baptisan terjadilah perubahan yang radikal dalam hidup orang percaya, menjadi “manusia baru” di dalam Kristus.

      C.      Sipahusorhusoron
    1.      Dua do sakramen (ulaon nabadia) di huriaProtestan, i ma:  a.  Pandidion nabadia; b.  Parpadanan nabadia. Tangkas dodipatorang Dr. Martin Luther di buku Katekhismusna taringot Sakramen nadua i. Patuduhon parasingan natangkas do sakramen nadua i di huria Protestan maradophon huria Katolik. Marojahan tu tona ni Tuhan Jesus do umbahen na dipatupa huria pandidion dohot parpadanan nabadia i, taida ma i di Mark.16:15-16; Mat. 28:18-20; Luk. 22:19-20; Mark. 14:22-24; Mat. 26:26-28 pat. 1Kor. 11:23-25. Ndada songon pangantusion di pandidion pinatupa ni si Johanes (na holan mangondolhonhamubaon ni roha) anggo pandidion na niulahon ni halak Kristen nuaeng, alai andul sumurung sian i do (Mat. 3:11). Ai di na tardidi sada halak tu bagasan goar ni Tuhan Jesus tu bagasan hamateanNa do natardidi i asa gabe sanghambona dohot Kristus i (Rom. 6:3-8). Jala molo mate sada halak rap dohot Kristus, rap mangolu do ibana muse raphon Kristus i. Asa haluaan do jumpang ni ganup halak na manjalo pandidion nabadia doho parpadanan nabadia i. Na dua ulaon na badia i margogo holan marhite Hata ni Debata do dibagasan Goar ni Debata Ama, Anak dohot Tondi Parbadia.
    2.      Molo mamereng angka tantangan na sian dirinta nang sian duru pe mansai godang do, sian bagasan keluarga nang sian duru ni keluarga adong do, sian bagasan huria nang sian duru huria tong do adong. Ala ni i boha do sikapta mangadopi i ? Porlu do Hata ni ni Debata naeng patar dibagasan ngolunta, na mangolu jala mian di hita. Mangolu jala mian ala tubu sian Debata (Joh.1:13). Tujuanna asa sahat hita nian gabe patumonaan ni na tinompa i. “Sian tahi ni rohana do ditubuhon Ibana hita marhitehite hata hasintongan i, asa hita hira patumonaan sian angka na tinompana i.” (Jakobus 1: 18). Ala ni i unang ma hita mangasahon dirinta nang gogonta dohot gogo ni sibolis uju disi ro angka hamaolon na taadopi, alai sai ro ma hita tu Debata Ama i marhitehite Jesus Kristus na gok holong i.
     3.      Dung tatanda Debata Ama i dibagasan Tondi na pabadiahon, tu pangoloion dohot pangurasion ni mudar ni Jesus Kristus, nunga gabe singkop asi ni roha dohot dame i di hita. Asa ndang adong be alasan ni angka naung pinaias ni mudar ni Jesus Kristus i, mangolu so dibagasan habadiaon. Tontu na mangolu dibagasan habadiaon ima na mangulahi tubu (hidup baru), dipatuduhon ma disi parange na olo masihaholongan ima holong parhahamaranggion i, alai ndang secara otomatis i mian dibagasan halak Kristen, ingkon rade do rohana pinargogon ni Tondi Parbadia i, asa badia ulaon nang sangkap ni rohana masihaholongan dibagasan parhahamaranggion i. Ima topik di minggunta Minggu Miserikordias Domini: Gok asi ni roha ni Jahowa do Tano on (Pslm. 33: 5b), na tarjou do hita angka siihuthon Kristus asa masihaholongan situtu sian nasa roha. Unang ma adong na marpangalensem, na so polin, alai dipatuduhon m ai marhite angka pambahenan tu angka dongan jolma asa marsangap goar ni Tuhan i. Amen.

Senin, 28 April 2014

Bahan Jamita Epistel Minggu Miserikordias Domini, 4 Mei 2014

Kristus Na Gabe Haluaon di Saluhut Jolma
Jesaya 44 : 21 – 24
      A.      Patujolo
Na tarjou do si Jesaya, anak ni si Amos, gabe panurirang ni Jahowa di Judea mulai sian tingki raja Azarya (Uzia), Yotam, Ahas, sahat tu tingki ni raja Hizkia taon 760-698 sM. Alai ditingki si Manasye bangkit raja gumonggom Israel mangganti raja Hizkia, amana i, dibunu ma si Jesaya, andorang so tarbuang dope si Mansye tu Mesir taon 641 sM (Ptd. 2 Raja 17-21; 2 Kron.33:10). Saleleng 62 taon ma tardok Panurirang Jesaya mangula huhut manurathon hata ni Debata di Jerusalem – Judea (760-698 sM).
Sude do hita nunga umboto , ia turpuk jamita on, ima sian buku Panurirang Jesaya na paduahon manang somal digoari Deutro Jesaya di tingki raja Yotam (760-736); mamungka ma sian bindu 40-55. Hurang lobi 140 taon nari asa tarbuang halak Juda tu Babel, jala 14 taon nari asa tarbuang halak Samaria (Israel Utara) tu Assyur (Irak Utara) taon 721 sM. Apala ditingki i ma panurirang i manjalo, manjamitahon dohot manurathon hata ni Debata Jahowa na ro tu ibana, khususna Jesaya 40-55.
Konteks sejarah ni Deutro Jesaya on tung andul do marasing sian na di Jesaya 1-39 na di goari Proto Jesaya.  Andorang so habuangan tu Babel do konteks ni Proto Jesaya, alai tingki habuangan do anggo konteks sejarah ni Deutro Jesaya on, laos mardomu tusi do nang ondolan ni hata panurirangon. Godangan marisi pinsangpinsang manang tegoran do isi ni Jesaya 1 – 39, pinsangpinsang di angka penyelewengan na niula ni bangso i. Alai ndang ditangihon nasida. Ujungna tarbuang do nasiada songon uhuman sian Debata. Alai ndang salelengna Debata dibagasan murukNa i ia ndang sangkap hamagoan sangkapNa. Dung nania lelengna mardalan pinsangpinsangNa marpangulahi do muse rohaNa. Parasiroha jala pardengganbasa do Jahowa, lambat tarrimas jala parasiroha godang. Molo tung pe ditadingkon nasida satongkin, papungupunguonNa do muse nasida marhitehite asi ni roha godang (Jes.54:7). Ima asi ni roha godang sian Debata. Barita halalas ni roha i, hamumulak ni roha ni Debata mangasii nasida, i ma ojahan ni barita apulapul tu bangso na di bagasan habuangan (Jes.40:1 dst). Sabagian sian bagabaga di hamumulak i do turpuk na tatangkasi saonari.
      B.      Hatorangan
1. Ayat 21; Ale Israel ndang tagamon halupahononku ho; hata Heber: “masa”; ‘halupahononKu’; dilupakan, dibuang; diambolongkon. Uju di Babel Bangso Israel, hansit do parniahapan nasida.  Ai torop do sian tongatonga ni bangso i naung mandele. Nunga godang hatahata na mandok na pinasombu  Debata nasida jala na so olo be mulak roha ni Debata mida nasida (ptds.Jes.49:14). Songon bangso na tartaban nasida, ndang boi nasida manghasagathon parbue na niulana. Bagabaga na sahat tu bangso Israel ima haluaon na sasingkopsingkopna, haluaon sian ngolu pardagingon nang partondion. AI boanon ni Debata ma nasida mulak tu tanonasida. Debata do na manguhum nasida umbahen na sahat jala tartaban tu Babel i. Ndang marpansohotan asi ni roha ni Debata. Tuk do asi ni roha ni Debata tu bangsoNa. Asi ni rohaNa i do dilehon umbahen di ujungna gabe sijalo pasupasu nasida. Marnida na masa i boi ma antusan uju didok Debata hataNa marhite surat na tinongos ni panurirang Jeremia surat tu bangso Israel na di habuangan Babel, di na nidokna: “Alai nunga tangkas huboto angka na husangkapi taringot tu hamu, ninna Jahowa, sangkap hasonangan do tahe ndada tu hamagoan, asa ahu mangalehon tu hamu ujung na hinalungunhonmuna” (Jer.29:11). Bangso Israel na jinadihon ni Debata, i do bangso sijalo pasupasu. Bangso Israel na niramotan jala pinalua ni Debata, i ma sogot na mamaritahon hamuliaon ni Debata. Jadi ndang tarlupahon Debata bangsoNa i. Hape sasintongna, ndang na ditadingkon Jahowa nasida. Gari inaina ndang tarhalupahonsa posoposona, lam Jahowa ma? (Jes.49:15). Sasintongna, bangso i do na so mananda dalan ni Debata. Bangso Israel do na so ungkap rohana dohot haporseaonna marnida haluaon naung pinatupa ni Debata.
Godang do angka halak Kristen i nanielaela sibolis i asa disi ro hamaolon dohot angka na bernit i, disi ma digorgori sibolis i rohanta mandok naung dilupahon Debata hita. Hape sasintongna ia Debata Jahowa i ima Debata parasiroha songon asi ni roha ni inaina tu inanghonna, tung so halupahononna do anakna i, tung madabu tu bagasan dosa pe hita, sai haholonganNa do hita.
2. Ayat 22: Nunga pola hupasisi songon ombun angka pangalaosim. Molo nunga jumpang nasida Jahowa, mulak ma bahenon ni Jahowa angka na tarbuang i. Ndang loason ni Debata laos bolong nasida di angka habuangan nasida. Papunguonna, jala boanonna do nasida mulak tu tano haborhatan nasida hian. Lapatanna, nasa bagabaga, parpadanan naung jinalo nasida sian Debata, dipulihkan muse. Ai ndada Debata na so satia di padanna alai bangso i do. Asa, molo mulak bangso i muse tu Debata, jaloon nasida do angka naung binagabagahon ni Debata tu angka ompu nasida, i ma tano Kanaan (Juda) i, dohot kemerdekaan menyeluruh (fisik, sosial dan spiritual). Ai didok do di Ul.Apostel 13 : 38-39  Asa boto hamu ma, ale angka dongan: Binaritahon do tu hamu hasesaan ni dosa marhitehite Ibana. Pintoranna do ganup na porsea, dung so tarbahen pintor hamu sian saluhut dosa i, pintoran ni patik ni si Musa. Molo naung botoonta na haholongan ni Debata hita, ndada ulaonta be dosa i.
3. Ayat 23: ai nunga dipalua Jahowa Jakkob. Dipalua; ditebus, dituhor dohot arga. Tudos songon na tarsurat di 1 Korint 6: 20  Ai arga do hamu ditobus: Dibahen i pasangap hamu ma Debata marhitehite dagingmuna dohot marhitehite tondimuna; ai Debata do nampuna i. Dungi dohot na tarsurat di Rom 14: 8  Ai ia mangolu pe hita, mangolu di Tuhan i do; jala mate hita, mate di Tuhan i do! Asa mangolu manang mate pe hita, tong do di Tuhan i hita.Umbalga do holong ni Debata sian rimasNa. Ala hajugulon ni bangso i, jala na so mananda i nasida di hagogoon, habadiaon dohot lomo ni roha ni Debata, gabe tarrimas do Debata. Adong do di turpuk sikap etis ni Debata; atik pe mardosa jala jotjot pilit langkanta, songon bangsoNa, diasii do hita jala ndang laos dipasombu di habuangan, unang rasip hita. Nungamarujung aek na sumar maniaphon jolma. Nunga marujung ‘habuangan Babel’. Di halak naung manjangkon hataNa: roha na marpangulahi sian Debata ma sihirimon mamasumasu. Dosanta nunga disalesehon, jala ro ma haimbaruon gabe sihangoluhononton.
4.Ayat 24; Ahu do jumadihon ho. Molo tarajumi na manompa portibi on ro di isina ima Debata sitolusada i (Trinitatis), ndada pola maralo dohot nanidok ni ayat on. Ia doktrin Trinitatis ima na patuduhon ia Debata na marumanghon tolu hadirion: Ama, Anak dohot Tondi Parbadia. Molo Anak ima Hata ni Debata, ima Debata sandiri jala sian mulana nunga rap dohot Debata (Joh.1:1) dungi ro dibagasan rupa manisia dibagasan Jesus Kristus (Joh.1:14). Siala Jesus ima hajongjongan na paduahon sian Trinitatis, jala dua hajongjongan ma di Ibana, ima ha-Debataon dohot ha-jolmaon (Kol.2:9), ala ni i ma boi do dohononta ia Jesus pe dohot do manompa saluhut na adong songon Debata Ama na manompa portibi on ro diisina so mardongan manang ise. “Ai marhite sian Ibana do ditompa saluhutna, na di banua ginjang dohot na di tano on, na tarida dohot na so tarida i, angka habangsa, angka harajaon, angka gomgoman, angka parhuasoon; saluhutna i do ditompa marhitehite Ibana, jala marhapatean tu Ibana. Jala di jolo ni saluhutna do Ibana, jala saluhutna i do hot di bagasan Ibana.” (Kol.1:16-17)
Debata do na manompa hita, ala ni i unang ma ginjang rohanta, molo pe denggan ngolunta siala naung pinalua ni asi ni roha ni Debata i hita. Sadalan di naung tarsurat di Pilipi 2: 13 Ai diula Debata do di bagasan hamu giot ni roha nang ulaon saut, mangihuthon lomo ni rohana. Molo dipangke Debata pe hita baen sikatNa di panghobasion, pargogoanNa do hita, ala ni i ndada ala ni gogonta nang hamaloonta i. Ai didok do di 1 Petrus 5: 5  Laos songon i ma hamu, angka na umposo, unduk ma hamu di angka na tumunggane! Alai saluhutna ma hamu manolukkon haserepon sama hamu, ai dialo Debata do angka na ginjang roha, alai dilehon do asiasi tu angka na serep marroha. Ala ni i ndang pasombuon ni Debata halak na manguhumi manang paleahon halak, sogo do roha ni Debata di dosa alai haholonganNa do angka anakNa. Parjamita 9: 11Dung i huulaki ma patangkashon na masa di hasiangan on, ndada di halak na gompis hape sanggul parlojongon, ndada di halak na begu haantuon, ndada di halak na pistar sagusagu, ndada di halak na marroha hamoraon, ndada di halak sigodang parbinotoan asi ni roha; tingki tahe dohot parsorion mangonai tu nasida luhutna”. Jumpang ma di hita pendayagunaan, pembudidayaan jala pemanfaatan alam ciptaan (tanaman, hewan) secara normal, asa jumpang hagabeon hadumaon nang hadoharon na singkop.
     C.      Sipahusorhusoron
    1.       Godang do angka situasi na mambahen jolma manghilala so dipardulihon Debata be ibana, nunga dibolongkon, dipaila, diago Debata. Boi do i ala ni hapogoson, sahit na posi kegagalan di angka ulaon nang parsingkolaan, harugian, hamatean ni angka nahinaholongan ni roha. Boasa songon i ? Cenderung do jolma manghilala angka pingkiranna, rencanana, citacitana do na dumenggan tu ngoluna. Cenderung do jolma mangaithon Debata laho manumpak dohot mamasumasu sude angka pingkiranna,s angkap ni rohana, jala molo so saut na dibagasan rohana i, gabe mandele martangiang dohot marsaor tu Debata. NA deba gabe memberontak jala ndang be porsea di hagogoon ni Debata. Ai hagogoon ni Debata diukur do merhite pangoloion ni Debata mangoloi nasa tahi ni rohana.
Marhite jamita on dipaingot do, ndang dos rencana ni Debata dohot rencana ni jolma. Maol do porsea halak Israel na dihabuangan i na boi malua be nasida dung 70 taon. Dung i tung masa pe i, atik na so idaon nasida be i. Alai atik pe jotjot kabur jala samar-samar rencana ni Debata, sintong do HataNa. Jotjot do ingkon marhite pardalanan na dao di togutogu Debata bangsoNa mangantusi adong do na tonggi sian na paet, adong do na tiur sian na holom, adong do haluaon sian parhatobanon, jala dong do haheheon sian hamatean. Leleng do bangso Israel ‘marsiajar’ di parhorsihan, leleng do nang di Babel. Alai nang pe leleng nasida diajari, nang pe songon na so tulus  idaon sangkap ni Debata, anggo diujungna, sai saut do nanidokNa i. Ringkot do haporseaon, hasabaron dohot panghirimon laho marnida angka haluaon na sian Debata. Haluaon na mangalehon hal-hal na mambahen bangsoNa marolopolop. Mariluilu do angka na porsea i laho manabur. Alai marolopolop do manggotil. Suman tusi do nang angka parungkilon na masa nuaeng on tu sude angka na porsea. Molo olo marungkil, sabar, mangkirim di angka parsahiton, hapogoson, hamatean, jala joujou tu Debata, idaonta do na tiur nang sian na holom i. Ala Debata pabinsarhon hatiuron i tu rohanta. Ala ni i ndang holan hamagoan rajumon parsahiton, hapogoson dohot angka parungkilon na marragam i. Boi do i dalan na umbuk dihilala Debata laho mandonohi hita angka na sai padaohon roha dohot pingkiranta sian Ibana. Angka parungkilon doht sitaonon, boi do i gabe patorashon haporseaon, kematangan kepribadian, molo di angka na masa i, sai tapingkirpingkiri  lomo ni roha ni Debata tu dirinta. Tarimangrimangi angka pangalaosionta, tapaingotingot nang bagabagaNa; ima Hasesaan ni DOSA, haheheon dohot ngolu na imbaru dibagasan KRISTUS. Molo tung malua hita sian parsahiton, hapogoson, parungkilon i, nunga gabe jolma na imbaru hita. Lam parholong hita tu Debata, tu dongan, jala lam taramothon angka na boi patamba hahipasonta, pandaramanta, parsaoranta. Alai molo naeng dapothononta pe hamatean, ndang holom be parnidaanta, ndang mabiar be, ndang kacau-balau be rohanta, alai tiur do. Ala manatap mata haporseaonta tu Debata Amanta, na olo manjangkon hita angka pardosa tu lambungNa. Molo sai tapajonok tu Ibana apala nang di sitaononta i, boanonNa do hita tu lambungNa i, Jerusalem na imbaru, ndang adong be disi iluilu, ala Debata sandiri mangapusi angka iluilu sian simalolongta. Taingot ma, ditompa Debata do hita di portibi on, na boi masa dison parsahiton, hapogoson nang hamatean. Didok Ama ni Hurianta si Agustinus, diida Debata dumenggan do patupa na denggan sian inganan na songon i, sian apala ndang mangaloas na jahat adong di portibi on. Di portibi na terbatas do hita. Boi masa sahit nang hamatean. Alai ndang terbatas anggo Debata. Ditaluhon do hamatean marhitehite haheheon ni Kristus. Dung mate boni i, tubu ngolu na imbaru. Ibana ma sihaposan ni rohanta.
     2.       Apostel Paulus mandok di ulaon panghophopon ni Kristus i, tung diroro do hita marhitehite hamamateNa di silang (Gal.1:4). Ndang adong tawaran na asing laho paluahon jolma sian dosa, so holan marhitehite panobusion ni Kristus i (Gal.3:13). Holan dibagasan Ibana do dapot hita haluaon binahen ni mudarNa i (Epes.1:7). Jala raphon Kristus i do dipangolu Ibana hita angka naung mate (tarbuang) hian di bagasan angka pangalaosion (Epes.2:5), alai laos dibagasan Ibana do hita dipangolu jala dipabangkit tu gomgoman banuaginjang (Epes.2:6). Ala ni i bagabaga haluaon na jumpang di tingki panurirang Jesaya, tung martudutudu tu Kristus (Mesias) di Padan na Imbaru do i. Na gabe haluaon ni saluhut jolma. Ndada holan na ringkot di bangso Juda (halak Israel0 sambing be haluaon i, alai tung meliputi segenap bangso do. Arga do panghopohopon i, arga do hita ditobus. Apostel Paulus mandok : “Ai arga do hamu ditobus: Dibahen i pasangap hamu ma Debata marhitehite dagingmuna dohot marhitehite tondimuna; ai Debata do nampuna i.” (1 Korint 6 : 20). Amen 

Rabu, 23 April 2014

Bahan Jamita Evangelium Minggu Quasimodogeniti, 27 April 2014

Haheheon Ni Kristus I Do Ojahanta
1 Petrus 1 : 3 – 9


1.    Hombar tu pengalaman ni Apostel Petrus, ima sisean na tangkas dohot ibana paihutihut Jesus saleleng na tarjou ibana gabe siseanNa (Joh.1:42) Si Simon do jolo goarna. Alai dung tarjou ibana dibahen Jesus do goarna si Kepas (batu mamak; Petrus). Gomosgomos do panindangionna di Tuhanta Jesus. Molo tajaha di Mat.16: 16, didok ibana do : “Kristus (Mesias) Raja na pinarbagabaga i do Ho, Anak ni Debata na mangolu!” Suang songon i di Johannnes 6: 68-69; “Tung ise ma hami laho ale Tuhan ! Di Ho do Hata hangoluan sisalelengnilelengna. Jala nunga huhaporsea i hami, Ho do na badia ni Debata.” Dung hehe Jesus sian na mate, dipatangkas Jesus do manang songon dia do holong ni rohana di Jesus, marningot na sanga disoadahon ibana Tuhan Jesus di na tartangkup i Jesus di Getsemane jala tarboan tu jolo ni sintua ni malim i, didok ibana tu na manungkun ibana: “Ndang huboto na nidokmuna i”. Pola tolu hali didok ibana pamorsoona i (26: 69-75). Alai dung dipatangkas Jesus ibana di holong ni rohana di Jesus, dipapatar ma rohana didok ma: “Olo Tuhan, diboto Ho do holong ni rohangku di Ho.” Sahalinari didok ibana songon i, alai patoluhalihon didok ibana pagomoshon hatana i; “Saluhutna ale Tuhan diboto Ho. Ditanda Ho do holong ni rohangku di HO!” Dung i didok Jesus ma tu ibana: “Parmahani ma birubirungKu.” Diparmahani si Petrus ma angka birubiru na marserak i di luat utara asia kecil na sian halak Junani dohot angka houm sian bangso na asing. Nasida mamarpungu gabe huria na parjolo dohot deba halak Kristen na sian Jahudi, godang do hamaolon dohot panaritaan na niadopan nasida. Gabe mangae maangka na porsea i laho paimaimahon haroro niKristus manang Parousia.Alai ndang binoto tingki haroroNa. Domu tuson do goar ni minggunta sadari on, songon posoposo na imbaru tubu do si Petrus mangulahi dipabangkit Tuhanta ibana gabe siparmahan angka birubiruNa. Ala ni i tangkas diondolhon ibana di suratna on asa taingot:
2.    Mamuji Debata Ama ni Tuhanta Jesus Kristus naung manubuhon hita paduahalihon. Didok Tuhan Jesus tu si Nikodemus: “Ianggo so tubu sianaek dohot Tondi, ndang habongotansa harajaon ni Debata, I ma ingkon tubu paduahalihon”. Didok si Nikodemus do nian: “Songon dia ma tarpajadi i ?” Dung i didok Jesus muse tu ibana: “Ho guru ni halak Israel ndang diboto ho i ?” Ianggo panghilalaan ni Apostel Paulus, mansai tinggil mananda hatutubu paduahalihon i. Jala i do na jinalona sian asi ni roha ni Tuhanta. Suang songon i sude hita halak Kristen, dipatubu Tuhanta do hita marhite pandidion na badia i. Tubu sian aek na tajalo di pandidion i dohot haimbaruon naung dipaimbaru Tondi Parbadia do hita, asa manjalo di hasesaan ni dosa dohot di hangoluan dohot dihasonangan na saleleng ni lelengna. Ai nang rap tartanom do hita dohot Ibana, sude hita naung tardidi di hamatean i do hita tardidi, jala rap dipangolu do hita hinorhon ni haheheonNa i, asa marparange na imbaru hita songon Kristus naung hehe sian angka na mate hinorhon ni hasangapon ni AmaNa.
3.    Nunga dipatau Ibana hita marhaporseaon, nunga diunsat sian hita ganggu ni roha. Ndang adong be taboto haluaon di hita manang sian ise na asing asa sahat hita tu haluaon. Nunga muba hadirionta dung haheheon ni Jesus sian na mate. Dipambibiari sibolis i do hita mandok, asa ibana tangihononta, ganup ari do hita diunjuni sibolis i asa tasoadahon panghophopon ni Jesus Tuhanta i. Ai disi ma tarida habasaonNa dohot habasaron ni Debata, Sipalua hita. Ndada ala ni ulaonta hatigoran umbahen na dipalua Ibana hita, tung sian asi ni rohaNa do, marhitehite pandidion pangulahion tubu dohot marhitehite Tondi Parbadia na paimbaruhon i. Naung nilehonNa i tu hita buas marhitehite Jesus Kristus Sipalua hita. Asa gabe tigor hita, binahen ni asi ni rohaNa, jala sitean hangoluan na pinarbagabagaNa, mangihuthon panghirimon i. Ai naung jumpang do di hita hatauon ni haporseaon, na andul umarga sian sere dohot angka arta na adong di portibi on, na songon batu mamak na so olo sumurut nang diuji sibolis i mangunjuni hita. Asa marsihohot ma hita disi, asa marsangap goar ni Tuhanta jala bahenonta i tau pujipujian di Ibana.
4.    Ianggo hita nuaeng on, ndang taida rupana, songon angka sisean uju i. Ai nunga mulak Ibana tu habangsaNa i. Alai nang so taida di simalolong pardagingon i, taida do Ibana di simalolong partondion i (“mata guru roha sisean”, ndang diida mata alai diida roha). Ala ni i ma umbahen na tahaholongi situtu Ibana. Didok si Johannes do: “Nunga tatanda jala tahaporseai holong ni roha ni Debata di hita. Debata do haholongon i, jala halak na mian dibagasan haholongon, i do na mian dibagasan Debata jala Debata dibagasan Ibana. Marroha holong ma hita, ala Ibana jumolo manghaholongi hita ( 1 Joh.4:17,19). Ndang tagamon hurangan hita di manang aha pe, ala naung Debata mian dibagasan hita, jala hita mian dibagasan Ibana. Songon posoposo na imbaru tubu na uasan di susu na tama, ndang hurangan ibana, natorasna i do na sumarihon jala na manjaga tangkas keselamatanna. Debata do na manarihon dohot na manjagai hita, ai nunga dijanghon hita mulak gabe anakhonNa.
5.    Dihalashon angka naung porsea di Tuhanta Jesus naung hehe sian hamatean i do sude na masa di ngoluna. Tung sura pe ro pangunjunan manang parungkilon na manghorhon pangaean di daging i. Satongkin do i didok roha ni angka na porsea i, songon na nidok ni apostel Paulus i: “Ai haporsuhonnami na martingki do jala na naeng porsanon, i do patupahon di hami hasangapon na sumurung, na lumobi hamuliaonna na saleleng ni lelengna, ala hutailihon hami, na so tarida i, ai parsatongkinan do na tarida i, alai manongtong do ro di salelenglelengna na so tarida i” ( 2 Korint 4: 17-18). Rajumanta do silehonlehon ni Debata nang pe angka arsak ni roha ni portibi on, ala naung dipatau hita manaon i, ai ndang na tarpasiding so adong siarsakhonon saleleng mangolu hita, ai naung ditontuhon do ingkon manaon na porsuk nasa jolma na tubu sian pinompar ni si Adam na parjolo i. Ala so tarpasiding i, hatauon  manaon i, i ma tutu rajumanta silehonlehon ni Debata. Gari Jesus sandiri dohot do manaon na porsuk i sahat tu na mate. Nang pe dipangido Ibana asa disalpuhon siinumon i sian Ibana, ndang boi dipasiding i, alai hagogoon manaon do dilehon Ama i tu Ibana, gabe malua sian hatahuton i (Heb.5:7). Diapatau Tuhan i ma hita manghalashon sude na binahenNa i tu hita, ai i do patauhon hita manjalo tohap na umuli sian nasa na adong di portibi on silehonlehon ni Tuhan i tu hita di ngolunta on nang dohot sijaloonta sogot dung dipahehe Ibana hita sian hamatean rap dohot angka na porsea di Ibana. Ai haheheon ni Kristus i do ojahan ni haporseaonta asa bagas tapahusorhusor haheheonNa i ima manaluhon sorop ni sibolis dohot hamatean i. Nda lam marlas ni roha hita disi ? Sasintongna molo mamereng sian angka dosanta nang hasalaanta maradophon dongan jolma nang tarlumobi maradophon  Debata ingkon tu api naroko i do tutungonna hita. Alai mauliate ma tadok di Tuhan i, nunga ditaluhon i sude, dosanta nunga diporsan Jesus i. Ido asa Kristus ojahan ni haporseaonta, jala sai manghirim hita di hagogooNa.
6.    Panghirimon do pasonang roha ni na marhaposan tu Jahowa Debata. Ai tu asi ni rohaNa hupasahat do sudena, sai dibahen do na tama. Ndang tarsirang haporseaon dohot panghirimon nang dohot holong ni roha, ai na sai hot do i. Asa tolu do na hot, i ma: Haporseaon, Pangkirimon, dohot Haholongon. Sai songon i ditanda Tuhanta jolma i, na mangoloi hataNa, di nasa bangso i. Haporseaon i do partinandaan i. Padohot panghirimon nang haholongon i. Ia angka parkobun manang parhaumana i, sahat tu na mambuat hasilna i tongtong do manaon. Alai ndang pola mabiar ibana manaon i, ala manghirim do ibana di hasilna na memuaskan jala na palashon rohana. Godang do angka ulaon tung gok parmaraan nian, alai diula jolma i do i ala adong jaloonna na palashon rohana.  Ala ni i, molo songon i hape ronsot ni roha ni jolma mamolus angka parmaraan na jorbut i, ala manghirim ibana di imbalan ni na niulana i; lam beha ma so lam ronsot rohana mangoloi Tuhanta mangula ulaonNa i. Ai taboto ma andul ummarga jala ummuli dope dihirim rohanta sijaloonta sian Ibana siteanon na manongtong na so marlindang, na so ra malos, na sinimpan di banuaginjang di hita angka naung pinaluana marhite sian hamamate dohot haheheon ni Jesus Kristus Tuhanta i. Rom 8:18 Ai hurajumi angka sitaonon di hasiangan on, hira na so adong do martimbangkon hasangapon sipapataron tu hita sogot.
7. Goar ni minggunta sadari on ima Minggu Quasimodogeniti : Songon posoposo na imbaru tubu, na uasan disusu na tama; angka siihuthon Kristus naeng ma manghirim di susu na tama songon posoposo i. Bulus do posoposo i tergantung tu natorasna, laos songon i ma sikapta naung manjalo hasesaan di hamamate dohot di haheheon ni Kristus Jesus i.Dung tapestahon parningotan Ari Hamamate dohot Haheheon ni Tuhan Jesus tontu lam tanak ma jala lam tu dasipna ma di ngolunta panghophopon ni Tuhan i. Ditubuhon ima parsitutuon manghaholongi Tuhan Jesus dibagasan ngolunta siganup ari  marhite na mangulahon lomo ni rohaNa, na pasauthon hataNa di ngolunta on. Marhite na mangauhon panghophopon ni Tuhan i, naeng ma hita songon posoposo na baru tubu na uasan di susu na tama. Songon posoposo i ndang dihalomohon susu na so tama, naung marsampur, manang na baribari. Diutahon do susu naung marlaok, alai dihasiholi do susu na tama. Songon i ma nian ngolu halak Kristen naung mangauhon panghophopon ni Tuhan Jesus Kristus marhite hamamateNa di hau pinarsilang i.  Tabahen ma Kristus na gabe ojahanta dipardalana ni ngolunta, jaloonta ma sian Ibana susu na tama ima Hata nang PatikNa i, asa sai uasan ma hita di HataNa i. Jala HataNa i ma na margogoihon partondionta mangadopi angka na masa dipardalanan ni ngolunta. Antong sai tapuji ma Tuhanta i naung manubuhon hita paduahalihon i asa tau hita manjalo siteanon i na pinadiri ni Debata di angka naung porsea. Dipanghophopon ni Jesus Kristus na manghaholongi hita, asa manghirim hita diujung ni haporseaonta , i ma hangoluan ni tondinta i. Amen.

Rabu, 16 April 2014

Bahan Jamita Epistel Minggu Quasimodogeniti, 27 April 2014

Haheheon Ni Kristus I Do Ojahanta
Psalmen 16 : 1b – 11

     a.       Psalm i ma sada karya sastra manang puisi na ginurithon ni parpsalm marojahan tu realitas (na nialaman) na hinangoluhon ni parpsalm sandiri. Sian mulana, nunga memiliki peran na mansai ringkot psalm di ngolu ni bangso Israel lumobi di angka partangiangon nasida. Songoni do nang huria na parjolo, dipangke do psalm di ganup partangiangon (ibadah) nasida (ida. Kol.3:16; Jak.5:13), jala sahat tu tingki on godang dope ende pujipujian ni huria dienet sian buku psalm. Songon buku na marrumanghon karya sastra buku psalm on, secara umum isina manghamham taringot tu endeende, tangiang, pujipujian (hymnus), hamauliateon, las ni roha, olopolop (sukacita), panindangion haporseaon tu Debata; boi do nang dohonon buku psalm on songon buku namarisihon ‘andungandung’ (ratapan).
   b.      Ia turpukta on ima psalm endeende haporseaon, las ni roha dohot balga ni roha ni sasahalak na marnampunahon Tuhan dibagasan ngoluna. Ndang sian roha pardagingon ibana laho pasahathon endeende pujianna alai sian haporseaonna do tu Tuhan i. Molo huria na parjolo sian angka apostel mamereng turpuk on dipangke do na gabe panindangion di haheheon ni Kristus, napinalua ni Debata sian huaso ni hamatean (Ul.AP.2:24-28). Psalm on patuduhon bagas ni haporseaonna tu Debata jala parsaoran na rosu tu Debata. Ia parpsalm on sai holan mangasahon Debata sian nasa na adong dipanggulmiton ni ngoluna, jala ndang tarurak rohana sian i, nang pe tu angka hinauli na denggan na diportibi on, holan Debata na dumenggan dibagasan ngoluna.
    c.       Bagas ni  haporseaon ni parpsalm on tu Debata patauhon rohana asa holan Tuhan Debata na maringan dibagasan ngoluna, haporsaonna i ndada holan teori manang dogma sambing, alai haporseaon na dihangoluhononna. Borhat sian haporseaon ni par-psalm on , boi sagionta tu opat bagian na ringkot siparrohahononta:
Ø  Ndang olo ibana mangihuthon debata ni sileban laho paihutihut lomo ni rohana; holan Debata Jahowa do haposanna.
Ø  Sai ringgas do ibana tumangihon soara ni Debata jala mandok mauliate tu Debata molo naung dipodai ibana.
Ø  Ndang humordit ibana laho mandalani ariari ni ngoluna mangadopi godang ni hamaolon, siala pos ni rohana tu Debata na mandongani ibana.
Ø  Sai marlas ni roha do ibana dibagasan Tuhan i.
    d.      Ia turpukta on naeng do paingothon hita; ia haporseaonta i ndada haporseaon na holan ajaran na bersifat dogmatis, alai haporseaon na ingkon dihangoluhon. Molo so songon i, ndada hea hilalaonta hagogoon ni haporseaon i na mangula dibagasan ngolunta na tadalani nuaeng, dohot angka tantangan jala angka nanaeng masa na so taboto dope. Haporseaon di Debata ima haporseaon na boi di lapati aplikasina tu ngolu siganup ari jala mampanghorhon tu dirinta sandiri. Naeng ma hangoluhononta haporseaon i na tau paubahon ngolunta na lam margogo.
    e.      Molo disungkun tu hita di partingkian dia do asa hilalaonmu na marlas ni roha ? Tung godang do alasan tabahen laho mangalusi i; adong do marlas ni roha tingki na marulang taon, tingki sorang ianangkon, tingki dapot parkarejon, tingki naek pangkat manang jabatan, tingki dapotan gaji, tingki lulus sian ujian manang naung wisuda, tingki pajumpang dohot dongan naung leleng ndang pajumpang, tingki na marsahit gabe malum. Tingki gotilon ni angka partani. Jala godang dope masa las ni roha sian angka pengalmanta be, alai sadia leleng ma i martahan las ni rohanta i ? Ia las ni roha na tajalo di portibi on holan parsatongkinan do ndang manahan. Ala ni i sian dia do dapot hita las ni roha na manongtong jala na martahan saleleng ni lelengna i ?
     f.         Ia las ni roha na marbualbual jala na so olo longkang ala ni partingkian holan sian Tuhan Jesus Kristus do. Las ni roha na sian Tuhan i ndang margantung tu situasi manang kondisi na adong dihumaliangta, siala las ni roha i marharoroan sian bagasan haporseaonta na niulahon Tondi Parbadia. Ngolu ni halak Kristen, i ma ngolu na mampanghirimon, na margogo manghatindanghon: Anggo ngolu na di portibi on parsatongkinan do. Ndang adong na hot dison, alai dilului rohanta ma huta na ro sogot (Heb.13:14). Na martiti do na diportibi on, sementara do, temporer do, ndang abadi (Parjamita 3). Alai salpu pe sogot langit dohot tano on anggo hata ni Debata na so tupa salpu (Mark.13:31). Alai tutu ndaa na aneng dohonon na so ringkot ngolu na di tano on. Alai ia haringkothon pe i, ndada i na gabe sasaran, ujung ni pardalananta. Ngolu na rap dohot Kristus do. I ma ngolu salelengnilelengna i do sieahan jala sijalahanta. Tutu masirapusan do rohanta, ngolunta nang haporseaonta laho manontuhon i, alai naeng disi do monang haporseaonta i. Dibanua ginjang do sambulo ni tondinta, sian i do tapaimaima sipangolu hita ima Kristus Jesus i. Manghamonangkon haporseaon  ndada holan marhite gogo sambing alai mangasahon asi ni roha ni Kristus, i do . Jala proses tusi pe diperhadapkan do hita tu berbagai cobaan na berfungsi laho patoguhon haporseaonta. 1 Petrus 1: 5-7 “Ai diramoti do hamu hinorhon ni gogo ni Debata marhitehite haporseaon, asa sahat tu haluaon, naung rade sipapataron di tingki na parpudi i. I do dihalashon hamu, nang pe marsak hamu satongkin nuaeng, di bagasan ragam ni pangunjunan, molo tung ingkon i. Ai naeng jumpang do hatauon ni haporseaonmuna, na andul ummarga sian sere na so manahan, nang pe diuji api i, bahen pujipujian dohot hamuliaon dohot hasangapon, di hapapatar ni Jesus Kristus i.” 
    g.       Jadi las ni rohanta i siala Tondi Parbadia na adong dibagasan roha nang haporseaonta, I do umbahen dipodahon Apostel Paulus  di Pilipi 4: 4 “Marlas ni roha ma hamu tongtong di bagasan Tuhan i! Huulaki ma mandok: Marlas ni roha ma hamu!”. Boi do ra dohonta dibagasan roha; ‘mansai mura do teori, alai praktekna do na maol’, boha do marlas ni roha hita molo dibagasan parsualon, molo dibagasan parsahiton, godang utang, ndang adong manuhor tigatiganta, jala molo bangkrut perusahaan, hagoran, bencana alam dohot hasusaan na asing? Na disurathon Apostel Petrus do suratna on paingothon huria na di Pilipi ndada ala naung marhasonangan ibana dapot pasupasu sian Tuhan i, alai ditingki dibagasan hurungan do ibana manang di tingki panaritaan dohot hasusaan. Angka siihuthon Kristus, ngolu na marlas ni roha ndada ala ni hamoraon, hagabeaon, hasangapon (nina deba halak batak) dohot angka na pinaboa di ginjang (point e), alai las ni rohanta ima;  na boi hita mangolu marsaor dohot Debata marhitehite Jesus Kristus dibagasan Tondi Parbadia. Ala ni i ngolunta sinuaeng on ima ngolu na dibagasan pangaramotion ni Debata, ndada gabe lomolomonta be disi. Songon na pinodahon Apostel Paulus: “Ndada ahu be na mangolu i nuaeng; Kristus do mangolu di bagasan ahu. Ia mangolu pe ahu nuaeng di bagasan daging, mangolu marhitehite, haporseaon di Anak ni Debata, na mangkaholongi ahu jala na mangalehon dirina humongkop ahu.” (Galatia 2: 20). 
     h.      Minggunta na margoar Minggu Quasimodogeniti (songon posoposo na imbaru tubu; 1 Petrus 2: 2), dituntut do sian halak Kristen sikap dohot pangalaho songon angka naung manjalo haluaon sian Debata. Habisuhon na sian Debata dibagasan Jesus Kristus i do ojahan manang identitas, dohot sinjata ni halak Kristen laho manghamonanghon haporseaonna. Ala ni i ingkon tongtong do rade halak na porsea i tu panogunoguon dohot pangajarion ni Tondi Parbadia asa polin (murni) haporseanta i ‘songon posoposo na imbaru tubu’. (ptds. 1 Pte.1:3). Dao sian haporseaon na ganggu dohot na marpangansi (munafik). Ingkon tongtong do pamanatonta dohot paratarataonta haporseaon i di ganup tingki marhite parsaoran dohot Tondi Parbadia, atik beha nunga marlaok/ sarombang dohot tondi/bisukbisuk ni portibi on, paolooloi hagiot/sangkapsangkap ni portibi on. Ngolu spiritualitas (partondion) i ma dimensi vertikal na ingkon siradotan ganup tingki na marhabisuhon hita di ngolunta siganup ari tongatonga ni portibi on na lam tu majuna dohot lam tu ragam ni angka masalah-masalah dohot tantangan-tantangan (dimensi horizontal, dingolu siapari, na marragam aspekna; ekonomi, politik, budaya, dna).
     i.         Di jaman nuaeng on lam tamba angka kekerasan na lam mempengaruhi (merasuk) tu sude suhisuhi ni parngoluon ni jolma lumobi dompak angka dakdanak, angka parompuan dohot angka na terpinggirkan, na tertindas. Na tarjou do huria dohot sude angka na porsea asa pasidohot secara aktif asa unang lam rarat angka ulaon kekerasan, kejahatan dohot penindasan na songir. Ndang jadi pasidohot halak Kristen manumpahi nasa tindakan-tindakan na marrumang kekerasan, penindasan, dna. Alai naeng ma gabe halak siboan dame, halambohon, dohot las ni roha. Naeng lam tang jala tangi halak Kristen marojahan di habisuhon dohot pangantusion di hata ni Debata laho mangadopi ragam ni tantangan ni portibi on na lam manegai ngolu (mental, partondion, spiritual) ni angka na porsea. Asa bagas ma di haporseaonta Kristus na hehe i na gabe ojahanta laho mangadopi angka tantangan nang hamaolon, jala tarbahen hita marlas ni roha; songon topik ni minggunta : “Haheheon ni Kristus i do ojahanta”. Dung i dipatau ma hita marpos ni roha songon panindangion ni Psalm on di turpukta on : “Ala ni las ma rohangku jala marolopolop tondingku, dagingku pe sinok do maringanan dibahen. Ai ndang tagamon pasombuonmu tondingku di banua toru, ndang tagamon loasonmu hasianmu marnida habusukon. Sai pabotohononmu do tu ahu dalan hangoluan, sun ma las ni roha di adopan ni bohim, angka hasudungan ni roha masa di siamunmu salelenglelengna”. (ay.9-11) Amen!

Selasa, 15 April 2014

Bahan Jamita Evangelium Paskah 2, 21 April 2014

Parmahani Ma Angka BirubriungKu
Johannes 21: 15 – 19
  
     a.       Padua arihon ma hita marpesta marningot ari haheheon ni Tuhanta Jesus sian na mate. Songon udut ni jamita na di pesta parjolo i do anggo ia turpukta di pesta paduahon on. Ima taringot tu parsitutuon ni angka sisean ni Jesus laho manghatindanghon Ibana do Jesus naung hehe nabinaritahonnasida.  Tarlumobi tu sisean ni Jesus na margoar si Petrus do ditaringoti turpuk na dua ari pesta on. Tu si Petrus sandiri di ari parjolo haheheonNa i, i ma hapapatar patoluhalihon. Na dijamita on muse dipapatar diriNa tu si Petrus dohot angka donganNa i di topi tao Tiberias, i ma hapapatar papituhalihon. Nunga hira sange nasida nian naung umbotosa naung hehe Tuhan Jesus sian na hamatean, alai ndang haru sanggam situtu dope haporseaonnasida di haheheon ni Tuhan Jesus, sai adong dope ganggu ni rohanasida. Jadi dung diida nasida Ibana, disomba ma Ibana, alai na ganggu do roha ni na deba (Mat.28:17). Hot dope bangkonasida songon na somal i tarmasuk ma si Petrus sandiri. Targodang do tingki di ibana patuduhon haboionna na patuduhon hasurunganna sian angka donganna sisean na asing i. Tarmasuk do ibana sisean na parjolo dijou Tuhan Jesus (Mark.1:16-20). Dohot do si Petrus targoar sahalak sisean haholongan ni Jesus sian na sampulu dua halak i (Mark.3:16). Ibana do na mijur sian parau mandapothon Jesus tu tao ( Mat.14:29). Ibana do na tangkas manghatindangkon Jesus Mesias, Raja na pinarbagabaga i (Mat.16:16-19). SI Petrus do na so manghalomohon Jesus ingkon mate bunuon (Mat.16:21-22). Dohot do si Petrus ditogihon Jesus tu dolok na timbo , tu na suhi (Mat.17:1). Jala ibana do na mandok na so tupa laho nasida jala rade do ibana mate (Joh.6:68-69; Mat.36:26). Jala si Petrus do na mandok na hosana sandiri manghophop Jesus (Joh.13:37). Ibana do na paradehon panganon ujuan (Luk.22:8). SI Petrus do na pola manolon tu sada parompuan paboa na so tinandana Jesus (Mark.14:70-72), alai laos tumatangis ma ibana (Mat.26:75). SI Petrus do na manampulhon pinggol ni si Malkus (naposo ni sintua ni malim; Joh.18:10). SI Petrus do na dohot bongot tu tanoman hapeahan ni Jesus naung hehe i (Joh.20: 6). Begeonta do barita taringot tu pangalaho ni si Petrus on, na manghaholongi Jesus holan sebatas di pingkiranna dope, laos ido natinaringotan ni turpukta on.
      b.      Haheheon ni Tuhan Jesus sian na mate, i ma manghatindanghon hasisintong ni hata ni Debata. Haheheon ni Tuhan Jesus, i ma wujud nyata nipanghirimon ni sisean i di hasisintong ni saluhut hata ni Jesus. Di ombas patoluhon di na pinataridahon ni Jesus diriNa dung hehe sian na mate do hamamasa ni turpuk on. Jala dipatupa do parmanganon uju i. Dung parmanganon i ma dipatupa panghataion na di turpuk on jala hira na khusus tu si Petrus do panghataion i
      c.       Boi do tafsirhonon dohot tolu dalan panghataion manang sungkunsungkun ni Jesus tu si Petrus:
Ø  Naparjolo; dihaholongi ho do Ahu sian holongmu tu angka sisean na asing ?
Ø  Napaduahon; dihaholongi ho do Ahu sian jala ni dengkemon ? Siala parao dohot jala i dipaboa di ayat 1-14 jala sai adong dope dihumaliangna i, alai ndada na manundati panjouon i molo tung adong pe jala ni dengke i. Adong pe i laho mangalului sipanganon nasida do i, jala mamparhaseang tingki huhut paimahon ulaon na mangihut sian Jesus tu nasida, jala ndanda holan si Petrus manjala dengke dohot do na pitu sisean nari. Molo songon i boasa holan si Petrus na disungkun Jesus ?
Ø  Napatoluhon; dihaholongi ho do Ahu sian na naniulahon ni angka sisean na asing? Molo on do maksud ni Jesus , dapot roha do i, siala sai didok roha ni si Petrus do na gumogo ibana sian donganna sisean ni Jesus. Hea do ibana manengahon dirina dijolo ni donganna sisean i na tahan uji ibana jala na olo pasahathon ngoluna tu Tuhan ( 13:8, 37-38, ptds.18:10-11). Alai ujungna disoadahon si Petrus do Jesus i ditingki dijolo ni sintua ni malim. “....Ai na girgir do nian tondi i, alai gale do ia daging!” (Mat.26:41), ido umbahen asa dipature Jesus diri ni si Petrus dijolo ni angka sisean i asa tolap ibana laho marhobas dijolo ni sihatoropan dohot denggan tu tingkitingki nanaeng ro.
     d.      Pemulihan pelayanan publik Petrus mempengaruhi lingkungan publiknya. Dison ma si Petrus manghilalahon haimbaruon di jolo ni halak. Pemulihan dohot hasesaan tu pribadi ni si Petrus nunga dibahen Jesus dungkon haheheonNa ( 1 Kor.15:5; Luk.24:34). Asa di panghobasionna haduan, si Petrus ndang holan tartuju tu hasesaan ni Jesus, alai haimbaruon dijolo ni angka sisean na asing. Dialusi ibana do na haolonganna Jesus jala ndang barani be ibana na mandok umbalga holongna sian angka sisean i. Alus ni si Petrus holan : “Olo, Tuhan; diboto Ho do holong ni rohangku di Ho”. Alai dipaduahalihon, dipasahat Jesus ma sungkunsungkunNa doshon na parjolo i, sahat tu napatoluhalihon: “Simon, anak ni si Jonas, holong do roham di Ahu”? Arsak ni roha ni si Petrus ndada ala diorui Jesus nilai ni holong i (value of love). Jala ndada na gabe muba dibahen Jesus pandohan HOLONG sian hata Agapao gabe Fileo di sungkunsungkun na patoluhon. Tolu hali sungkunsungkun ni Jesus paingothon na tolu hali diparsoada si Petrus Ibana. Gabe marsak ma roha ni si Petrus na sadar do ibana di sude ginjang ni rohana dohot habaranionna holan hata manang kamuflase do i. Ndada na disisusai Jesus ibana alai na marsak situtu do si Petrus di angka dosana i. Ndada na  gabe laho pailahon Jesus alai nanaeng patoguhon muse panjouon tu si Petrus laho marhobas, jala dipatogu Jesus muse holong ni si Petrus. Andorang so i, sai ditengahon si Petrus do haholonganna, jala sai dipatuduhon jala dibuktihon marhite manampulhon pinggol ni si Malkus naposo ni sintua ni malim (Joh.18:10) na naeng manangkup Jesus. Jala dipatuduhon  si Petrus do holongna marhite mijur sian parau mandapothon Jesus tu tao ( Mat.14:29), alai sude na i ndada bukti ni holongna. Alaibukti niholong tu Tuhan ima na olo berkorban tu pelayanan. Ido umbahen didok Jesus tu ibana: “Parmahan i ma angka birubirungku!”. Molo haholonganni si Petrus do Jesus i, ingkon dos do holongna songon Jesus na olo berkorban.  Jala tarbukti do muse di pelayanan ni si Petrus na olo do ibana berkorban, sahat diujung ni ngoluna diparsilangkon do si Petrus na simajungjungna tu toru, siala na manghilala do ibana ndang tama diparsilangkon dos songon Jesus.
e.      Haholongon i ndang holan panghilalaan alai sada komitmen manang padan laho mangihuthon Jesus songon hata ni endenta di BE. No. 766: 1 Padan na uli “Ho ndang hulupahon”/Ndang pola mabiar au di ngolungki,/ Nang pe holom do dalan siboluson,/ Ro do hatiuron sian langit i./“Ho tung so huhalupahon/ Audo manogihon Au do mangondihon/ Ho tung so huhalupahon,/Au do margogoihon pos ma rohami”. 
f. Sahat tu tingki on sai tangantanganon ni Tuhan Jesus do na taadopi hamaolon ni haporseaon dipardalanan ni ngolunta. Adong do na dipaingot sahat tu tolu hali songon si Petrus, dungi laos muba rohana jala marsitutu mangihuthon dohot manghaholongi Jesus. Alai adong muse do songon na masa tu si Paulus, songon shock therapi, mapitung saleleng tolu ari. Na masa sisongon i mambahen trauma di roha ni si Saulus, porlu do pigapiga ari laho paubahon emosina. Alai dihaimboruon ni tondina i, dijalo si Saulus do tujuan ni panobusion ni Debata, ima sada ulaon na imbaru dibagasan ngoluna. Ido umbahen na jolo i silele halak Kristen do ibana, alai dung gogo dipaingot Jesus ibana, gabe duta ni Kristus do si Paulus. Dihaholongi si Paulus do Kristus jala diihuthon ibana sahat tu na di tampul uluna marhitehite Kesar Nero.
f.        Dipartingkianta pe nuaeng sai diparrohahon Tuhan i do haporseaonta marhiteite dalanNa na so hadodoan i. Aha do naung taula sahat tu tingki on ? betak na gabe marsak tabahen roha ni Tuhan i ? manang golom riaria pangihuthononta di Jesus i , manang asing ni godang angka parsualon ni partondion na taadopi? Ala ni i naeng taparrohahon haporseaonta nuaeng marhite sungkunsungkun ni Jesus tu si Petrus di turpukta on. Haholonganta do Jesus sian na adong di hita nuaeng ? Aha do alusmu disi ? Naeng ma alusta songon alus ni si Petrus: “Ditanda Ho do holong ni rohangku di Ho”
     g.       Asa molo naung tahaholongi Jesus; taulahon ma parsuruonNa songon parsuruon ni Jesus tu si Petrus i: “Parmahan i ma angka birubirungku!”. Ido pangidoan ni Pesta Paskah na 2 hon on tu hita sude ruas ni huria dohot topik “Parmahani ma angka birubirungKu”. Ndada holan tu pangula nihuria pandohan manang pangidoan ni turpuk on. Naeng do sude angka naung hinonghop ni mudar ni Jesus Kristus i manghilalahon HOLONG ni Jesus dipardalanan ni ngoluna (ptds. Joh.3:16) jala na olo marmahani birubiru napinasahatNa tu hita. Manang na tardok ibana sahalak natutua, natoras, sahalak ama, manang ina, manang na tumua, manang sahalak pimpinan na adong bawahanna pe. Marmahani pe naeng ma songon parmahanion ni Jesus na tarsurat di Johannes 10:1-18. Jala sadalan perbandinganna dohot epistel na tarsurat di Hesekiel 34: 1-6. Tarjou do hita siihuthon Kristus laho gabe parmahan na denggan roha, na mangalehon holongna, roha, nang ngoluna laho manghophop na pinarmahanna i. Amen !

Senin, 14 April 2014

Bahan Jamita Epistel Paskah II, 21 April 2014

Parmahan di angka birubiru na pinsahat ni Tuhan i
Hesekiel 34 : 1 – 6

       A.      Patujolo
Ianggo Bangso Israel tardok do pardorbia, ala ni ulaon parmahanon manang halak parmahan torop do ditongatonga ni bangso i. Adong do dua ragam parmahan i, i ma:
      1.       Parmahan na niupaan, na so ibana nampuna, manang so adong hakna di parnampunaon di birubiru/dorbia na pinarmahanna i
      2.       Parmahan nampuna birubiru, manang natorasna nampunassa, na so pola dope dipambagihon tu anakna. Alai nang pe songon i, gok do hak parnampunaon ni parmahan i di na pinarmahanna i, isara songon angka anak ni si Jakob na marmahani birubiru ni natorasna i. Suang songon si David na marmahani birubiru ni natorasna.
Molo taingot si David na marmahani birubiru i, ro do singa dohot gompul naeng manoro birubiruna i, hape, dipatunduk ibana do singa i dohot gompul i duansa do dibunu ibana. Aut tung sura so taralosa binatang panoro i, ingkon rampasonna do birubiru na hona soro i sian pamangan ni panoro i, molo so dapotsa sude pinomat bantebantena manang na pinggolna sambariba be, ingkon marusaha do ibana mambuat i, asa adong pataridahononna tu indukna manang na tunampunasa i, songon bukti na so maporus ibana, ala mangalo di na so taralosa do pangago i. Boi ma antong sonang roha ni indukna i manjalo laporan ni angka parmahan na pinabangkitna marmahani (manogunogu, mangajari, mangaramoti bangso Israel naung tarpillit gabe bangsoNa)

      B.      Hatorangan
    1.       Ditaringoti di Hesekiel dison parmahan ni bangso Israel, angka na tardok partogi ni bangso i, na so mangulahon tohonanna marmahani bangsoNa i. Disok dison, angka parmahan i: Marjea ma halak siparmahan Israel, angka na marmahani dirina sambing, nda ingkon angka birubiru nian parmahanon ni angka parmahan.
     2.       Dipabangkit Debata do angka raja, angka partogi ni ugamo laho manogihon bangso i asa tongtong nian mian di dalan na tinontuhon ni Debata siulaonnasdia. Alai gabe asing do dipelaksanaanna, gabe tu dalan na asing do diboan nasida bangso i. Pemerasan do dibahen nasida tu bangso i, songon na manganhon tabotabo, manggustingi imbuluna mambahen paheanna, angka anakna dipotongi, hape ndang diparmahani. Ndang diajari nasida asa burju mangulahon patik dohot hata ni Debata, dohot na patut siulahon ni bangso ni Debata. Borat do uhum ni Debata tu nasida, umbahen didok si Jeremia: “Marjea ma halak siparmahan Israel”. Sasintongna ndada holan angka partogi i na marjea, dohot do angka na pinarmahanna i (bangso Israel) na marjea, ai rap tarbuang do nasida tu Babel muse.
     3.       Ndang diradoti ulaon mangebati ruas; i ma na so dipargogoi angka na gale, angka na marsahit ndnag diubati, na mabugang ndang dililiti, na tardempar ndnag mulak diboan, na mago ndang dilului. Dohot gogo na marhaurahon do nasida mangajar bangso i. Songon na nidok ni Rehabeam tu bangso i: “Ia damang hotang do dibahen linsinglinsing maminsang hamu, alai ianggo ahu hala do bahenonku maminsang hamu” ( 2 Kor.10:11). Tanggung jawab ni parmahan i do nian mangurupi angka na tama siurupan i. Patut do ingkon marusaha siondihonon i. Alai ndang adong dipatupa i, gariada lam dipatamba dope dokdok ni siporsanon ni rakyat i. Patut do ndang margogo bangso i mangalo musunasida di na ro soldadu ni Babel mamorangi nasida. Mago do gogo, dohot panghilalaan panghophopon parbangsoon, balebale mandopang musu. Ujungna tartaban, tarbuang ma tu Babel.
    4.       Panghorhorn ni sude pambahenan na so sintong na binahen ni angka partogi ni bangso Israel i, gabe marserak ma bangso i, di atas sisik ni tano on, gabe lilu ma di atas ni angka dolok. Sahat tu tingki on marserak do bangso i dope, angka na so mulak tu tano Israel i. Di ayat 8 – 9 diulakhon do ditaringoti pambahen ni angka partogi, parmahan na so mangulahon tohonan na martanggung-jawab nian tu bawahanna. Na pagomoshon do hata na niulahan paboa na tutu situtu do songon i, angka raja, angka malim dohot pangituai ni bangso i na mangulahon tingkos jabatanna, mamparhorhon pangaena tu saluhutna, ndang holan sepihak, alai sude do menanggung kesengsaraan, haporsuhon, jea na nidok ni Debata tu nasida. Nunga taida penyimpangan ni pangulaon ni partogi, pemimpin ni bangso Israel i na manghorhon kehancuran ni bangso i. Na patuduhon, molo manimbil pemimpin sian ulaon na sasintongna na patut ulahononna songon na niaturhon ni Debata tu nasida naeng ingkon adong ma na gabe panghorhonna tu hita i ma na manghorhon tu na denggan.

      C.      Sipahusorhusoron
Ø  Sude do hita manjalo tugas sian Tuha i laho marmahani angka naung pinsahatNa tu hita. Angka pangula ni Huria, mulai sian parhalado marsahuta, sahuria, saressort, sadistrik, nang tu pucuk pimpinan di pusat, marmahani ruas ni huria, angka dongan parhalado di huria Hatopan i. Tu hita do dipasahat Tuhanta angka ruas i mamboan nasida tu Harajaon ni Debata. Marmahani ima manogihon tu dalan na sintong unang manimbil sian Barita na Uli i, unang masa angka parpoda haliluon marhite sian pangajaran dohot pamodahonna di Hata ni Debata. I ma siala hurangan ni parbinotoan, hurang bohalna di hata ni Debata, unang dipengaruhi angka tondi ni jaman na meningkat nuaeng pangajarion na gabe tartinggal poda na sian Barita Na Uli i. Gabe gumodang tu cara haportibion dohot porsea di hapistaran ni utokutok mangalapathon pandohan ni Tuhanta. Ala ni i, bulus ma tatogihon nasida tu hata ni Tuhan i marguru tu pangajarion dohot paniroion ni Tondi Parbadia i. Dijaman na lam maju on sipata magodanghu do angka barita-barita dohot tudosantudosan na mambahen gabe rarat jamita i hape gabe tinggal ma ianggo impolana, ai gabe angka tudosan i nama sai dipahebaheba. Tajaga ma asa unang mampar, marserak roha dohot pingkiran ni ruas i tu na asing. Tutu denggan do adong tudosan. Tuhanta pe mamangke tudosan do marjamita, alai unang ma magodanghu tudosan i, gabe sai tusi laho roha ni na manangihon i. (ptds. 1 Kor.9:27 “Hupukpuhi do dagingku jala hupatunduk, asa unang angka na asing hujamitai, hape ahu gabe bolong.”)
Ø  Di pesta paduahon parningotan haheheon ni Tuhan Jesus, naeng lam bagas panjouonta songon siihuthon Kristus hita laho marmahani birubiruNa i. Ndada holan parhalado i na gabe parmahan, alai sude do hita halak Kristen, naung magodang ( dewasa) dohot parmahan, partogi dipabangkit Tuhanta. Ama dohot Ina maradophon keluargana (ianakhonna) do parmahan na parjolo di Huria i, ai borhat sian angka keluarga do na gabe ruas ni Huria, asa bagasta sekeluarga i do ianggo apala dasorna. Jadi molo so denggan dasor, sega do luhutan. Unang ma lalap tapasombu angka na pinasahat ni Tuhanta i masitondong dalanna be, taboan ma nasida tu harajaon ni Tuhanta, asa gabe ruas na burju jala na matoras nasida muse di Huria i.
Ø  Angka na nituntut ni Debata na so niulahon ni angka partogi ni bangso i, na ingkon patut nian ulahononnasida, ido na nidok ni Debata sibahenonta. Unang partogi na sai holan mamingkiri haporluanna sandiri,alai naeng ma olo mengorbankan na adong dohot na patut adong di ibana humophop birubiruna, patut ma ulahononhon sisongon i, laos mangajarhon tu nasida asa dohot nasida mambahen songon i tu angka donganna.
Ø  Pambahenan na langsung do i gabe parjamitaon na mangolu. Nang pe ndang marsoara, alai mangkuling do i di roha ni na marnidasa. Adong do sada pandita, na so pola malo marjamita, ndang pola godang manghatai. Alai holong do roha ni ruas i di pandita i, ala ni angka pangulaonna, parsaoranna na denggan tu ruas ni huria i. Olo mangurupi angka na targogot di sidabuan, sipanganon isara pasalihon hepeng manang eme so pola marbunga, mangalehon ubat tu na marsahit. (Isarana obat paten na diparade hian di bagasana). Maningkir dohot mangurupi angka na marsitaonon, dohot angka na asing na mardomu tu ulaonna i. Alai laos i do patukhon nasa na ringkot di nasida, ai gabe burju do ruas i manarihon na ringkot di nasida. Songon birubiru i na mangalehon susu dohot na mangalehon imbuluna gustingon mambahen pahean ni indukna i. Ndang hea nasida holsoan ala ni hahurangan, tuk do di nasida songon na patut i. Holong do mangalap holong, i do na jumpang di ulaon ni parmahan i, apala lumobi ma manghaholongi Tuhanta asa mangolu ma di Huria i. Ai taringot na niulahon Jesus do na tauduti di portibi on. Hita angka siihuthon Kristus tarjou gabe parmahan na denggan.Amen.

Sabtu, 12 April 2014

Bahan Jamita Evangelium Paskah I, 20 April 2014

Mamaritahon Huhut Gabe Sitindangi ni Kristus
Ulaon ni Apostel  10 : 34-43
           A.      Patujolo
Marhite panghobasion ni angka Apostel, lam rarat do Barita Nauli, nang sian sudut gegografis manang hasahatanna tu ganup haum. Dibagasan pamaritaan i nunga masa angka panghobasion na imbaru. Mula na i hararat ni Barita Na uli i tu halak Jahudi di Jerusalem nang dihumaliangna. Dung na mangihut ma muse sahat ma tu angka bangso na diluar ni ha-Jahudion.
Marhite turpuk on naeng do botoonta angka panghobasion i marhite Apostel Petrus di jabu ni si Kornelius ima sahalak letnan Rom na maringan di Jope jala tardok do ibana : “halak na tigor roha na manghabiari Debata”. Ulaon ndang dao sian pandonganion ni Debata. AI Debata sandiri do na manuru si Kornelius asa mangalap si Petrus asa mamaritahon “Barita las ni roha” tunasida, jala Debata sandiri na paradehon si Petrus tu ulaon i marhite pangungkapon (Ul.Ap.10:10-16). Dipatomu Tuhan i do nasida marhite huaso ni Tuhan i tu ulaon hararat ni Barita na Uli i.
Dipartomuan nasida i, dipasahat si Petrus do jamitana na mangondolhon tu panandaon na sintong taringot Tuhan Debata na mangungkap pintu tu sude manisia. Panandaon marhite haporseaon. Asa marhite haporseaon do gabe halak na pasidohot tu jambar haluaon marhitehite Jesus Kristus i.
          B.      Hatorangan
      1.       Ayat 34-35; Ndang siida rupa manang bohi Debata. Dung maringan si Petrus di bagas ni si Kornelius, dipungka ibana ma jamita. Dihatahon ibana do taringot naung dipingkirhon ibana dohot naung dipahusorhusor ibana: “Nunga tangkas dapot rohangku, na so siida bohi Debata” (siida bohi; ep’aletheias; pada kenyatan/hasintongan= prosoopolemtes: penghukuman berdasarkan suka atau tidak suka, jadi panguhuman i tergantung tu halak na manguhumi i do denggan do dirohana manang ndang). Ia pangalaho i na patuduhon hajolmaon, na so adong diroha ni Debata. Ndang mamihak Debata tu sasahalak ala ni pambahenanna laho mamutushon tusada hal. Lapatanna ndang siida bohi Debata siida roha do. (ptds. 1 Sam. 16: 7 “Alai didok Jahowa ma tu si Samuel: Unang ho mamereng tu rupana, manang tu tongam di dagingna, ai nunga hubolongkon anggo ibana, ai ndada marguru tu parnidaan ni jolma; ianggo jolma rupa do na niidana, alai anggo Jahowa roha di bagasan do na niidana.”). Dijalo Debata do sasahalak ndada ala ni bangsona, manang houmna. Ndada  portibion na gabe parameter manang ukuran ni Debata asa gabe bongot tu HarajaonNa i. Dilehon Debata do kesempatan ( manang somal do tadok, tingki parasian do nuaeng on) tu sude jolma manang manisia asa gabe parjambar di hangoluan sogot. Na ringkot di parrohahon ima: asa Biar mida Debata jala mangulahon hatigoran dohot hasintongan. Ala ni i ndang siida rupa manang bohi Debata. Dos so asi ni roha ni Debata tu angka na tinompana nang jolma i pe (Jahudi manang na so Jahudi). On ma sada hal na imbaru na pinasahat ni si Petrus. Ndang mamulik Debata tu sada bangso sian bangso na asing, alai di hophop Ibana do sude jolma nang bangso di portibi on (ptds. Joh.3:16). Dison ma dipatorang si Petrus  pangantusion na tutu taringot tu Debata. Debata na papatar diriNa songon na binaritahon Barita Na Uli i ndada tudos songon na niantusan ni angka jolma. “angka na mangkabiari Ibana jala mangulahon hatigoran”; na niondolhon ima sian sikap ni ngoluna na mangulahon hatigoran, haporseaon dohot haholongon. Sada sikap ni ngolu na martudutudu tu kwalitasna jala  na ditotophon Debata dibuktihon tu hasintonganna. Angka halak na manggulahon ulaonna hombar tu lomo ni roha ni Debata do
    2.       Ayat 36. Songon pangantusion ni si Petrus  na sintong i taringot tu Debata lam mangerbang , laos tudoshon pangantusionna di Barita Na Uli songon Barita Haluaon. Soada jolma na mabiar be tu Debata ia molo nunga manjalo Barita na Uli sian Debata dohot mangulahon hatigoran. Barita na Uli i ma padan taringot Mesias di Padan na Robi jala digohi dibagasan diri ni Jesus Kristus di Padan na Imbaru. Marhite Jesus digohi “Dame”, marhite jala dibagasan Ibana adong haluaon ima dame tu saluhut bangso.
     3.       Ayat 37; Ngolu ni Jesus diadopan ni hatoropan. Pandidion ni si Johannes Pandidi na jinalo ni Jesus ima sada sentral ni pamaritaon ni evangelium Lukas. Boi dohonon pandidion on gabe setting jala mula ni Jesus tampil diadopan ni portibi on (ptds. Luk.3:3; Ul.Ap.1:22), molo sian terminologina; tudoshon Jesus na sian Nasaret. Di ayat on diulangi apostel Petrus do na dihatindanghon si Johannes pandidi taringot tu Mesias i, ima Raja na naeng ro i (Ul.AP.11:16)
     4.       Ayat 38: Dipasahat si Petrus do isi ni tingtingna dohot jempek jala tegas; “ima taringot tu Jesus na sian Nasaret”, marhite pandohan i naeng pasahathon ni si Petrus do aspek historisitaas ni Jesus na hea mian di Nasaret, manggula, jala patupa halongangan. Jala pandohan on naeng pahothon tingtingna nasasintongna i, sekaligus kualitas na adong dibagasanna. Pandohan “Naminiahan ni Debata marhitehite Tondi Parbadia dohot hagogoon”  paingothon hita di pandohan ni Panurirang Jesaya: “Songgop do tu ahu tondi ni Tuhan Jahowa, ala naung miniahan ni Jahowa ahu mamaritahon barita na uli tu halak na dangol, marsuru ahu pauliuli halak parroha na bojok, maningtingkon haluaon tu halak na tarhurung dohot tu halak na tarrante buha ni hurungan. Maningtingkon * taon parasinirohaon sian Jahowa, dohot ari partubolan ni Debatanta * mangapuli saluhut halak na marsak roha. Laho pahinsahon roha ni halak na marsak di Sion, mangalehon tu nasida tumpal singkat ni sirabun, miak las ni roha singkat ni arsak ni roha, ulos na marhadohoan singkat ni tondi na tahuton, gabe targoar nasida: Hariara hatigoran, suansuanan bahen pujipujian di Jahowa.” (Jesaya 61: 1-3), naung hea dijahahon Jesus di Sinagoge. Pandohan on pahothon sude natiningtinghon ni Jesus songon Naposo ni Debata na naung miniahan marhitehite Tondi Parbadia. Molo miniahan marhitehite Tondi Parbadia namarlapatan dipillit manang dipapulik Debata secara khusus. Ido asa dipamasuk ma tu pinompar ni si Daud. Hagogok na masa di pandidion i dijalo sian si Johannes marhite simbol darapati. Jala dison ma na mardomu masa panotopon ha-Mesias-on ni Jesus. Jesus songon Mesias paluahon jolma sian na bernit tarlumobi sian huaso ni sibolis. Marhite huaaso na dibagasan Ibana, Jesus paluahon jolma sian gomgoman ni sibolis. Nunga ditaluhon hagogoon ni Debata huaso ni sibolis i.
Pandidion na pinamasa si Johannes pandidi songon panggohi tu bagabaga ni angka panurirang, na Ibana do na naeng ginohan ni Tondi Parbadia. Diulahon Jesus do ulaon profetis-Na marhite na paluahon jolma sian angka sahit dohot angka naasing. Dipatorang do muse hagogoon ni Tondi Parbadia laho paatauhon jolma mangulahon pamaritaon. Jesus ima Panurirang ni Debata na tigor na pahombar lomo ni roha-Na tu Ama na di surgo i, dipature Ibana do parsaoran na rosu dohot Debata.
    5.       Ayat 39; Di turpuk on Ditegashon si Petrus do panindangionna dohot Jesus. Sude i didasori tu hasintongan ia Jesus na jinamitahonna ima Jesus na botulbotul Debata, na naung mate alai mulak mangolu muse. Pandoha “hami do manghatindangkon”, on ma na patuduhon dohot tangkas peran ni sahalak utusan na gabe saksi. Masa do pamaritaon molo adong na menyaksihon, jala sai tu hasintongan do na disaksihonna i. Jala Jesus nabinaritahonna nuaeng ima hasintongan i.
Alai marasing do tu jamitana na marapipurun jala gok hasangapon i diadopan ni angka Sanhendrin. Dison ndang didok ibana taringot tu angka halak na marsala tu hamamate ni Jesus di hau pinarsilang i. Alai dihatahon si Petrus do tu bentuk orang ketiga: nasida (mereka) ndada tullom didok ‘hamu’. Mansai logis do on, siala ndang diadopan ni halak Jahudi ibana manghatai, alai diadopan ni halak sileban do dipasahat. Jadi, nasida ndang martanggung jawab di hamamate ni Jesus di hau pinarsilang i.
Hamatean di hau pinarsilang ima hamatean na mansai lea situtu, jala sahalak warga negara Rom na lea situtupe i ndada hea pinarsilangkon. Naopaat evangelium i, sarupa mameakhon tanggungan hamamate ni Jesus tu angka halak Jahudi dohot angka sintuana. Autsugari ndang marngolngol nasida mamparsilangkon Jesus, Ndang dabuon ni si Herodes uhuman mate tu Jesus i.
     6.       Ayat 40-41; Nunga hehe Jesus, patuduhon diriNa jala angka aspotel i do na gabe saksiNa. Ona ma bukti historis na tangkas taringot tu hadirion ni Jesus. Haheheon ima inti ni pamaritaon tu huria na parjolo i. Haporseaon na didasori tu kenyataan naung hehe do Jesus na pinarsilangkon i, jala angka sisean i do na gabe saksi. Nasida do angka saksi na ditodo Debata, na mangan jala minum rampak dohot Jesus (Luk.24:41).
      7.       Ayat 42; di ayat on, dipabotohon si Petrus do ia panindangion nasida ndada holan taringot tu haheheon i sambing, alai dohot do manghatindangkon Jesus ima Mesias naung dibagabagahon i. Molo diinganan na asing jamita ni si Petrus laho pahehehon haporseaon ni jolma taringot tu haheheon, alai dison jumolo do si Petrus manggorgori roha (efek psikologis) ni na umbegesa. Jumolo do ibana marungkari roha na marsala asa manggorgori rohanasida laho mangalului haluaon. Ido umbahen, pamaritaon ni si Petrus taringot tu Jesus na ro songon Mesias ima gabe Panguhum tu saluhut jolma. Panguhum na mangalehon hatigoran marhite parulaon naung binahenna. Sude do jolma manjalo panimbangion diadopanNa. Mesias na gabe Panguhum di sude jolma na mangolu dohot na mate. Di  ayat on naeng paboahon ni si Petrus do taringot pangalaho soterilogis dohot eskatologis haluaon ni Debata. Ima haluaon ni  Debata na pinamasa dibagasan Jesus Kristus songon hagogok ni Pangungkapon. Nunga  ditobus Jesus portibi on marhitehite mudar-Na di hau pinarsilang i. Torus do masa pangalaho haluaon di saleleng ngolu ni manisia jala sahat di tingkina haduan ima di masa haroro ni Kristus na paduahon. Disi ma angka jolma i uhumonNa hombar tu hatigoran ni Debata (masa eskatologis, parousia; ptds. Luk.9:26; 10:13-16; Rom.14:9; 1 Tes.5:9-10).
      8.       Ayat 43; Tema taringot tu hagogok ni panindangion ni sahalak panurirang ima inti ni tema di Lukas dohot Ulaon ni Apostel. Mansai tudos do formulasi on dohot di Lukas 22:12 ; Ul.Ap.2:23. Gumodangan buku terjemahan manurat touto songon naung dipangke dibagian sebelumna. “Saluhut panurirang i manghatindangkon taringot tu Ibana.” Adong mangulahi tolu hali taringot Ibana na lobi sian batas, jala touto dibahen gabe nnetral, jala martudutudu tu pandohan na mangihut: “jaloon ganup na porsea di Ibana”- piesteues eis auton na adong di Lukas dohot Ulaon ni Apostel. Najinamitahon ni si Petrus taringot tu haporseaon na paluahon on, dapot hita ma unok nijamita ni si Petrus taringot tu haporseaon ima na gabe syarat mutlak tu haluaon ni sasahalak.
c. Sipahusorhusoron
ü  Impola ni Teologis na pinasahat  ni Apostel Paulus ima nabinuat sian Padan na Robi; Ndang marnida bohi manang rupa ianggo Debata ; 5 Musa 10:17 “Ai Jahowa, Debatamuna i, Ibana do Debata ni angka debata, jala Tuhan ni angka tuan, Ibana Debata na sun timbul, na sun gogo jala na songkal sahali, na so marnidanida bohi jala na so olo manjalo silua”. Songon naung diulahon Apostel Paulus di Rom 2 : 11 “Ai ndang siida rupa anggo Debata” dohot na tarsurat di Galatia 2: 6 “Alai ndang adong ditambai angka na marsangap i agia aha tu na di ahu hian; manang ise nasida najolo, ndang mahua i di ahu, ndada siida bohi ni jolma anggo Debata”. Naeng do dipaboa si Lukas ia Debata manjalo sude na jolma na mardosa nang sian Jahudi pe i manang sian na so Jahudi.
ü  Haluaon na sian Debata tu sude jolma manang sian horong nang houm jala bangso dia pe ibana, dohot syarat holan marhite HAPORSEAON. Haporseaon i do na paluahon ho ninna Jesus. Haporseaon di Jesus Kristus ima Mesias naung diparsilangkon i jala pinahehe ni Debata. Jala HAHEHEON  ido impola ni Barita na Uli. Siala Haheheon-Na songon Raja jala Panguhum di sude manisia na mangolu dohot na mate. Siala ni i marhite PASKAH  na 1 on, naeng ma pahinsathon haporseaonta gabe sipahehe las ni roha tu ganup jolma na dangol, na tarhurung, na ginosagosa portibi on, dna, ima dalanta napinangke Debata hita songon si Petrus gabe ulaulaNa mamaritahon Haheheon-Na i. Amen.

Jamita Minggu Misericordiasdomini – 14 April 2024

Sondang ni Bohi ni Jahowa Manondangi hita      (Cahaya Wajah Tuhan Menyinari Kita) Psalmen 4 : 1 – 9      Hamuna angka nahinaholonga...