Sabtu, 28 September 2013

Bahan Jamita Epistel Minggu XIX Dung Trinitatis, 6 Oktober 2013

Marpangalaho Marguru Tu Tondi
Rom 8 : 1 – 8
     A.      Patujolo
Atik pe so Ap.Paulus na patolhashon barita na uli tu huta Rom, jala atik pe so ibana na pajongjonghon huria na di huta i, alai mansai holong do roha ni Ap.Paulus di huria i. Sai diusahahon ibana do adong pardomuanna tu sude angka huria ro di angka punguan ni halak Kristen naung adong hatiha i olat ni na tolap ibana, laho mangalehon angka poda pangajarion na patorashon dohot na patanghon haporseaon nasida tu Jesus Kristus. Songon i do na tarida di suratna na tu huria Rom. Molo tapamanat adong do asing ni surat ni si Paulus na tu huria Rom on, sian angka suratna na asing. Ianggo angka suratna na asing i umumna dipatolhas do i tu angka huria naung hea niebatanna, manang angka huria naung tinandana. Alai anggo suratna na tu huria Rom on, ditongos do tu huria manang tu punguan ni halak Kristen na so tinandana dope. Ndang ibana na pajongjong huria o, jala ndang dung hea dope huria i diebati ibana, alai diboto ibana do baritana. Angkup ni i ditongos ibana surat i ndada pola ala ni na adong masa persoalan di huria i, isara ni parbadaan, manang angka pangalaho manang  mara na manosak huria i. Ditongos ibana surat i holan laho mangalehon poda pangajarion taringot tu haporseaon ro di ruhutruhut siulaon dohot sihangoluhonon ni halak Kristen do. Jala marhite pangajarion i dihirim roha ni apostel i do boi ma lam tangkas huria i mananda balga ni asi ni roha dohot denggan basa ni Debata na  pinatupana marhite Jesus Kristus. Molo dung mananda nasida disi, dohot tanggung-jawab na parsidohot nasida martanggung-jawab laho mambaritahon barita na uli songon naung niulahon ni apostel Paulus dohot angka apostel na asing.
Godang angka poda haporseaon na niajarhon ni si Paulus di surat Rom on. Deba sian i songon na dapot di turpukta on i ma poda taringot ngolu ni halak Kristen naung niinganan ni Tondi ni Debata manang Tondi Parbadia, i ma ngolu na so mangihuthon pangalaho na leleng na marguru tu hagigiot ni daging, alai na mangihuthon pangalaho na imbaru na marguru tu hagiot ni Kristus dibagasan panogunoguon ni Tondi i.
Halak Kristen na parjolo sai marsiranggut do laho mangulahon patik na ingkon sigohan nasida dibagasan ngoluna. Mansai gogo dope pengaruh ni hajahudion tu hakristenon tingki i. Hape mansai maol do manggohi pangidoan ni patik i di pardalanan ni ngolu nasida, gari halak Jahudi sandiri pe ndang tolap mangulahonsa lam ma na so sorang sian halak Jahudi.

     B.      Hatorangan
1.       Ayat 1 – 3;  Ap.Paulus manaringoti Tondi na mangalehon hangoluan, na paluahon hita sian patik ni dosa dohot hamatean  ima Jesus Kristus i. Naung marguru tu tondi do sude na manjanghon haluaon na sian Tuhan Jesus Kristus i. Tondi Parbadia do na mian tu tondi ni angka na porsea asa manaluhon sumbia ni portibi on dohot sibolis jala paluiahonsa sian dosa. Angka naung manjalo Tondi Parbadia jaloonna ma haluaon. On do na diondolhon Ap.Paulus tu huria na di Rom laho mangarahon nasida mangantusi haluaon marhite na olo mangungkap roha tu ulaon ni Tondi Parbadia i, jala asa manadingkon hisap ni daging na mangihot jolma mangulahon dosa. Pandohan “Ai dung so margogo patik i na pinagale ni daging i....”, ai ndang adong sahalak pe ni boi singkop mangulahon dohot manggohi na pinangido ni patik i (Hukum Taurat tidak berdaya oleh keinginan daging ). I do umbahen disuru Debata Anakna Jesus Kristus manean sude dosa ni jolma nang portibi on (ptds. Joh. 3: 16 Ai songon on do holong ni roha ni Debata di portibi on, pola do Anakna na sasada i dilehon, asa unang mago ganup na porsea di Ibana, asa hangoluan na salelenglelengna di ibana). Martin Luther mandok Sola Gratia : “Ala Asi ni roha ni Debata dapot haluaon hita”.
2.       Ayat 4 – 8 : “Asa jumpang ma hatigoran na pinangido ni patik di hita...” pandohan i ndada na mandok ndang ringkot be patik i alai gabe siparorot do i songon na nidok Ap.Paulus di Galatia 3 : 24Asa gabe songon siparorot do patik i, mamboan hita tu Kristus, asa sian haporseaon hita dipintori”. Jala haporseaon i sada sian sia parbue ni Tondi. Ala ni ima diigil sian turpuk on hita laho mangolu mangihuthon Tondi Parbadia. Tondi Parbadia i do na songon “satelit” na boi mamparohahon dohot na mangarahon ngolunta. Dipatorang Ap.Paulus ma muse dua horong na marasing; ima parasingan ni ngolu na mangihuthon daging dohot ngolu na mangihuthon Tondi. Parjolo; Angka na mangihuthon daging ima angka jolma na sai mamingkirhon ngolu pardagingonna, jala holan pardagingon i do na rumingkot di ngoluna songon na disurathon Ap.paulus di Galatia 5 : 19 – 21Alai tandap do parulaon ni daging, i ma parmainanon, hahodaron, pargadombuson, hasipelebeguon, hadatuon, parmusumusuon, parbadabadaon, pangiburuon, rimasrimas, pargutugutuon, parsalisian, partahitahion, bunubunu, parmabuhon, haormuson jala angka na suman tusi. Naung hupaboa najolo tu hamu, songon i do nang nuaeng: Ndang teanon ni angka na mangulahon sisongon i harajaon ni Debata”. Napaduahon: Angka jolma na mangihuthon ngolu partondion, ima angka jolma na manghalomohon dalan ni Debata dibagasan Tondi Parbadia, jala maralo do tu hagiot ni daging i. Na mangihuthon Tondi Parbadia dipatuduhon ma ngolu dibagasan Parbue ni  Tondi na tarsurat di Galatai 5 : 22  “Alai angka on do parbue ni Tondi: Holong dohot las ni roha, dame dohot lambas ni roha, habasaron, habasaon, haporseaon, halambohon dohot hatomanon” Angka parbue ni Tondi on ma na gabe acuanta laho mandalani ngolunta songon halak Kristen hita.

    C.      Sipahusorhusoron
  v  Molo dung Tondi Parbadia na manggomgomi ngolunta, ndada sai marguru tu daging be hita marparange, alai marguru tu Tondi i nama, songon na pinodahon ni si Paulus tu huria Galatia (Gal.5:16 du). Angka halak na marguru tu daging, i ma angka na sai pasaut hisaphisap ni dagingna, angka halak na sai tongtong dope marroha diri (egois), manang na sai holan mamingkirhon haporluan ni dirina sandiri. Angka hagiothagiot ni daging, ginjang ni roha, kesombongan dohot angka ambisi pribadi do, na sai tongtong mangarajai ngoluna. Taboto ma angka pangalaho na songon i do na jotjot patubu pargulutan, manang parsalisian maradophon angka donganna, ujungna gabe masa ma hagaoran, sega parsaoran, sega kekeluargaan manang parhahamaranggion. Ngolu na ginomgoman ni hagiot dohot pangalaho ni jolma na gok dosa i manuju tu hamatean do. Ndang adong sihirimonna, ai lam dao do ibana sian Debata. Angka na mangaloas haportibion manggohi ngoluna na pamatehon dirina sandiri do i. Dibahen ibana dirina ndang talup jongjong di adopan ni Debata. Dihasogohon ibana do uhum na sintong, jala ndang dihalomohon campur tangan ni Debata di ngoluna.

  v  Alai angka na nirajaan ni Tondi Parbadia, i ma na sai tongtong mangolu dibagasan Kristus. Ndang hea sirang ibana sian Kristus, jala sandok ngoluna nunga dipeakhon dibagasan gomgomanNa. Pingkiranna ndada pingkiranna sandiri be alai nunga pingkiran ni Kristus. Hagiotna pe ndada hagiotna sandiri be, alai nunga gabe hagiot ni Kristus. Dibagasan panogunoguon ni Tondi i, tongtong sai didompakhon ibana ngoluna tu Debata. Angka pangalaho na songon i ma na sai tongtong patubuhon Parbue ni Tondi i ( Galatia 5 : 22 )
Nang pe di portibi on dope ibana, alai ngoluna siganup ari nunga dihilala ibana sai jonok tu surgo i, jonok tu hangoluan na salelng ni lelengna. Nang pe diboto ibana, nasa jolma ingkon mate ala ni dosa i, alai dihaporseai ibana do ganup naung ginomgoman ni Tondi Parbadia, jala naung mangolu dibagasan Kristus, na hehe do muse sian hamatean. Halak naung ginomgoman ni Kristus jala naung gabe nampuna ni Kristus, i ma  angka halak na mandopakhon hangoluan. Nang pe ingkon bolusonna dope hamatean i, alai gabe songon pamolusan sambing nama i dirajumi rohana laho bongot tu hangoluan na sintong, i ma hangoluan na saleleng ni lelengna. Amen 

Bahan Jamita Evangelium Minggu XVIII Dung Trinitatsi, 29 September 2013

Mangurupi Angka na Marsangkotbulung
Mateus 25 : 34 – 40
     A.      Patujolo
Ia turpuk on ima bagian ni panurirangon na sian umpama ni Tuhan Jesus. Jesus na gabe Panguhum di ari sogot (Joh.5: 22), na patuduhon Ibana sandiri do Debata i. Saluhut bangso do mangadopi ari paruhuman i, ndang mardia imbar. Jala dibagasan panguhuman i sude jolma dipapulik tu dua horong ima diumpamahon songon parmahan  didok dijolo ni turpuk on : birubiru boruboru na manggombarhon angka jolma na bonar jala na sintong (na pinasupasu ni Debata), dungi birubiru tunggal, ima na manggombarhon angka jolma na binuraan ala ni pambahenanna na so olo muba rohana tu Debata.
Dibagasan turpuk on na martudutudu tu angka halak Kristen siihuthon Kristus di ari parpudi i na ingkon mangadopi ari paruhuman i ( Joh. 5: 28-29; Rom 14:10; 2 Kor.5:10). Alai ndnag hona uhum angka siihuthon Kristus songon na nidok ni Jesus di Johannes 3 : 18  Ndang siuhuman na porsea di Ibana; alai anggo na so porsea i, nunga hona uhum, ala so porsea ibana di Goar ni Anak sasada ni Debata. (ptds. Joh.5:24; Rom.8:1). Jala na mansai menarik di turpuk on ndang apala dipaboahon Panguhum i angka pangalaho dosa nang hasalaan alai angka ulaon na denggan na pinatupa nasida do! Memang ndang dipaingotingot Debata be angka dosanta i naung ditobus do hita jala nunga digarar marhitehite mudar ni Jesus Kristus.

      B.      Hatorangan
     1.       Ayat 34; Didok do “Angka na pinasupasu ni Damang...”(ay.34), dungi  “....angka partigor...” (ay.37, 46), tu angka nasida do dilehon Harajaon ni Debata naung pinarade jala pinauli sian haoojak ni tano on (ptds. Ep.1:4). Nunga dipillit Debata angka jolma asa dapotan haluaon sian mulana i, ala ni i Debata mamillit hita ndada ala ni parulaonta manang haburjuonta na jotjot di dok Unconditional Election; na marlapatan saluhutna ala asi dohot holong ni roha ni Debata sambing (Rom.9:11-13). Nang pe molo tajaha turpuk on sai hira ala pambahenan nasida i asa malua nasida, Ndang! Malua ndada ala ni haburjuonta (Salvation by works) na sangombas i. Nasintong ima; burju nasida ima ala hinorhon ni haporseaon nasida do. Jala ala marhaporseaonnasida umbahen na dapotan haluaon. Marhite ulaon na denggan manang ulaon asi ni roha angka na porsea i manomunomu haroro ni Tuhan i na paduahalihon mangolu dibagasan  habengeton dohot hapolinon ni roha.
     2.       Ayat 35-36; ditaringoti Jesus do tu parulaon na marrumang ulaon asi ni roha tu angka na metmet (ptds. Mat.10:42), asa unang lemba angka siihuthon Jesus i laho patuduhon asi ni  roha ni Debata marhite na olo rohana mangurupi angka halak na metmet. Sian ulaon na metmet on pe mansai arga do diadopan ni Debata lam ma molo lam mangerbang tapatuduhon tu ulaon na balga.
     3.       Ayat 37 – 39; dipatuduhon do sian turpuk on angka sungkunsungkun ni halak partigor i na so marningot angka nadenggan naung diulahon nasida (ptds. Luk.17:7, 10). Baliksa do angka natigor roha i na mamboto angka dosadosana i (ptds. Rom.7:18, 24; 1 Tim.1 : 15). Alai marasing situtu do ia pangalaho angka parjahat i! Ndang dihilalarohanasida angka dosadosana (ay.44), alai na diingot nasida sai holan angka na denggan naung diulahon nasida (ptds. Mat.7: 22, jaha Luk.18:9, 14; Mat.5:3).
    4.       Ayat 40; molo tajaha ayat on, ise do na nidokna “sada sian anggingKu nametmet” ? adong do dua pandapot taringot tu si: Naparjolo, namartudutudu tu sude jolma, nang siihuthon Kristus manang ndang. Napaduahon, ima na martudutudu holan tu angka siihuthon Kristus. Sian na dua pandapot i molo mangihuthon nanidok ni Jesus di ayat on ima na paduahon na martudutudu tu angka siihuthon Jesus ( Mat.10: 40, 42; Ul.Ap.9:4-5), na na mandok tu halak parjahat. Ala ni i molo di patik hita laho manghaholongi sude manisia (Mat.22:39), ingkon ulaonta do ulaon asi ni roha tu ganup jolma, alai jumolo ma tu angka donganta sahaporseaon (Gal.6:10).

     C.      Sipahusorhusoron
v  Molo taulahon na denggan tu angka dongan jolma, jotjot do nihilala  marisuang do i, jala sabalikna olo do na gabe parohon mara manang dibalos dohot na jat. On do na boi patubu losok ni roha laho mulak mangulahon na denggan i. Alai marhite sian turpuk on tangkas do dipaboa upa ni halojaonta di na laho mangurupi angka dongan jolma na dibagasan hapogoson, angka na marsangkot bulung (Poda 19:17). Al ni i unang ma marnaloja hita manggulahon na denggan (ptds. Gal 6:9, Heb.6:10-12). Tasulingkiti ma rohanta ganup angka na hinaholongan; tardok tu horong dia do hita? Tu horong birubiru boruboru  na so marningot burju ni rohana jala na sai marniingot dosana do manang tu birubiru tunggal na so marningot angka dosadosana alai sai marningot burju ni rohana ?
v  Hea do ra hita manjaha sada buku, dungi adong disurathon di lampakna i : “Untuk Kalangan Sendiri”. Jala hea do ra tarbege hita disada punguan “Dari kita dan untuk kita”, adong do ra alana boasa dibahen songon i. Alai boha ma i jadina molo dipaboa sisongon i tu tongatonga ni huria? Denggan do dohonon di panghobasion ni huria “untuk kalangan sendiri” manang “dari kita untuk kita” ? Alusna NDANG, ia panghobasion ditonga ni huria ndang holan bersifat interen, alai ihut do bersifat eksteren. Panghobasion ni huria ndada holan ruasna alai dohot do tu tongatonga ni masyarakat nang portibi on (jaha; Mat. 22: 39; 25:34-40, Ul.Ap.1:8). Huria ingkon ber ekklesia (melayani keluar gereja), dipatuduhon ma disi pangurupionna tu angka halak na pogos, na marsangkot bulung, na gale, na so mar ama jala na so marina, na dipasiding halak manang masyarakat, jala mampu huria bersifat karitatif; na boi mangalehon na ringkot diangka dongan jolma na membutuhkan isarana pelayanan kesehatan, mangalehon sembako, mangurupi angka na mabalu, na so marama dohot na so marina, angka gelandangan dohot angka korban bencana alam. Molo pelayanan na bersifat reformatif ima na marrumang  penyuluhan, na mangajari angka dakdanak na so mampu marsingkola, memberantas buta huruf, buta aksara, mangajari kursus laho manogunogu perekonomian ni masyarakat ima na menggali sumber daya manusia dohot sumber daya alam. Na bersifat transformatif; diulahon marhite na parohon Harajaon ni Debata songon holong, hasintongan, hatigoran, dohot hadameon. Jadi adong panghobasion na di programhon hian laho mentransformasi masyarakat tu keadaan na lam maju.
v Ditingki talehon rohanta laho mangurupi dongan dibagasan hasusaanna disi ma tapatuduhon pangalaho na marpanari, ndang mangholit di sude arta, tenaga nanga pingkiran pe di pangke saluhutna manghaholongi dongan jolma songon pangkaholongina tu Debata naung manghaholongi hita marhitehite AnakNa Jesus Kristus i. Diigil Jesus do hita gabe singkatNa laho mangurupi dongan jolma. Ai marhite i do tarida barita nauli na sasintongna. Sadalan doi songon na nidok Ap.Paulus di Rom 12:1 “Na huapoi ma hamu, ale angka dongan, marhitehite asi ni roha ni Debata: Pasahat hamu ma dagingmuna bahen pelean na mangolu, na badia, na hinalomohon ni Debata; i ma hadaulaton ni na marroha.” Unang ma alang rohanta laho mangurupi donganta molo taboto do ringkot pangurupionta di nasida, taingot ma Tuhan i na so hea pasidinghon asi ni rohana. Molo lam mangholit hita manang manutup diri sian asi ni roha ni Debata tung paintophonNa do sangkap haholitonta i marhite angka na masa dibagasan ngolunta. Ala ni iunang ma lalap hita holan na pasarisari dirinta, keluarganta, nang hurianta, ringkot do siparohahononta angka na di humaliangta. So tung gabe terlena hita holan na manghobasi na ringkot di hurianta manang pelayanan na berjalan di tempat, manang na holan manghalomohon ritus-ritus keagamaan, hape ndang sahat tu duru ni huria i. Songon na tarsurat di Jesaya 58:6-7 “Nda on do parpuasaon na huhalomohon: Harhari angka ihotihot ni hajahaton, palua angka tali ni auga; jala palua halak na nirupa, jala ropuhi nasa auga? Nda on do, molo * diponggoli ho rotim tu halak na male, jala ditogihon ho tu jabum halak na dangol dohot panangkarnangkar? Molo diida ho halak na marsaemara, gabe diabiti ho ibana, jala ndang martabuni ho maradophon sibukmu” Molo jamita on ima taringot tu ari sogot, nda ingkon sipareahanta ma pelayanan na dumasip dibagasan ngolunta nang parhuriaonta ? Ia ngolunta saonnari do na gabe patujolo tu hangoluan na so ra suda i, i do umbahen didok Hata ni Debata : “Pasomalsomal ma dirim tu hadaulaton” Amen.!

Senin, 23 September 2013

Bahan Jamita Epistel Minggu XVIII Dung Trinitatis, 29 September 2013

Mangurupi Angka Napogos
Timotius 6 : 11 – 19

      A.      Patujolo
Dibagasan Surat ni Apostel Paulus na parjolo tu si Timoteus disosohon asa manat mangadopi angka ajaran sesat, ala dibereng Apostel Paulus do pengajar sesat na boi mangaliluhon haporseaon ruas ni huria sihobasan ni si Timoteus. Ala poso dope si Timoteus, jala hurang dope pengalamanna, tontu ringkot do Ap.Paulus paingothon anak haholonganna i asa manat mangadopi angka pengajar sesat.
Sahat do dipatorang Ap.Paulus taringot tu hahurangan ni angka pargapgap i di I Tim 1:4-6, ima na sai songon parbinoto do pargapgap i hape ndada sahat parbinotoan ni pargapgap i tu inti hakristenon i. Jala dianggap do angka pargapgap i na so denggan be pingkirannasida. Angka panurirang pargapgap i ndang be marroha  denggan pangalahona pe, ndang diulahon be parsombaon nasida dohot denggan ala nunga adong tujuan na asing dirohanasida laho marpungu i. Lam keegoisan do na masa dirohanasida laho mangalului hasangapon diri dohot na mangahut paruntungan sian parpunguan nasida. Jala di jaman ni Apostel Paulus adong do sada hasomalan molo angka parbinoto manang angka guru manaripari mandapot upa sian halojaonna. Hasomalan i diadopsi angka pangajari halak kristen uju i. Nang pe Ap.Paulus manolopi upa najinalonasida i, alai adong do mara disi molo sai ido diparbaga rohanasida dinalaho marhalado (bnd. 1 Tim.5:17, 18). Ido umbahen dipaingot Apostel Paulus sahat tu turpukta on asa pamanat diri tu roha nanaeng mamora, didok ibana di 1 Timotius 6:6 “Pangomoan godang do tutu hadaulaton, anggo mardongan sabam ni roha”, ala ni i molo nunga dihasabamhon rohana hadaulaton i ndada sai roha naneng mangahut tu diri be langkana. I do umbahen didok Ap.Paulus di Pilipi 4:121-13 “Ndada ala na hurangan ahu, umbahen na hudok i; ai nunga huguruhon, mangkasonangkon na adong. Huboto do marpangontik, huboto do marlobilobian; tongtong do somal ahu di saluhutna, nang bosur, nang rapar, nang marlobilobi, nang marnahurang.
Saluhutna do tarpatupa ahu marhitehite Ibana, na margogoihon ahu!” Lam tapabagas ma muse turpuk on dibagasan hatorangan.

      B.      Hatorangan
     1.       Ayat 11 : Dipaingot Apostel Paulus do Si Timoteus asa diparhatutu panjouon ni Debata tu Ibana, ndada na holan  mandapot haluaon, alai lobi sian i dope; asa manghangoluhon ngolu na sarombang dohot Kristus Jesus. Songon naung dipaboa Ap.Paulus di ayat 6-8 diorai ap.Paulus do angka panurirang pargapgap, jala ndang holan pargapgap i sahat do nang tu duru hakristenon i na sai lomoan rohana di hepeng, jala tarlumobi dipaingot nang tu naposona si Timoteus na jinou dooht goar “halak ni Debata” na tarjou gabe parhalado ni Debata. Pandohan halak ni Debata marlangku do nang tu hita angka siihuthon Kristus. Mangulahon parsuruan ni Debata songon halak ni Debata na marlapatn mangulahon dua ragam ulaon; ima na bersifat begatif dohot na bersifat positif. Molo na bersifat negatif sai dijoloi dohot pandohan “maporus ma sian i”, na nidokna disi maporus ima roha na holongan di hepeng dohot angka pangalaho hajahaton na ro sian angka pangajari gapgap naung dipatoprang ap.paulus dijolo ni turpuk on. Jala boi do sahat hahonaan ni pandohan on tu angka pangalaho dosa na boi masa dingolu siganup ari ditongatonga ni parngoluan ni halak Kristen i. Dungi na bersifat positif ima angka pangalaho siihuthon Kristus na sai manjaga habadiaonna, adong ma 7 (jaha : pitu) sipareahan ni angka siihuthon Kristus i : Hatigoran (Keadilan), na marlapatan sai digogohon do laho mangulahon lomo ni roha ni Debata (ptds. Rom 6:13,17, 18). Namangihut ima Hadaulaton (Ibadah); ngolu na tama diadopan ni Debata ima ngolu na manghilalahon haporseaonna sadalan dohot pambahenanna (ptds. 1 Tim.4:7). Haporseaon (Kesetiaan) molo di NIV (New International Version) dohot King James Version  dohot Today English Version didok do i “Faith” (bhs. Indonesia ‘iman’) holan Contamporary English Version do na mandok ‘Be Faithful” (bhs. Indonesia “jadilah setia”). Jadi iman –kesetiaan ni siihuthon Kristus tu Harajaon ni Debata ingkon boi patuduhononna dipardalanan ni ngoluna. Dung i ‘Holong ni roha”, ima sada pangalaho na ringkot laho mamparhusorhusorhon haporseaonna. “Habengeton” mansai ringkot do benget ni roha diangka siihuthon Kristus asa unang mura mandele rohana jala maheu ai adong do panghirimon dibagasan Jesus Kristus Tuhanta i. Dung i na parpudi ingkon adong ma “Lambok ni roha”, dipatuduhon ma disi na manahan diri sian angka pangalaho na jat maradophon dongan jolma, jala disi dipatuduhon roha na masisesaan dosa songon panesa ni Debata tu angka dosanta.
    2.       Ayat 12;  Dipatudos Ap.Paulus do angka jamita tu angka nama di olah raga ( ptds. 1 Kor.9:24-26; Pil.2:16; 3:12-14; II Tim.4:7). Pardalanan ni haporseaon angka siihuthon Jesus i didok do “pertandingan iman”, ala haporseaon i do na mangalehon hagogoon laho mangadopi hamaolon jala haporseaon i do bohal ni angka halak na porsea laho mangadopi angka parmaraan  dibagasan ngoluna. Naeng ma dibagasan dalan na tigor jala sintong diparalohon haporseaonna i, unang ma songon dalan ni angka panurirang pargapgap i. Pandohan “Tangkup ma hangoluan na salelengnilelengna”: na marlapatan dinalaho pertandingan iman i nanaeng sidapothononna imahangoluan na salelengnilelengna i do (Pil.3:14). Alai dipaingot do tong si Timoteus nang tu hita angka na porsea i asa unang sala mangantusi  hata ni ap.paulus; sai hira na boi hita marusaha sandiri laho mandapothon hangoluan nasalelelengnilelengna i. Ala ni i ma diuduti mandok “ai tusi do ho dijou”, Tuhan Debata do na manjou hita tu hangoluan na salelengnilelengna i ( 1 Kor.1:9; 1 Tess. 2:12) jala na mangalehon gogo laho mandapothon hangoluan i ( Ep.3:7, 20; Pil.4:13; Kol.1:29). Pandohan na mangihut ima “jala diparhatopot ho do panindangion na denggan di jolo ni torop sitindangi”. Na martudutudu tu pandidion na masa tu si Timoteus. Jala dilehon si Timoteus ma tingki laho manghatindanghon haporseaonna tu torop halak jala na marpadan laho mangihuthon Jesus dibagasan hasatiaon, laos jamita tu angka siihuthon Kristus do on asa manghatindanghon na tutu taringot tu Kristus nahinaporseaonna .
     3.       Ayat 13; Hata “dijolo ni Debata....dohot dijolo ni Kristus” dijou Apostel Paulus do Debata dohot Kristus i na gabe panindangi taringot tu ibana. Debata do na manompa langit dohot tano on jala napaimbaruhon saluhutna dohot na mangaramoti na porsea asa margogo patuduhon haporseaonna. Jala Jesus Kristus do na gabe tiruan na barani manghatindnaghon na tutu taringot tu Debata Ama i, jala ndng mabiar hinorhon ni pambahenanNa i. Asa diingot si Timoteus ma laho maniru pambahenan ni Jesus i na so mabiar laho mangadopi angka aloNa.
     4.       Ayat 14- 16; Patik na nidokna ima parenta na martudutudu tu angka siulaon laho marhaladoi ruas ditonga huria na pinasahat tu si Timoteus jala mampartahanhon haporseaonna ditongatonga pargapgap, jala ingkon mangihutma dipambahenan nang pangalahona na suman tu haporseaonna i sahat tu haroro ni Kristus ditingkina. HaroroNa i dibagasan hamuliaon, jala ndnag pola be mabiar si Timoteus disi. Jala dipatorang ap.paulus do tu si Timoteus hamulian ni Debata marhite pamujionna tu Debata jala dipaujung marhite doxologi, “Hasangapon dohot hagogoon ma di Ibana ro di salelenglelengna! Amen.” Dihasomalhon ap.paulus do mamuji Debata molo patoranghon taringot tu hagogoon dohot hamuliaon ni Debata dungi diuduti ma muse manaringoti nanaeng sipasahatonna (ptds. 1 Tim.1:17; II Tim.4:18; Rom.1:25; 9:5; 11:36)
     5.       Ayat 17-19: Sahat ma muse sipaulak Ap.Paulus impola ni panghataionna taringot tu hamoraon na naung dihatai di ayat 9 – 14, asa manat si Timoteus paingothon tu angka na mora i. Lapatanna: hamoraonna i holan na diportibi on do i ditingki hangoluanna sambing do. Alai gabe pogos do dihangoluan sogot nasida diadopan ni Debata (Luk.12:21. Jala ndnag adong guna ni i, dohot na ginjang roha i. ai parsatongkinan do anggo na di portibi on i do umbahen didok Jesus na di Matius 6 : 19-20 “Unang papungupungu hamu arta di hamu di tano on, di na targagat tasik dohot ngitngit, di na tarhali jala tartangko panangko i! Alai papungupungu hamu ma arta di hamu di banua ginjang, di na so targagat tasik manang ngitngit; di na so tarhali jala so tartangko panangko i!
      Ala ni i Ap.Paulus patoranghon dua alasan asa unang adong na sai manggulut arta: a). Hamoraon i holan na di portibi on do i, b).Jala ndang boi tarpangasahon holan arta i. Ia arta i boi do parohon parsualon dibagasan ni ngolu, boi do mago manang ditangko dohot angka na asing. Alai sabalikna angka jolma na sai mangalului Debata ima mual ni nasa pasupasu nang arta i jala ndang adong na tarhirim (kecewa). Ndang hea mahiang mual na sian Debata sai na mabaor do i tu angka na hinaholonganNa. (Mat.6: 33Sai jumolo ma lului hamu harajaon ni Debata dohot hatigoranna, dung i tambahononna do sude angka ondeng tu hamuna!”) Pandohan “sihalashononta” laho paingothon si Timoteus do taringot tu angka subang na pinajongjong ni pargapgap i. AI nunga ditompa Debata na di portibi on ima laho sihalashonon ni jolma i do i. Ndang na mangholit Debata alai na buas do Ibana mangalehon. Alai ndada na mandok asa dipasuda saluhut, taingot ma pandohan ni AP.Paulus di 1 Korint 10:23-24Saluhutna jadi do, alai ndang saluhut marguna; saluhutna jadi do, alai ndang saluhut patoguhon. Unang ma masiringkoti na di ibana, na di dongan i ma!”
Dung i dipaingaot muse asa angka na mora i mangulahon na denggan sian hamoraonna i, na marroha na buas mangalehon; girgir marbasabasa, ima maniru pambahenan ni Kristus i. Dison ma ingkon antusanta nang pe nunga ditatap ap.Paulus na parsatongkinan do materi i nanga hamoraon, ndada na na gabe asing dirohana taringot tu hamoraon i. Ia hamoraon i silehonlehon ni Debata do i laos ingkon pargunahonon do i laho pasangaphon Debata marhite ulaon asi ni roha na boi mangurupi godang jolma manghilala denggan basa ni Debata i.
     C.      Sipahusorhusoron
v  Didok Jesus di Mateus 6 : 20Alai papungupungu hamu ma arta di hamu di banua ginjang, di na so targagat tasik manang ngitngit; di na so tarhali jala so tartangko panangko i!” Marhite pangalaho na denggan i do na gabe dasor tu angka na mora asa panean dihangoluan na so ra suda  i, jala ndada na mandok sian do dalan asa bongot tu hangoluan na salelengnilelengna i, alai dipalua do hita sian asi ni roha ni Debata, ndang sian pambahenanta. II Timotius 1: 9Ai dipalua jala dijou do hita marhitehite panjouon na badia; ndada marguru tu ulaonta, tung sian tahina dohot sian asi ni roha, na binasabasahon tu hita di bagasan Kristus Jesus, na sian mula ni mulana.” Asi ni roha dibuhai sian haporseaon, ala ni i tapatuduhon ma haporseaon marhite na olo  mangulahon ulaon asi ni roha; marsibasabasa tu angka dongan nahurangan, songon naung dipatuduhon Jesus diangka ulaonna (pahisarhon na marsahit, na pampang, namapitung, na nengel, na male, jala na mauas disarihon Ibana do ). Laos songon i ma nang hita siihuthon Jesus Kristus dipangido turpuk on do tu hita asa unang tatengahon angka hamoraonta i, ai sian Debata doi saluhutna tajalo naung binasabasahonNa tu hita asa tapertanggungjawabhon laho pasangaphon Ibana. Jala bentuk ni hamoraon i mansai bidang do talapati sian turpuk on, jadi ndada holan mamora di materi; boi do lam mangerbang dilapati na mamora di parbinotoan. Ala ni i unang ma hita ruas ni huria gabe mangholit jala maol marsibasabasa. Taingot ma molo lam mangholit do hita hape lam mamora hita, ingkon dipatuduhon Debata huasoNa asa tulus manang  marhite aha pe taho i asa taruli pasupasu godang jolma na dibagasan hapogoson nang haotoon. Angka huria pe ingkon tau ma marsibasabasa tu angka huria na porlu siurupan.Songon Thema ni Rapot Pandita Hatopan nanaeng ro on “HKBP Menjadi Berkat”, boha do boi hita gabe pasupasu tu tongatonga ni masyarakat nang di portibi on dohot motto 3p (Pembaharuan, Perdamaian dan Pemberdayaan). Marhitehite pemberdayaan angka na mora di hurianta asa boi tarurupan angka na pogos ido nanaeng siulahononta, songon na niulahon Jesus didongani do sude jolma ndnag membedahon strata sosial nang kedudukan, termasuk na mora pe didongani do asa uangkap rohana mangurupi angka na pogos Matius 19:21 Jadi ninna Jesus ma mandok ibana: Molo naeng sun denggan ho, laho ma ho manggadis artami, parlehon tu angka na pogos, asa mararta ho di banua ginjang; dung i ro ma ho mangihuthon Ahu! Dungi didongani do si Zakeus asa marroha ibana maradophon angka nahurangan dohot na pogos. Ido umabhen didok Jesus muse di Turpuk jamita ari minggu Mateus 25: 40 Dung i alusan ni Raja i ma nasida: Situtu do na hudok on tu hamu; Nasa na binahenmuna tu sada sian anggingku angka na metmet on, na tu Ahu do i dibahen hamu!

v  Dijou Tuhan i do hita ndada asa holan dapot haluaon, alai lobi sian i dope asa tapamanat ngolunta tongtong dibagasan habadiaon ni roha nang pingkiran jala dipatuduhon nang di ruhut parduru, asa sahat suman tu Kristus i hita. 1 Tessalonik 4 : 7 “Ai tu habadiaon do dijou Debata hita, ndada tu hahodaron.” Ingkon badia ma rohanta mangihuthon Tuhan i asa naeng ma sadalan haporseaon dohot pambahenan. Jala pambahenanta i pe dipatuduhon marhite na olo marsibasabasa manang olo mangurupi angka dongan jolma dihasusaanna. 1 Petrus 1 : 15 “Alai mangihuthon Nabadia i, na manjou hamu, dohot ma hamu gabe badia di nasa parangemuna!” Ala ni i unang ma lilu hita jala lalap hinorhon ni sumbia niportibi on na boi mangunjuni nang mangelaela hita, ai dipangke sibolis i do na di portibi on asa terlena hita alani tongtong ma tapangido dibagasan tangiangta Tondi Parbadia di na laho mangurupi hita mangulahon lomo ni rohaNa. Amen.

Minggu, 22 September 2013

Bahan Jamita Evangelium Minggu XVII Dung Trinitatis, 22 September 2013

Pasahathon Hata ni Debata tu Tonga Portibi on
Ulaon ni Apostel  4 : 23 – 31

      A.      Patujolo
Ia Buku Ulaon Apostel on marisihon angka uloan na pinatupa dohot na diulahon angka apostel dungkon manaek Tuhan Jesus tu banuaginjang, tarlumobi ma muse dung haroro ni Tondi  Parbadia. Dapot hita do disi angka ulaon na balga na songon tanda halongangan na pinatupa ni angka apostel i. Alai di balik ni i, manigor boi do muse dapot hita, ia tung tarpatupa angka apostel i pe saluhutna i ndada ala ni hagogoon dohot hatauonnasida sandiri, alai holan ala ni hagogoon  ni Tondi Parbadia do. Manang boi ma dohonon, ia na dapot hita di Buku Ulaon ni Apostel i, i ma pangulaon ni Tondi Parbadia marhite angka apostel. Jala dapot hita do di Bindu on tarmasuk ma bindu 3 dohot 5 taringot tu panindangion ni halak Kristen na parjolo na mamboan nasida sai di bagasan paraloan dohot angka halak panungganei ni halak Jahudi, na sai tongtong manggogo laho mangambati parbaritaon dohot parjamitaon ni angka apostel. Di ombas kondisi masyarakat dohot politik na so mungkin, apala i do dipangke Debata laho pararathon barita na uli, laos i do na gabe tema ni Ulaon ni Apostel. Ndang tardodo utokutok na masa i, jala ndang adong hata na asing sihatahononta dunghon ni panindangion mandok hagogoon ni Debata sambing do i marhite pangulahonon ni Tondi Parbadia. Marhitehite Tondi Parbadia, gabe imbaru ma parange ni angka na porsea i jala gabe tiruan na denggan ma nasida tu angka na humaliang, i ma nasida angka na so manjangkhon Kristus dope.

      B.      Hatorangan
v Dungkon paraloan ni angka apostel ; si Petrus dohot si Johannes maradophon angka torop halak na so manghaporseai Jesus ima angka siboto surat nang malim di tonga rapot godang, malua do nasida sian sangkap hajahaton na ingkon masa tu nasida. Laos dipaboa nasida nadua do tu angka apostel naasing taringot na masa i. Dungkon ni i rup martangiang ma angka apostel i tu Debata. Jala adong ma opat hal na mansai menarik taringot tu tangiang nasida i :
1.       Diingot nasida do credo (pengakuan) ni haporseaon nasida taringot tu Debata na tumompa langit dohot tano on. Marhite panindangion ni haporseaon (credo) dalan ni angka na porsea i mangadopi masa krisis, jala asa hot tongtong mardalan didalan na tigor jala ndang tartait rohana tu angka pangajarion na mangelaela haporseaonna.
2.       Diingot nasida do Hata ni Debata sian Padan na Robi na gabe buku na badia di nasida, siala kanon ni Padan na Imbaru ndnag ditanda nasida dope singkop.
3.       Diingot jala dijalo nasida do angka na masa partontangan na niadopan nasida . Gabe halak kristen sai tongtong do marningot angka na masa sogot, jala ndada na gabe manghalupahon realitas ni ngolu siganup ari. Jala ndang holan sahat disi, sai adopanta do angka na masa i dibagasan benget ni roha.
4.       Angka apostel i sai diingot do na niajarhon ni Jesus Kristus, boi tapatudos tu Johannes 17 : 12, sude angka na masa ditonga ni  portibi on ndang dao sian panatapan dohot parbinotoan ni Debata, sai dilehon do tu hita apulapul, ia tung borat pe angka parmaraan na songgop tubagasan ngolunta, ndang holan sai dibereng Debata angka na masa i, alai dikendalihon Debata doi tung pe sai hira so terkendalihon ni hilala roha. Marhite i ma ingkon manat do hita manaringoti taringot hatigoran ni Debata. Molo naeng sai tapangido do hatigoran sian Debata ala ni na masa hajahaton, ingkon taingot ma na ingkon aeonta na jumorbut sian na tajalo di partingkianta siala ni angka dosanta, alai tadok ma mauliate tu Debata siala asi dohot holong ni rohaNa na pajongjonghon undang-undang negara dohot angka hukum nang angka lembaga-lembaga hukum ditongatonga ni negara, laho manahan angka hajahaton ni jolma i.
v Dibagasan tangiang ni angka apostel i adong ma dua napinangido nasida, ima:
1.       Dipangido nasida dibagasan tangiangna hiras ni roha laho manghatahon Hata ni Debata, ndada dipangido haluaon.
2.       Dipangido nasida do muse ditangiangna tanda halongangan asa patoguhon nang pasingkophon panindangion nasida i.

      C.      Sipahusorhusoron
Ø  Taingot ma nahinatindanghon ni si Polikarpus. Ima sahalak sian sisean ni Apostel Johannes jala Uskup ni huria di Smirna. Ditangkup angka soldadau Rom do ibana, jala dipangido ibana do tingki laho martangiang sa jom lelengna, jala dialusi do pangidoanna i. Dungkon i diboan ma ibana tu adopan ni gubernur jala didok gubernur i ma tu ibana, “burai ma Kristus i asa hupalua ho”. Dung i dialusi Polikarpus ma, “Ualupulu onom taon ma lelengna ahu marhobas tu Ibana, ndada hea Ibana marsala tu ahu, boha ma bahenonhu laho marhianat tu Rajangku na paluahon  ahu?” Dungkon ni i, mate martir ma si Polikarpus.
Ø  Barani do angka apostel i laho marbarita na Uli dungkon ni hasasaor ni Tondi Parbadia. Angka halak Kristen tardidi holan sahali, disi ma ibana marhaimbaruon, nang pe nian dipardalanan ni ngoluna ingkon niuji do haimbaruonna i dibagasan hasatiaon.Ido ala laho asa gabe halak na satia ringkot do urupan ni Tondi Parbadia, asa tongtong marningot tona ni Debata dibagasan ngoluna. Jala holan marhite tangiang i do angka na porsea i mangido pangurupion ni Tondi Parbadia i.
Ø  Sian turpuk on diajari do hita laho maniru semangat ni angka apostel i laho marbarita nauli, ndang adong biar dohot ganggu ni rohanasida, saluhutna i ala marsihohot dibagasan tangiang dohot panogunoguon ni Tondi Parbadia. Semangat nasida marbarita nauli ima tu angka na so tumanda Tuhan Jesus, laos songon topik ni minggunta : “Mamaritahon Hata ni Debata tu bangso parbegu”, pangalaho sisongon i ma naeng tarida tu angka siihuthon Jesus Kristus. Nuaeng angka huria patuduhon huria na mangulahon parsuruon ni Jesus asa laho tu sandok portibi on mamaritahon Hata ni Debata  songon na tarsurat di Mateus 28 : 19-20 “Laho ma hamu, podai hamu ma saluhut bangso, didi hamu ma nasida tubagasan Goar ni Ama. Anak dohot Tondi Parbadia! Laos ajari hamu ma nasida mangaradoti nasa hata naung hupatikkon tu hamu. Ai ida ma, sai na dongananku do hamu ganup ari, rasirasa ro ajal ni hasiangan on!”. Illustrasi; Adong ma dua dolidoli naeng marsangkap laho manjalaho dengke ditonga ni tao Toba, jala antar tonga borngin do adong dengke siluluannasida i. ala pungkul sia borngin dope, disangkapi nasida ma laho manginum tuak asa las pamatangnasida laho manjalahi dengke. Dungi hehe ma nasida tu kode tuak holan tunasida nadua suda do 10 galas tuak i, jala nunga tenggen nasida hinorhon ni mabuk tuak i. Hape mareak borngin dibereng ma jom nunga pukul 12 borngin, dungi laho ma nasida tu topi ni tao dungi dinangkohi nasida ma solunasida i, dungi dibuha ma laho manoluhon soluna i, sian na nangetnanget sahat tu lam gogona disolu nasida. Alai hamuna angka dongan ala ni lojana laho manoluhon soluna i, lam nangetnanget loja ma dihilala lamtarpodom nasida hinorhon ni mabuk tuak i. ndang dihilala nunga sahat manogot pkl. 07.00 wib manogot i, tarsunggul nasida nadua ala nunga buha mata ni ari manondangi bohi nasida, dibereng ma dihumaliangna, laos dipanotnoti nasida nadua huhut longang rohana, dirimpu nasida ditonga nitao i nasida, hape na ditopi tao i do nasida hot. Hape lupa nasida mambungka tambat tali ni soluna i sian sada hau ditopi ni tao i. Songon ima nasida mulak balging tu jabuna be, ndang adong dapot dengke hinorhon ni parmabuhon nasida gabe ndnag tigor be marpingkir.
Di hita sauhutna boi do songon i masa ditonga ni hurianta; sai “mabuk” do hita di na holan pelayanan ditonga ni hurianta sambing, hanya berlari ditempat tapi tidak maju. Hape sian turpuk on dijopu do sude huria ni Tuhanta asa laho mambaritahon hata ni Debata tu sandok bangso parbegu. Ala ni i molo nuaeng ragam ni angka barang ekspor tuluar negeri, nang angka TKI dohot TKW na bekerja di luar negeri, nang angka artis Indonesia pe nuga laho tu luar negeri asa go internasional. On pe di hakristenon i pe songon parenta ni Jesus di Mateus i ingkon go internasional do hurianta HKBP. Ido umbahen motto ni HKBP nunga maruba gabe: Dialogis, Inklusif dan Terbuka. Keterbukaan ni hurianta di peribadahan asa godang jolma terlayanan di parmingguon dideba huria pe nunga pamasahon dua hali parmingguon berBahasa Indonesia,bahasa batak holan sahalai nama. Dohot na mamungka angka huria di luar negeri pe ima na niarop gabe sada dalan ni huranta na terbuka. Jadi ndang huria na holan tu halak Batak, tu propinsi Sumatera, ndang holan tu Negara Indonesia, alai dohot do HKBP adalah milik Dunia, sebagaimana Yesus adalah Juruselamat dunia, demikian yang diharapkan HKBP bagi dunia.
Songon thema rapot pandita nanaeng ro on : “HKBP Menjadi Berkat” bagimana HKBP menjadi berkat dengan membangun semangat 3 Pilar thema pelayanan HKBP saat ini: Pembaharuan-Perdamaian-Pemberdayaan. Dalam Pembaharuannya HKBP mau membaharui berbagai pelayanan untuk menjawab kebutuhan manusia dijaman yang maju ini. Dungi sahat ma tu Perdamaian: ringkot dope di hita perdamaian, ai ido diigil Tuhanta asa dipadame hita Dohot Debata marhitehite Jesus Kristus. Ala ni i semangat perdamaina i ingkon tongtong marsaringar ditongatonga ni hurianta laho paintophon pasipasi ni mara ditonga ni HKBP naujui. Dungkon ni i sahat ma tu Pemberdayaan; asa sude HKBP menggali angka halobian ni angka huria nang ruasna pe, menggali sumber daya manusia ni ruas ni huria HKBP asa rup pauliulihon hurianta  asa lam mangerbang tu tongatonga portibi on baik di bidang tata kelola ekonomi, kesehatan, pendidikan na boi berdampak luas tu tongatonga ni bangso nang di portibi on. Amen

Senin, 16 September 2013

Bahan Jamita Epistel Minggu XVII Dung Trinitatis, 22 September 2013

Mamaritahon Hata ni Debata tu Bangso Parbegu
Psalmen 2 : 1 – 9

            A.      Patujolo
Adong do mandok Ia pslamen on somalna do diendehon di tingki  pasahathon tohonan raja, jala psalmen harajaon do on na marisihon barita pangalaho dohot ende. Jala tarmasuk do dibagasanna tona ni Debata. Sahalak Teolog na margoar Gunkel mandok ia turpuk on marhahonaan do tu na pabangkithon sahalak Raja di Jehuda. Jala turpuk on nunga tangkas dohot apokalypto Mesianis na holistik, songon bindu na parjolo manguhal dua dalan ni ngolu ni jolma, alai ia bindu paduahon on manguhal dua dalan tu angka bangso nang houm.
Jala psalmen on masuk do tu horong Psalmen raja, jala hombar tu pandok Marie C.Barth ia angka bindu ni Psalmen raja ndang apala adong pola nang ciricirina. Molo diparrohahon sian isina, latarbelakang mansai marasing situtu, dipamasuk do tu sada horong na sada tema ala manghatai taringot tu raja, tarlumobi turpukta on.        
Ia isi ni turpuk on ima na bersifat eskatologis (angka nanaeng masa) ima taringot tu haroro ni Raja Sipalua tarlumobi ditongatonga ni bangso Israel secara khusus nang tu angka na porsea secara umum. Marhitehite padan ni Debata, dipaboahon parPsalmen on do tu bangso Israel taringot tu alus ni bangso i taringot tu Padan ni Debata, asing ni na ingkon marsomba tu Ibana dibagasan hatomanon jala ihut do dibagasan las ni roha disiala bagabaga haluaon na sian Debata. HaroroNa i digombarhon do marhitehite habalgaonNa na manggomgomi langit dohot tano on dibagasan habisuhonNa. Angka jolma na marlas ni roha ima angka jolma na sai tongtong marsigantung tu Debata, jala na sai tongtong mameop bagabagaNa i sahat ro di salelengnilelengna. Sai jagaonNa do hita molo tatiop angka bagabagaNa i dibagasan ngolunta.


       B.      Hatorangan
     1.       Ayat 1-3 : Ia turpuk on manaringoti taringot angka bangso na manggunturi. Marhite hata bagabaga, parpesalmen mamuhai marhitehite dua sungkunsungkun na retoris (majas yang berupa pertanyaan yang sebenarnya tidak perlu dijawab). Sangkap ni sungkunsungkun on laho patuduhon pangalaho na so tarjalo roha na naeng manggunturi tu haputusan ni na Marhuaso. Parmusuon nasida dompak Debata dohot rajana dilapati doi na mangalo huaso ni Debata. Jala sasintongna tujuan parmusuon nasida ima tu Debata Jahowa do marhitehite jolma nanaung nimiahanNa.
    2.       Ayat 4 – 6 : Dibagasan perikop on ma alus ni Debata, jala digombarhon do sikap ni Debata na mengkelengkel dungi didok ma HataNa. On ma sada antropomorfisme (penggambaran kemanusiaan Allah); Kata tertawa disini bukanlah secara literal diterjemahkan bahwa Allah tertawa tapi ini hanyalah gambaran dari pemazmur yang menyatakan bahwa Allah menertawakan mereka yang bersepakat melawan Tuhan dan yang diurapi-Nya. Jala dipatuduhon do dao ni parasingan ni angka raja na metmet na mabiar tu angka panggomgomi na tumimbo na mangarehei nasiada. Ima gombaran ni si pslamen taringot tu Debata na marhuaso i engkelengkel na mardongan rimas nanaeng sipamasonNa tu angka bangso panggunturi i. Ala ni do didok Barth : “Ai ndang jolma na pajongjong sahalak raja alai Debata do.”
     3.       Ayat 7 – 9 : bagabaga tu na pinabangkit ni Debata. Didok Debata, ia tona ni halak naung pinabangkit ni Debata dilapati do songon tona ni Debata secara langsung. Pandohan “Anakku do Ho...”(Ay.7) dos do i dohot pandohan “Rajangku” (ay.6) jala alus ni Debata on dihonahon do tu Jesus ditingki tardidi Ibana (Mark.1:11). Istilah haanahon i, ima na mangalo   hasomalan halak timur tengah di na mangain sada anak jala di pangke do i di Uhum Hammurabi, jala molo taparrohahon angka na pinabangkit ni Debata manjalo dua bagabaga: ima huaso dohot hamonangan ( II Samuel 7 : 14). Sian Padan Na Robi, ia Mesias napinabagabaga ni Debata gabe Sipalua hita jolma ima Jesus Kristus naung sorang dipatorang di Padan na Imbaru. Dung i pandohan di ayat 8 “Pangido ma sian Ahu..parbegu bahen jambarmu”, lapatanna gabe tu huaso gomgomannasida jala sahat ro di ujung ni portibi, na mandok huasona lam mangerbang.

      C.      Sipahusorhusoron
Ø Dipardalanan ni ngolunta jotjot do hita mangadopi angka musu, boi do masa i di tonga ni keluarganta, ditonga ni parkarejoanta, ditonga ni haparhaladoonta, ditonga ni masyarakat nang ditonga ni bangsonta pe. Boi tahilalahon nang tapersaksihon angka hamaolon di tonga ni hurianta, ancaman na ro tu hita angka na porsea adong sian dua horong: sian bagasan ni huria nang sian duru ni huria i. Molo sian bagasan ima parbolatbolatan hinorhon ni angka parasingan ni pikiran nang pandapot na lam tajom nang memuncak, boi parohon parbadaan, jala boi  ndang na marujung angka parbadaan. Ancaman perpecahan ditonga ni huria boi panghorhon mara ditonga ni huria. Dungi sian duru ni huria ima sian angka halak nang kelompok intoleran; na manghasogohon angka halak Kristen di tonga nibangso nang negaranta on. Boi manghorhon penutupan angka huria nang gareja, dohot na bersekongkol dohot pamarenta setempat nang pejabat daerah na so sahaporseaon. Rom 8 : 31 Onpe, aha ma dohononta disi? Molo Debata donganta, ise ma alonta? Ala ni i disi ro songgotsonggot (ancaman i), dalanta asa malua ima marhite na martangiang tu Debata mangido pangurupionNa. Diajari Jesus do hita mangido pangurupion nang gogo sian Debata marhitehite tangiang uju mangadopi parmaraan nang hamaolon (ptds. Mark.1:35; Luk.6:12; Mat.26:36; Kol.4:2). Ai nunga ditaluhon Debata portibi on marhitehite AnakNa Jesus Kristus i, ai didok do di Johannes 16 : 33 “Asa mardame hamu di bagasan Ahu, umbahen na huhatahon angka i tu hamu. Haporsuhon do jambarmuna di portibi on; alai pos ma rohamuna: Nunga talu hubahen portibi on.” Angka naung manjalo haluaon sian Jesus i do angka na marhamonangan. Disi ro angka parmaraan, pangunjunan nang sitaonon, jaloonna ma dibagasan tangiang pangurupion sian Tuhan i asa tartaon ibana i saluhutna (ptds. Joh.15:5 “Ahu do hau anggur i, hamu do ranting i. Na mian di bagasan Ahu jala Ahu di bagasan ibana, i ma na marparbuehon godang; ai ndang tarula hamu agia aha, anggo so mardongan Ahu”).

Ø Ia tingkinta on ima tingki parasian, ima tingki na nilehon ni Debata Jahowa tu hita asa marhamubaon ni  roha jala manjangkhon hangoluan nasalelengnilelengna na pinarbagabaga ni Debata marhitehite Jesus Kristus. Lomo do roha ni Tuhan i asa malua godang jolma, marhitehite panghophopon ni Jesus Kristus di hau pinarsilang i. Ido umbahen ia haluaon i ima asi ni roha ni Debata tu angka jolma na olo porsea jala manjangkhon Jesus na gabe Tuhan dohot Sipalua di ibana. Dipartingkian on ma dilehon Tuhan tu angka jolma i TondiNa asa lam mian halambohon ni roha asa gabe marhamubaon ni roha. Jala dipajongjong Jesus do angka naposoNa sian ragam profesi asa ro mamboan godang jolma tu haluaon i. Sian dalan profesi sahalak parhalado partohonan, angka pangajari, angka pimpinan di karejona, nang angka parsiajar pe dohot sian strata sosial na tumimbo sahat tu na tumoru di masyarakat tongtong dipangke Debata gabe ulaulaNa mamboan angka donganna na so porsea tu Jesus i. Disi ma dipatuduhon pangalaho na marbarita na uli . Taingot do ra sada ende ni dakdanak sikolah minggu BE.550: 1 “Tanganku na metmet hulehon ma tu Debata. Da inang i, na loja i, Sai urupanku na ma i, Tanganki di Ho ma i. Tanganki di Ho ma i.” Molo taganti ma hata “tanganki” dohot angka profesi nang jabatanta i di ende i, dungi taendehon ma i dibagasan rohanta nangetnanget asa mangonjar rohanta mangula nasa ulaonta gabe hasangapon di Debata.
Tapatudos ma songon na tarsurat di Joel 3:1 “Jadi dung songon i: Pangusehonongku ma * Tondingku tu nasa sibuk, gabe manurirangi ma angka anakmuna dohot borumuna, marnipi ma angka sintuamuna, jala maralatan angka dolidolimuna.” Hita angka na porsea do na sinuruNa tu tongatonga portibi on laho mambaritahon barita nauli i. Harajaon ni Debata do na ingkon lam mangerbang marhite angka anakNa napinabangkitNa asa laho manurirangi paboahon Barita Na Uli tu sandok bangso nang houm na di portibi on (Ptds. Mat.28:18-20; Mark.16:17-18; Luk.24:47). Amen.

Rabu, 11 September 2013

Bahan Jamita Evangelium Minggu XVI Dung Trinitatis, 15 September 2013

Hangoluan Na Gabe Tiruan Salelengnilelengna
1 Timoteus 1 : 12 – 17
     A.      Patujolo
Ia surat 1, 2 Timoteus dohot Titus somal do digoari Surat Pastoral, parmahanion, manang penggembalaan. Jala ia si Timoteus di goari Ap.Paulus do anakna dibagasan haporseaon (1 Tim 1:2). Jotjot do dipodai AP.Paulus si Timoteus siala bajar dope ibana asa hot marhaporseaon, mamodai huhut patupahon angka ulaon na denggan tu saluhut halak na dipasahat tu ibana. Tung dibagasan roha na gok do AP.Paulus pasahathon sipaingot, asa maporus si Timoteus sian nasa hajahaton, mampareahi hadaulaton mardongan sabam ni roha dohot hatomanon.
Ia Apostel Paulus manongos suratna on tu si Timoteus sian Makedonia hirahira taon 63 dung Kristus. Ala diida  ibana adong mara sian parpoda haliluon na boi masuk tu huria i. Ragat dope masyarakat na di Efesus manomba dohot manghaporseai Dewa Artemis (kesuburan), ima disada langgatan Kuil Diana di kota i, nang pe nunga jongjong disi sada huria. Laho do nasida tusi asa marubat, mangido pasupasu hagabeon, sinur na pinahan jala asa dapot na niluluan. Tung borat situtu do tantangan na niadopan ni huria nang halak Kristen uju i. I do umbahen diparbohali Ap.Paulus si Timoteus  laho mangaramoti  haporseaon ni huria i asa jaga jala manat unang gabe masuk poda haliluon dohot hasipelebeguon tu tongatonga ni huria i. Alai merasa ragu do si Timoteus ala manghilala do ibana dihaposoonna, jala bohama ibana mangadopi ruas ni huria na marragam haroroanna di Efesus. Ido alana dipasahat Ap.Paulus ma suratna on asa margogo si Timoteus laho patulushon ulaon panghobasion i.

     B.      Hatorangan
    1.       Ayat 12-14 ; Mandok mauliate do si Paulus ala Kristus Jesus na margogoihon ibana jala gabe haposan. On ma na gabe panindangionna di asiasi ni Debata, jala laos manogunogu si Timoteus do i asa unang ganggu rohana di na laho mangulahon panghobasionna i, ala sai donganna ni Tuhan i do ibana. Ihutni i laos ende pujipujian ni si Paulus do on siala pangaramotion ni Kristus di ibana asa boi ibana gabe parhobasNa laho mambaritahon Barita Nauli i.  Ia na jolo si Paulus panginsahi jala pangalele do tu halak siihuthon Kristus. Diulahon ibana do i diluar pamotoanna taringot tu hasintongan i. Torang do apostel i mangalapati ngoluna, dungkon i nunga ditangkup Kristus i ibana asa gabe ulaulaNa di na laho pararathon Barita Nauli i. Diboto do parulaanna na salpu i, ala ni ndnag gabe panundati i di sangkap ni Tuhanta Jesus laho pabangkit jolma gabe apostelNa. I do hinabagas ni holong ni rohaNa di jolma na mardosa i. Diparrohahon Tuhan Jesus do laho padiri jolma asa marhamubaon sian pangalele i angka siihuthon Kristus gabe parhobasNa. Tangkas do panindangion ni Apostel  i taringot tu Tuhanta Jesus. Ia apostel Paulsu ndang dipasombu gabe lam manusai jolma, alai baliksa dipabangkit jala dipadiri gabe naposoNa haposan
     2.       Ayat 15 – 17 : Ia haroro ni Jesus tu portibi on ima laho paluahon jolma pardosa tarmasuk ma disi si Paulus. Torang do diulahon apostel Paulus, haimbaruon na jinalona. Ai jumpasa ma pangantusion na sintong taringot tu Jesus Kristus i, jadi ndang holan na manghilala botulbotul do ibana sahalak pardosa alai na manghilalahon bagas ni hasalaan nang dosanai. Alai pos situtu do rohana di Debata marhitehite Jesus Kristus naung manesa angka dosana jala naumpasupasuhon asiasiNa tu ibana asa mulak tu Tuhan Jesus rohana. Dungi dipatuduhon ma sikap manang rumang mauliate ni rohana tu Tuhan i marhite pangalaho tiruan manang teladan. Ia hata Gorik "teladan" ima ‘tupos’ namarlapatan "model", "gambar", "ideal" manang "pola". Sasahalak parhalado naeng ma gabe model, tiruan, manang gombaran ni ngolu ni halak na porsea manang siihuthon Kristus. Laos si songon i do na tarida sian parngoluon ni si Paulus, dihapadothon manang dihalojahon ibana do na dihamauliatehonna i; ima mamaritahon hasintongan ni Jesus naung ro i dohot sangkap ni Debata laho patupa hasesaan ni Dosa tu hajolmaon. Jala di ayat na parpudi on ma dipatuduhon pujipujianna manang jotjot didok doxologi. Dipaboahon di pujipujianna i ia Debata do Raja na manongtong i, na so haidahan ni jolma, na so marmula jala na so marujung. Ibana do Alpha dohot Omega i ( ptds. Pangk. 1:8; 21:6 22:13). Johannes 12:34a  “Asa dialusi natorop i ma Ibana: Hubege hami di surat ni patik i, na mian do Kristus i ro di salelenglelengna”. Jala Jesus naung manghatindanghon taringot tu dirina, sian surgo i do Ibana jala laos mulak tu Surgo i maringan disi salelengnilelengna jala ndnag adong disi hamatean. Ala ni tadok ma Amen songon na nidok Ap.Paulus asa taolophon i saut dibagasan ngolunta.
     C.      Sipahusorhusoron
Ø  Tama do hita mandok mauliate di Debata, marhite inisiatif ni Debata do asa malua hita sian gomgoman  ni sibolis dohot dosa i. Songon na tarsurat di Johannes 3 : 16 i  “Ai songon on do holong ni roha ni Debata di portibi on, pola do Anakna na sasada i dilehon, asa unang mago ganup na porsea di Ibana, asa hangoluan na salelenglelengna di ibana.” Tontu na gabe kata kunci disi ima : HOLONG, ala ni holong ni Debata (Kasih Agape) tu jolma i asa dipatama gabe parjambar di hangoluan na so ra suda i. Marhite HolongNa i dipatama hita gabe malua (merdeka) sian parhatobanon ni Sibolis.
Ø  Ala ni i HOLONG (Kristus ) i mian ma dibagasan ngolunta (Haporseaon) laos tapaboahon ma i marhite pangalaho na gabe CONTOH, TELADAN, IDEAL, POLA, dungi GAMBAR (Imago Dei; gambaran Ilahi) asa mulak ma muse sangkap ni Debata tu hita jolma sian mulana i asa gombaran ni Kristus; ima gombaran ni ngolu na salelengnilelengna; ima pangalaho na pangoluhon ndang pamatehon; ima gombaran na manumpahi, ndang na mangarehei manang manginsahi; ima gombaran na gabe pasupasu nang las ni roha, ndang na gabe partuktuhan nang gabe arsak ni roha; Gombaran ni aleale sipardame ndada na gabe aloalo manang siparbada. Ala ni i angka na porsea i tarjou laho patuduhon sikap songon si Johannes (di epistel) dohot songon sikap ni Apostel Paulus paboahon nang patuduhon pangalaho ni ngolu na salelengnilelengna i asa sadalan ma songon I Timotius  4:7 “Pasiding ma angka turiturian na so gabeak, na so marnosan i. Pasomalsomal ma dirim mangulahon hadaulaton!” Amen.

Senin, 09 September 2013

Bahan Jamita Epistel Minggu XVI Dung Trinitatis, 15 September 2013

Hangoluan Na Salelengnilelengna
Johannes  3 : 31 – 36
A.      Patujolo
Mansai denggan do molo naeng tangkasanta turpuk jumolo manangkasi na dijolona, ala mansai ringkot do umboto latarbelakang ni turpuk asa lam niantusan muse laho manjamitahon dohot patoranghonsa. Dipatuduhon do na rap mangula Johannes pandidi dohot angka siseanna dohot Jesus rap dohot siseanNa. Tuat do Jesus sian Jerusalem tu luat Judea, mian do disi nasida laos mandidihon. (molo tajaha di bindu 4: 1-2, ia na mandidihon ndang apala Jesus alai angka siseanNa do disuru). Laos pajonokjonok do inganan i tu inganan pandidion ni si Johannes. Dipatuduhon angka sisean  ni Johannes Pandidi do rohanasida na mampangkurangi, roha na cemburu, roha na curiga, ala dibereng nasida gabe Jesus andul populer, menonjol sian si Johannes Pandidi gurunasida i (Mat. 3:13-17). Beha ma tagamon alus ni si Johannes Pandidi tu angka siseanna i ? Sian alus na i (ay.27) ma tangkas na so morot ibana sian kesaksianna na parjolo nangkin taringot tu Jesus. Debata do marsuru ibana tu ulaon manghatindangkhon Jesus Panondang i. SI Johannes patandahon dirina tu angka siseanna songon aleale nipangoli (ay.29), jala ianggo pangoli i, i ma Jesus. Ndang dicurigai ibana Jesus, baliksa tahe sai dilului ibana na tau palashon roha ni Jesus. Ndang na mangalului hasangapon manang kepopuleran ibana umbahen diulahon ibana ulaonna mandidihon halak alai hasangapon ni Jesus Kristus do (ptds. John.8:50). Asa tolu bagian ma nuaeng panindangion ni si Johannes Pandidi taringot tu Jesus Kristus: a). Sian banuaginjang do huaso na sahat tu Jesus, na so tarbutbut jolma, na so porlu tandingan ni jolma; b). Na so dos ibana dohot Jesus ai Ibana do Kristus i, Sipalua i, ianggo ibana las ma rohana ala boi ibana patujolo ni Kristus i, pandonganiNa niihotan ni paralealeon na gok las ni roha. Jala olat ni i do tohonanna, jala nunga gok tohonan na songon i di ibana, tung dihalashon rohana do i (15: 11; 16: 24; 17::17). c). Ala ni i ingkon lam ganda ma Jesus, lam tarbarita ma Jesus, alai anggo ibana di sada tingki maradian ma sian ulaonna, singkop ma ulaonna, ndang gotap di paralangalangan. Taboto do na mate martir do si Johannes ala Jesus Kristus, jala ima pataridahon hagogok ni tohonanna i songon sitotas dalan ni Jesus Kristus Sipangolu i. Ia turpukta on naeng mangondolhon kesaksian ni si Johannes songon na tarida di turpuk na dijolo i.
B.      Hatorangan
    1.       Ayat 31 : Molo taparrohahon di ayat on sai songon parasingan ni arian dohot borngin do dihilala jala diantusi si Johannes Pandidi parasinganna sian Jesus, ala haroronasida na mansai tandi. Ia si Johannes Pandidi sian tano on do, jolma biasa do ibana, jala songon jolma biasa do ibana disuru Tuhan Debata gabe patujolo ni Jesus. Angka naposo ni Debata pe songon i molo manghatai taringot tu Hata ni Debata sai hira na sian pardisurgo donasida, alai molo nunga diperbandinghon dohot Kristus i, ai nunga so adong be parasingan naposo ni Debata i dohot dongan jolma.(Heb.10:28; 12:25). Alai anggo haroro ni Jesus sian banuaginjang do jala nunga adong hian Ibana tagan so ditompa  dope portibi on. Ala marharoroan sian banuaginjang Ibana, i do alana boi Ibana mangkatahon jala umbaritahon aha naung binerengNa di banuaginjang jala aha na binegeNa sian Tuhan Debata AmaNa i. Taringot tusi tabege ma kesaksian ni si Johannes on: “Na ro sian ginjang, I do mangatasi saluhutna. Na ro sian tano on, ima na sian tano on, jala angka na sian tano on do dihatahon”. (patudos tu kesaksian ni Jesus taringot tu diriNa dijolo ni halak Jahudi di Joh.8:23). Ima parasingan nasida: ia ibana jolma biasa do na sinuru ni Debata laho patandahon Jesus Kristus Sipalua i, alai anggo Jesus na sian ginjang do, Ibana do na sanggup patandahon jala manghatindanghon ise do Debata na di Banuaginjang i.
   2.       Ayat 32-33: Laos i do muse udut ni hata ni si Johannes Pandidi “dihatindanghon na ro sian banuaginjang i do na niidaNa dohot na binegeNa....” ima parsinganna sian Jesus Kristus, na mamboan pangungkapon na gok taringot tu Debata, jala Jesus naung ro tu portibi on do Hata ni Debata naung gabe jolma i. Asa manang ise naung mamereng Jesus, naung mamereng Debata Ama i do i (Ptd. Joh.17:21). Ndang porlu be tambaan ni si Johannes pangungkapon taringot tu Debata naung sung singkop marhite haroro ni Jesus Kristus i. Na gabe persoalan i ma ; Beha do bahenon asa gabe angka na porsea di Jesus jolma naung pajumpang jala umbege gonghon ni Jesus i ? Ai diboto si Johannes do na tragis na niadopan ni Jesus ditongatonga ni bangsoNa, bangso Jahudi dohot angka halak na pajumpang dohot Ibana uju i (Pat. Tu bindu 1:5, 10-11): “...ndang adong na manjanghon na hinatindanghonNa i”: (32b). I ma dihatindanghon si Johannes dohot panurat ni buku Evangelium Johannes on. Na porsea di Ibana, nasida ma na membuktihon (sumahaphon, ay.33) paboa “parsintong do Debata” (ay.33). Angka na porsea di Ibana laos nasida ma gabe sitindangi paboa ia barita na binoan  ni Jesus tung sintong do.
     3.       Ayat 34 – 35 : Dipatuduhon Debata Ama i do holong ni rohaNa maradophon maradophon Jesus Anak i: “Na holong do roha ni Ama i di Anak i”. Denggan do molo taparateatehon dison beha pamangkeon ni si Johannes di hata na pasingki-pasorin laho pataridahon hasadaon ni Debata dohot Jesus Kristus. Debata songon Ama i jala Jesus songon Anak i, patuduhon hasadaon nasida, songon sada tanda ni pangungkapon ni Jesus Kristus. Dipatuduhon Jesus do hasadaonNa na so tarsirang dohot Debata Ama i: “Sada do Ahu dohot Ama” (Joh.10:30; 14:9; Luk.3:22; Mat.17:5; Joh.16:23; 14:6). Jala laos diondolhon do i di Matius 28 : 19  “Laho ma hamu, podai hamu ma saluhut bangso, didi hamu ma nasida tubagasan Goar ni Ama. Anak dohot Tondi Parbadia”
     4.       Ayat 36 : Jala laos pangungkapon dohot hasadaon na songon ima na tarida diujung ni hata ni si Johannes di ayat 36 on : “Naung dapotan hangoluan na salelenglelengna” manang “na manghaporseai Anak i”, jala na sada nari “na so mangoloi Anak i”, “ndang idaon ni i hangoluan”, ndang holan i tahe na gabe jambar na paet sijaloonasida, alai mangihut dope tusi na jumorbut, ai di na so dioloi nasida Jesus Kristus, laos pangalahonasida na so mangoloi i do pataridahon dohot hataridaan ni “rimas ni Debata” tu nasida marsadasada. Lapatanna di toru ni rimas ni Debata do halak na so mangoloi Jesus Kristus, jadi saleleng so olo nasida muba gabe mangoloi Jesus Kristus, hot ma nasida di toru ni rimas ni Debata. Asa tumangkas lapatan ni ayat 36, boi do taenet paralelna di ayat 18: “Ndang siuhumon na porsea di Ibana; alai anggo na so porsea i nunga hona uhum, ala so porsea ibana di Goar niAnak sasada ni Debata.” Porlu do taparateatehon dison taringot tu “rimas” ni Debata. Na marlapatan do i “uhum” ni Debata (ptds Mat.3:7; Luk.3:7). Asa rimas ni Debata i do hataridaan ni uhum ni Debata tu sadasada halak. Ungkap do roha ni Jesus manjalo na olo mananda rimas ni Debata songon na pinataridahon ni angka jolma na ro tu pandidion pinatupa ni Jesus di Luk.3:7 “Asa didok ma tu natorop na ro pandidihon dirina tu Ibana; “Hamu, anak ni ulok! Ise do na mangajari hamu pasidinghon rimas na ro sogot ?” (Ptds. Mat.3:7). Diajak Luk.3:7 on do hita laho mangalehon perhatianta tu ulaon pandidion na pinatupa ni si Johannes dohot angka sisean ni Jesus, laos ima dalanta laho manangkasi umbagas pardomuan ni “rimas” dohot uhum ni Debata. Asa tung bagas do hape fungsi ni ulaon pandidion i ditongatonga ni Huria ni Debata, i ma dalan manjalo haradeon ni halak tu hamubaon ni roha sian na so mangoloi Ibana gabe mangoloi Ibana asa gabe parjambar di hangoluan na salelengnilelengna ibana.
C.      Sipahusorhusoron
  Ø  Diajari turpuk on do hita asa maniru songon sikap nang pambahenan ni si Johannes Pandidi, ima na padaohon roha manang sikap persaingan ditongatonga ni ulaon huria, ala ulaon ni Debata do disi, ima ulaon mamaritahon Goar ni Debata, Jesus Kristus dohot Tondi Parbadia. Ndang ditengahon dirina tung pe sian sudut tarombo manang kekeluargaan ni Johannes tu Jesus ; na tardok sihahaan no si Johannes. Alai sabalikna dipasadahon do dirina dohot tujuan ni Debata dibagasan diri ni Jesus i, songon naung dibagabagahon andorang so tubu dope ibana gabe patujolo ni Jesus. Hita pe angka na porsea naeng ma tahangoluhon na pasadahon dirinta dohot Debata ama i marhite tangiangta tu Ibana, asa disi ma tau hita lomo  ni roha ni Debata
  Ø  Hajongjongan ni si Johannes mangajari hita asa gabe patujolo ni Tuhan Jesus manosoi sude jolma asa mulak mangoloi Tuhan Jesus, jala taulahon dibagasan las ni roha songon tanda ni angka naung dipamonang Jesus hita marhitehite mudarNa i. Angka naung dipalua jala porsea laos nididi ima na manjalo ulaon sian Debata marhite angka silehonlehonNa tu hita. Jala marhite silehonlehonNa i ma hita gabe aleale ni Jesus laho paboahon Barita Nauli i tu sandok portibi on. Disi ma naeng patuduhononta sikap ngolu na manghasiholi ngolu na salelengnilelengna laos pabotohon ni tu sandok portibi on, asa unang tarlalap di portibi on ima tu angka parsatongkinan i (roha na holan tu arta, pardagingon, nang hagiot ni diri). Tahalomohon ma na manongtong i songon panjanghononta di Kristus Jesus si Palua i.

Kamis, 05 September 2013

Bahan Jamita Evangelim Minggu XV Dung Trinitatis, 8 September 2013

Mangulahon Lomo Ni Roha Ni Debata
Mateus 7 : 15-23

      A.      Patujolo
Molo tajaha turpuk on, sabagian sian jamita ni Tuhan Jesus di dolok (Mat.5-7) do turpuk jamita on. Ia jamita di dolok, i ma punguan ni angka jamita ni Tuhan Jesus di pelayananNya na tolu taon bolon i. Ndada na sahali manjamitahon sude jamita on tu halak na torop i; redaksi do na papungupunguhon i jala di sistematisasi gabe boi patuduhon angka ajaran/ poda sian Jesus na mangigil respons sian jolma taringot tu tuntutan ni Harajaon ni Debata na binoan ni Jesus, jadi berupa etika moral jala norma-norma na ingkon marlaku secara baru  di halak siihuthon Kristus. Lobi tangkas ma i rupani tarida di Mat.5:13-41 di na pinaadophon Jesus patik di Padan na Robi tu Ibana sandiri na patuduhon sada autoritas na timbo jala na imbaru songon siboan Barita na Uli i. Didok: “Dibege hamu do hata na tu angka ompu na robi”, dungi ro ma na imbaru: “Alai Ahu mandok tu hamu”. Marhite i dilehon Jesus sada penilaian na imbaru, sada pengembangan pemikiran tarlobi tu legalisme di Israel na gabe songon “dewa” na imbaru di parugamoon nasida. I do na nidokNa di Mat.5:20 “Molo so andul dumenggan hatigoranmuna sian hatigoran ni angka sibotosurata dohot Parise, ndang habongotan hamu harajaon banuaginjang i”.
Jadi dicakup jamita dolok do godang segi-segi ni hidup baru di halak siihuthon Kristus. Marhite Hata ni Debata binoan ni Jesus naeng ditransformasi ngolu ni halak Jahudi na legalistik i tu ngolu na tinogihon ni Tondi ni Debata na gok holong dohot asi ni roha.
     B.      Hatorangan
1.    Ayat 15; Dihatai Jesus taringot tu panurirang pargapgap, ala godang angka na masipaula patolhashon tona ni Debata nian, hape gabe paotooto jolma tarmasuk do tusi sibotosurat dohot Parise namanghilala dirina songon halak na pinillit ni Debata alai ndnag sintong diulahon panogunoguon ni natorop i tu Debata. Boi dohonon “front” on do na utama dipamarengan ni Jesus. Taringot tu panurirang pargapgap, nunga sange halak Israel umboto i mamungka  sian angka tingki ni panurirang, ima panurirang pargabus, na holan mamaritahon lomo ni roha ni raja, ndada holan tona ni Debata. Di Jer.8:11 didok do “dame, dame! Hape ndang adong dame”. Hata “babiat panoro (sorigala)”, taida di Hes.22:27 “angka induk ditongatongana, hira sorigala do angka na manoro sisoroanna laho mandurushon mudar, laho mangago angka hosa ni jolma, asa mandiori pangomoan”. Jadipanurirang pargapgap i ro ma mandapothon angka si ihuthon Jesus marrupahon birubiru, alai anggo rohana dibagasan tung sorigala buas do (ptds. Sep.3:3). Di Padan Naimbaru pe jotjot do muncul pikiran on ala bahasa laten ni panurirang manang parmahan si paulaula, na jahat (ptds. Ul.AP.20:29; Joh.10:12).
Adong do pahean ni sijaga birubiru na gabe pahean resmi, i ma hulinghuling ni birubiru, bagian hulinghuling na di duru, imbuluna di bagasan, gabe las ma i jala marguna situtu tu hahipason ni parmahan i tarlobi di ngali ni ari, ia so i ditingki siborngin. Pahean ni panurirang pe adong do na khuus, dos tu parpahean ni parmahan i ( 1 Raja.19: 13, 19; 2 Raja 1:8), alai godang do panurirang na sai mamangke i, atik pe rohana jahat situtu do (Sak. 13: 14).
Sahat tu tingki ni si Mateus manurat bukuna (85 AD) tongtong dope nang ulaon hapanurirangon di Israel, alai laos disi ma tarida angka sifat-sifat sorigala tarlobi muse menyusup jala ditorushon ma i di angka sitiop huaso di institusi parugamaon ni halak Jahudi, songon malim, sibotosurat dohot Parise angka na manghilala ulaon na i songon pangkat, hak dohot hasangapon. Adong do aturan na hot songon ukuran di hasintongan ni hadirion ni panurirang. Tarida do i di parsuruon ni Tuhan Jesus tu siseanNa (Mateus 10), jala di Didache, ima buku aturan Huria Kristen na parjolo di taon 100 AD.
2.    Ayat 16 – 20, jadi dang tarbahen mananda panurirang i holan sian ruar tung ingkon sian parbuena do; ai ndang mungkin na denggan parbuehonon ni na jahat, manang ulaon na jahat  parbuehon ni na denggan. Dos do i, ndang dapot parbue ni hau anggur buaton sian bulu duri manang antajau sian rimbang. Jakobus 3:11 – 12 “Tung adong ma baba ni mual sada, na marbullakkon na tonggi dohot na paet? Ale angka donganku, tung tarparbuehon antajau ma unte, manang tubu antajau sian hau anggur? Ndang tarpapuas mual na ansim tapian na uli”. Mansai mura do dapot antusan ni na torop na tumangihon jamita on tudosan ni Jesus, ai fakta sehari-hari na niamatan ni jolma i do dilehon songon perbandingan. Gabe mura do muse marhite i auhonon ni ganup na umbegesa tu dirina be, atik na adong di dirina be angka kemunafikan manang angka usaho manutupnutupi hajahatonna marhite na pasumansumanhon hira halak parugamo na utusan. Angka dia ma hasalaan ni panurirang pargapgap i ? Naparjolo: I ma na holan manghasiati dirina do ibana, parsiula songon sorigala na so parduli di aha pe asingkon ni butuhana. Songon i ma panurirang i diulahon pangajarion, ndada asa boi halak marlaba sian ibana, alai asa boi horusonna sian jolma. Alani do adong aturan ni Rabbi ni Jahudi, ingkon adong do usaha manang mata pencarianna be, on ma na so jadi mamungut biaya tu pangajarionna. Alai nang pe songon i mansai balga do bahaya ni panurirang pargapgap i, alana di sifat dohot mentalitas ni jolma i do i maringan, ima : a. Mangajari masiuntungan ni materi, b.mangajari masihasangapon (prestise) dohot, c. Managajri holan asa pamasuk ideologina, jadi ndada hasintongan ni Debata napinatolhasna, alai pingkiranna sandiri taringot tu hasintongan  rupani, na boi marasing situtu sian hasintongan ni Debata.
Parmahan/panurirang na denggan i ma na so mananomhon pikiranna tu na niajaranna, alai pikiran hasintongan na adong di Jesus Kristus, alani ma parbuena gabe parbue hangoluan. Angka dia ma pengaruh sala na songon parbue na so hasea sian ulaon ni panurirang pargapgap i ?
     a.       Sala do ajaran i molo holan ulaon parduru do diradoti, songon na dapot idaon di Sibotosurat dohot Parise, namanghilala namarugamo i, i ma mangaradoti patikpatik seremoni sambing. Denggan jala sintong prosedur ni marbasu, ndang dihindat di ari Sabbat lobi sian ukuran borat ni tinontuhon, jala ndang mardalan lobi sian dao ni naung tinontuhon. Nda boi do on sude ulahonon ni sadasada halak alai ndang dipasangap jala ndang dihaholongi Debata dohot donganna jolma ?
     b.      Sala do ajaran parugamaon i molo holan angka larangan-larangan manang subangsubang do isina. Rupani isi ni parugamaon i sai holan pandohan na mandok : “Ndang jadi songon on, ndang boi songon on”, disolsoli do gabe asa ingkon marulaon jala mangulahon angka ulaon na denggan jolma, i ma songon alus tu holong ni Debata na positif jinalo ni jolma.
     c.       Molo diajarhon pangantusion na mansai “mura” do namarugamo i, ala holan “asi ni roha sambing”, rupani didok si Paulus, jadi bebas na mangulahon dosa ? (ptds.Rom 6). Tongtong do pargumulan na mansai borat hakristenon i jala halak na mengalami pergumulan na borat i do sahat tu pangantusion na sintong paboa holan asi ni roha i do pasahat ibana tu hamonangan, alana molo holan sian dirina hian nunga sadar ibana, inhgkon talu jala ndang berkutik ibana.
   d.      Sala do ajaran i molo dipisah do ugamo sian ngolu, i ma songon na biasa hinangoluhon ni angka parbahudung di inganan na lungun, asa unang saor dohot portibi on. Alai boha ma barita nauli i manirai molo so saor halak Kristen i dohot na so Kristen. Tangiang ni Jesus pe dipatuduhon na ingkon di portibi  on do na porsea i asa boi mamboan hangoluan i (ptds. John 17: 15).
   e.      Sala do ajaran i molo patubu ginjang ni roha jala manirang diri sian hasadaon. Godang sekte na menganggap holan nasida na sintong, na asing na parjahat jala na pardosa. Visi ni Tuhan Jesus, domba-domba lain yang bukan dari kandang Israel harus dituntunNya juga “mereka akan menjadi satu kawanan dengan satu gembala” (John. 10:16), ai ndang Kristus na mamola Tuhanta i, alai Kristus na pasadahon do, umbahen na ro.
3.    Ayat 21 – 23 : kenyataanna godang halak mandok Tuhanna do Jesus di ibadahna, di partangiangan, nang parpunguan didia pe, jala na boi adong angka halongangan dibahen halak na mangasahon goar ni Jesus, ndang gabe alasan na otomatis i dapotan tumpal hamonangan i sian Debata di banua ginjang. Molo pe dihatindangkon  Tuhan i na gabe Tuhanna marhitehite bibir, ndada holan i alai ingkon dohot do roha, ima haoloon dohot haunduhon ni haporseaonna di Tuhan i, ndang berkenan i di Debata. DI paruhuman na naeng ro di ujung ni angka tingki, transparan do sude marhite panatapan ni Debata angka motivasi ni hatanta dohot ulaonta be na taulahon. Tung patar do disi, ndada holan na mandok i manang mangulahon mujizat i na penting. Na rumingkot i ma roha na manghaholongi Debata sian holong tu dongan ala Ibana na jumolo manghaholongi hita na pinatuduhon marhite pambahenan, nang ulaon asi ni roha i.

      C.      Sipahusorhusoron
1.    Dipartingkian na lam mangerbang dohot angka tehknologi canggih on, boi do na deba jolma tarlalap disi, jala boi do gabe manghalupahon hapolinon ni Hata ni Debata. Hinorhon ni i boi mangelaela hita sian angka parpoda haliluon. Parpoda haliluon ima na pasahathon hata na so sintong, na maralo tu Hata ni Debata, na sai paboahon barita haluaon ia so padohot barita uhuman tu angka na mangalosi Hata ni Debata (manang manis dibibir sambing). Na boi do hita angka na porsea terlena jala terjerumus molo so sai tatambortambori haporseaonta dohot na martangiang jala manjaha Hata ni Debata.
2.    Diparngoluanta siganup ari dihamajuon jaman dipatuduhon do marhite angka pambahenan ima; pembangunan berbagai sarana dan infrastruktur, dohot fasilitas na boi menjangkau nang melayani torop masyarakat nang di segi ekonomi, pendidikan, nang transportasi, dohot komunikasi dna. Jala mangihut do nang tu ngolu partondion; ngolu partondion na menyentuh parngoluon ni ruas nang masyarakat pe. Boi do i marrumang pembangunan fisik dan pelayanan na mendarat tu na laho mangurupi ruas ni huria. Molo di hurianta HKBP ima marhite CU nang CUM. Songon na hea pinarsiajaran di Sibolangit, Gelora Kasih GBKP Pendidikan Manager CUM sian Bapak Ambarita. Nasida mandok ia pelayanan HKBP marhite CUM bisa menjadi pelayanan yang holistik (menyeluruh) jala na pamajuhon perekonomian ni ruas ni huria nang sahat tu duru ni huria i; ima na menjangkau masyarakat luas dohot dasar teologi CUM HKBP na tarsurat di  Mazmur  112 : 5 “Mujur orang yang menaruh belas kasihan dan yang memberi pinjaman, yang melakukan urusannya dengan sewajarnya”. Jala mansai godang do pe sipatupaonta na gabe dalan ni Debata laho manogunogu torop halak tu na manghilalahon dengan basaNa.  Songon topik ni minggunta : “Mangulahon lomo ni roha ni Debata”. Sai tahasiholi ma na mangulahon parsuruon ni Debata, ndada holan dipeop nang dihaporseai HataNa i alai lumobi diulahon ma marhite angka silehonlehon ni Debata tu hita ganup. Jakobus 2:26 “Ai songon daging i na mate, anggo so martondi; songon i do mate haporseaon na so marulaon”. Amen

Jamita Minggu Misericordiasdomini – 14 April 2024

Sondang ni Bohi ni Jahowa Manondangi hita      (Cahaya Wajah Tuhan Menyinari Kita) Psalmen 4 : 1 – 9      Hamuna angka nahinaholonga...