Kamis, 30 Oktober 2014

Bahan Jamita Epistel Minggu XX Dung Trinitatis, 2 Nopember 2014

Debata Do Partanobatoanta
1 Tessalonik 2 : 9 – 13
     a.       Halak Kristen na maringan di Tessalonik ima na parjolo manjalo surat ni Apostel Paulus di luat Eropa Uju i. Kota na uli do i na pinajongjong Kasander jala digoari songon goar ni pardihutana Tessalonika. Kota on ma sada pusat perdagangan, jala godang do mangaranto dison halak Jahudi huhut pajongjong bagas joro. Tujuan ni sinurathon Apostel Paulus ima laho patoguhon haporseaonnasida huhut paingothon asa lam tarida hamubaon ni roha nasida dibagasan ngolu siganup ari. Dibagasan pardalanan na paduahalihon do Apostel Paulus rap dohot si Silas laho mamaritahon Hata ni Debata tu Tessalonik (Ul.Ap.17:14).
     b.      Nang pe ndang apala sadia leleng Apostel Paulus dohot si Silas mian di huta Tessalonik (holan tolu hali ari Sabbat padodot) laho mamaritahon Hata ni Debata, alai tung mansai balga situtu do panghorhonna disi. Torop do angka ina dohot parompuan na gabe porsea, songon i nang angka parsangap dohot natuatua ni huta na gabe sioloi Debata ala ni ulaon nasida i (Ul.ap.17:2-5). Alai tutu sai adong do na marsogo ni roha jala manghosomi nasida ala naung torop manjalo Hata ni Debata. Tingki di huta Korint dope nasida, ro ma si Timoteus mamboan barita las ni roha, paboa na lam togu haporseaon ni angka ruas ni huria na di huta Tessalonik. Nang pe godang angka hamaolon na niadopan nasida. Ala ni i do umbahen disurathon Apostel Paulus suratna on tu halak Kristen na asong di huta Tessalonik, mandok asa tongtong nasida marsihohot di Hata ni Debata, unang ganggu rohanasida ala ni angka hamaolon na ro.
    c.       Halak na porsea sai naeng patudu parsaoran na denggan jala i do hataridaan ni halak naung dibagasan Kristus, naeng patudu diri songon halak na marsaor dibagasan Tuhan i. Huria Tessalonik on na ro sian ekonomi kelas bawah, dietong Apostel Paulus do siboan hasangapon, ala boi nasida gabe pelopor huria ni Tuhan i na boi manaluhon angka panggunturi ni barita na uli. Nasida do na boi siboan las ni roha dibagasan sude angka pergumulan na niadopan nasida jala nasida ndang olo talu bahenon ni sumbia ni portibi on.
     d.      Boi do tubu oraora laho mamaritahon barita na uli diganup partingkian songon na masa na uju i di Tessalonika. On do nang deba tarida dibagasan partingkian sinuaeng on, hinorhon ni angka biar dohot angka iri hati ni deba halak gabe dibahen do berbagai cara asa unang mardalan barita na uli i. Aha do na boi dipatuduhon halak Kristen tu angka situasi na mangorai pardalan ni barita nauli? Nunga ringkot deba nang halak mangihuthon Jesus i doras patuduhon parange na denggan dijolo ni halak namanghasogohon pardalan ni barita na uli, asa nang nasida mamereng adong parasingan ni namangihuthon Jesus dohot na so mangihuthon Jesus i.
     e.      Haporseaon na togu dohot pos ni roha na tutu, i do na patubuhon pangoloion na so ra mintop  laho mangulahon lomo ni roha ni Debata. Dihaporseai Apostel Paulus do na tongtong do parsidohot Debata di nasaa na niula ni Huria i, songon na binahenNa i tu ibana na dua di angka ulaon panghobasion ni huria. Dipatuduhon marhite turpuk on parsaoran nasida saleleng on, songon parsaoran ni sahalak ama tu angka ianangkonna. Jala molo tasulingkiti dijolo ni turpuk on ima turpuk evngelium minggu na salpu digombarhon Apostel i do dirina songon inaina na pagodanggodang gelengna. Ima gombaran na patuduhon tanggung jawab dohot parsitutuon ni Apostel i laho marmahani ruas ni huria na panasahat ni Debata tu ibana. Ala ni i sian turpuk on diigil do parsitutuon ni ruas ni huria laho mangula nasa ulaonna hombar tu lomo ni roha ni Debata. Nang pe godang angka tantangan na siadopanna. Mardomu minggu reformasi do hita di tgl.31 Oktober, na manungguli angka halak Kristen molo nanaeng patupahon reformasi manang pembaharuan tontu do godang tantangan songon na nialaman apostel i. Alai unang ma gabe mandele hinorhon ni haporsuhon dohot hamaolon. Uju disi ro hamaolon i laho mangulahon hasintongan di ngolunta nang di humaliangta naeng do marguru hita sian Psalmen 43: 1-5 asa Debata partanobatoanta songon topik ni minggunta. Sude do hita jolma dilehon Debata angka asi ni roha manang silehon lehonNa (karunia) asa tapangke mangula dohot sintong hombar tu na hinalomohon ni Debata asa gabe agen perubahan manang merformasi kebiasaan buruk na adong didirinta, keluarganta, lingkungan kerja, pendidikan, nang na marhombar balok, dohot bangso nang negaranta marhite hagogoon na sian Debata, asa ima manghorhon pasupasu tu saluhut. Amen.

Sabtu, 25 Oktober 2014

Bahan Jamita Evangelium Minggu XIX Dung Trinitatis, 19 Oktober 2014

Halomoan Ni Debata Na Manigati Roha
1 Tessalonik 2 : 1 – 8
     a.       Ia surat 1 Tessalonik ima surat na ginurithon ni Apostel Paulus tu huria na di Tessalonik (1:1). Ia Tessalonik ima sada kota perdagangan dohot pelabuhan na tergoar di Makedonia. Angka halak  Rom  bongot tu Makedonia di taon 168 SM jala ndang leleng gabe ibu kota ni profinsi Makedonia. Parjolo sahali Apostel Paulus mangebati  kota i ditingki missi na paduahon, na marhobas do ibana disi dohot si Silas, naung jongjong do disi sada Bagasjoro ni halak Jahudi. Maringan ma Apostel Paulus disi huhut mambaritahon Barita Na Uli pigapiga leleng (Ul.Ap.17: 1-9). Parbue ni panghobasion nasida lam tamba angka siihuthon Kristus (Ul.AP;.17:4). Holan pigapiga minggu do Apostel Paulus marhobas disi, as umbahen ndang apala hot dope gogo ni haporseaon angka siihuthon Kristus i. Ditadingkon Apostel Paulus dohot si Silas do kota Tessalonika siala masa hagaoran di huta i. Ndung manadingkon kota i, disosoi Apostel Paulus ma si Tomoteus asa laho tu Tessalonik  laho manungkun keadaan ni nasida jala laos patoguhon haporseaon nasida (1 Tess.3:2). Dung i mulak ma muse si Timoteus tu si Paulus, naung maringan di Korint ( Ul.Ap.18:5). Diboan ibana do barita las ni roha ( 1 Tess.3:6). Alai adong do parsualon di tonga ni huria i, ima taringot ari sogot  manang zaman parousia (haroro ni Kristus na padua halihon; 1 Tess.1:9; 2:19; 3:13)dohot taringot pangalaho ni halak Kristen na ganggu rohana taringot tu hamatean andorang so haroro ni Kristus ( 1 Tess.4:13-18). Lam mangimbukbuk do angka ajaran di Kota Tessalonik tarmasuk ma angka ajaran filsafat nang angka pangotooto i mnang parpoda haliluon, gabe sai maimaima haroro ni Kristus ma nasida so pola be diingot mulaulaon, gabe partuktuhan ma ngolunasida tu halak na asing ( 1 Tes.4:12). Jala turpuk on ma na gabe apologia (pembelaan) ni Apostel Paulus tu angka halak na so manghalomohon panghobasion ni Apostel Paulus. Adong na manudu; na niajarhon Apostel Paulus ima angka na so tingkos, jala haroro ni Mesias na paduahalihon nang maralo tu aturan ni Kesar (Ul.Ap.17:7). Na boi do ro pandapot sisongon i sian horong Jahudi ima halak saduse na so manghaporseai haroro ni Mesias na paduahalihon dohot haheheon ni halak na mate ( 1 Tess.2:14-16). Napaduahon, adong na madok ndang polin tujuan ni Apostel Paulus laho amaritahon Barita na Uli ( 1 Tess.2:3), ala naung tar sar barita ni angka parbarita sian duru ni Tessalonika na holna mangalului pangomoan sian ulaon pamaritahon Barita na Uli i.
     b.      Ndang tarsirang turpuk sian ayat nang bindu na jinolona na paboahon molo so sintong barita na uli napinasahatna gabe magopo do, alai nabinaritahon Apostel Paulus na sintong i do taringot Barita na Uli i. Hata magopo sian hata Junani ‘kneh’ lapatanna sia sia, tangan hampa, na patuduhon haroro ni Apostel i ndang na tangan hampa, alai adong do nabinoanna ima Barita Haoro ni Mesias napaduahalihon dohot haheheon ni halak na mate. Asa na gabe parbue ni ngolu haporseaon ni ruas di Tessalonik ima tiruan tu sude jolma na diluat Makdonia, Akhaya, mulak sian ganaganaan tu Debata laho marhobas di Debata asa magodang haporseaonna. Sikap on na laho mangalo hasutan sian halak namandok ia haroro ni Apostel Paulus holan laho mangalului parlabaan do. Hape na masa dingolu ni Apostel Paulus laho mambaritahon Barita na Uli i mangadopi hamaolon; ditangkup, diuhum, dihurungkon, dipatubu hata na so tutu. Jala laos dipatuduhon Apostel Paulus do haringgasonna laho  mamaritahon Barita na Uli tu huta Pilippi andorang tu Tessalonik. Alai nang pe songon i sai nunut do nasida laho mamaritahon Barita na Uli i na marhaojahan tu Hata ni Debata na tarsurat di Mateus 10: 23 “Ia dilele nasida hamu sian huta na sada, maporus ma hamu tu huta na asing, ai na tutu do na hudok on tu hamu: Ndang sanga topotonmuna sude huta na di tano Israel, nunga ro Anak ni jolma i”. Fakta na pinasahat ni Apostel Paulus on sai hira nanaeng patohohon muse taringot motivaasina di na laho mamaritahon Barita na Uli. Pamaritaon i ndada laho tu ringkot ni dirina alai tu hasangapon ni Debata nang tu ruas ni huria i do, ala adong no na manudu ibana mambuat paruntungan di na laho mamaritahon Barita na Uli i. Sibonsiri na ima hinorhon pengaruh filsafat tu huta Tessalonik; burju do sada halak molo nirajaan pingkiran sabalikna jahat do sasahalak molo sai nirajaan hagiot ni daging, molo nunga nrajaan ni daging manang hagiot ni diri gabe manghorhon do i muba tu pangalaho na tumimbo ima na mar-Tuhan.
      c.       Alai ndang dipasombu Apostel Paulus tubu angka roha roha na so denggan ditonga ni huria i, alai dipabotohon ibana do taringot dirina na marsitutu pararathon Barita na uli i. Sude na niulana ndang sian portibi on alai sian Debata do i, ala Debata ‘namanigati rohanasida’ jala na pasahathon ulaon i tu si Paulus. Molo dipemahaman halak Gorik, na ro sian portibi on ima angka na jahat. Naung sahat do tuduhan tu si Paulus, jala dibahen ibana do pembelan na so mangahut tu dirina sudena i, alai Debata do na patamahon ibana di ulaon i. Debata do na gabe saksi dibagasan panghobasionna; ndang di ibana hata lemeslemes, manang bisukbisuk. Tung sanggup pe ibana marhasangapon sian angka jolma alai ndang tusi rohana nang tujuanna, alai tujuanna ima laho pasangaphon Debata do.
     d.      Asa tangkas panorangion ni Apostel Paulus, dibahen ibana do songon metafora songon sahalak ina na pagodang godang gellengna. Disi ma si Paulus songon inaina na pagodanggodang gellengna (ruasna), sian metafora on patuduhon mansai rosu do parsaoran ni Apostel i dohot ruasna Tessalonik. Jala marhite i laho manulak tuduhan na sian halak Tessalonik na maralo tu si Paulus. Jala sian metafora on do naeng paboahon na so mungkin Paulus manjehehon ruasna i tu na so denggan, songon ina na soada mambahen mara di gellengna. Ndang apala maol si Paulus mambahen tudosan manang metafora siala adong do pigapiga ina na dohot ibana marhobas ima: si Euodia, Lidia, Sintikhe, dna. Songon asi ni roha ni ina ina na pinatuduhon ni si Paulus tu huria i, ima na patuduhon kualitas ni holong napinatuduhonna, ima holong na so marpangahut na so mangalului paruntunga ni diri, na so mangarop balos ni ulaon i.
     e.      Di hita nahinaholongan dibagasan Jesus Kristus sada teladan na pinasahat turpuk on ima burjuni roha ni Apostel Paulus laho marmahani ruas ni huria na di Tessalonik. Nang pe tardok naung denggan diulahon Apostel i laho pararathon Barita na Uli, sai adong do na manggugai ulaonna i. Boi do masa na sisongon i dipardalanan ni ngolunta angka na porsea, disi burju ni rohanta mangurupi dongan nang mangula ulaonta dohot denggan sipata olo do ro na so denggan tu hita, lam ma molo na mangulahon na so denggan boi do madabu tu na lam jorbut tapuonna. Ido na tinaringotan di turpuk epistelta i di Psalmen 1: 1-6 halak partigor dohot halak parjahat, digombarhon do disi ngolu ni halak partigor i sai dihalomohon Debata sai manjadi do naniulana ala sai patik ni Jahowa do halomoan ni rohana. Adong sada sarita: sahalak dakdanak singkola minggu manungkun tu guruna: “Sude do jolma na adong di portibi on angka halak na burju ?” Dung i dialusi guruna i ma: “Adong do dua horong jolma na di portibi on; ima halak na jahat dohot halak na burju roha, ia halak na jahat i ima na mandao sian Tuhan i jala gabe pangoloi di sibolis”. Dung i disungkun dakdanak i ma muse: “Tudia do sude angka halak parjahat i ditingki haroro ni Jesus napaduahalihon i ?” Dung i dialusi guruna i ma: “Holan angka halak na tigor roha i do na binoan ni Debata tu ampuanNa jala na satia. Jala halak parjahat ima na mangingani api naroko i. Ala ni i saleleng diportibi on hita mangolu sai taulahonma hasintongan, hatigoran na hombar tu patik nang hata ni Debata”. Sian sarita i boi do gabe sada jamita tu hita na umbegesa, sai holan na dua horong parange ni jolma na tigor roha dohot na jungkat roha i do diportibi on. Ala ni i songon angka anak ni Debata hita na hinonghop dibagasan Jesus Kristus naeng ma manat hita mangadopi jaman on. So mabiar be jolma mangulahon na jahat, nunga lam mangimbukbuk hajahaton i. Didok dirina namar-Tuhan, alai Tuhan na hombar tu lomo ni rohana do umbahen na madabu tu sikap kekerasan, pembunuhan, pemerkosaan, penindasan. 1 Petrus2:9Alai marga na pinillit do hamu, hamalimon na raja, bangso na badia, houm na ginomgomanna, asa tung dibaritahon hamu denggan ni harohaon ni Ibana, naung manjou hamu sian na holom tu hatiuronna halongangan i.” Ndang pola dao hita marpanatap tu luar, di negaranta pe sai jotjot do masa pangalaho na jahat; tindak korupsi, pidana dohot na so mabiar mida uhum nang mida Tuhan i. Siarsakhonon do pangalaho na lam jorbut i di negaranta, hape negara na beragama do nian Negaranta Indonesia on, alai dibagasanna tung lam godang do na mangulahon na jahat. Patuduhon haasintongan pe sai adong ambatambat songon na nialaman ni Apostel Paulus. Nang hita pe angka siihuthon Kristus tung adopanta pe hamaolon ala na mangulahon hatigoran nang Hata ni Debata, naeng ma hita umbiaran tu Debata asa lam marsitutu hita mangihuthon Debata di ngolunta. Nang dipodahon Jesus tu angka siseanNa di Mateus 10:28Unang pola mabiar hamu mida angka na mambunu daging, angka na so tuk mambunu tondi; alai na marhuaso mangagohon daging dohot tondi tu na roko, i do sihabiaranmuna.” Tarlumobi songon topik di Minggunta : “Halomoan ni Debata na Manigati Roha” namarlapatan ndang marlangku di Debata na palemeslemes, manang na marbisukbisuk, ndang siida bohi Debata alai siida roha do, boha ias ni rohanta mangulahon ulaonta dohot polin jala sintong na hombar tu  hatigoran ni Debata, unang ma marlaok dosa. Ai ditanda jala diboto Debata do motivasi ni rohanta mangulahon nasa ulaon, asa lam manat ma hita dibagasan ngolunta on. Ala ni i ma dipodahon Apostel Paulus di Pilippi 2:5 “Songon parrohaon ni Kristus Jesus ma parrohaonmuna!” Amen.

Senin, 20 Oktober 2014

Bahan Jamita Epistel Minggu XIX Dung Trinitatis, 26 Oktober 2014

Ngolu Na Martua
Psalmen 1: 1 – 6 
    a.       Psalmen ima sada karya sastra manang puisi na ginurithon panurat marojahan tu realitaas na niidana jala na hinangoluhonna. Psalm na marlapatan ende pujipujian tu Debata sian angka na porsea taringot tu na masa dingoluna maradophon Debata. Psalmen nunga memiliki peran penting di ngolu ni bangso Israel tarlumobi di angka partangiangan nasida. Huria na parjolo pe, dipangke nasida do psalmen on di angka partangiangan nasida (Kol.3:16; Jak.5:13), jala sahat tu tingki on godang do ende pujipujian di Huria Kristen na dienet sian Psalmen. Psalm Bindu 1 on marisihon parsorion ni halak na tigor dohot na jahat. Hatuaon na dapot halak na tigor ala ni lomo ni rohana marsihohot tu patik ni Jahowa arian dohot borngin. Masuk tu patujolo ni sude Psalmen (150) i do hajongjongan ni Psalmen 1 i. Jadi marrumang pujipujian do Psalmen 1 i, alai huhut marfungsi poda parbinotoan (hikmat kebijaksanaan).
     b.      Pandohan ‘martua’ (hata Heber: asher) jotjot dipangke guru parpoda habisuhon di poda ni Raja Salomo. Songon i pandohan halak na tigor dohot halak parjahat, dua horong/punguan na adong di Poda ni Raja Salomo. Ringkot do dipatorang disi dua pangalaho na masialoan, asa diboto situan natorop (lumobi halak na so marpangalaman) taringot tu poda siihuthononna dohot sipasidingonna. Dipatudos do tu ngolu ni hau na marparbue ia pangalaho ni na tigor i, jala songon orbuk (sekam) na hinabanghon ni alogo ia ngolu ni parjahat i ( ay.3-4). Jotjot do dibahen guru manang silehon poda tudosan songon metode pangajarion tu angka siseanna. Gumodang tiruan ummura mangantusi halak na nipodaanna. Jotjot di Padan na Robi digombarhon ngolu ni partigor i (Pslm 92:13-16; Jer.17:8; Hes.47:12). Ala ni i sijagaon ni halak partigor i ma:
ü  Padao diri sian tahi ni parjahat: Nunga masuk tusi angka poda nasida manang nasehat (ptds. Job.21:16; 34:8; Poda 4: 14), asa dipasiding angka bangko bangko na boi mambahen madabu tu bagasan hajahaton.  Ragam do cara ni hajahaton mambahen hita lalap, asa marhite i naeng hita ingot tongtong di 1 Petrus 4 : 8, (Torang ma rohamuna, ai na maotaot do sibolis i, songon babiat na marauang mangalului sibondutonna).
ü  Dang olo jongjong di dalan ni angka pardosa:  Pandohan on mangigil jala mangajarhon asa tongtong dipasiding dalan ni angka pardosa. Unang olo jongjong di dalan ni angka halak na marpangalaho tundal maradophon Debata.
ü  Dang olo sahundulan dohot angka pangarehei:   Parhundul ni sasahalak patuduhon status manang hajongjongan do i (Pslm. 26: 4; Jer.15:17). Mansai arga do parhundul molo di hajolmaon tarlumobi nang di habatahon.  Parhundulon manggombarhon hajonohon do I, ido umbahen didok : “ Jonok partubu, alai jonohan do parhundul”.  Hombar tu si ma dipodahon dison asa unang sahundulan hita dohot halak pangarehei, parhata tundal, halak na sai berpikiran negatif maradophon halak na asing, halak na sai olo paburuk burukhon donganna, halak na olo manghatindanghon hata na so tutu maradophon dongan jolma.  Dison tangkas didok asa sipadao on ni angka na porsea do sikap na songoni.  Ndang na mandok na so boi sahundulan dohot angka pangarehei, molo bertujuan asa muba do dongan i umbahen na sahundulan hita, tung na denggan do i. alai unang ma balikna gabe laos parsidohot hita mangundukhon pangalaho na so suman i.
     c.       Ala ni i adong ma sioloanna dibagasan ngoluna ima: Manghangoluhon patik ni Debata (ptds. Pslm.112: 1; 119:35, 47, 70, 97; 5 Musa 6:7). Ingkon patik ni Debata do mual parbinotoan  manang poda ni halak na naeng mamuji Debata dohot na na naeng gabe bisuk di joloNa. Ndang tarsirang pangalaho satia tu Debata manang na mamujimuji Debata dibagasan parsaoran dohot mangguruhon parbinotoan taringot tu poda na sian Debata. Jala na manghangoluhon patik ni Debata na marlapatan do i, manghabiari jala manghaholongi Debata sian nasa roha, gogo, ateate, nang pingkiran.  Na marlapatan do i muse : marhaunduhon di adopan ni Debata jala tongtong mangoloi Ibana.  Songon hau na sinuan di ditopi ni batang aek do na manghangoluhon patik ni Debata, ima na sai tongtong mamparbuehon na denggan tu angka na humaliangna.  Na manghangoluhon patik ni Debata jala na so sahundulan dohot angka pangarehei, saluhut na niula ni tanganna manjadi do. Jala gabe pasu pasu ma i tu dirina sandiri dohot tu angka na humaliangna.
     d.      Dung i dijou jala diarahon par psalm on do hita mamillit dalan sibolusonta di ngolunta. Molo halak na tigor upa na niulana ima marparbue, sude na niukana manjadi do. Molo halak parjahat upa na niulana ima ndang manahan maradophon paruhuman manang jongjong di luhutan ni angka na tigor roha (Pslm.35: 5; Job 21: 18; Mat.25: 32,42) jala lonong do dalan ni parjahat. Songon halak naporsea, tontu naeng ma pillitonta joujou ni Debata asa manghangoluhon patik na, asa dapotan pasupasu na manongtong hita, nang angka pinomparta pe taruli ma di angka na uli na denggan i. Jahowa Debata do na dohot mangula dibagasan uhuman nang pasupasu tu na dua horong i, ala tangkas do panandaon ni Debata tu nasida (Pslm.37: 18; Job 23: 10; 2 Tim.2:19). Jala di Mateus 25 pe tangkas dipaboa ulaon panguhumon masa tu na dua horong i, na ojak tu ulaon ni Tuhanta dohot na niulana tu dongan jolma. 
      e.      Hita saluhut na hinaholongan dibagasan Jesus Kristus, sasintongna sude jolma do mangidohon asa dapot ngolu na martua (Ptds.Mat.5: 3-12). Ai ngolu na martua i ma ngolu na malua sian Jea manang parmaraan manang sian hamatean. Molo hata ni portibi on mandok: “Ndang sude jolma boi dapotan ngolu na martua i, ai mansai godang do angka siradotan. Rupani; ingkon naung ganjang do umurna, jala mamora huhut torop pinomparna manang songon falsafah ni halak Batak: 3 H= “Hamoraon (banyak harta), Hasangapon (sangat dihormati), Hagabeon (banyak keturunan)”. Alai memang didok di ende i ; ido dilului na deba, lapatanna ndang sude halak batak mangalului 3H i. Alai molo remaja manang naposobulung dope, ndang mungkin i, ai so marpinompar dope. Di deba halak Batak Kristen na manghangoluhon 3 H i gabe tamba do 4 H ima “Hamoraon, Hasangapon, Hagabeon, Haporseaon”, alai unang ma hita terjebak membahas on gabe ukuran na martua. Marasing do molo hata ni Debata na mandok; sude jolma boi dapotan ngolu na martua, nang pe dakdanak, remaja, dolidoli, namarbaju, napogos, na lea dohot angka na asing dope. Beha ma dalan ni i? I ma na taida manang na pinaboa ni turpuk jamita on. Dapotan ngolu na martua do sahalak jolma molo: So olo mangihuthon tahi ni parjahat, molo so diulahon dosa, molo so pangarehei ibana. Dung i muse, molo sai patik ni Jahowa do lomo ni rohana, jala sai ido dipingkiri rohana arian dohot borngin. Songon hau na di topi ni batang aek do ibana, lapatanna, togu do marurat haporseaonna, gabe ndang tagamon rumpak nang pe disosak aek magodang manang angka sitaonon. Alai marparbue do haporseaonna i, bulungna pe ndang olo malos, jala sude na niulana manjadi do. Ala ni i tapillit ma, dia do na tahalomohon: ngolu na martua na nidok ni portibi on do manang ngolu na martua na nidok ni Debata do ? Taingot ma dao dumenggan ngolu na martua na nidok ni Debata, ai tu hangoluan sogot do hita diarahon, alai molo pandok  ni portibi on, holan parsatongkinan do i jala holan di tano on. Ala ni i, mangolu dibagasan patik ni Debata ma hita, jala manahan ma hita uju ro angka haporsuhon dohot angka sitaonon; Holan Debata do na boi jala na tuk mangalehon ngolu na martua (Pslm.73; 112). Marhite na songon i gabe dapot hita do ngolu na martua. Amen.

Sabtu, 18 Oktober 2014

Bahan Jamita Evangelium Minggu XVIII Dung Trinitatis, 19 Oktober 2014

Lehon Ma Tu Debata Na Sian Debata
Mateus 22: 15 – 22
     a.       Dibagasan turpuk on dipangido angka halak Parise i do alus tu Jesus taringot na manggarar guguan tu Kesar; boi do manang ndang? Molo dialusi do boi olo do gabe manalai houmna halak Jahudi. Alai molo dialusi do ndang, ingkon aloonna ma panggomgomi Rom di tingki marhuaso mangatur halak Jahudi. Jotjot do niadopan angka sisean ni Jesus sisongon on. Na boi do niokuon na mangolu di bagasan pamarentaon ni portibi on hita, alai sipata sai maralo manang paradoks dohot hajongjongan ni angka na mar-Tuhan, tarlumobi na mangihuthon Tuhan i asa ingkon mian jala mangolu dibagasan huaso ni Tuhan i ima HarajaonNa. Molo dialusi ndang, aha do tujuanna patupahon panggomgomion ni Debata di tonga ni  portibi on.
     b.      Molo hasomalan ni angka napistar sian halak Jahudi ditingki nanaengmangalusi sungkunsungkun na mansai maol, mar-hak do ibana pasahat i laho patangkashon i. Isarana songon na tarsurat di Mat.21: 23-25, sungkunsungkun taringot sian huaso dia do huaso ni Jesus i. Molo taringot tu na boi manang ndang manggarar guguan tu Kesar, diarahon Jesus do halak Parise i lam bagas tu parsualon i. Dipangido Jesus do sada hepeng guguan asa dipatuduhon; laos disungkun gambar ni ise do di hepeng i. Ndang boi manimbil angka halak Parise i sian kenyataan gombaran i Kesar. Laos dipaujung Jesus ma pangkataionNa marhite na mandok: “Antong, lehon hamu ma tu Kesar, na sian Kesar i; jala lehon hamu ma tu Debata na sian Debata. Marhite alus ni Jesus i mangarahon rohanasida asa marpingkir boha do pangalaho nasida maradophon pamarenta (Kesar) dohot roha nasida maradophon Debata jala huhut paluahon diri sian jorat ni angka alona.
      c.       Sian mulana i pe, halak Parise i martujuan naeng manjorat Jesus, disuru nasida do angka siseanna i ro tu nasida dohot angka na unduk tu si Herodes. Sasintongna na dua horong on marasing situtu do. Halak Parise marprinsip ndang mangokui hak ni panggomgomi Rom laho mambuat guguan na jotjot digoari guguan “kensos’, ima guguan tu angka masyarakat, na dos dohot guguan i nampuna tano, ndang guguan ni pandapotan. Angka halak Rom ditonai do asa manggarar guguan pandapotan tu panggomgomi, alai ndang dohot guguan masyarakat. Alai molo halak Jahudi na so penduduk Rom di tonahon do asa manggarar guguan penduduk, siala sude luat i nunga dibagasan huaso panggomgomi Rom. Panggomgomi Rom ndang mambuat guguan pandapotan ni halak Jahudi na so warga Rom. Alai sian paraturan ni ugamo pe manosoi nasida asa manggarar guguan pandapotan dohot gogo ni tano na sai jotjot didok ‘parsampuluan’ tu lembaga ni ugamo; digoari ma i guguan tu Bagasjoro ni Debata. Angka pangula di Bagasjoro ni Debata ma na mangatur parpeak ni guguan i laho mangurus inganan parpunguan i, manarihon angka na so mar ama dohot na so mar ina, angka na pogos dohot laho mangurupi na hahurangan manang ulaon sosial. Jadi halak Jahudi nampunasa tano dohot na mansari dijalo do guguan dua hali sian nasida.
    d.      Molo di halak Parise, manggarar guguan na marlapatan mangokui panggomgomi Rom di tano  nasida. Hape dipangantusion nasida, ia tano nasida do i sian ompu nasida najolo na nilehon ni Debata jala ndang boi di ganggu apalagi dohot guguan. I do umbahen na manggarar guguan ni penduduk ima parsualon na maralo tu haporseaon nasida. Angka sijalo beo na sian halak Jahudi dianggap nasida do na murtad dohot na mangalo ha-Jahudion nasida. Jala didok do nasida pardosa, doshon parompuan na so satia.
    e.       Molo si Herodes boha muse ma sikapna ? na ginoaran si Herodes dison ima Herodes Antipas, panggomgomi luat Galilea di utara. Pamarenta Rom mangarasmihon i songon parhuaso di huta jala mangalehon huaso laho mangurusi rakyat dohot soldadu di luatna. Alai di Jerusalem dohot Judea digomgomi langsung sian pewakilan Rom hatiha i ima Pontius Pilatus. Naniihuthon si Herodes do politik ni bangso Rom jala merasa mar hak do ibana manunggu guguan sian luatna. Nasida na mangihuthon si Herodes songon na tarsurat di Mat.21: 16, ndada na mian di Galilea, alai halak Jerusalem dohot Judea na tumorop manghasiholi otonom pribumi songon si Herodes di utara. Diperjuangkon nasida do pajak ni rakyat songon na dibagasan turpuk on, alai ndang tu pamarenta Rom, alai songon kas tu politik nasida di Judea dohot di Jerusalem. Jadi mansai marasing do pangantusion nasida dohot halak Parise na menganggap guguan ni rakyat i sian bentuk dia pe i ndang hatolopan ala maralo tu haporseaon nang ugamo Jahudi. Ala ni i molo ditolopi Jesus asa manggarar guguan rakyta na tu panggomgomi Rom, gabe maralo ma tu sikap nasionalis ni Jahudi jala maralo tu pandangan teologis nasida songon tano na badia ima hak na nilehon ni Debata tu bangso Israel. Jala halak Parise boi mamangke situasi i laho manggorgori roha hosom na manghalomohon Jesus. Alai molo didok Jesus ndang manggarar, ingkon maralo ma ibana dohot angka pendukung ni si Herodes na saor raphon halak Parise na maralo tu panggomgomi Rom. Tung alus aha pe na naeng sidokhonon ni Jesus boi manghorhon paraloan na imbaru, jala ido na dihirim angka halak Parise i.
      f.       Tung mansai bisuk do Jesus i Anak ni Debata; dungkon dialusi Ibana asa mangalehon tu Kesar na sian Kesar, sasintongna na diarahon Jesus do halak Parise i mamingkiri situasi nasida, ima ditoru huaso panggomgomion bangso Rom. Tangkas ma dison halak Parise dohot angka pendukung ni Herodes naeng mansoadahon, ala marhite alasan na marasing. Ia halak Parise manulak dohot alasan ugamo, alai angka pendukung Herodes dohot alasan tu kepentingan politik nasida. Disonma adong pardomuan dohot parsualon na jotjot niadopan ni angka sisean ni Jesus. Tujuanna ndang nanaeng manulingkiti angka halak na ro mamboan parsualon, alai namarsiajar do hita sian pangalaho ni Jesus laho mangadopi parsualon i marhite na mandok na patut sipasahathon tu Debata na sian Debata, na naeng dohonon ni Jesus disi ringkot disi patuduhon integritas ni haporseaon. Molo na mian do nasida di haporseaonna, naeng ma diulahon nasida i dohot denggan. Sasintongna, sian i pe naeng do sulingkitonna dirina be, naung porsea do manang napatujolohon kepentinganna sandiri marhite na mangasahon ugamona.
     g.       Nang Jesus pe mambahen nasida na ro i gabe marpingkir adong do pilihan na asing asing ni na mangalehon tu Kesar na gabe hakna. Molo i, naeng ma patuduhononna, alai situasi ndang songon i. Ndang marisaha nasida mangalului dalan na asing. Na gabe status quo do sikap nasida ndang adong pingkiran laho patureturehon ia so holan ala masalah teologi. Hape sasintongna parsualonna marhahonaan tu ngolu siganup ari do. Haporseaon dohot aturan ni ugamo nasida pargunahon songon sidalian hape naung diorui nasida do lapatanna. Ala ni i ndang diihuthon Jesus pamingkirion na sommpit i. Diujung ni turpuk on dipaboahon longang ni roha nasida mambege alus ni Jesus i. Molo di masa Padan na Robi, molo musu  ni bangso ndang boi mangulahon manang aha pe, siala Debata sandiri do na manggomgomi bangsoNa marhite angka halongangan. Ndang mangkuling be angka aloNa i ala ni habalgaonNa. On ma na mambahen longang nasida. Gabe manghohom do nasida na mangokui habisuhon ni Jesus gabe mundur do nasida. Isarana songon panggoda na di halongonan i na gabe sip jala manghohom, manginsurut laho manadingkon Ibana.
      h.      Ala ni i dihita nahinaholongan dibagasan Jesus Kristus; nang pe naung gabe siihuthon Kristus hita, na mangolu dibagasan portibi on do hita. Jala ndada gabe manutup diri hita sian portibi on, mnang esklusifitas, jala mamusuhi portibi on. Alai songon Kristus i do hita na ro tu portibi on mamboan hatiuron, naeng do angka siihuthon Kristus i amboan hatiuron tu tonga tonga portibi on, na manghorhon ngolu partondion na mamparbue. Ima habisuhon ni Kristus marhite silangNa i naung mamorsan dosa ni portibi on. Ala ni gabe panjouon do on tu hita angka naung hinonghop ni Kristus i, ima huriaNa i di portibi on. Molo huria ni Tuhani na di portibi on ima pamatangni Kristus na haidaan ni torop jolma marhite bangunan pisik gedung gereja, tung aha ma lapatan ni hinauli bangunan gareja ia so marlapatan di tongatonga masyarakat. Tung aha ma lapatan ni kemegahan ni bangunan gareja di tonga ni portibi on ia so marparbue, ndang marsosial, ndang mangurupi angka na dangol, na oto, na so mardihadiha. Na holan pasarisari dirina marhite kegiatan kebaktian padang, kunjungan gareja, pelayanan PA, nang PHD di kategorial. 
     Ala ni i na tarjou do hita ditongatonga portibi on laho patulushon sangkap ni Debata Ama marhite Jesus Kristus laho pararathon HarajaonNa marhite Barita na Uli, asa denggan ma ngolu ni na porsea i unduk tu panggomgomi marhite na manggarar na patut sigararon, manang na patut sipatupaon songon warga negara ibana tarlumobi songon warga negara Indonesia, ndang holan manggarar guguan manang pajak na nidokna, alai aha do hak dan kewajibanta songon warga masyarakat Indonesia. Tontu unduk tu uhum nang undang-undang pamarenta (Rom 13: 1-7), songon i ma tarlumobi hita songon angka naung tarjou gabe siihuthon Kristus, aha ma hak dohot kewajibanta songon siihuthon Kristus hita, tapatupa ma i marhite na mangoloi Hata ni Debata dipardalanan ni ngolunta. Memang sipata paradoks do, manang maralo, alai ndang adong na maralo molo sintong sintong hita mangolu mangulahon Hata ni Debata, boi do i gabe manghorhon tiruan tu humaliangta songon na tarsurat di 1 Petrus 2: 13-17 "Unduk ma hamu maradophon nasa uhum, na sinuan di hajolmaon, ala ni Tuhan i, nang maradophon raja parhuaso parginjang, nang maradophon panguhum, angka na sinuruna, maminsang angka sibahen na jahat, alai mamuji ia siula na denggan. Ai on do lomo ni roha ni Debata: Naeng ma marhite sian ulaon na denggan pompomanmuna haotoon ni halak na hurang roha. Ai angka naung malua do hamu; alai unang ma pinangke haluaon i mangondingi hajahaton; songon angka naposo ni Debata ma tahe! Marhapantunon ma hamu tu sasude; haholongi ma angka dongan; habiari ma Debata; pasangap ma raja(ptds.Mat.6:33). Jala songon patik na sahat tu hita di minggu, ima patik pa-V hon na mandok: "Ingkon pasangaphonmu do natorasmu asa martua ho jala leleng mangolu ditano na nilehon ni Jahowa Debatam di ho", lapatanna ingkon hormat dohita tu angka na tumua, tarmasuk ma pamarenta. Na dilehon Tuhan i do hita natorasta laho pagodanggodang hita, huhut manarihon ngolunta asa gabe jolma na hasea hita. Suang songon i do pamarenta gabe ulaula ni Debata doi laho marmahani hita, asa denggan ngolunta di tonga ni portibi on. Tarajumi ma sude na di portibi on na tinompa ni Debata do, jala sian Debata do angka naung tajalo i di hasiangan on , asa marhasil hita, nang haluaon naung pinaradeNa marhitehite Jesus Kristus ala ni Holong ni Debata do, ala ni i angka na porsea naeng ma manghamauliatehon i saluhutna dubagasan pujipujian marhite na pasahathon i muse tu adopanNa marhitehite angka ulaonta na bolas gabe pasupasu, las ni roha, tiruan, sira, nang gabe panondang tu portibi on. Molo Raja Koresy na so porsea tu Debata boi dipangke gabe ulaulaNa laho paluahon bangsoNa, lam ma hita angka anak ni Debata ? patut ma antong lam denggan patupaonta hinorhon ni HataNa i na gabe daging ima Jesus Kristus i songon tanda hormat dohot pujipujionta tu Ibana tu saluhut: tapasahat ma tu panggomgomi na sian panggomgomi, jala tapasahat ma tu Debata na sian Debata. Amen.


Senin, 13 Oktober 2014

Bahan Jamita Epistel Minggu XVIII Dung Trinitatis, 19 Oktober 2014

Lehon Ma Tu Debata Na Sian Debata
Jesaya 45 : 1 – 7
     a.       Siatuasi partingkian ni turpuk on ima di tingki habuangan Babel (Deutro Jesaya 40 – 55), nunga mangae angka na hansit di habuangan i jala mangharingkothon asa adong na paluahon nasida sian habuangan i. Dibagasan Jesaya napaduahon on ma tarida angka bagabaga na boi meyakinkan na umbege taringot tu haluaon i. Adong bagabaga  haluaon i jala na mambege bagabaga i porsea di bagabaga haluaon huhut mangulahon na hombar tu na manjouhon. Halak Israel na tarbuang uju i sian golongan atas ni halak Jehuda jala nasida borhat ndada sekaligus alai bertahap, nasida borhat di bagasan tolu gelombang sian taon 598 dohot 582 SM. Na tarbuang i, i ma angka bangsawan, malim dohot angka pegawai tinggi ni kerajaan rap dohot torop angka ahli pertukangan. Nasida dipaloas do pajongjong bagas di Babel dohot mangulahon angka ulaon na boi gabe ngolungolu nasida di inganan i huhut mangulahon ruhut parugamaonna. Alai nasida ndang boi malua sian kerja paksa na binahen ni harajaon Babel, ditingki Raja Koresy (Cyrus/Sirus-Raja di Iran Selatan/Persia) na marhuaso di Babel. Raja Koresy na olo menghormati agama ni bangso na nirajaan jala mangondolhon asa dipajongjong angka inganan parpunguan-bagasjoro jala paloashon angka bangso na tarbuang mulak tu ingananna be. Asa poda manang panandaon di Debata marhite Jesaya paduahon i ma marhite angka na pinatupaNa. Debata do patandahon dirina asa ditanda jolma Ibana, jala dibagasan pardalanan ni ngolu ni jolma tongtong do diramoti Debata ibana, laos pangaramotionNa i ma mambahen jolma lam mananda na mangaramoti ibana.
     b.      Ia Raja Koresy marhuaso dung manarita bangso i 40 taon di harajaon Babel, jala huta Jerusalem nunga hancur so adong be di roha ni bangso i na teba sian angka na boi inganan perlindungan. Debata mamiahi-melantik Koresy gabe sipalua tu halak Israel. Sada hasomalan do molo di Israel melantik sada raja ingkon diulahon panurirangNa, taingot Raja Saul, Daud, dna. Debata do na mengangkat Raja Koresy sebagai petugas Tuhan di lapangan politik ala Debata ndang terikat holan tu bangso pilihan alai tu saluhut bangso do. Malua do halak Israel sian habuangan i dung diharuarhon Raja Koresy sada maklumat/ dekrit mandok ingkon mulak sude bangso Israel na tartaban tu Jerusalem. Sude ulaula ni bagas joro na sanga diboan tu Babel na binuat ni Raja Nebukadnesar dipaulak tu ingananna.
     c.       Halak na pinillit ni Debata mampu mangulahon ala Debata mandongani ibana huhut ndang dao sian ibana, songon si Koresy na taida dison didongani Debata ibana (hutiop tanganna siamun papatuhon bangso parbegu), ndang diloas mardalan sahalakna. Raja Koresy na so mananda Debata, boi taida di manang piga hali pandohan i ayat 4....”tagan so ditanda ho dope au; Ay.5.....tagan so ditanda ho dope au,” Alai dipangke Debata do ibana ulaulaNa laho paluahon halak Israel. Asa huaso pamilliton i di Debata do, lomoNa do manang ise dipillit laho patulushon sangkapNa. Maralasan do panjouon na tu si Koresy i ma: a) Ala ni Jakob dohot ala Israel (ay.4); b)Asa ditanda halak na so adong Debata dungkon ni Ahu (ay.6). dohot ditanda si Koresy ise do ibana; c) Asa ditanda ho Ahu do Debata Israel na manjou goarmu (ay.3). Asa panjouon tu ganup diri ni jolma adong do sialana, ala ni i ganup halak naeng ma manungkun dirina be aha do alasan panjouon na tu ibana sandiri asa sian i ibana mangulahon na hombar tu panjouon na tu ibana.
    d.      Dipatandahon do dirina asa diboto halak ibana i ma: Sijadi hatiuron dohot sitompa haholomon, sibahen hadameon dohot sitompa hamagoan. Jotjot do Debata patudu hagogoonNa asa mananda halak di huasoNa songon na masa tu si Pharao ( ida 2 Musa 9: 14, 16, 8:6; 9: 26). Pandohan sitompa hamagoan di ayat on ndang boi dibuat sebagai patokan na Debata parohon hamagoan alai patudu huaso i di tanganNa nang pe so olo Ibana mambahen hamagoan tu jolma. Debata sibahen hangoluan do alai gabe hamagoan do tu halak na so mangulahon lomo ni rohaNa. Jolma i do mamboan ibana tu hamagoan ala so diihuthon lomo ni roha ni Debata. Ala ni ihuthon ma Debata asa unang adong di rohanta Debata mambahen hamagoan tu hita.
     e.      Jotjot do muncul halak na gabe pemimpin laho paluahon sadasada bangso sian penindasan. Raja Koresy paluahon bangso i sian habuangan Babel jala tong do diurupi ibana bangso i laho pajongjong bagas joro na adong di Jerusalem. Maksud ni penguasa asa tongtong angka na nirajaanna i aman, ndada na dohot ibana manomba Debata na nirajaanna i. Terbatas do haluaon na nilehon ni Raja Koresy alai nang pe songon i, naeng do dimanfaatkan bangso i nian kebebasan i gabe langkah awal tu haluaon na sasintongna. Ringkotma ra nang di ganup ngolunta be boi memanfaatkan situasi yang kecil laho patupahon hadengganon na umbidang. Pemanfaatan situasi yang genting untuk kebaikan bersama. Tarlumobi bangso Israel i molo diloas Debata dope malua sian hamaolon i naeng ma dihilalahon on i dalan ni Debata di bangso na tarjou dohot na tarpillit tu haluaon. Laos songon i do angka “Israel na Imbaru” ima hita angka siihuthon Kristus i, molo sapala dijou Tuhan i hita gabe sitean Harajaon ni Debata na tarjou jala tarpillit naeng ma lam denggan parange nang pangalahonta di adopanNa.
f.        Boi do nian angka sisongon on lam tarida di kondisi ni keruwetan na adong di sadasada bangso i ma masalah bergandengan tangan laho membangun angka na ringkot di parngoluon ni jolma. On ma angka na ringkot diperjuangkan asa boi lam dinikmati masyarakat angka haluaon i ataupun menikmati suasana tenang. Kebersamaan naeng dipelihara untuk menikmati ketenangan bersama. Kebersamaan dibagasan huria i pe mansai ringkot do nang dibagasan parsombaon, pamujion tu Debata gabe sada Koinonia (persekutuan) na satondi, na sapangkilalaan, na masiurupan, masipauliulian(Gal.6:2). Hasadaon dibagasan kebersamaan ditonga ni huria i na marguru tu hasadaon ni Debata Ama, Anak dohot Tondi Parbadia (Joh.17:11)
     g.       Dipangke Debata do Raja Koresy songon ulaulaNa asa bangso ni Debata i mangantusi dalan ni Debata ndada na tu si Koresy sasarann panjouon i alai bangso ni Debata naung lupa di hagogoon ni Debata i do. Dipatuduhon Debata do hadirionNa nang di turpuk on asa boi bangso i mananda di kedudukan ni Debata. Debata ima: sijadi h atiduron dohot sibahen hadameon. Alai sada siingoton ndada Debata mambahen hamagoan, ala ni i unang asa dicabut ayat on seolah-olah Debata sibahen hamagoan. Ingkon hot do hita di konteks ni turpuk on. Molo naeng mangantusi Debata mulak ma hita tu 1 Musa sitompa na tiur jala ndang adong di Debata hagolapon ( 1 Joh.1:5).
     h.      Sada sikap na naeng disikapi hajolmaon sian turpuk on, i ma adong di roha ni jolma i mangolu rasa keadilan dohot roha na pangoluhon-paluahon sian hamagoan dibagasan konteks; olo paluahon sian keterdesakan-rela menolong membela hak orang benar. Naeng dipadao roha mengambil kesempatan di kesempitan, alai kesempatan laho patuduhon na denggan do naeng dipaima sian halak naung mananda Debata. Olo do Debata mamangke halak na so mananda Ibana gabe ulaulaNa, ima na patuduhon otoritas penuh ni Debata tu angka na tinompaNa. Tarlumobi ma hita naung tarjou gabe siihuthon Kristus disuru do hita mamaritahon Barita na Uli marhite angka silehonlehon ni Debata tu hita tu angka jolma na dihumaliangta so pola mamereng latar belakang nang kedudukanna. Mamereng kondisi ni zaman nuaeng on, mansai torop do jolma na ‘terjajah’ manang na dipaporsukporsuk sibolis dohot portibi on. Godang do halak na dibagasan sitaonon, nang hasusaan hinorhon ni dosana, hasalaanna, nang angka faktor keadaan dohot lingkungan. Na tarjo do hita  angka siihuthon Kristus mangurupi nasida, paluahon nasida sian hasusaanna, ingkon tahilalahon do sian Debata do mual ni pasupasu na tajalo i, asa mulak muse tu Ibana marhitehite pambahenanta tu angka na dihumaliangta. Molo Raja Koresy halak na so porsea tu Ibana boi pangkeonNa gabe dalan haluaon tu angka bangso, lam ma hita angka naung hinonghopNa i ? Ndada holan tarjou be hita alai nunga gabe panjouon haporseaonta i di Kristus secara otomatis mangulahon ulaon asi ni roha ni Tuhan i. Jesaya 61: 1; Lukas 4:18-19 "Songgop do tu ahu Tondi ni Tuhan i, ai dimiahi do ahu, mamboan barita na uli tu angka na pogos. Disuru do ahu, mamaritahon tu angka na tarhurung asa malua, tu angka na mapitung asa marnida, paluahon angka na ginosagosa, mamaritahon taon parasinirohaon ni Tuhan i." Alai na gabe tantanganna, godang dope halak Kristen na so manghilalahon i, jala na so menyadari panjouon ni Kristus i di ngoluna gabe diulahon do ulaon na laho mangalap sangap tu dirina, ndang tu Debata be, jala na maralo tu sangkap ni Debata, gabe madabu ma tu sikap ginjang ni roha. Ala ni i songon na tarsurat di Mateus 22: 21c “Lehon hamu ma tu Debata, na sian Debata” ima Topik di Minggunta mangarahon hita angka na porsea mamuji Tuhan i marhite angka pambahenanta na gabe pasupasu tu humaliangta. Amen.

Jumat, 10 Oktober 2014

Bahan Jamita Evangelium Minggu XVII Dung Trinitatis, 12 Oktober 2014

Lan Do Na Jinou Otik Do Natarpillit
Mateus 22: 1 – 14
      a.       Marragam do tudosan manang umpama dihatahon Tuhan Jesus patorangkon taringot tu Harajaon Banuaginjang i. Gumodang di Mateus 13 adong disi pitu umpama dihatahon Tuhanta. Dijamita on ditaringoti do marhite sian sahalak raja na mambahen pesta anakna na mangoli. Molo ditaringoti pesta mangoli, paboaohon halalas ni roha ma i di hasuhuton dohot di angka na ginokhon tu pesta i, lumobi ma i di na pinestahon i sandiri. Adat na balga do mamestahon pesta ni anak mangoli, pesta parunjuhon i. Songon na masa di hita halak Batak rupani. Alai adong do asingna na masa dison sian na masa di angka pesta parunjuhan na somal. Ia so ro ginokhon tu pesta i, ba na so ro ma i, ndang pola adong masalah disi antara ni hasuhuton dohot na niundangna. Ala na marhahonaan tu tingki pangulaon ni Tuhan Jesus di tano on do na tinudu ni umpama tudosan on, i ma na naeng tangkasanata jala naeng parrohahononta asa boi tahangoluhon sian isi ni jamita on.
    b.      Diparade do nasa na ringkot tu pesta i, hombar tu torop ni halak na nigokhonna tu pesta i. Asa dung dapot tingki ni pesta i, asa pintor adong pangkeonna menyambut angka undanganna i. NA wajar do hasuhuton i ingkon mamangke persiapan na cukup asa unang maila ibana di tingkina i. Dipadomu tu kemampuan paradehon i tu godang ni siundangonna, dungi disuru ma utusanna manggokhon angka na patut siundangonna tu pesta i. Tagamon do umbahen na hurangan anggur na di huta Kana di pesta parunjuhon i, ala so seimbang angka na ro, tu persiapan na pinarade i suhut i. Ala ni i, molo naeng mambahen pesta hita, ingkon tangkas do adoong perhitunganta mangarade na ringkot tu pesta i, asa unang maila hita ia dung dapot mata ni pesta i. Asa habang ma siburuk-songgop ma ambaroba-Anggiat ma unang adong halak na marungutungut-alai sude ma halak sahat marlas ni roha. Alai di ginjang ni saluhut pangaradeon i, jumolo ma pangido asa Tuhanta mangurupi dohot manuturi hita diulaonta. Asa angka na porsea i sai mangasahon hagogoon ni Tuhan i mangido tu Ibana mamasumasu ulaonta i asa denggan ulaon i jala gok dame huhut dibagasan holong masihaholongan ulaon parpestaan i.
     c.       Disuru Raja hasuhuton i ma suruanna manjou angka naung digokhonna i hian asa ro tu pesta i. Hape ndang olo nasida ro. Diulahi ma disuru naposona asing, ninna ma: Paboa hamu ma tu angka naung ginokhon i, nunga huparade panganon pesta i, nunga hupotong angka horbo dohot lombu, nunga rade saluhutna. I pe ro ma hamu, tu pesta i, alai na laho be do nasida di tois ni roha nasida; na sada tu haumana, na sada tu partigatigaanna. Alai ditangkup na deba do angka naposona i, dipasipalsipal jala dipusa. Tudosan ni  panjouon ni Tuhanta tu hajolmaon. Lumobi tu bangsona Jahudi, asa ro nasida tu harajaon ni Debata. SI Johannes pandidi do parjolo disuru Tuhanta, marsoara di halongonan joujou: “Pauba hamu ma rohamuna ai nunga songgop harajaon Banuaginjnang i, jala padidihon hamu ma rohamuna paboa naung muba rohamuna”. Alai angka marsidalian do jolma i, adong na mandok: “SI Abraham do ompunami, ndang hea hami mangadop dosa”, “Ndang pola be paubaonnami rohanami”. Ditulak nasida do Harajaon ni Debata na pinaboa ni si Johannes i. Dung i ro ma Tuhan Jesus, dipillit ma angka siseanNa, diajari ma i asa adong mangudut parjamitaonna muse mamaritahon Barita Nauli i marharajaon banuaginjang i. Ditopot nasida ma luat dohot angka sosor, dohot angka dalan balobung, asa gok bagas ni Tuhan i. Lam timbul do hajahaton ni jolma i, deba sian angka nasida manangkup Tuhan Jesus jala dipusa, na deba mambalbali angka sisean i jala dihurungkon, na deba dibunu do songon si Stepanus, Jakobus, Petrus dohot Apostel Paulus. Songon i ma dipatorang Tuhanta pangulaon ni jolma i di haroroNa i tu portibi on. Sangkap ni Tuhanta asa paluahon sian harajaon ni sibolis do laho paunsathon tu Harajaon ni Debata. Na masa i diida Tuhanta do andorang di tano on dope Ibana dohot dung manaek Ibana tu Banuaginjang na ingkon masa tu angka pangulaon ni Apostel i ditahononnasida pe. Tutu sai adong do na gabe porsea di Tuhanta Jesus di tingki i, isara songon angka halak pardosa, sijalo beo, boru Samaria dohot na 500 halak i na marpungu di sada dolok di Galilea dung ari haheheonNa i. Alai sadia ma i martimbangkon halak na sai torop i? Ai songon na nidok ni Tuhanta di umpamaNa i songon batu ni siarum na metmet i, dung tubu lam balga, pola do marasar angka pidong di dangkana. “Na metmet di mulana i- Sai dipararat Ho do i-I ma HarajaonMu. Lam ganda do bilangan ni-Na paboahon hataMi-Baen sangap di goarMu. Jesus-tulus, baen sangkapMu-sosoanMu hajolmaon. Asa olo paluaon” (Ende no.135:2).
     d.      Direncanahon Debata hian do patupahon haluaon tu jolma naung mardosa i. Ianggo mambatalhon uhum i naung dilumbahon ni Debata hian, ingkon mate do jolma molo dilaosi hata ni Debata, ndang boi be i. Hot do Hata ni Debata naung nidokNa i. Gari undang-undang harajaon tano on, hot do. Lam beha ma undang-undang ni harajaon ni Debata, nda lobi hot dope i? Alai asa boi malua jolma sian uhum i, dalan na asing sian i ma dibahen, i ma Ibana sandiri na gabe korban, dibagasan goar ni Jesus Kristus do Ibana gabe ro mamelehon Diri tu portibi on. Dijou do saluhut jolma asa ro tu Ibana. Didokma : “Ro ma hamu tu ahu hamu angka na loja jala na sorat, hupasonang pe hamu!” . Asa molo olo hita mandapothon joujou ni Tuhanta. Pos ma rohanta sai na sonang do hita bahenonna. Lehononna do naung pinarade i di hita. Ala ni i sai olo ma hita, sadari on na tabege hataNa i, ro ma hita tu Ibana. Dua do panghorhon ni panjouon ni Tuhanta, i ma: 1). Angka na olo ro tu ibana, dapotan pasupasu do, 2) Na so olo ro tu Ibana, pasti do hona uhumNa. Ragam do alana umbahen so ro jolma i be tu Jesus Tuhanta i, i ma isara songon: 1) Deba sian tois ni roha; ndang parduli, ndang diargahon be Hata i, 2) Deba tu haumana; termasuk ma on tu kesibukan kerja, sumarihon sipanganon dohot na tardok ngolu portibi on. Sai tusi nama rohana, 3) Deba laho tu partigatigaan; soal ekonomi, lam bidang lapangan ni ekonomina, lam so sanga be marsaor dohot Tuhanna. Nunga lalap rohana paetongetong hepengna, beha asa lam margukguk hepengna i, 4)Ianggo halak on, bulus ditangkup do Tuhanta dipasipal, dibunu, nang deba sian angka Parbarita na uli i. Ndang be daging – pamatang ni Jesus i dibunu ianggo nuaeng, alai na mamunu Kristus i do manang ise naung pamatehon Kristus i di rohana. SO dilehon be nanggo apala saotik pingkiranna marningot Kristus i. Suang songon i do naung manulak Barita na Uli ni Kristus na hinatahon ni angka naposo  ni Debata. Angka na palealeahon na paroaroahon angka Parbarita na Uli, na mangambati pardalan ni Barita na uli manang secara aha dibahen i. Tudos do i tu na nidok ni Tuhanta di jamita on. Didok surat tu halak Heber bindu 6 : 6 “Molo tungmarbalik nasida, tung na so tarpaimbaru do nasida, asa muba muse, ai naung mangulahi pasilangkon Anak ni Debata do nasida disi, jala dipaurak.” Diuhum Debata do nasa na manulak, mamarsilangkon, manoisi, palealeahon, paroaroahon Kristus i dohot angka naposona na sinuruna i. Tarrimas ma raja i, disuru ma soldaduna mangaleksehon angka pamunu i jala manurbu hutanasida. Tung jorbut do uhum i. Tahabiari ma uhum i, unang sahat i dohot tu hita, ima na tapadao dirinta sian kelompok ni angka pamunu, dohot angka na tataringoti nangkin di turpuk on. Sandok sude na paholangkon hita sian Tuhanta, tapasiding ma saluhutna i. Dipargogoi Tuhanta ma hita mangalo nasa utiutian ni sibolis na naeng mangago hita.
     e.      Di hita na hinaholongan, ingkon sadaranta do : ndang mansohot Tuhanta mangarahon jolma i asa masuk tu bagasa haroanna i, masuk Harajaon ni Debata sahat tu sadarion. Didok do : “ Laho ma hamu tu angka dalan balobung, arahaon hamu ma nasa na dapot hamu, asa ro tu haroan on. Jadi saut ma laho angka naposo i, diarahon nasida ma nasa na dapot nasida angka na jahat dohot angka na denggan, gabe gok ma bagas i angka tamue na jinounasida i. Molo didok masuk angka na jahat dohot na denggan, i ma naung jjumolo dijamitai angka naposo ni Tuhanta angka jolma na dapotnasida i. Nunga dipatau Tuhanta nasida bongot tu haroan bolon i, marhasil dope ulaon ni Tuhanta i, anggiat saluhut halak parsidohot tu haroan na pinarade ni Tuhanta i. DIDok adong do dapot sahalak na so marpahean pesta. Na masa di tano on dope i, sai adong do halak na munafik, Kristen di duruna hape tung musu ni Tuhanta do ibana. Alai diboto Tuhanta do i, umbahen ditali ibana, jala didabu tu na holom marimpotimpot. Ala ni i hita angka naung tarjou tu harajaon ni Debata, tangkas ma tajaga dirinta, asa dohot hita tarpillit sahat tu ujungna. Songon topik ni Minggunta mandok : “Lan do dijou otik do na tarpillit” asa halak Kristen hita na tarjou do panean Harajaon ni Debata, unang sanga dipardalanan ni ngolunta hita gabe lemba, marsidalian, ndang parduli, jala ndang satia tu Debata, horhonon  ni i gabe ndang tarpillit hita bongot tu HarajaonNa i. Ala ni i tapangke ma ulos hatigoran na sian Tuhanta, i ma pahean pesta di hita, ima Haporseaon dibagasan Kristus Jesus asa diparmudumudu hita sahat bongot tu HarajaonNa i ima parpestaan i, songon na didok Galatia 3: 27 “AI Kristus i do diparuloshon hamu, sude hamu naung tardidi tu bagasan Kristus.”  Angka na mamparuloshon Kristus; ima na marpahean pesta, jala dipatuduhon ma sikap ngolu na mamparbahenan; mangulahon asi ni roha ni Debata marhitehite holong. Iman tanpa perbuatan adalah mati/ siasia (Jak.2:17; BE. NO.144: 2-3). Amen.

Selasa, 07 Oktober 2014

Bahan Jamita Epistel Minggu XVII Dung Trinitatsi, 12 Oktober 2014

Lan Do Na Jinou Otik Do Na Tarpillit
Jesaya 25 : 1 - 9
     a.       Ia turpuk on ima panindangiaon dohot pamujion ni si Jesaya ala naung dipasohot Debata angka bangso parbegu na sai mamorangi dompak Juda. Harajaon Aram na sai mangarongom Juda diloha Debata do i marhite na pahehe Harajaon Assur. Dihamonanganna i, Assur pe naeng muse mangarongom Juda, alai diloha Debata do i marhite na pabangkit raja cyrus sian Harajaon Persia. Dung mansohot parmusuon i gabe boi ma bangso Juda patureture hadumaon (membangun perekonomian). Lumobi ma di tingki ni raja Ahas tung mansai maduma (makmur) do bangso Juda. Di ombas i do jumpang hadumaon na dumenggan di Juda dungkon ni hadumaon di masa ni raja Salomo. Di masa hadumaon ni bangso i manggogo ma muse harajaon Assur na niuluhon ni raja Sanherib laho mangarongom harajaon Juda. Ala ni i ganggu ma roha ni raja Ahas jala didongani biar ibana mamngkiri hajongjongan n i harajaon Juda. Nian nunga denggan parugamaon nasida tu Debata di tingki i, alai ianggo raja Ahas hurang pos do rohana tu Debata di ancaman ni bangso Assur i. Ala tuttu harajaon na gogo do Assur di tingki i. Ala ni i ditahi roha ni raja Ahas ma mangido pangurupion tu raja ni Mesir, asa boi nasida rap mangido raja Sanherib. Dibagasan rencana kerjasama i huhut do raja Ahas memperlengkapi alat-alat persenjataan perang. Panghobasion (Kebijaksanaan) na songon i, i ma patuduhon na hurang porsea nasida tu Debata. Ala ni i dipinsang Debata do bangso i marhite panurirang Jesaya (Je. 22: 1-14).
    b.       Hita na hinaholongan dibagasan Jesus Kristus, ia hatimbulon ni Debata na hinatindanghon ni Panurirang Jesaya marbonsir do i sian angka naung masa dibagasan pambahenanNa tu bangso Israel, lumobi ma tu bangso Juda. Dipataridahon Jesaya do ia hatimbulonNa i tung dao do tumimbo sian harajaon portibi on. Lapatanna, manang beha pe hagogoon harajaon portibi on ndada boi patudoson tu huaso ni Debata. Jadi, ndang hadodoan ni portibi on ianggo hatimbulonNa i. Alai pangantusion (kesadaran) na songon i jotjot dope holip di parngoluon ni hita jolma. Lumobi ma di halak naung targoar Kristen, hatarodaan ni pangokuonhononna taringot tu hatimbulon ni Debata jotjot dope hurang dipatuduhon. Ai godang dope ruas ni huria na sai didondoni holso, na boi mambahen roha tu pandelean, na patuduhon hurang pos ni roha tu Debata. Di deba halak sai adong dope na ginjang roha na mangasahon jogal nibotohon, mambahen late, dohot na sai paburnangburnang diri di luatna. Marhite hata na jempek dohonon, ia angka jolma si songon i gabe hasorangan ni sibolis do i na laho patubuhon dohot pararathon dosa i. Hape holan sanga tubu dosa i, ndada tubu i mamunjung songon tanggiang, alai pintor mangararati do songon singator, olo ma manginona tu deba halak sian naso  pamotoanna. Ala ni i, ingkon sai manat do hita mamingkiri dohot pasidingkon pangalaho ni dosa i. On do tugas na parjolo dohot tanggung jawab na umbalga di hita halak Kristen maradophon Debata. Ala tung mansai arga do hita ditobus ala dosa i ( 1 Ptrs.1: 19) i ma marhite mudar ni anakNa na sasada i. Ala ni dosa i ndang tarbahen hita be mardenggan tu Debata marhite pelean pardengganan i, ndang tarbahen hita be badia marhite pelean situntungon i, jala ndang tarbahen hita be tu haluaon marhite pelean paskah i songon na binahen ni Jahudi najolo.  Alai saluhutna i nunga dipahimpu dibagasan Jesus Kristus bahen pelean pardomuonta tu Debata (Heb.7:27). Debata sandiri ingkon berkorban manang sumeahon diriNa di bagasan Kristus Jesus asa boi hita jolma malua sian gomgoman ni dosa i. Disi do patar nilai manang hnaarga ni panobusion ni Debata di hita jolma. AI sangkap na denggan do tongtong disangkapi Debata tu jolma i, ndada sangkap hamagoan (Ep.1:4-5). Alai ala parulaon ni jolma i na jotjot manundalhon Debata gabe madabu ma tu hamagoan, gabe ndang mian di jolma i be ngolu hasonangan naung disangkapi Debata hian. Ala ni i, asa boi ongkuhonon hatimbulon ni Debata ingkon hatindangkononta do songon pandok ni si Jesaya i: “Na gok halongangan do pambahenanNa”. Lapatanna, diluar jangkauan kemampuan ni jolma do pambahenan  ni Debata, jala sai tongtong martudutudu tu hadengganon ni ngolu ni bangso pinilitNa i manang tu saluhut angka na porsea i.
     c.      Pambahenan manang tindakan ni Debata tu angka halak manang bangso na sai manegai ngolu ni na porsea, tangkas situtu do i tarida songon pangalohaNa tu harajaon Aram songon i dohot hasesega ni harajaon Assur, na gabe huta pantil batu muse ujungna. Dipataridahon i do tu hita tung beha pe hagogoon na adong di portibi on, ianggo patudoshonon tu hagogoon ni Debata sisoada do i. Marhite panindangion ni si Jesaya on, dijouhon do tu hita asa tangkas pangongkuhononta tu Debata na tumimbul i jala Ibana gabe parlinggomanta. Sai diondihon Debata do hita angka na tongtong mangihuthon Ibana, jala padaoonNa angka tahitahi ni halak parjahat sian pardalanan ni ngolunta be. Alai ingkon naeng tongtong tarida pangokuhonon na tangkas dibagasan haporseaon i, songon naung hinatindanghon ni si Jesaya i. Laos dison tarida pandohan ni Debata na mandok : “Debata do marporang humonghop hamu, asal ma hohom hamu” ( 2 Musa 14: 14).
    d .       Marhite paraloan na pinahehe ni Debata tu angka bangso manang halak parbegu sipungka hajahaton i, dipatuduhon angka i do muse hagogoon ni  Debata Jahowa i ma songon raja Cyrus sian Persia dohot raja Darius. I ma na patuduhon na sahat do tu roha nang pingkiran nasida taringot hasongkalan ni Debata. Beha ia hita angka naung Kristen (siihuthon Kristus), nunga sahat tu bagasan roha nang pingkiranta taringot tu hasongkalan ni Debata ? Alusna; marhahonaan tu hadirionta be do i. On do naeng auhononta sian i, olo do marisuang haporseaonta tu Debata molo so marondolan i tu pangangkuhononta marhitehite naung tangkas sian pamingkirionta be. Unang ma nian di halak sipelebegu boi tarida pangangkuhonon i, hape di hita halak Kristen ndang tarida. Ra sai adong dope angka ruas ni huria sahat tu ombas on na so umboto lapatan ni “hata haporseaon” na tolu ponggol i. Nian tutu do sude ruas manghatindangkon hata haporseaon i tingki marminggu di gareja. Alai sai adong do i holan na mandok, ianggo lapatan ni nanidokna i ndang diboto. Tingkos do parmingguon (ibadah) na songon i tu Debata? Alusna, ndang. Tudos do panghatindanghonon sisongon i tu ogung na maruolol ndang adong angantusion disi, jala holan soara sambing do i. Alai ianggo di hita halak Kristen, molo didok hata, ingkon tangkas do lapatan ni i tu angka na umbegesa, alai jumolo ingkon lobi tangkas i di hita na mandok. Songon i muse dohot tu namanangihon hata (lumobi hata ni Tuhan i), ingkon tangkas botoon lapatanna jala peopon dibagasan roha, alai unang gabe songon rekaman zaman na maju on boi singkop marningot hata alai lapatanna ndang diantusi. Jadi ianggo dibagasan parmingguonta (peribadahan) pangantusion) di angka lapatan ni hata ni Debata, i do na rumingkot. Ai na marondolan tusi do pangokuhonon, jala marondolan tu pangokuhonon i do muse pamujion na tama tu Debata. Angka i do napinatudon ni si Jesaya di turpuk on.
     e.      Debata do na gabe partanobatoan disaluhut na porsea i. Tano bato dison marlapatan do i inganan parlinggoman di tingki masa porang. Jadi, ianggo tano bato na songon on naung tangkas do diuji hatoguonna i. Ndada boi be i pultahan ni bodil. Martudutudu tu hatoguon sisongon i do umbahen didok na Debata do gabe partanobatoan. AI molo Debata do tabahen gabe partanobatoan di ngolunta, ndang tarbahen hagogoon ni portibi on be laho manegai ngolunta, ai sai padaoon ni Debata ma angka mara dohot hamagoan sian hita. Molo didok Debata partanobatoan; ndada holan dibagasan hata i begeon, alai na nyata do i secara fisik, ima dibagasan hadirion ni Jesus Kristus. I do umbahen didok Apostel Paulus : “Ai ndang tarpauli be ojahan na asing sian naung ojak i, i ma Jesus Kristus Tuhan i” ( 1 Kor. 3:11). Holan Ibana do tano bato na boi pasohothon ari na marngiarngiar dohot angka  udan tipotipo di angka ngolunta be, boi gabe ponjot pingkiran, dohot sahat tu napatutoru hajolmaon (rendah martabat). Boi do ro i sian sipelebegu manang sian angka donganta Kristen sandiri, i ma napinangke ni sibolis laho manegai ngolunta. Boi do sipata manginona songon ari na marngiarngiar tu tano bangkalbangkal (secara kuat, langsung). Secara langsung ima tarsongon dongan angka sibahen late, sibahen bada, siasahon gogo, dohot angka naasing. Molo secara tidak langsung biasana ulaula ni angka halak na pistar do i, isarana: korupsi, kolusi, manimpan arta di luar negeri, dohot angka naasing.
     f.      Ala ni i di hita naung dipillit Debata panean Harajaon Banuaginjang i dibagasan Kristus i naeng tongtong manghatindanghon Debata dohot mamuji Ibana na tumimbul i dipardalanan ni ngolunta. Lan do na jinou laho mandai Barita Na Uli i alai otik do na tarpillit laho sahat ro di ujungna. Ido umbahen ringkot ni hasatiaonta tu Ibana di pardalanan ni ngolunta songon naung tarsurat di Pangungkapon 2: 10c: “Sai burju ma ho rasirasa mate; dung i lehononHu ma tu ho tumpal hangoluan i”. Amen.

Jumat, 03 Oktober 2014

Bahan Jamita Evangelium Minggu XVI Dung Trinitatis,5 Oktober 2014

Porlak Anggur Ni Jahowa Do Hita
Jesaya 5 : 1 – 7
     a.       Mangihuthon pande bisuk Padan na Robi , buku Jesaya dibagi tu tolu bagian, ima naginoaran: Jesaya I (Proto Jesaya) Bindu 1-39, Jesaya II (Deutro Jesaya) Bindu 40-55, dohot Jesaya III (trito Jesaya) Bindu 56-66. Parbagi ni buku on didasorhon tu angka na masa di sejarah ngolu ni bangso Israel (utara) dohot bangso Juda (selatan). Bagian na parjolo na marpardomuan tu angka na masa andorang so tarbuang dope bangso Israel (utara) tu Assur dohot Jehuda (Selatan) tu Babel. Turpuk jamitanta on masuk tu bagian na parjolo ima di tingki masa porang na ginoaran porang siro-Ephraim, gabungan ni Israel Utara dohot halak Aram mangadopi halak Assur. Diarahon do nian asa dohot Jehuda margabung laho mangalo harajaon Assur alai ndang olo raja Ahas sian Jehuda mangoloi pangidoan i. Gariada laho do Raja Ahas mangido gogo dohot pangurupion sian bangso Assur. Saut ma hona hubu Israel Utara i jala gabungan Siro-Ephraim ditaluhon halak Assur. Di situasi na songon i ro do Panurirang Jesayas paingothon raja Ahas na sian Juda asa unang laho ibana mangido pangurupion tu bangso na leban i alai ndang ditangihon ibana sipaingot i. DI tingki i ma disorarahon Panurirang Jesaya haroro ni Mesias, Raja na sintong siboan hadameon na tutu, na paontok nasa parporangan dohot hamusuon di angka bangso dohot sandok portibi on. Didok angka peneliti di Hata ni Debata do, ia bindu 5 on digoari do “Ende Hasudungan”, na marrumang songon Psalmen, na marisihon syair manang sajak-sajak, ndang songon barita manang prosa. Ia Jesaya bindu 5 on marisihon tolu bagian bolon, i ma: 1) Ayat 1-7= Israel do porlak anggur ni Jahowa; 2) Ayat 8-23= Jea na naeng mengancam, ala hajahaton dohot dosa ni bangso i; 3) Ayat 24-30= Lumbalumba ni uhum paminsangon ni Debata. Bagian na parjolo i ma nuaeng na gabe jamita di Minggu on, jala na naeng pabagasonta marhite tafsiran on.
     b.      Ayat 1: Ima ende taringot tu hasian ni Debata do pamuhai ni turpuk on. Hata “Hasian” (di Hata Heber; Ledidi=untuk kekasihku) diantusi do i songon ‘pengantin perempuan’ ni Debata ( 5 Musa 33: 12; Jer.11:15; Psalm.60:9; 108:7; 127:2; 2 Sam.12:25). Nuaeng marende do panurirang on taringot tu hasianna, i ma Jahowa, na marnampunahon sada porlak anggur di punsu ni dolok na napu (subur). Dipangke do songon bentuk psalmen, asa mura antusan ni halak Israel maksud ni Debata Jahowa tu bangso-Na, jala aha ma pangidoan ni Jahowa sian bangso-Na na hinaholongan-Na i.
    c.       Ayat 2: Dipaboa do parsitutuon ni nampuna porlak anggur i, ai tung olo do ibana loja, asa jumpang ibana sian parbue na tonggi (na denggan). Olo do ibana mamangkur (hata Heber: ajaq) jala holan di turpuk on do jummpang hata on, manang digoari ‘hapaxlegomenon’, na marlapatan: mamangkur, mangombak tano i bagas, asa denggan jala napu tano i sahali on. Dung dipangkuri tano i, ihut do tusi paiashon tano i marhite manjomputi angka batu na marrerahan, jala dibahen ma muse manambornambor i tano i marhite na mambahen napu porlak i. Ndada holan i, alai dijaga do porlakna i marhite na paulihon sada tungkup (menara penjaga) dohot sada pangilangan dibagasan porlak i, ai porsea do parporlak i, tibu nama gotilonna angka parbue na tonggi sian porlakna i. Hape dung dapot tingki gotilon, tung tarhirim do nampuna porlak i, ai holan parbue na asom do jumpangsa sian sude hau anggurna i, hape tung hoong situtu do rohana, jala olo do ibana loja mangurus porlakna i arian dohot borngin.
     d.      Ayat 3-4: Alai ndang putus asa manang mandele nampuna porlak i, alai dipangke do hubunganna dohot na humaliangna, marhite na manungkun pangisi ni Jerusalem dohot Juda, mangido panimbangion (didok: ‘ua uhum hamu ahu dohot porlak anggurhi, lapatanna: lehon hamu ma jolo panimbangion manang saransaran tu ahu, manang aha dope sipatupaonku). Dipangido ibana dope sian angka na sinungkunna i, angka dia dope sipatupaonna tu porlakna i, ai nunga hira sude dipatupa ibana na patut sibahenonna, asa marparbue na denggan jala na tonggi porlak i di tingkina, hape na asom do diparbuehon anggurna i.
     e.      Ayat 5-6: Diujungna dipaboa parporlak i ma sibahenonna tu porlakna i, songon: 1). Umpatonna ma handangna, asa suda digagat binatang hau ni anggurna i; 2) Asa suda diluntakluntak pinahan porlakna i; 3) Bahenonna ma porlakna i gabe halongonan, asa unang dirantingi manang dipangkuri halak be, asa gabe hatubuan ni angka suga dohot sihupi; 4) Dohononna ma tu angka ombun, asa unang mangalehon udan tu porlakna i.
     f.        Ayat 7: Puncak ni ende na di Jesaya 5 on didok ma: Ia porlak anggur i, porlak anggur ni Jahowa Zebaot do, i ma “pinompar ni Israel” dohot angka “baoa sian Juda”, na nidokna di ende on, jala angka i do “Suansuanan hasudungan-Na”. Sai dipaimaima Jahowa do uhum (hatigoran) na sai leleng on, hape ‘pangarupaon do’ diulahon, jala “hatigoran hape ndang diulahon, ida ma anggukangguk do”. Sian ende hasudungon taantusi ma nuaeng, paboa songon i ma holong ni roha ni Debata di bangso-Na, jala dilehon do nasa na porlu di nasida di ngolu pardagingon dohot partondion, hape sai ulaon hajahaton do diulahon nasida. Ala ni i hona uhum ni Debata ma nasida, marhite na diloas nasida tarbuang dohot ditaluhon bangso parbegu. Dung i torang ma muse, paboa ia aleale ni panurirang Jesaya di turpuk on, ima Debata, jala Jahowa Zebaot do Ibana.
     g.       Hita nahinaholongan dibagasan Jesus Kristus, Molo porlak anggur nanidokna dibagasan turpuk on ima bangso Israel i, alai nuaeng hita ma angka siihuthon Kristus porlak anggur ni Jahowa. Hita do bangso na pinillit ni Debata na pinauliuliNa, tinambortambor-Na mamereng hita, jala asa taparbuehon angka parbue na denggan. Hita pe ingkon lam sadaranta ma, na pinillit jala dijou huhut dipauliuli Debata do hihta gabe bangsona, marhite na marsuru angka Parbarita na Uli sian Eropa manang Jerman laho patolhashon Barita na Uli tu ompunta sijolojolo tubu. Ai andorang so i, ingkon okuonta do, ia ompunta sijolojolo tubu i, tudos do songon “porlak anggur na tarbuang”, na so terurus, rambaon jala tung adong pe angkal hau ni porlak  i, ndang adong na boi jumpang parbue na tonggi disi. Tung pogos jala ketinggalan do halak Batak di tingki di hasipelebeguon, ai marsomba tu begu dohot ganaganaan dope nasida, marsomba tu angka sombaon, na dianggap maringanan di angka dolok, batu dohot angka inganan na songir. Jala na songon ‘provokator’, i ma angka datu dohot pangarunding. Dihorhon i ma antong tung marpogos do di partondion dohot di pardagingon angka ompunta na parjolo i. Mangula ma Debata, dipargogoi ma angka missionar pajongjonghon parsingkolaan, jala diajari ma angka ianangkon ni halak Batak i angka parbinotoan. Alai na umbalga pasupasu (pambahenan) ni Debata di hita. Disesa ma angka dosa nang pangalaosionta, jala malua ma hita sian uhum ni Debata. Tatanda ma hasintongan, hatigoran, holong ni roha ni Debata dibagasan Jesus Kristus.
     h.      Taparbuehon ma parbue na denggan.  Jotjot do hita dimulana i hira na sai mangauhon tu rohanta angka pambahenan ni Debata na tajalo na mambahen hita maju, sukses di ngolunta on. Alai anggo dung lam leleng, lam moru ma pangauhonta di angka na tajalo i sian Debata, ai sadar manang so sadar dirinta nama na patujolo, anggo Tuhanta i, tahalupahon ma. Molo dung dihalupahon Tuhan i di ngolunta, holan angka hinagiot ni pamatangna ma diulahon songon na dihatahon Apostel Paulus di Galatia 5:19-21 i. Ala ni i tung taauhon ma panghophopon ni Debata patureture hita, ai ndada jinou ni tua umbahen na olo Debata mamillit hita gabe bangso-Na, alai tung asi ni roha-Na do. Tung godang ma tongon na binahen ni Tuhan Debata tu hita huriaNa HKBP, sian taon 1861 sahat tu tingki on, topet tgl. 7 Oktober ma ulang tahun ni hurianta HKBP pa 153 taonhon. Jumolo ma pinasahat Selamat Ulang tahun ma di Hurianta HKBP, ai hira suansuanan do hita di Debata, disuan hita di portibi on, dinapui marhite angka pasupasu-Na na marragam i, dilehon nang na marrumanghon ‘handang’ dohot ‘tungkup’, asa lam torop parbue i parbuehononta, songon na tangkas jumpang hita di Galatia 5: 22 i = Holong dohot las ni roha, dame dohot lambas ni roha, habasaron, habasaon, haporseaon, halambohon dohot hatomanon.
      i.         Songon porlak anggur ni Jahowa do hita didok Topik ni minggunta, naeng ma songon semangat ni Apostel Paulus manosoi huria na di Pilippi, asa unang pintor merasa puas hita di ha-Kristenonta i. Dipodai do hita asa torus hita manjaga haporseaonta di Kristus Jesus i, asa torus napu, naeng ma tapasomal somal tu hadaulaton ngolunta on songo na tarsurat di 1 Timoteus 4:7b “Pasomalsomal ma dirim mangulahon hadaulaton”. Diigil Debata do hasatiaon marsomba tu Ibana, ai molo tarhirim Debata di hita, loasonNa ma hita hona uhum: Taboto sian Psalmen 103: 8 “Ia Debatanta i :Parholong roha, Parasi roha, Pardenggan basa, lambat tarrimas jala Parasi roha godang”. Ala ni i ingkon sai ingotonta, jala unang tahalupahon mangulahon na denggan manang marparbuehon angka parbue na denggan, ima pangalaho dohot sikap tingkah-laku nang parange dohot moral na denggan, songon na pinangido ni Tuhan Jesus di Mat.5: 20 i: “AI Hudok ma tu hamu: molo so andul dumenggan hatigoranmuna sian hatigoran ni angka Sibotosurat  dohot parise, ndang habongotan hamu Harajaon Banuaginjang i”. Lapatanna molo so dumenggan pangalahonta sian parugamo na asing, ndang habongotan hita tu Hasangapon ni Debata, alai tarbuang nama hita tu api. Songon nanidok Jesus di Mat.7:19 “Nasa hau na so marparbuehon na dneggan sitabaon do, gabe bolong nama tu api”.  Amen.

Kamis, 02 Oktober 2014

Bahan Jamita Epistel Minggu XVI Dung Trinitatis, 5 Oktober 2014

Porlak Anggur Ni Jahowa Do Hita
Pilippi 3: 4b-14
     a.       Dipangujung ni surat ni Apostel Paulus, adong na marhusori dibagasan pingkiranna ima hamaolon na ro sian Judaisme dohot antinomisme (yaitu mereka mengajarkan bahwa keselamatan melalui kasih karunia mengizinkan mereka untuk berdosa tanpa dijatuhi hukuman)di huria Pilippi. Dijolo ni turpuk on tarida do sipasingot ni Apostel Paulus na mansai koras asa manat angka ruas na di Pilippi sian halak Kristen Jahudi na lomoan rohana mangulahon ruhutruhut ni hajahudion marhite patik asa songon kewajiban do di halak Kristen di Pilippi mangulahon i. Isarana patupahon kewajjiban parsunaton, sai ditambai nasida do ulaon ni Kristus, lapatanna diparsoadahon nasida do panghophopon ni Kristus di hau pinarsilang i; sai hira ndang marlapatan na niulahon ni Kristus jala sai hira ndang singkop diadopan nasida asa ambaan nasida marhite pambahenan nasida asa dapot haluaon. Ala ni i halak Kristen Jahudi i dipatudos Apostel Paulus do songon: 1)Biang (anjing) na dianggap kotor (ptds. 2 Ptr.2:22; Pangk.22:15, Mat.15: 26) songon na hea didok Jesus di Matius 15 martudutudu tu halak Jahudi hatiha i. Ala ni i dijolo ni turpuk on dipangke Apostel Paulus do istilah biang na olo manganhon angka pasipasi (ima angka aturan dohot hasomalan) ni sipanganon naung ambolong sian meja parmanganon ni angka anak ni Debata ima angka halak na porsea siihuthon Kristus i; 2) Digoari do nasida angka pangula parjahat di 2 Korint 11: 13.; 3) Dungi didok do muse nasida parsunaton na torbang (palsu) laho paasinghon nasida dohot parsunaton na sintong. Molo mamuji Debata unang ma manengahon angka pambahenanna ibana disi, alai naeng do rajumanta Tondi Parbadia do na mangurupi hita laho mamuji Ibana. Asa halak Kristen na marsomba dibagasan Tondi, ima na tau marlas ni roha ala Kristus laho pasingkophon ngolunta di hau pinarsilang i. Kristus do na pasahathon dalan haluaon tu hita jolma asa tarjou hita marlas ni roha laos huhut manomba Ibana dibagasan tondi dohot hasintongan (Pslm.51:19). Jadi ndang adong hasintongan dibagasan dirinta sandiri holan dibagasan Kristus do.
     b.      Dipatorang Apostel Paulus do taringot tu dirina sandiri asa gabe parsiajaran dohot contoh tu ruas ni huria Pilippi. Molo sian pardagingon do naung dibolus ibana do i asa gabe patokan ni haporseaon halak Jahudi. Di ari paualuhon pe ibana naung tarsunat, jala sian Bangso Israel Marga Benjamin do ibana, marga haroroan ni raja na parjolo di halak Israel ima Raja Saul. Halak Heber do ibana jala tubu  ni halak Heber, molo mangihuthon patik, sian horong Parise do ibana na margogo manjaga ruhutruhut hajahudion i. Lapatan ni Apostel Paulus patorangkon taringot tu masa laluna do i uju so di tangup Tondi ni Kristus i ibana. Jala ummoraan dope ibana sian angka halak Kristen Jahudi i molo taringot tu hajahudion do. Tung godang dope na humebat sian hajahudion ni Apostel Paulus sian nasida i. Alai diambolongkon ibana do sude nai ai harugian do i di ibana, jala dietong do songon orbukorbuk di Apostel Paulus. Jadi tangkas ma tujuan ni Apostel Paulus laho paintophon panghilalaan ni halak Kristen Jahudi na manengahon diri marhite pangalaho na patupahon angka parsombaon dohot ruhutruhut ni hajahudion. Dipasahat Apostel Paulus do pengalaman ni ngoluna sian halak na mangolu di ruhuturhut Hajahudion muba dung ditangkup Tondi ni Kristus gabe naposo ni Debata manang sahalak apostel ( Heb.6:1). Dipatuduhon Apostel Paulus do dibagasan turpuk on sihol ni rohana dihagogok ni haporseonna mangihuthon Kristus. Dipangasahon Apostel Paulus do haporseaonna tu Kristus naung diparsilangkon i jala naung hehe i. Dihasogohon ibana do angka ruas na sai mangasahon pambahenanna asa dijalo Debata ngoluna diadopanNa, naung mangaleai ulaon ni Kristus do ibana disi. Ai dipintori Debata do jolma i ala ni haporseaonna (Rom.3:21-4:25), unang ma adong halak Kristen i mamuji dirina ala ni  parulaonna diadopan ni Tuhann i, alai songon na didok Apostel Paulus di 1 Korint 1: 31 “Nanaeng mamuji dirina, mangasahon Tuhan i ma ibana mamuji.”
     c.       Digombarhon Apostel Paulus do muse ngolu ni halak Kristen i songon na martanding. Kristus do tujuan awal asa martanding jala jaloona ma upa hamonangan. Jala partandingan i dubuhai jala dipaujung marhitehite Kristus. Disi uju pajumpang dohot Kristus dihalupahon Apostel Paulus do naung dipudina i, jala mansoadahon kebanggaanna hian songon halak Jahudi nang sian horong parise. Ia uju i songon sada kebanggaan dohot parlabaan do diibana; ima hasintonganna sandiri, alai gabe harugian doi saluhutna ala ni Kristus. Ndang olo be apostel Paulus mangasahon dirina sandiri ia soholan mangasahon Kristus. Lapatanna naung nirahut Kristus i do ibana asa arga situtu panghophoponNa i jala na asing ndang arga diibana. Parngoluonna na robi i ndang tarpatudos tu hasangapon ni Kristus dibagasan ngoluna i. Na lam marlas ni roha do Apostel Paulus raphon Kristus sian andorang raphon Kristus i ibana. Panandaon di Kristus i do mambahen ibana marlas ni roha lobi sian naung diulahon ibana dihajahudion. Ido umbahen najolo i dietong ibana laba gabe harugian do i saluhutna ala ni Kristus. Sude hasintongan na so didasori Kristus angka orbuk do i di ibana. Nadihalomohon Apostel Paulus ima panandaon Kristus songon Sipalua ibana na manggohi haporseaonna jala ditingki jongjong ibana diadopan ni Kristus haduan, dapot ma diibana hasintongan ni Kristus, ndada hasintongan ni diri sandiri. Asa jumpang ma haduan dibagasan pamatang ni Kristus i, apostel Paulus songon oroan ni Kristus. Na dipasahat Apostel Paulus dung ditangkup Kristus i ibana ndada holan angka dosadosana, alai sude hasintonganna. Na ro do Jesus naung mate jala hehe i laho manesa dosadosa ni Apostel Paulus jala manesa sude angka hasintonganna di ruhutruhut Hajahudion naung dietong ibana angka orbuk sidanggurohonon tu angka biang (ptds. 1 Korint 10: 33).
     d.      Mansai andul do marasing sikap ni Apostel Paulus laho mangihuthon Kristus martimbangkon halak Kristen Jahudi na pintor didok rohana nga puas be, nga sae be olat ni i pangihuthononna marhite holan na mangulahon patik i, alai di dihaporseaon ni Apostel Paulus ndang hea ibana merasa puas di panandaonna tu Kristus. Sai na tongtong dope rohana asa lam rosu parsaoranna dohot Kristus marhite angka pengalamanna. Alasanna siala ndang tardodo roha ni jolma hagogoon dohot holong ni roha ni Debata dibagasan Kristus i. Naeng do ganup tingki nang ganup ari Apostel Paulus pajumpang dohot las ni roha di huaso ni Kristus i. Hasingkoponta holan dibagasan Kristus do, ala molo naung dibagasan Ibana hita naung tatanda ma Debata, jala tatanda ma huaso haheheonNa. Sian haheheonNa i do asa ditanda portibi on Ibana songon Anak ni Debata jala lomo do roha ni Debata di Ibana. Ala ni i panandaon dibagasan Kristus ima panandaon na mangolu, na torus maju, na so tarbatas jala ndang adong na so tarpatupa Ibana (ptds. Luk.1:37). Huaso ni haheheonNa ima dalan paluahon hita sian dosa dohot hamatean na manongtong i tu hangoluan na imbaru ima hangoluan na saleleng ni  lelengna (ptds. Rom 6:4; Eps.1:19; 2:5). Molo naung saor dibagasan Kristus, lapatanna tahilalahon ma haporsuhon ni Kristus tu silang i, jala dihilala Apostel Paulus do na aeonna i songon udut ni sitaonon ni Kristus ( 2 Kor.4:10). Ala ni i sada las ni roha do di Apostel Paulus molo manarita manang marsitaonon ala na mangihuthon Kristus i ibana, laos disi ma dihilala ibana parsaoranna na rosu dohot Kristus. Molo nanaeng gabe dos dohot Kristus dibagasan hamatean-Na hombar tu na tarsurat di Rom 6; ima hamatean dohot haheheon ni Kristtus na gabe ulaon na tinuhuk ni angka siihuthon Kristus. Lapatanna ingkon manaon hamatean do hita laho mananggalhon ngolu na robi na dibagasan dosa (parlapelapean) jala dipahehe tu hangoluan na imbaru dibagasan Kristus (ptds. Rom 6:11; Gal.2: 20; 5:24; 6:14).
    e.      Hata Haheheon di ay 11 mansai marasing dohot angka na somal tarsurat di buku na asing. Haheheon di ayat on ima “ξαναστασιν - exanastasin" yang tepatnya berarti "kebangkitan ke luar dari antara orang-orang mati" ima haheheon angka halak na badia. Boasa ? siala ndang adong haheheon na umum songon piningkiran ni jolma na deba boi jahaonta ayat referensina di Joh.5: 29; Luk.14:14; Pangk.20:5,6; 1 Tess.4:16; 1 Kor.15:20,23, 51,52. Tuhan Jesus manaringoti dua haheheon suang songon i si Johannes Pandidi manaringoti dua haheheon ima: hahehehon naparjolo  jala napaduahon ndang digoari. Molo haheheon na parjolo dipatorang Apostel Paulus di Pilippi 3: 20-21, sian 1 Tessalonik pe naung dipatorang ibana taringot tu haheheon ditingki haroro ni Kristus manopot angka ruasna ima angka na badia na mamboan nasida tu banua ginjang i. Songon parumpamaan ni Jesus taringot 10 halak boruboru; 5 boruboru na bisuk, 5 nari boruboru na oto. Nabisuk i do na bongot tu pesta i, alai na oto i ndang dijanghon. Laos songon i do diigil Apostel Paulus asa sahat tu haheheon na sian angka na mate. Marhite on naeng mangonjar parsitutuon ni ruas di pilippi nang hita di jaman nuaeng on laho mangihuthon Kristus i, asa manjaga habadiaon ni ngolu, dohot hasisingkopna dibagasan Kristus.
     f.        Ala ni i Apostel Paulus pe ndang merasa singkop dope, sai diusahahon ibana do ngoluna asa lam denggan jala ture diadopan ni jolma nang diadopan ni Debata songon uju na tinangkup ni Kristus i ibana, songon halak na tinangkup polisi (ay.12-13). Ala ni i sai songon pertandingan do hilala ibana ngolu na mangihuthon Kristus on,asa torus marlojong tu jolo dohot proses na lam mangolu tu habadiaon. Ido umbahen didok ibana di ayat 14; “dompak pandang i do hupuspus” lapatanna torus fokus tu tujuan ni ngoluna ima Banua Ginjang i. Dihilala Apostel Paulus do ndang na singkop di portibi on, ngolu na singkop holan na di Banuaginjang i do. Dibanuaginjang i ndang adong be na mardosa, ndang adong be pangunjunan. Ala ni i na di portibion ndang hea marujung tu na singkop, alai sai torus dope marproses dibagasan pangaramotion ni Kristus.Unang cepat merasa puas di ngolu ha-Kristenon i. Songon topik ni Minggunta: Hita do Porlak Anggur ni Jahowa, asa molo gabe porlak anggur na mamparbuehon parbue na denggan naeng gabe halak pangoloi hita di hata ni Debata. Taloas ma Tuhan i mangula dibagasan ngolunta na mangarajai roha nang pingkiranta. Tatambortambori ma ngolunta di partangiangan, di parmingguon, di parpunguan ni halak Kristen asa disi tabege Barita na Uli i, songon na nidok Apostel Paulus tu si Timoteus di 1 Timoteus 4: 7b “Pasomalsomal ma dirim mangulahon hadaulaton”. Amen.

Jamita Epistel Minggu KANTATE – 28 April 2024

Ingkon Mamujimuji Jahowa Do Angka Na Usouso di Ibana      (Orang Yang Mencari Tuhan Akan Memuj NamaNya) Mateus 15: 8 – 20   a)    ...