Jumat, 28 Maret 2014

Bahan Jamita Evangelium Minggu Letare, 30 Maret 2014

Manangkasi Lomo ni Roha ni Tuhan i
Efesus 5 : 8 – 14
      A.      Patujolo
Ia Efesus ima sada kota na mansai uli jala adong do disi Kuil Artemis dohot batu meteor na mansai tarbarita hatiha i, molo barita najolo diboan Dewi Artemis (Ul.AP.19:35). Angka boru na so hasea sai mian do di kuil i, dungi angka partigatiga manggadis angka lukisan, patung dohot angka perhiasan ni Dewi Artemis (Ul.Ap.19:23-41). Jala kota on pe mansai godang do pajongjong angka opera na balga, dungi adong sada stadion inganan parsiranggutan ni parangan, dungi adong do perpustakaan. Jala mangula do si Paulus di kota on hirahira tolu taon lelengna (Ul.AP.19:10; 20: 31)
Ia turpukta on i ma bindu 5 na mangalehon angka soso soso ni panurat taringot tu pangalaho ni halak Kristen di tonga ni portibi on. Molo di Bindu 4 : 17-32 ima na manaringoti etika sosial dibagasan parsaoran ni huria, jala di bindu 5 on marhusor tu sikap dohot pangalaho nasida maradophon lingkungan nasida. Boi do sagihononta turpuk on tu opat bagian:
     1.       Ngolu ni ruas ni huria na marrumang na denggan  ( 1-2)
     2.       Ngolu ni ruas ni huria na marrumang na so denggan (3-7)
     3.       Mangolu dibagasan hatiuron ( 8-14)
     4.       Mangolu dibagasan Tondi (15-20)
     Jala turpukta on ima na manaringoti mangolu dibagasan hatiuron.

Ia surat on dibuhai marhite na manggombarhon boha do Debata na pahehehon Kristus na manggomgomi dohot Debata di Banuaginjang i. Dung i, diuduti muse boha do Kristus naung patomuhon halak Jahudi dohot na so Jahudi  na ditangtangi dorpi parholangan i ( 2: 14). Angka  naung  manghaporsea i Jesus nunga dipillit Tondi ni Debata asa gabe sadaging ima ruas ni huria i. Ia pamatang on marnampunahon sada Tugan, sada haporseaon, jala sada pandidion (4:5). Dipasahat Apostel Paulus do on siala di tingki i adong piga piga halak na sai marusaha mabolabola angka siihuthhon Kristus. Disurtahon Apostel Paulus do suratna tu Huta Efesus na martujuan asa mangalehon poda, nang sipaingot, nang sosososo asa manjaga ngolu na dibagasan Kristus. Ngolu ni halak Efesus hatiha i sai manomba Dewi Artemis, jala dihaporseai nasida do ia Dewi Artemis ima Dewi Kesuburan. Jala diulahon nasida do panombaon jala unduk tu Kesar. Dung mamereng na masa i, tarbortik ma di roha ni Apostel Paulus laho manurathon suratna jala manongos tu huria Efesus.
Di bagian na parjolo di di surat ni Efesus on ima tabe, pasupasu dohot tangiang ( 1:1-23) jala bagain napaduahon ( 2:1-6:24)marisihon ajaran-ajaran na somal taringot tu haposeaon ni halak Kristen dohot angka poda boha do angka siihuthon Kristus marpangalaho songon ruas ni Debata. Tarlumobi di turpukta on manaringoti taringot na mangolu songon pamatang ni Kristus, ngolu ni angka anak hatiuron. Parjumpangan dohot Tuhan i paubahon angka anak haholomon i gabe anak hatiuron. Ima haimbaruon na sian huaso haholomon ala ni dosa tu huaso hatiuron na sian Holong ni Tuhan i.


    B.      Hatorangan
   1.       Nunga tarsurat di Bibelta i taringot gombaran  ni Debata manang Hata ni Debata ( Pslm.119: 105; Joh.1:3-4; 1 Joh.1:5), jala angka siihuthon Jesus pe digoari do “angka anak hatiuron” (5:8). Haholomon martudutudu tu inganan panaritaan (Pslm.107: 10), manang haotoon (Parj.2: 14). Angka musu ni Debata ima ‘sigomgomi hasiangan haholomon’ (Ef.6: 12), jala angka na so mangulahon lomo ni roha ni Debata, diambolongkon do tu haholomon ( Mat.22:13) sada inganan na gok parniahapan na manongtong. Haholomon masa disude ngolu ni jolma ndung hadadabu ni si Adam dohot si Hawa tubagasan dosa, alai ndung ditotophon Debata tingkiNa na mangalehon Anak-Na na Sasada i laho pasahathon hatigoran dohot holong-Na i tu jolma i. Haroro ni Jesus tu portibi on ima hamonangan ni hatiuron sian haholomon i, didok Jesus do: “Ahu do Panondang ni portibi on. Na so tupa mardalan di na holom na mangihuthon Ahu;....... Ahu do Panondang na ro tu portibi on, asa unang mian di na holom nasa na porsea di Ahu” (Joh.8: 12; 12:46).
    2.       Ia halak Efesus andorang so mananda Jesus marhite Apostel Paulus ima angka jolma na mangolu dibagasan haholomon, siala hasomalan nasida marsomba tu Dewi Artemis, ima na targoar di Efesus hatiha i. Di ngolu nasida siganup ari pe sai na marrumang pangalaho pargadombuson. Ndang ditanda nasida pangalaho na masihaholongan dohot na manjaga habadiaon. Didok Apostel Paulus do nasida haholomon. Ndang ditanda nasida nabinahenna i ima pangalaho ni haholomon.  Ia hita angka na porsea tarjou do asa mangolu dibagasan habadiaon; “Ai na holom do hamu najolo; alai tiur do anggo nuaeng di bagasan Tuhan i: Marparange ma hamu, songon angka anak hatiuron!” (5: 8). Ndang na olo be hita di lonongkon galumbang ni jaman on, alai nunga pulik hita sian portibi on ( 2 Kor. 6: 17; Pangk.18:4), marhite sian pangkataion, pangalaho, dohot pingkiran pe. Huria i tarjou gabe hatiuron saleleng dibagasan Tuhan i, ala ni i, naeng ma halak Kristen tongtong manjaga parsaoranna dohot Tuhan, mual ni Hatiuron i. Ndang adong hatiuron i ia so sian Debata sambing. Naeng ma angka na porsea i sai maniop Hatiuron i marhite na mananggalhon pangalaho na robi i, ima na buruk i jala masuk tu pangalaho na imbaru, na pinaimbaru ni Jesus Kristus i. Jala ingkon torus do angka siihuthon Kristus i pinaimbaru jala pinarbadiaan ni Tuhan i. Asa tongtong marsinondang hatiuron ni Kristus i dibagasan ngoluna.
     3.       Jotjot do ra hita olo tarela laho mangihuthon ngolu ni jaman on so mardonganhon Tuhan i, ala sai jotjot mangadopi pandok ni portibi on. Boi do ra rohanta mandok;  ringgas dope iba tu parmingguon, ringgas manjaha Bibel manang martangiang, hape soada dope parbuenta di hatigoran nang di hasintongan, jala sian pangalaho sisongon i sai marhuaso dope haholomon i mambondut hatiuronta i. Lam leleng boi do lam mago hatiuron na sian Ibana i dohot bohi ni Debata di hita i ( ay.11 Unang ma saor hamu tu angka ulaon haholomon na soada parbuena). Ala ni i molo halak Kristen i ndang mamparbuehon parbue ni na tiur i, ndang boi idaon ni angka jolma na dihaholomon i be hajongjongan ni Kristus dibagasan ngolu na di portibi on. Alai sabalaikna molo taparbuehon do parbue ni hatiuron i, hilalaon ni torop jolma ma hatiuron ni Kristus i dohot parjumpanganna dohot Kristus i na manondangi portibi on siganup ari.
     4.       Ido umbahen, Hata ni Debata na mangajarhon hita asa mamatahhon i dibagasan ngolunta. Jala ringkot do disi gogo na tau manirang na jat dohot na sintong i, ihutni i mananggalhon hagiot ni na jat, jala sai tongtong ringgas mangalului habadiaon. Naeng do torus hita matahon asa unang lilu hita dibagasan haholomon ni portibi on. “Ala ni i tatanggali ma pangalaho haholomon i jala tasolukhon ma sinjata hatiuron” (Rom 13: 12). Las ni roha bolon di angka anak hatiuron i (angka naung pinalua sian haholomon), i ma gabe panean di Harajaon ni Debata. Siala paheheonNa ma Ibana sian angka na mate jala marsinondangma Kristus diatas nasida (ay.14). I do umbahen angka panean di Harajaon  ni Debata ndada hea maradian jala loja laho manondangi haholomon marhite angka parulaon hatiuron; sai mangulahon na denggan dohot hatigoran nang pe dihaliangi angka pangalaho haholomon. Marhite angka silehonlehon ni Tuhan i, naeng diulahon haholongon; na mangalehon roha nang pangurupion tu dongan jolma.

     C.      Sipahusorhusoron
 ü  Molo topik ni minggunta mandok; manangkasi lomo ni roha ni Tuhan i, asa nueng hita naung dibagasan Kristus nunga dibagasan hatiuron-Na, ala ni i tardok do hita angka anak hatiuron. Ditingki di haholomon jolma i, sai luluanna do jumolo na tiur, isarana molo mate listrik (lampu), pintor sigop do hita mangalulu i senter manang korek api ia so i lilin na boi manondangi haholomon i. Molo dibagasan haholomon, sude ulaon ni jolma i gabe mansohot ma, ndang boi manguduti ulaonna ala so boi marnida manang aha.  Isara ni molo mate listrik, na naeng manjaha ndang boi be, nanaeng manonton ndang boi be, nanaeng manjahit ndang boi be, nang manurat dohot di angka ulao na asing i, tung mangan pe iba pas mate lampu, so semangat nang selera be hita. Alai ndungkon galak muse lampu i pintor marsuraksurak ma hita marlas ni roha. Disi ma tapatuduhon sonang ni pangkilalaanta dohot lapatan ni hatiuron i dibagasan ngolunta. Ditingki haholomon i tung so tau do hita dalan, boi do gabe tartuktuk manang gabe madabu, jala so boi be mangula manang aha. I do umbahen digombarhon do songon i nang haporseaonta, jala didok Jesus i do di Matius 5:14 “Hamu do panondang ni portibi on!”. Na manjou siihuthon Kristus asa laho manondangi haholomon ni portibi on. Songon panondang hita diigil Tuhan i do asa taruli dongan jolma mamereng di natiur i hasintongan. Alai molo dihaholomon do jolma , ndang tandaonna dia do hasintongan manang hasalaanna, sai bingung do i, sai jotjot doi tarrobung, madabu gabe hansit ma dihilala ngoluna. Ala ni i tarjou do hita siboan hatiuron asa unang adong be na so tau tujuan ni dalan ni ngoluna. Nunga dibagasan dosa portibi on ima haholomon i, tarjou do angka siihuthon Kristus i manondangi portibi na holom on asa dapotan haluaon. Tatangkasi ma lomo ni roha ni Tuhan i marhite Hatiuron-Na i.
 ü  Adong do halak mandok najolo ndang apala lomo rohana tu Barita na Uli i, ala dibereng do pangalaho ni halak Kristen i sai talu di hapogoson, sahit dohot hamatean i jala ndang parduli tu habebernit ni donganna jolma. Alai molo dipatuduhon halak Kristen i do perhatianna tu donganna na dibagasan haberniton, gabe tardok ma panghobasionna i gabe sada panindangion laho patoguhon roha ni torop jolma laho mangihuthon  Jesus Kristus. Siala sada pangalaho na patuduhon pangurupion lobi ummarga do i sian godang angka hata nang panindangion. Ala ni i ndang tau hita  manghaholongi Debata molo tahosomi donganta jolma. Ndang boi mardalan hita dibagasan Tondi-Na molo sai mangolu do hita di pardagingon, ala soada hadomuan ni natiur tu na holom. Molo toho do hita angka anak hatiuron, tatanggali ma haholomon i jala tatadingkon, taihuthon ma dalan ni Tuhan na Tiur i. Molo sintong do naung tajalo haluaon i mangolu ma hita songon anak hatiuron ima panean di Harajaon ni Debata Asa taparhaseang ma tingki dohot kesempatan laho memotivasi dongan jolma asa tongtong mangulahon pangalaho hatiuron na hombar tu lomo ni roha ni Tuhan i. Ihutni i angka anak hatiuron i ingkon torus ma marpanindangi jala mambaritahon Barita Na Uli i, asa lam tamba bilangan ni jolma na taruli di hatiuron ni Kristus i. Amen.

Selasa, 25 Maret 2014

Bahan Jamita Epistel Minggu Letare, 30 Maret 2014

Manangkasi Lomo ni Roha ni Tuhan i
1 Samuel 16 : 1 – 13
      A.      Patujolo
Dipabangkit Debata do si Samuel gabe panurirang ni Jahowa, songon singkat ni Debata laho manguluhon bangso Israel. Balga do panghophopon ni ibana tu bangso i, jala tardok panguhum do si Samuel di sandok Israel olat ni Dan sahat ro tu Barseba. Jala di tingki marporang nasida maradophon bangso Palistim, Jahowa marhite “poti parpadanan” na marisi patik na sampulu i do parhitean ni kehadiran ni Debata. Asa tongtong dope uju i diokui nasida na Jahowa do gabe raja di tongatonga ni bangso Israel.
Alai dung sarimatua si Samuel, dipabangkit ma anakna na dua gabe panguhum di Israel. Hape, anakna na dua i, i ma si Joel dohot si Abia ndang diihuthon dalan ni amana. Impolan di perak do nasida, jala manjalo sisip nasida papeol uhum. I do sialana umbahen marluhut angka sintua ni Israel manopot si Samuel tu Rama, asa dipangido sada raja tu Jahowa, suang songon bangso parbegu humaliang nasida. Sogo do nian roha ni Jahowa disi. Alai saut ma tutu dilehon Debata sada raja di nasida i ma si Saul. Alai mardosa do raja i muse uju marporang Israel tu halak Amalek. Ala dipangolu raja i do si Agag, raja ni Amalek, rap dohot birubiru, lombu, unto nang halodenasida, angka na pinamokmok di halak Amalek. Hape, sude do nasa na mangolu sian Amalek nang jolma dohot angka pahanpahannasida, ingkon dibunu. Ala marlulu do Debata dompak Amalek, marningot na binahen ni Amalek uju na niambatna bangso Israel di dalan dung haruar sian Misir.
Ala ni i dibolongkon Jahowa ma si Saul, didok ma asa dimiahi si Daud, anak ni si Isai gabe raja  ditongatonga ni bangso Israel; paboa nunga dirampas Jahowa harajaon Israel sian si Saul, jala dilehon tu sada halak na dumenggan marroha. Alai, nang pe songon i sai tong dope maringanan di Istana ni harajaon di Gibea do ianggo si Saul. Holan i, sumurut do Tondi ni Jahowa sian ibana; paboa nunga dirampas raja Daud na baru dimiahi di Betlehem i, songgop do tu ibana Tondi ni Jahowa olat ni sadari i.
      B.      Hatorangan
1.  Ayat 1 – 3 ; Hata ni Debata tu si Samuel. Mansai ponjot do roha ni si Samuel mamereng si Saul dohot bangso Israel, jala na boi masa do hagunturon ala ditulak Debata si Saul. Dipatuduhon si Samuel do disi sikap habengeton ni rohana mangadopi hamaolon i, marhite holong ni rohana mamingkirhon bangsona. Alai ndang dipaloas Debata sai marsak si Samuel nang bangsoNa i dibagasan hasusaan, disuru Debata do si Samuel asa mamiahi sada anak ni si Isai asa gabe raja di Israel manggantihon si Saul. Alai mabiar do si Samuel sotung tarbege di si Saul jala bunuonna ibana. Dipatuduhon Debata ma sada dalan asa malua ibana: “Togutogu ma anak ni lombu sada, jala dohononmu ma: Laho mamele tu Jahowa do ahu umbahen na ro”. Di turpuk on dipaboa nang pe laho si Samuel tu Betlehem laho mamiahi sada anak ni si Isai asa gabe raja, alai asa malua sian rimas ni si Saul, disuru Debata do Ibana asa mandok laho mamelehon sipelehononna do ibana tu Debata. Molo tapamanat; sai hira disuru Debata do margabus si Samuel, toho do i ? Alusna sasintongna ndang, ala nang pe naeng mamiahi sada anak ni si Siai ibana disi na tong do ibana laho mamelehon sipelehononna tu Debata. Jadi ndada disuru Debata ibana mandok na so sintong alai mandok sabahagian hasintongan i do ibana disi jala manabunihon sebahagian hasintongan na asing. Ndang sude hasintongan i sai pinaboahon si Samuel tu si Saul, Boi do mambahen mara tu dirina jala boi sahat tu si Isai dohot keluargana, tarlumobi tu si Daud sandiri. (Mateus 10 : 16 “Husuru do hamu songon birubiru tu tongatonga ni angka babiat; dibahen i pantas ma hamu marroha songon ulok, huhut lidang ma rohamuna songon darapati!”)Diajari do hita asa marbisuk /marroha songon ulok. Jadi adong do tujuan na denggan sian Debata tu si Samuel. Jala ndada pandohan ni si Samuel i na dipasahat alai sian Debata do hata parsuruan on, jadi adong do otoritas di Debata. Jala sangkap na uli na denggan do anggo sian Debata molo tung dipasahat sebahagian rencana ni Debata. Ndang adong na maralo sian fakta jala ndang adong hagedukon di sude otoritas ni Debata. Dison ma diparbisuhi Debata si Samuel aha nanaeng sidohononna. Tudos do on dohot na masa tu si Abraham ( 1 Musa 12:11-13), mabiar do ibana so tung dibunu halak Misir ibana jala dibuat si Sara ripena i, asa dipangido ibana ma si Sara mandok na ibotona do ibana. Molo tajaha di 1 Musa 20 : 12 dipatorang do disi ibotona do si Sara. Jadi napinasahat ni si Abraham dohot si Sara tu halak Misir, ndada na so sintong, alai ‘half truth’ = setengah kebenaran, ala nang pe songon i nunga ripena si Sara.
2.    Ayat 4 – 5 : Dioloi si Samuel do Hata ni Debata. Haroro ni si Samuel tu huta i mambahen mabiar jolma na di huta i, siala dirimpu rohanasida do naeng boanon si Samuel uhuman siala dosa nasida (songon si Jona ro tu huta Ninive). Alai didok si Samuel do harorona dibagasan dame. Haroro ni si Samuel ima laho mamelehon pelean tu Debata, jala pabadiahon Isai dohot ianakhonna jala manggongkon nasida ro tu ulaon parsombaon i. Jadi nunga dihasomalhon  andorang so mamuhai parsombaon i nasida, sai jumolo do diparbadiai malim nasida ( somalna dohot do na pabadiahon na marrumang pardagingon sahat do tu na paiashon pahean nasida - 2 Musa 19:10).
3.    Ayat 6 – 10; Sala mamereng si Samuel. Dirimpu si Samuel do si Eliab na pinillit ni Debata, ima sihahaan ni si Isai. Ala dibereng ibana si Eliab timbo songon si Saul ( 1 Sam.10:23). Hape sasintongna molo tajaha di ayat na parjolo i, naeng sitangkasan ni si Samuel ise goarna tu Debata, alai ndang diulahon si Samuel i, umbahen na sala mamillit ibana. Alai didok Jahowa ma tu si Samuel: Unang ho mamereng tu rupana, manang tu tongam di dagingna, ai nunga hubolongkon anggo ibana, ai ndada marguru tu parnidaan ni jolma; ianggo jolma rupa do na niidana, alai anggo Jahowa roha di bagasan do na niidana (Ay.7). Molo tasungkun sian dia do ulaning sahat pandohan ni Debata tu si Samuel on ? Tontu ingkon begeonta do barita taringot tu si Samuel, sian sihaetehetehonna pe nunga dipelehon inana si Hana tu si Elia jala sian lapatan ni goar ni si Samuel pe : bahasa Ibrani: שְׁמוּאֵל, Šəmûʼēl ; "El" (Allah) mendengar";Terjemahan harafiah lain dari Samuel ialah Allah mendengar ('Shama', mendengar; 'El', Allah), sesuai dengan Samuel 1:20; di situ dikatakan bahwa Hana menamai anaknya untuk mengenang permohonannya kepada Allah akan seorang anak, dan Allah mendengarnya. Jadi nunga sai tinggil si Samuel tumangihon soara ni Debata molo tajaha 1 Samuel 3 : 1 – 10. Molo didok hata “hubolongkon” di Alkitab di dok ‘kutolak’, jadi ndang mandok songon binolongkon boti, alai ala terjemahan ni Bibel on sian Hata Jerman do,boi marasing do sian aslina. Hape molo Alkitab didok ‘kutolak’  ima terjemahan sian Hata Inggris ‘rejected, refused’. Jotjot do hita jolma molo mamillit sasaahalak holan sian rupana na berengon uli jala halomoan ni roha. Alai mansai andul marasing do pamilliton ni Debata sian jolma, sahat do tubagasan roha ni jolma i di dodo Debata. Sahat ma tu anak paduahon tu anak papituhon ndang dipillit Debata.
4.    Ayat 11 : Dungkon ditulak na pitu anakhon ni si Isai i asa disungkun si Samuel ma, betak adong  dope anakna na asing, jala dialusi si Isai na adong dope na siampudanna na tongon marmahani birubiru di ladang, sian i tandaonta ma ia si Daud  ima anak paualuhon. Alai songon na maralo do tu na tarsurat di 1 Kronika 2 : 13-15 na mandok anak ni si Isai pitu halak jala si Daud ma na papituhon. Adong do  penafsir (Matthew Poole) mandok ala boi do sada sian na ualu i anak sian tubu ina na asing (gundik/selir), manang naung monding dungkon turpuk on (monding di tingki poso). Di tingki i mansai poso dope si Daud, i do umbahen dang apala ringkot dipadohot ibana di acara pamiliton i. Di na marmahani birubiru Si Daud; im na gabe sada dalan diibana laho mamangke tingki mamparsiajari marhasapi. I muse do dalan di ibana laho marhobas diadopan ni Si Saul. Pengalamanna di na marmahan birubiru i tung godang do sahat tu na mandopang binatang panoro, jala marguna laho pataluhon si Goliat ( 1 Sam.17:34-37). Jala ulaonna songon parmahan marguna doi di tingki na gabe raja ibana laho marmahani bangsona ima bangso Israel (Pslm.78:70-72; ptds.Mat.4:18-19-sian panjala dengke gabe sijala jolma). Jadi sasintongna nunga diparade Debata ibana sian haposoonna asa marguna i haduan   tu sangkap ni Debata. Tarida do i sian tanggung jawabna laho marmahani bangsona asa tongtong didalan ni lomo ni roha ni Debata ( 2 Sam.24:17; 1 Kron.21:17). Jala sian suratna na manggurithon Psalmen songon ende puji-pujian, sude na i didapot sian  hamaloonna manurat ende – syair (Pslm.23; 8:4; 19:2-7; 22:13,14,17,22; 42:2; 104:20-22), jala diudut na mangihut di gurithon ibana do angka psalmen taringot tu sitaononna (Pslm.22), angka dosana, tangkang ni rohana, jala panolsolan ni rohana ala ni dosana (Pslm.32:1-5; 51).
5.    Ayat 12 – 13 : Disuru Debata do si Samuel asa mamiahi si Daud. Di na tarpillit si Daud napatuduhon ndang na hurang angka jolma ni Debata laho pangkeonNa marmahan bangsoNa. Naung gagal do si Saul di ulaonna songon raja na marmahani bangso Israel. Di na tarpillit si Daud ndada ala ni keluargana, alai otoritas ni Debata do naung mamillit naumposo i, ndada natumua i (Ptds. Tarpillit si Jakob sian si Esau-1 Musa 25:23; Maleaki 1:2b-3a, Rom.9:10-113, jala naung tarpillit si Ephraim sian si Manasye-1 Musa 48:13-20). Dipillit Debata do jolma na pinasiding ni manisia. Mansai poso dope si Daud jala sianggian, ido didok roha ni keluarga umbahen so dipadohot tu pamilliton i jala tangkas do i di 1 Samuel 17 : 28. Alai sabalikna dipillit Debata do Ibana na dianggap na gale jala so margogo na gabe raja manggomgomi bangso Israel (ptds. 1 Korint. 1: 25-31; Pslm.118:22; 1 Ptr.2:7b; Jes 53: 2b-3). Jala dimiahi ibana di tongatonga ni angka hahana. Dung i songgop ma Tondi ni Jahowa tu si Daud olat ni na sadari i dohot tu jolo on.(ptds. 1 Musa 31:1-3; 4 Musa 11:16-17; 24:2; 27:18; 5 Musa 34:9; Pangh. 3:10; 6:34; 11:29; 14:6,19; 15:14).

        C.      Sipahusorhusoron
ü Hita angka naung hinongkop ni Tuhan Jesus sian turpuk on naeng do lam bagas pangantusionta; Dia do sangkap dohot lomo ni roha ni Debata, manang sibolis do ?. Di tingki sala mamillit jolma pardosa i, disi ma jolma i madabu tubagasan dosa pangalaosion gabe mamillit lomo ni roha sibolis asa sian Debata. Dung madabu tubagasan dosa, gok hasusaan ma jolma i dingoluna. Alai mauliate ma di Debata Ama i naung umbasabasahon Anak-Na  na Sasada i ima Jesus Kristus (Joh.3:16) asa dipauli Debata ma hita na tinompaNa i jala diparbadia i, asa dapotan hangoluan na saleleng ni leleng na hita. Patut do ingkon marlas ni roha bangso Israel, na so pinasombu Debata humasusa bangsoNa hinorhon ni si Saul na so tau ajaran ni Debata, nunga dipillit si Daud na gabe raja na imbaru di nasida, siboan las ni roha ditongatonga ni bangso i, ima sangkap hatuaon ni Debata. Nuaeng di hita na porsea, patut ma marlas ni roha hita angka naung  hinongkopNa i. Epesus 5: 8 “Ai na holom do hamu najolo; alai tiur do anggo nuaeng di bagasan Tuhan i: Marparange ma hamu, songon angka anak hatiuron!”. Ala ni i patut ma hita mar-Letare (marlas ni roha-Jes.66:10a; ptds. Pil.4:4) songon goar ni minggunta Minggu Letare ala naung dipadame Jesus Kristus hita dohot Debata.
ü    Angka naung hinongkop ni Jesus Kristus dipatuduhon ma ngolu na sai tongtong manangkasi lomo ni roha ni Tuhan i, songon topik di Minggunta. Asa ndada be huaso ni dosa sian dosa teanteanan i na marhuaso jala mangarajai ngolunta, alai nunga ditobus Kristus hita jala Ibana ma na gabe Raja di ngolunta. Dijaman na lam maju nuaeng on nunga godang jolma na madabu tu na mangasahon pingkiran nang pangkilalaanna sambing, sai jotjot do jolma i tumangihon soara ni jolma sian soara ni Debata, jala na jumorbut sai olo manangihon soara ni sibolis pangelaela i. Naeng ma hita songon si Samuel na sai tinggil tumangihon soara ni Debata, asa marhasil ibana gabe ulaula ni Debata tu sangkap haluaon na pinatudu ni Debata tu bangso Israel. Tarlumobi di bangso dohot negaranta Indonesia naeng mangadopi pemilihan angka caleg dohot panggomgomi di negaranta. Ingkon manat hita di angka soara-soara nasida na gabe calon-calon legislatif nang daerah dohot pusat suang songoni calon presiden. Ingkon ujionta do i marhite sejarah nang latar belakang nasida, asa unang songon na salpu i, sai nasida do marsoara gogo laho manulak pangalaho korupsi hape laos nasida do na mangulahonsa jala nunga didakwa jala dihurungan nasida. Naeng ma sude ruas ni hurianta mangido pangurupion tu Tuhani marhite na mambege soara-Na asa nanaeng sipillitonta i gabe lomo ni roha ni Debata, taulahon ma i marhite Tangiangta tu Ibana asa dipatuduhon dalan di hita unang sala mamillit. Dipangke Debata do hita mamillit angka wakil nang panggomgomi di negaranta on jala gabe cikal-bakal hadumaon nang hamajuon ni bangso dohot negaranta Indonesia. Angka na porsea di Jesus Kristus i naeng ma patuduhon ngolu na sai jamot dipardalanan ni ngoluna marhite na sai mangasahon Tondi Ni Tuhan i songon na tarsurat di Epesus 5 : 10  Tangkasi hamu ma, manang dia lomo ni roha ni Tuhan i! (ptds. 1 Tess.5:21; 1 Joh.4:1), asa tau mamparbuehon parbue ni Tondi na hombar tu lomo ni roha ni Debata (ptds. Gal.5:22-23). Molo nunga Tondi ni Debata na mangarajai roha nang pingkiranta, naeng ma patuduhononta sikap ni anak ni Debata na tau manangkasi dohot mangoloi lomo ni roha-Na (1 Petrus 1:14 Songon dakdanak sipangoloi ma hamu; unang ma paihutihut hamu be sangkapsangkap ni roha, uju di haotoonmuna najolo). Tapaihutihut ma snagkap dohot lomo ni roha ni Debata marhite na tumangihon TondiNa i na mangajari hita mamillit jal amanangkasi lomo ni rohaNa, asa gabe dalan haluaon las ni roha dibagasan ngolunta di portibi on nang di ari sogot pe (ptds. BE. 424:1 Soara ni Tondi ni Tuhanta I jot-jot dilao si, ditulak ho i. Sai Tanda jeamu, pauba roham, dapothon Tuhanmu, si sesa dosam). Amen

Rabu, 19 Maret 2014

Bahan Jamita Evangelium Minggu Okuli, 23 Maret 2014

Marsinggang Jala Mangoloi Jahowa
Psalmen 95 : 1 – 11

      A.      Patujolo
Ia Buku Psalmen, i ma sada bagian buku na mansai arga do bentuk isina di Padan na Robi. Tung ringkot do parateatehonon ala mardomu pamangkeon ni buku Psalmen on, gabe ‘Parsombaon” manang liturgi – ibadah na marisihon pamujion tu Debata Jahowa dohot ngolu na marparsaoran di bagasan Debata.
Sian mula ni huria na parjolo i nunga dipangke halak Kristen siihuthon Kristus Psalmen on, jala tarbarita dohot goar Venite di hata latin, na gabe psalmen joujou laho mamuji Debata. Molo di Septuaginta (Padan na Robi na marhata Junani digoari do Psalmen on Psalmen n si Daud (ptds. Ay.7-8 tu Heber 4:7).
Ia turpukta on ima Psalmen pujipujian jala gongkon asa laho marpungu marsomba tu Tuhan. Jala masuk do turpuk on tu punguan ni Psalmen 90-106 na mangondolhon partangiangan ni bangso ni Debata laho pasahathon hamauliateon las ni roha di Bagas Joro ni Debata. Jala turpukta on gabe joujou laho marsomba dohot na parade diri laho mamasuhi Bagas-Na i; na tau mangalehon pangajaran asa unang mangulahon hasalaan songon naung diulahon ompunasida najolo i.
Joujou tu parpunguan on na pinsahat ni pra-Psalmen on tangkas laho patorangkon tu ruasna asa marsuraksurak jala marsomba tu Debata siala haluaon na pinaradeNa, jala Ibana na manompa saluhut dohot na marmahani bangso-Na nang marhite pangaramotion-Na. Boi ma dohonon ndang adong haluaon ia so holan sian Debata.

      B.      Hatorangan
Molo mamereng isina ia Psalmen on aslina marisihon dua bagian na mardiri sandiri. Alai na dipasada muse di pudian ni ari bagian parjolo ayat 1 – 7 jala bagian na paduahon 8 – 11, alai boi do disagi gabe tolu bagian, ima:
     1.       Ayat 1 – 5 : Joujou mamuji Debata na diuduti dohot alasan tu joujou i. Jahowa digoari partanobatoan (Pslm.18:3, 32, 47, 19:15; 28:1; 78:35; 89:27; Jes.44:8; Hab.1:12). Gombaran on papatar hajongjongan ni Jahowa na tongtong mangaramoti jala mangondihon bangsoNa. Ibana  do na gabe ‘partanobatoan’, na gabe parik partahanan, haporusan dohot haluaonnasida. Haasingon ni Jahowa Debata na sasada i na mangatasi sude angka debata. Ayat 3 on naeng papatarhon na mangolu do masyarakat na humaliang bangso ni Debata di tingki i di haporseaon politehistik (ugamo na manghaporseai debata na marragam, lobi sian sada). Alai haporseaon ni parpsalmen i dison, na dao do tumimbo Jahowa mangatasi saluhut angka debata na tinandanasida i. Jala laos dipapatar na so marhagogoon do angka debatanasida i. Habalgaon ni Jahowa dipapatar marhite goar : Debata na tumimbol jala RajaBolon. Lapatanna; na sangap jala na marhuaso. Hatimbulon ni Jahowa torang disoarahon: ‘tano, punsu ni angka dolok, laut dohot tano darat, dibagasan tanganNa jala guru di Jahowa, ala Jahowa do tumompasa jala tanganNa do na jumadihon i saluhutn. Lapatanna; Ndang boi tarpatudos Debata Jahowa tu angka debata na tinanda ni bangso humaliang bangso ni Debata (taringot tu habalgaon ni Jahowa Debata, ptds. Kol.1:16; Pil.2:10; Rom.8:38-39).
     2.       Ayat 6 – 7 : Hajongjongan ni Jahowa maradophon bangsoNa. Na digombarhon songon parsaoran ni  parmahan dohot birubiru pinarmahanna. Diturpuk on; marojahan tu panandaon di hadirion ni Jahowa Sitompa jala Tuhan ni saluhut, gabe disosoi ma bangso i asa holan marsomba jala marhaposan tu Jahowa. Joujou maneahon diri dipapatar marhite hata: Manungkap, marsomba, marsinggang tu jolo ni Jahowa Sitompa hita. Molo didok unduk dison ndada holan roha dohot pingkiran, alai naeng patar nang marhite pamatang pe (ptds. Tu si jalo beo na manompuk andorana; Luk.18:13).  Pardomuan ni Jahowa dohot bangsoNa digombarhon songon parmahan dohot birubiru pinarmahanna. Hata ‘sadari on’ dipangke parpsalmen i laho manjou jala mangarahon punguan i, asa parsidohot nian manangihon jala pasangaphon Jahowa.
     3.       Ayat 8 – 11: Marrumang lumbalumba paingothon punguan i asa unduk mangoloi Jahowa. Marhite na dipatubegehon tu nasida pardalanan ni ompunasida na manaon ragam ni na porsuk uju di parhorsihan ala hatangkangon nasida, na sai olo manguji hagogoon ni Debata. Ima pengalaman na so sitiruan nasida be jala asa unang tarulang muse pangalaho sisongon i. Alai naeng ma angka pengalaman i laho manggorgori roha nasida asa lam pasolhothon diri tu adopan ni Debata.

C.    Sipahusorhusoron
 ü  Psalmen on ima joujou laho mamuji Debata, naeng ma gumodang tapingkiri lapatan ni joujou i di hajongjonganta nuaeng songon bangso sipuji Debata. Sian pengalaman par-Psalmen i dohot pardalanan ni ompunasida gabe tau mamereng ise do Jahowa na sasintongna. Diarahon do bangsoNa marhite pandohan: “Beta hamu”! Na marlapatan do i asa tung sude nasida marlas ni roha mamuji jala mangolophon Jahowa. Mara na balga molo so tutu be boi bangso ni Debata mamuji jala mangolophon Jahowa Partonobatoanna. Jesus sandiri maminsang halak Jahudi di na didok: “Dipuji bangso on do ahu nian, alai anggo rohana tung dao do sian ahu” (Mat.15:8). Boi do pamangan i mangendehon, mamuji Jahowa alai hadirion dohot ngolu ni parende i tung suharsuharna do.
  ü  Debata do mangatasi sude angka debata. Lam godang do taadopi angka pangunjunan dohot tantangan na boi mambahen erosi manang benturan di hasatiaon tu Debta. Lam godang do na mambahen marangkup Debata. Angka hamajuon na marragam i di tehknologi, parbintoan na timbo, ekonomi, sosial, dohot na asing. Boi do i manghorhon pasupasu sian Debata, alai laos boi do i gabe mamboan mara manang ancaman tu panandaon nang parsaoranta dohot Debata. Tutu dope nang marhite angka i gabe lam solhot hhita tu Debata ? Atik na tong dope  tahaporseai Debata Sitompa hita, alai ndang be tangkas tahaporseai lapatan ni Debata Sipalua jala sihophop hita.
  ü  Di ragam ni angka na ingkon adopanta dope di pardalanan ni ngolunta, disosoi do hita asa holan marhaposan, marsomba tu Jahowa. Pilippi 2:9-11 “Ala ni i do dipatimbo Debata Ibana jala dibasabasahon tu Ibana Goar na sumurung asa nasa goar, asa somba tu Goar ni Jesus nasa ulu ni tot, na di banua ginjang i dohot na di tano, nang na ditoru ni tano, jala asa nasa na marsoara marhatopothon: Jesus Kristus do Tuhan, bahen hasangapon ni Debata Ama”. Jamot hita asa unang mardua roha (hati yang terpecah) alai asa tutu ma dapot bulus ni roha, roha sisangunjur holan marsomba tu Jahowa. Sadarion! Halak Inggris mandok : “Don’t wait  till tomorrow what  you can do today!” . Manat hita unang adong pingkiran dohot roha na marlembalemba. Ganup ari dipardalanan ni ngolunta naeng tutu tahangoluhon jala tapartanggungjawabkan  angka ulaonta, marhite na tangi manangihon soara ni Jahowa na gabe haroroan ni gogo dohot haluaonta. Manat ma hita sotung patamba manang pabagas hamagoanta haKristenonta i, ala so tutu tatangihon jala tahangoluhon Hata-Na. Amen 

Selasa, 18 Maret 2014

Bahan Jamita Epistel Minggu Okuli, 23 Maret 2014

Marsinggang Jala mangoloi Jahowa
Rom 5 : 6 – 11

      A.      Patujolo
Dipardalanan ni si Paulus na patoluhon taon 58 M, ditinggalhon nasida ma kota Athena laho tu Korintus, asa disi ibana didapothon si Silas dohot Timoteus na sinuruna tu Tessalonika manopot huria ni Tuhanta na imbaru pinaojaknasida i (Ul.Ap.17:10-22). Di Korintus pajumpang ma ibana dohot si Akwila-Priskila na dohot hona usir sian Roma taon 50 M pinarentahon Kesar Klaudius, ala halak Jahudi do nasida, mangaranto sian luat Pontus (jonok laut Sibirong) tu Roma (Ul.AP.18:2; Rom 16:3). Ala sahapanedan do si Paulus dohot si Akwila-Priskila jala rap halak Jahudi, sahaporseaon (Kristen), ganup ari do nasida rap dijabu ni si Akwila-Priskila martonun hulit & tarpaal bahen undungundung (kemah), tangkas ma diboto si Paulus na masa ditongatonga ni huria Rom poda haporseaon, patik dohot aturan na binahen ni halak Jahudi (Ptds. Rom.6:17-18; Joh.8:36; Ul.Ap.18:1-4; Rom.14:1-23; 15:3-25; 16:22). Didiktehon ma hatana tu Tertius (sekretarisna)sahalak sintua ni huria Kenkrea, na ro mandapothon si Paulus tu Korintus, asa diboan si Febe suratna i tu Roma laho mangajarhon poda haporseaon, hatigoran, hasintongan dohot holong ni roha na sian Debata dibagasan Jesus Kristus. Sian sude surat ni si Paulus, suratna tu Huria Roma on do na dumasip mangajarhon hasintongan, hatigoran, holong ni roha na marojahan di haporseaon tu Debata Jahowa na dibagasan Jesus Kristus, manang karya na umbalga tu halak Kristen (Magnum Opus), jala piagam na tumimbo (Magna Charta Kerajaan), (Ptds. Gal.3:26-29,; Rom.8:14-16).

      B.      Hatorangan
1.    Ayat 6 : Dipatuduhon do panaonon ni Kristus tu angka jolma pardosa; di turpuk on didok “Ai uju na parir dope hita, disi ma tongon mate Kristus humongkop angka parjahat”. Nunga dipatorang si Paulus boha do keadaan ni jolma i; ‘uju na parir’: Karena waktu kita masih lemah, molo di Alkitab terjemahan King James; “For when we were yet without strength…” International Standard Version (ISV); powerless (=tidak ada kekuatan). Dengan kata lain, “lemah” berarti tanpa kekuatan (strengthless bisa diterjemahkan sick/sakit,impotent/tidak bertenaga, dll). On ma na masa ndung madabu tubagsan dosa jolma i, dihorhorn dosa i do angka hagaleon, ndang margogo patupa ulaon na denggan. Ala dosa i nunga pamatehon rohanta laho mangoloi Debata. Sadalan doi songon na nidok ni si Paulus di Rom 7: 18 Ai huboto do, ndang adong na denggan maringanan di bagasan ahu, mandok di bagasan dagingku. Ia hagioton dapot do nian di ahu; alai ndang dapot anggo na patupahon na denggan”. Dipatorang si Paulus do taringot tu gogo ni patik i; nang pe denggan patik i tu bangso ni Debata, alai tu hita na mangolu nuaeng, sai lohot dope dosa i, nang pe sipata di roha  naeng gabe pangoloi mangulahon lomo ni roha ni Debata, alai boi gabe balik sian i (Rom 7:17-20). Na mangihut didok ‘angka parjahat’; ungodly di KJV; di hata Junani ασεβής   ; irreverent - ungodly (man). (=tidak sopan, yaitu, (secara perluasan) tidak beriman/berTuhan atau jahat: orang yang tak berTuhan). Namarlapatan dung madabu tubagasan dosa nunga adong statusta: na so mar-Tuhan/parjahat. Pandohan; ‘tongon mate Kristus humongkop...”, na marlapatan hamamate ni Kristus na gabe pangkirimonta dohot dalan malua sian dosa i. Asing ni pangkirimon i, hamamate ni Kristus naeng ma gabe tiruan tu hita marhite na torus pamatehon hisap ni dosa i dibagasan ngolunta. 1 Johannes 3:9  Ganup naung tubu sian Debata, ndang mardosa; ai na mian do di bagasan ibana boni i. Ndang tarbahensa mardosa, ai nunga tubu sian Debata ibana. Na marlapatan, ‘pamatehon dosa’ dos tu na mansoadahon diri, alai ndada na mandok ndang adong be hagiot ni roha i. Alai Tuhan i ma na mangarajai roha nang pingkiranta.

      2.       Ayat 7 – 8: Panaonon ni Kristus ima na laho manggantihon hita na mardosa;  lobi timbona sian nabinoto ni jolma i taringot tu panghophopon ni jolma sian Kristus i. Dasor ni Debata laho manghophop jolma i ima HOLONG (Joh.3:16), na so pola niarop balos ni i sian jolma i, siala soada gogo ni jolma nang portibi  on. Ala sasintongna jolma i naeng pe manghophop (berkorban)sai aropohononna do balos ni i muse. Didok ‘nauli basa”; orang baik; a good man, boi ma ra tudosanna tu angka na burju roha. Halak na tigor i songon na dumao otik sian halak na uli basa, siala halak na burju (na uli basa)olo dope manghophop, alai halak na tigor (sintong)sai mangula ulaonna sandiri, alai nang pe songon panghophopon i do nanaeng berengonta dison. Nang pe halak nauli basa i songon na tumimbo derajatna sian halak na tigor roha i, alai na dumao maol do manghophop halak na tigor i. Boasa ? siala halak na olo manghophop tu halak na tigor i ndada ala naung tarurupan ni donganna ibana manang naung adong jaloonna hinorhon ni i, alai arga situtu do ibana halak na tigor i nang pe soada dapotonna sian i manang aha. Halak na uli basa boi do sai manuntut hatigoran dohot hasintongan, alai ndang diantusi ibana diginjang ni i adong do HOLONG na so halompoan (Unconditional love), Johannes 15 : 13 Na sumeahon hosana humongkop angka alealena, i do parholong ni roha na so halompoan. Holong dohot hatigoran so boi tarsirang i, masirainrainan do i. Jala ndang adong na tigor di portibi on ia so holan Debata (psalm 143: 2; Luk. 23: 47). Parjamita 7:20 Ai ndang adong jolma partigor di tano on nanggo sada, anggo tung holan na denggan diulahon, jala ndang dung mardosa.
      Di ayat 8: “uju pardosa dope hita disi do mate Kristus”, Nunga mate Kristus laho manghophop sude dosanta, alai jolma i do sai madabu tu dosa, ndada boi jolma i malua sian parange ni dosa di dirina. Alai anggo panghophopon ni Jesus di halak pardosa do, jala i do na so adong tudosanna di portibi on sian na jolo sahat tu tingki on, nang tu tingki na ro dope (hapax legomenon; sahali masa sahat tu salelengnilelengna), jala marhite hamamate ni Kristus i do hita ‘dipintori’, dibagasan mudarn-na i. Hamamate ni Kristus laho manean dosanta, gabe tiruan di hita asa olo hita pasidohot manghophop donganta nang alonta jolma marhitehite holong ni Debata.
      3.       Ayat 9 : Asa lam malua ma hita sian rimas i nuaeng marhite sian Ibana, dung jolo dipintori hita di bagasan mudarna i. Hata ‘malua sian rimas’ ima propisiasi; peredaan murka Allah (Rom 3:25; (KJV, “Whom God hath set forth to be a propitiation through faith in his blood,…”) dung i di 1 Joh.4:10 (KJV, “Herein is love, not that we loved God, but that he loved us, and sent his Son to be the propitiation for our sins.”), Malua sian rimas ni Debata na gabe las ni roha di hita manisia. Molo ala ni dosa dohot pangalaosionta nunga ingkon hona rimas ni  Debata  hita. Alai mauliate ma di Debata na mangalehon Anak-Na na sasada i laho manean angka dosanta, ima hatigoran dohot holong ni Debata, ndada rimas i be na umbalga di Debata alai HOLONG-NAI do. Ima na gabe tiruan di hita angka siihuthon Kristus naeng ma gumodang holongta i sian muruk dohot rimasta mida dongan jolma na manjahati hita.
     4.       Ayat 10 : Hata ‘dipadenggan’ molo di KJV ima reconcile (=direkonsiliasikan/diperdamaikan). Molo hata ‘uju musuNa dope hita’ ima tingki na madabu tu dosa i, ditingki talaosi Hata-Na. Alai jumolo do Debata olo mardame dohot hita ala ni balga asi dohot HOLONG ni rohaNa marhitehite Anak-Na Jesus Kristus. Na deba jolma i tarjou laho mardame dohot Debata, na deba ndang olo manjalosa marhite na manulak haroro ni Kristus i. Ala panjaloon ni na deba di Kristus marhitehite haporseanna dipalua jala dipadame. Alai nang pe naung ditobus Kristus angka na porsea i, ndada na gabe marlomolomo laho mangadop Debata; nang marhite pangalaho nang parangena pe maradophon dongan jolma. Naeng do hormat hita songon angka anak ni Debata jala biar mida Ibana, ala Debata do Ibana jala Tuhan. Ido umbahen ndang sae holan Tu Debata hita mardame ia so dohot tu dongan jolma nang musu pe. Asa angka na porsea i patuduhon haoloonna dipadame dohot Debata marhitehite Jesus Kristus dohot olo mardame dohot dongan jolma.

     5.       Ayat  11: ‘Itahalashon do Debata mangasahon Tuhanta Jesus Kristus’; itahalashon; berbangga (boast), bermegah, bersukacita (joy/rejoice) atau berbangga. Nang pe sai adopanta angka hamaolon nang hasusaan dibagasan ngolunta, alai Tondi-Na i do na margogoihon hita asa boi marlas ni roha dibagasan Jesus Kristus. Jala boasa torus hita boi marlas ni roha, siala adong pangkirimonta na togu dibagasan Kristus naung manaluhon sorop ni sibolis nang hamatean i. I do asa angka naung malua dibagasan Kristus i marlas ni roha, jala pataruhon las ni roha i tu angka na gale, tu angka na dangol, jala lumobi mambaritahon Barita Nauli i. Songon Apostel Paulus nang pe mangadopi hasusaan na dihurungan ibana sai tongtong do ibana marlas ni roha di Pilippi (Ul.Ap.16:19-40). Ido umbahen didok si Paulus di Pilippi 4: 4 “Marlas ni roha ma hamu tongtong dibagasan Tuhan i! Huulahi ma mandok:  marlas ni roha ma hamu!”

      C.      Sipahusorhusoron
ü Di partingkian sinuaeng on mansai ragam do parbinotoan na sai songon uli idaon nang begeon ni jolma i, molo so manat hita boi do tarrobung tubagasan hasalaan nang manghorhon dosa. Adong na sai mangasahon pingkiranna sai manogihon jolma i menyadari ‘man power’ manang ‘empowering’; dipangasahon do penonjolan kekuatan manusia yang tersembunyi. Hape molo so manat na umbegesa boi do menjurus tu pendewaan manusia; manusia mampu, jala lam lumeleng gabe mansoadahon gogo na sian Debata. Jala jotjot digoari Gerakan Zaman Modern. Adong ma i marhite angka pembicara na hebat jala tarbarita sinuaeng on dohot angka ajaranna na imbaru na mangasahon ‘hagogoon jolma sambing’; jala sai dipahebaheba do kemampuan ni manisia i manang  diindoktrinasi bahwa mereka itu hebat, pintar, mampu, bijaksana, dna Ala ni i molo so manat hita boi do i dipangke sibolis laho mangelaela hita jolma manang halak Kristen i. Ingkon dungo do hita jala di matahon saluhutna i, sotung gabe tatadingkon Hata ni Debata dohot hagogoon ni Debata. So tarula hita do agia aha ia so Debata na manogunogu haporseaonta nang tondinta asa margogo.

ü Nunga dipadame Tuhan Jesus hita tu Debata mudar-Na i; na ingkon sai ingotonta tongtong di ngolunta on, i ma balga ni holong ni roha ni Debata di portibi on dohot di hita jolma manisia (Joh.3:16). Ai anggo sian na tatean sian ompunta si Adam sasintongna dohot sian na umpompar hita, ala dosanasida, jaloonta ma uhum sian Debata nian. Andorang so ditanda halak Batak dope haluaon na pinatupa ni Tuhan Jesus, tung digosagosa sibolis i do ompunta na parjolo i salelelng mangolu nasida. Marhaposan tu begu, tu ulpuhan ni hadatuon, jala sai mamele ma nasida tu angka inganan na dianggap “parbeguan”, songon angka tuktuk (tuktuk Siadong, Tuktuk Tarabunga, dohot Pusuk Buhit, dohot na asing. Molo adong artanasida mago rupani, laho ma nasida manungkun tu datu, tu pangarunding  manang tu “parbotoboto” jala dioloi ma na tinonahon ni datu manang pangarundingon, isara ni angka ‘pelean’ na marragam i. Alai molo so jumpang na ‘niulpukhon’ ni angka datu i, sai adong do alasan, isarana;tarallang subang, manuruk pansinaran, hona dege manang aha ma i dohot lan na asing). Tung maoto do halak Batak di tingki hasipelebeguon i, jala digohi biar dohot hatahuton. Tuani ma ro Tuhan Jesus m andapothon hita tu Tano Batak, dipalua jala dipadame ma hita dohot Debata, gabe boi ma hita mulak mar-Ama tu Debata, jala hita gabe “anak-Na’, songon na tangkas dihatindangkon Apostel Paulus di Rom 8 : 15 “Ai ndang na dijalo hamu tondi hatoban, asa mangulahi mabiar, Tondi haanakon do dijalo hamu; mangasahon I do panjouonta: Abba, mandok: Ale Amang!” Ala ni i tahatindanghon ma haanahon ni Debata di hita, marhite angka ulaon na denggan dohot sikap tingkah laku na denggan maradophon Debata dohot donganta jolma.
ü Marbenget ni roha do angka naung hinophop ni Tuhan Jesus: Molo naung gabe siihuthon Kristus hita, marlapatan ma i, na marsitutu ma hita maniru songon Tuhanta i; ringgas mangula, ringgas mangurupi, ringgas manopot (berkomunikasi), ringgas masilehonlehon, ai nunga dipargogoi Tuhanta hita mangulahon i, marhite na dilehon tu hita Tondi Parbadia. Johannes 20: 21-22 “Dung i diulahi Jesus ma mandok tu nasida: Dame ma di hamu! Songon sinuru ni Ama i Ahu, suruonku hamu. Jadi dung didok songon i, mangombus ma Ibana dompak nasida, huhut ma didok: Jalo hamu ma Tondi Parbadia!”. Ingkon tahaporseai do i, paboa naung mian di hita Tondi Parbadia, Tondi ni Debata, alai taingot: Tondi Parbadia, goarna ma daina, maringanan do Tondi Parbadia holan diinganan na badia. Jadi Tondi Parbadia mian dibagasan roha ni jolma naung dipaias rohana sian ragam ni dosa dohot hajahaton, mian ma Ibana di hita, mangan ma Ibana rap dohot hita. Pangungkapon 3 : 20  “Ida ma, na jongjong do Ahu di jolo pintu i manuktuhi; ia adong na tumangihon soarangku dohot mangungkap pintu i, bongot ma Ahu tu ibana, mangan ma Ahu rap dohot ibana, jala ibana rap dohot Ahu”. Molo dung taantusi jala tahaporseai songon i, nang di parungkilon dohot sitaonon pe, tatiru ma Tuhanta i, jala marbenget ni roha ma hita disi, jala tapasahat ma tu Tuhanta i, songon na binaen ni si Jeremia 15 : 15 Diboto ho do i, ale Jahowa, antong sai ingot ahu, sai luluhon ma ahu, jala tubolhon ahu tu angka na mangalele ahu; unang butbut ahu hombar tu lambas ni roham; sai parateatehon ma, ala ho do ahu manaon insahinsak.
ü Pasangap ma Debata ala ni haluaonmi marhite na marsinggang jala mangoloi Jahowa; Molo tung songon i pe dipapatar Debata holong ni rohaNa i di portibi on dohot tu hajolmaon, adong do tujuan ni Debata disi. Sada na paltak sian tujuan-Na, i ma naeng tahatindanghon jala tahangoluhon; Ndang adong manang ise na maringanan di banuaginjang, di tano on dohot di toru ni tano, na boi mangalehon haluaon di jolma pardosa, mangalehon haluaonhu, halauon ni hita halak Batak, so holan Debata sandiri. Jala ndang adong na sahat tu Ama i, ia so marhite Tuhan Jesus Kristus (Johannes 14: 6  Ahu do dalan i dohot hasintongan dohot hangoluan. Ndang adong na sahat tu Ama i, ia so marhite sian Ahu). Jadi molo dung taboto jala tadai angka denggan basa ni Debata di ngolunta, nda patut ma hita sai di bagasan las ni roha pasangaphon dohot mamujimuji Debata Sitolusada i di ngolunta on? Nda patut ma warishononta saluhutna i tu angka pinomparta i ( 5 Musa 6 : 6-9). Di las ni roha manang arsak pe, ingkon sai tapasangap Tuhanta i marhitehita na marsinggang dohot na mangoloi Jahowa, i do tanda ni naung tutu hita sisean ni Tuhan Jesus. Taingot ma Ende Huria No 149: 3 “Manang aha pe na masa Las ni roha arsak pe; Tioponku Ho na basa Na marholong roha pe; Tung saleleng au mangolu Nang dung suda bohalhon; Ingkon Ho, o Sipangolu Pujionku sai tongtong”. Dohot BE No. 427: 1 “Marserep, marunduk ni roha ro au tu joloM, Tuhanhi. Hubege pandokMu, panjounMu, tung ido papos rohangki. Dihophop Ho au Tuhan, dilehon Ho do hosaM, pasaehon dosangku sude, sai togu, rajai hami be.” Ala ni i songon goar ni minggunta Minggu Okuli : “Sai tong do mangaranap matangku dompak Jahowa”(psalm. 25: 15a), naeng angka na porsea i mangasahon Debata Jahowa di pargulmiton ni ngoluna, asa tongtong manahan sahat ro diujungna songon Kristus Jesus i, jala gabe marhasangapon (Pilippi 2:9-11 "Ala ni i do dipatimbo Debata Ibana jala dibasabasahon tu Ibana Goar na sumurung asa nasa goar, asa somba tu Goar ni Jesus nasa ulu ni tot, na di banua ginjang i dohot na di tano, nang na ditoru ni tano, jala asa nasa na marsoara marhatopothon: Jesus Kristus do Tuhan, bahen hasangapon ni Debata Ama"). Amen!

Jumat, 14 Maret 2014

Bahan Jamita Evangelium Minggu Reminiscere, 16 Maret 2014


Tubu Sian Ginjang Marnida Harajaon NI Debata
Johannes 3 : 1 – 17

      A.      Patujolo
Digoari do Evangelium Johannes on songon Injil manang Injil Kebenaran. Johannes ima sisean haholongan ni roha ni Tuhan Jesus ( 13: 23); 19:26), ibana do na manurathon evangelium on dohot sangkap asa ganup halak na so olo manang na raguragu dope manghaporseai Jesus tangkas mambuat haputusan; rade manjalo haluaon i (Joh.20:31). Ai ndang adong dalan tu haluaon i ia so holan marhite Jesus Kristus (Joh.14:6). Jala asa ganup halak na porsea i barani manghatindanghon Jesus di ngoluna, nang pe ingkon mangadopi angka na dokdok. Urupan Tondi Parbadia dp nasida di nasa haporsuhon. Panindangion ni Evangelium Johannes on manogihon ganup halak Jahudi dohot angka sisean ni Tuhan Jesus asa porsea nasida jala marsihohot marhaporseaon marhatopothon ia Jesus Tuhanta i na tutu situtu do i Kristus, Anak ni Debata na gabe jolma. Ibana do dalan dohot hasintongan, haheheon dohot hangoluan na saleleng ni lelengna. I ma hapapatar ni holong ni Debata bahen haluon dohot hangoluoan ni saluhut jolma di portibi on.
Ia turpukta on ima Barita parjumpangan ni Si Nikodemus dohot  Jesus borngin borngin. Ndang apala tangkas didok di bindu on tujuan ni si Nikodemus laho mandapothon Jesus. Alai adong do parbinoto na mandok, marasing do panatapan ni si Nikodemus sian angka donganna Parise, ai didok rohana ndang mungkin boi patupaon n i Jesus angka ulaon halongangan i molo so Debata mandongani Ibana. Alai ndang barani ibana mandapothon Jesus arian, mabiar tu angka donganna Parise. Tapahebaheba ma turpuk jamita on di hatorangan na mangihut.

      B.      Hatorangan
     1.       Ayat 1  : Ndang adong ditaringoti goar ni si Nikodemus di angka surat na asing, ia so holan di Johannes Bindu 3 on dohot di Johannes 19: 39. Taringot tu dirina adong tolu didok: a)Sahalak sian angka Parise (ay.1)boi dohonon sahalak na koras manghajongjongkon ugamo Jahudi. b) sintua ni Jahudi; ima Anggota Majelis Besar. c) Guru; tardok sahalak parbinoto di Hata ni Debata. Boi dohonon si Nikodemus dongan ni Tuhan Jesus manghatai, i ma sahalak na mewakili golongan inti sian halak Jahudi. Manang piga Parise na manjumpanghon Tuhan Jesus, sai dimotivasi angka persoalan do laho mambahen paraloan tu Tuhan Jesus jala mambahen dalan laho manalahon Tuhan Jesus i. Alai si Nikodemus motivasi laho pabagashon parbinotoanna do di partondion, mansai kagum situtu do si Nikodemus on taringot pangajarion ni Jesus pola do ingkon begeonna langsung hatorangan sian Jesus. Nang pe ibana tarmasuk inganan panungkunan ni halak parise. Jala molo tajaha di bindu 19: 39, ibana do na ro mamboan miak na arga tu Tuhan Jesus di hamamateNa i na marlapatan si Nikodemus tarmasuk disinadongan dohot parrohaon. Ndang holan i songon halak Parise ibana, tarmasuk tu golongan Sanhendrin do ibana jala na marharoroan sian golongan ningrat, sian segi sosiologis berpengaruh situtu ditongatonga ni natorop. Ala ni i do umbahen borngin borngin ibana manopot Tuhan Jesus. Unang hurang kepercayaan ni natorop i mida ibana, alai boi bebas ibana manghatai dohot Tuhan Jesus. Naeng ringkot di si Nikodemus ala ni parsurangguton ni rohana, jala naeng lam umboto di pangajarion ni Jesus.
    2.       Ayat 2 – 3 : Tulus do roha ni si Nikodemus tu Tuhan Jesus laho manungkun. Diparhatopot ibana do pambahenan ni Tuhan Jesus na gok halongangan di rohana. Tung so hae do manang ise na boi p atupahon sisongon i, ia so sian Debata. Tutu do ingkon na halak ni Debata do Tuhan Jesus i. Ndang dialusi Tuhan Jesus pingkiran ni Parise i marhite panolopion manang panulahon, alai diboan Tuhan Jesus do ibana tu pangantusion na umbagas taringot tu angka napinatupa ni Tuhan Jesus, i ma tujuan dohot ujung ni angka ulaonNa tu hangoluan na saleleng ni lelengna. Molo di Tuhan Jesus, ndang marhatopothon angka ulaon na luar biasa napinatupaNa  asa longang torop jolma. Alai asa adong do panghorhonna tu torop jolma ima hamubaon ni roha jala marhaimbaruon, ima na nidok ‘tubu sian ginjang’ (hidup baru), jala boi marnida hasangapon ni Debata.
     3.       Ayat 4-5: Lam bagas panghataion i, jala dipaihutihut si Nikodemus marhitehite pingkiranna. Hape ndang tarjalo pingkiranna pangulahion tubu nanidok ni Tuhan Jesus. Naniantusanna holan sian logika na somal, ima tubu ingkon sian siubeon ni inana do. Behama i tutu boi masa. Jala saleleng nabinerengna dohot na somal pamotoanna, tung so hea do masa i. Memang ringkot do ingkon adong haimbaruon, alai songon nidok ni Jesus; ‘tubu mangulahi’, ido na so dapot pingkiran ni si Nikodemus. Molo didok tubu paduahalion i, ima tubu sian ginjang manang adong hamubaon sian bangko na jat tu bangko na imbaru nahinalomohon ni Debata. Dipatuduhon ma na so olo sarombang dohot portibi on (ptds. Titus 3:5; Ep.4:24). Jadi ndang bangko ni hajolmaon na jotjot tu na jat alai bangko ni partondion na mangulahon lomo ni roha ni Debata (Ep.4:23-24). Angka naung tubu sian ginjang ndang be mangolu songon pambahenan ni pardosa. Tubu mangulahi sian aek martudutudu tu pandidion na badia marhitehite hamubaon ala ni Hata ni Debata (Joh.15:3). Tubu sian Tondi ima Tondi ni Debata na mangalehon ngolu na imbaru tu angka na porsea jala na manjalo Jesus Kristus. Na dua pandidion on dihaporluhon do asa masuk tu Harajaon ni Debata. Ia aek martudutudu tu pandidion jala Tondi martudutudu tu hatubuan sian gnjang (ptds. Joh.1:33; Mat.3:11). Molo mamereng sian latarbelakang na sinurathon turpuk on, boi do dapot roha pamingkiran ni si Nikodemus tu pandidion hamubaon ni roha songon na niulahon ni Johannes Pandidi. Nunga dipasahat na torop i dirina jala ni didi si Johannes jala didok rohana nunga ‘tubu sian ginjang’. Alai porlu do botoona nasida ia sakramen pandidion i ndang sae holan i molo so padohot na sian partondion. I do umbahen adong ringkot ni udut ni ulaon pandidion i tu hamubaon ni roha (Ptds. Ul.Ap.19:1-5).
     4.       Ayat 6 -7 : ‘aek’ martudutudu tu hasosorang sian bortian. Molo ditingki di portian pesepese i, na dilindungi aek do disi manang air ketuban. Dungkon sorang ma ibana, disi ma use air ketuban. Naeng dohonon ni Jesus; adong tubu maritehite pardagingon, dungi na paduahon tubu sian partondion marhiteite Tondi Parbadia. Tubu paduahalihon lapatanna ndang sianbortian ni dainang be alai sian Tondi Parbadia. Di 1 Petrus 1 : 23 mandok: Ai nunga mangulahi tubu hamu, ndada sian boni na olo basebasean, sian na manongtong do: Binahen ni hata na mangolu jala na mian i, na sian Debata.(ptds. Ep.5:25-26). Tubu sian banuaginjang ima ulaon ni Debata dao sian ualon ni jolma. Na so pamotoan ni joma, Tondi ni Debata mangula laho mamboan hita tu Ibana, pangkorhonna  adong parsaoran na rosu dohot Debata. Ala n i tubu sian ginjang ndang sian usaha ni jolma, ndada na manjalo visi na transenden, manang panghilalaan na marasing, manang sada reinkarnasi. Ndada holan kesadaran alai ulaon ni Debata do i di hita jala toru mamuhai rohanta tu haimbaruon jala tu habadiaon jala sai tongtong mangasahon asi ni roha ni Debata diangka ulaonna.
     5.       Ayat 8-11: Molo di hata Junani ; alogo, angin: pneuma,sobinoto tu dia parlao ni alogo i. Laos songon i ma Tondi ni Debata. Ndada na mandok naeng tompaon ni Debata muse jolma i alai na dibagasan Debata do hita na porsea i asa marhaimbaruon songon na tarsurat di 2 Korint 5: 17  Asa molo di bagasan Kristus halak, na tinompa na imbaru ma i. Nunga salpu pangalaho na robi, gabe na imbaru. Lpatanna adong pertobatan ni sasahalak tu haimbaruon na sian ginjang i, ima sian Debata. Boi masa perobahan i tu halak Kristen na so apala bagas haporseaonna dohot tu na so Kristen dope. Alai saluhutna i ndada sian malomalo ni jolma i manang usaha na sandiri, alai silehonlehon ni Debata do i. Epesus 2 : 8-9 “Ai sian asi ni roha do, umbahen na malua hamu, dalan haporseaon; jala ndada binahenmuna, silehonlehon ni Debata do. Nda tung sian parulaon i, asa unang adong na mamuji diri”. (ptds. Jes.45:22; Ul.Ap.4:12). Nanaeng sidohonon dison asa tapasahat ngolunta hibul tu adopan ni Debata. Pasahat diri tu Debata, ala Ibana do na tau paubahon rohanta nang parangenta, asa marguna jala mararti, siboan las ni roha di dirinta nang tu humaliang. Disi ma dapothonta rumang ni Kristus na marmulia i.
    6.       Ayat 12 – 13: Maol do tarjalo ni roha si Nikodemus angka na pinandohan ni Jesus i, lumobi taringot harajaon banua ginjang i, ai taringot na di tano on pe dihatahon Jesus tu ibana nunga maol diantusi. Ai didok Jesus do tu ibana asa tubu jolma na imbaru ( roha na imbaru) marhitehite Tondi Parbadia. Alai i pe hurang tarjalao rohana do, lam beha ma di na nidok ni Jesus na ro sian Surgo i do Ibana. Molo tung didok si Nikodemus pe di ayat 2; huboto hami do Ho guru na ro sian Debata, ndang sian rohana i, aut sian rohana i, nunga haporseaanna jala ulahononna HataNa.
     7.       Ayat 14 – 15 : Songon sahalak Parise jala ahli teologia si Nikodemua, tontu godang do diboto ibana na masa manang na tarsurat di Padan na Robi. Ala ni i dibuat Tuhan Jesus ma sada tudosan sian Padan na Robi patorangkon maksud dohot tujuan haroro ni Anak ni Debata tu portibi on. Jadi didok Tuhan Jesus ma; jadi songon naung pinatimbo ni si Musa ulok i di halongonan, songon i naeng patimboon Anak ni jolma i, asa dapotan hangoluan na saleleng ni lelengna ganup na porsea di Ibana. Najolo diuhum Debata do bangso Israel marhitehite ulok tulong api, na mamarguti bangso i, gabe marmatean mansai torop sian Israel. Alai dung i, disangkothon si Musa ma muse sada ulok sian tombaga tu sada hau partonggol, jala manang ise mamereng tusi jala porsea huhut disolsoli dosana, mangolu ma i (4 Musa 21:8-9). Laos songon i ma Jesus dipanaek tu silang i, songon ulok tombaga i, mate laho humophop saluhut jolma. Jala manang ise na porsea di Ibana, malua ma sian uhuman ni Debata jala jaloonna hangoluan na saleleng ni lelengna.
     8.       Ayat 16 – 17 : Debata Jahowa na tinanda ni halak Kristen ima Debata parholong ni roha. Asa molo muruk pe Debata tu bangsoNa bagian ni holong ni rohaNa do i, ai dipangido roha ni Debata do asa hot bangsoNa i di padan naung niuarihon ni ompu nasida. Dipatuduhon Debata do holongNa na umbagas i marhitehite na mangalehon AnakNa Jesus Kristus i. Adong pengorbanan ala AnakNa sasadasa do ima bagas ni holongNa i; sian hatubuan sahat tu hamamateNa i dipatuduhon do pengorbanan
Sian mulana umbahen na disuru Debata AnakNA Jesus Kristus tu portibi on, ndada na laho manguhum portibi on, alai laho pangoluhon dohot manesa dosa ni jolma i do. Baliksa ingkon las ma nian roha ni jolma i di Debata, ala dilehon Dalan haluaon tu hita jolma. Ndang dihalomohon Debata jolma i tu hamagoan na manongtong i. Asa ndang adong alasan ni jolma i muruk tu Debata molo diuhumi nasida. Ai di na so porsea nasida nunga hona uhum nasida. Alai aut porsea nasida, tu hangoluan na saleleng ni leleng na do nasida. Disuru Debata do angka panurirang laho paingothon nasida. Hape ndang porsea nasida. Ujungna dilehon Debata ma AnakNa na sasada i manopot jolma (ptds. Luk.20:9-19). Diigil Debata do asa dijangkon AnakNa i jala dihaporseai, asa adong reaksi ni jolma i laho mangihuthon Jesus i. Disuru do AnakNa i tu portibi on naeng paluahon portibi on. I do misi ni Jesus tu portibi on. Dibahen Jesus do angka tanda halongangan; dipamalum na marsahit, ditopot angka luat. Godang tahe ulaon na binahen ni Jesus. Saluhut pambahenanNa tujuanna ima holan laho paluahon portibi on.
C. Sipahusorhusoron
  Ø  Maol do antusan angka Hatani Debata (taringot tu harajaon banua ginjang i ) saleleng so porsea hita di Debata manang di Tuhan Jesus Kristus. Angka na di portibi on do boi antusanta, molo sian portibi on dope hita; molo dibagasan daging- sibuk dope hita. Alai molo nunga porsea hita di Debata manang di Jesus Kristus, lumobi molo nunga Tondi i mian dibagasan hita, antusanta do Hata ni Debata. Dipapatar di i tu hita marhite sian Tondi i. Ai ndang adong na tumanda na sian Debata ia so Tondi ni Debata (1 Kor.2:6-16)
  Ø  Secara “Etimologi”kata genetika berasal dari kata genos dalam bahasa latin, yang berarti asal mula kejadian. genetika adalah ilmu tentang pewarisan sifat .Dalam ilmu ini dipelajari bagaimana sifat keturunan (hereditas) itu diwariskan kepada anak cucu, serta variasi yang mungkin timbul didalamnya. Tubu ; lahir ; γεννηθη; Tubu sian ginjang; na marlapatan ingkon adong ma ‘gen’, manang sifat-sifat na sian ginjang i di hita angka naung tinobus mudar ni Kristus i. Hidup baru manang tubu sian ginjang ndada holan proses tarididi, alai Hata ni Debata i do na marhuaso dibagasan ngoluna asa marhamubaon ni roha jala mananda asi dohot holong ni roha ni Debata. [BE. No.410 :1). Na ro ma sahalak, tongon borngin I, tu Jesus Tuhanta   Manungkun boti : beha ma baeonku, ale Tuhan ki, naeng; Au sogot tu surgoi ? " Na mangu la hi tubu, na mangu la hi; Tubu, tangihon ma I, nama bongot tusi, tung na mago I, a so i. 2) Tuhanta mandok : So tung longang roham, Mangido ho sahat tu surgo langkam, Sai tubu ma ho sian ginjang tahe, Laos I do na sahat, ndang murak be. " Na mangulahi....]. Naeng do ditogutogu hita asa mangihuthon Jesus ndada mangasahon pingkiran alai haporseaon asa boi mangantusi taringot tubu sian ginjang (hidup baru). Ai maol do antusanta Hata ni Debata manang taringot tu tubu sian ginjang molo sai mangasahon pingkiran manang logika.
  Ø  Rade do Debata mangalehon AnakNa Jesus Kristus tu portibi on asa dapotan haluaon portibi on. Jala molo di hata mangalehon terkandung makna pengorbanan, tontu do diigil sian hita halak Kristen sikap pengorbanan maniru Tuhanta Jesus Kristus. Siarsakhonon do halak na losok rohana tu parmingguon manang tu parpunguan ni halak Kristen. Ndang adong be pengorbanan laho mamuji Debata dohot tumangihon Hata ni Debata. 'Berkorban' do si Nikodemus ro bornginborngin mandapothon Jesus, dipatuduhon do sian sikapna i na olo manamba parbinotoanna taringot tu Hata ni Debata marhite na lam bagas mananda Jesus i. Boha do hita halak Kristen i, so tung tar lalap hita di ha-Kristenonta i ndang ringkot hita manambornambori haporseaonta asa lam togu. Naeng do hita songon si Nikodemus, nang pe tarbarita ibana sahalak tokoh agama Jahudi alai sai ditambai ibana do parbinotoanna 'menambah nilai'= kwalitas diri marhite na tumangihon Jesus. Hita pe naeng ma lam ringgas tumangihon Hata ni Debata asa lam manambai haporseaonta dohot panandaonta di Jesus Kristus Sipalua i. Songon hatiha metmet hita marsiajar do hita manjaha dohot angka parbinotoan na asing, sian na so mamboto hian gabe taboto manjaha dohot angka parbinotoan. Dapot hita doi ala olo hita marsiajar, manang niajaran ni natorasta dohot angka pangajari manang guru. Naeng ma olo hita torus marsiajar taringot tu Hata ni Debata ai godang dope na so taboto dohot siguruhononta, songon pandohan [BE No.481 Logu.325 : 1. Godang dope siguruhononMi, Asa tu dos ho dohot Tuhanmi; Sai tong na hurang hatigoranmi. So tuk do pe haporseaonmi; Dirim sambing dihaholongi ho. Donganmu laos dihalupahon ho.] Termasuk do laho mangantusi tubu sian ginjang i, asa taantusi i naeng ma lam tinggil sipareonta tumangihon Tondi Parbadia laho mangajari hita taringot tu pangalaho na tubu sian ginjang ima na mamparbuehon angka parbue ni Tondi (Gal 5:22-23)
  Ø  Minggu Reminiscere: sai ingot ma dengganni basaM (Pslam.25:6), ima tangiang ni si Daud na manghilalahon denggan basa ni Debata uju godang musuna sai tong do pe diondingi Debata Ibana, nang pe nunga hea ibana mangalangkup dohot mamunu, Sali sai tong dope diingot Ibana denggan basaNa. Laos hita pe angkana porsea taingot ma denggan basa ni Debata na manobus hita sian dosa nang pangalaosionta i (ingkon tu hamatean na salelengnilelengna) alai marhitehite AnakNa na sasada i, gabe dapotan hangoluan na salelengnilelengna hita. Molo nunga taingot denggan basa ni Debata, naeng do paingoton Debata sian turpuk on hita, laho patupa bentuk-bentuk na tau paluahon dongan jolma sian hasusaan nang sian dosa i, songon Jesus na mangajari si Nikodemus asa malua sian sala pangantusion taringot tu hadirion ni Jesus i. Ia na mangihuthon Jesus sai oloanna do laho mangulahon HataNa nang Patik-Na. Amen

Selasa, 11 Maret 2014

Bahan Jamita Epistel Minggu Reminiscere, 16 Maret 2014

Tubu Sian Ginjang Marhitehite Haporseaon
Rom 4 : 1 – 5, 13 – 17

      A.      Patujolo
Haluaon na sian Jesus Kristus ima asi ni roha ni Debata, angka na porsea tu Ibana dipintori hinorhon ni haporseaonna. Pambahenan na manghorhon sian patik ndada boi i laho paluahon. Angka alo ni Apostel Paulus di turpuk on manghilalahon parbue ni patik tumimbo sian Barita Nauli. I do umbahen asing ni na porsea tu Kristus, angka na porsea i ingkon do mangulahon patik i. Alai dipatorang si Paulus do ia angka halak pardosa i dipintori Debata ndada ala ni na mangulahon patik, alai ala haporseaonna tu Jesus Kristus ( 2 : 16; 3:11-13). Pamintorion ima ulaon ni Debata laho manotophon jolma pardosa i pintor dibagasan Jesus Kristus. Pamintorion ima sada ulaon, ndada proses, jala ulaon i ima naniulahon ni Debata na so sian pangalaho ni jolma. Dipintori ala ni haporseaon lapatanna angka pardosa na porsea i ditotophon ndang marsala jala ndang diingot be angka dosa dosana be (Pslm.32:1-2; Rom.4:1-8). Dilehon do Patik i tu jolma asa mananda aha do dosa i, jala asa diboto manjalo asi ni roha na sian Debata. Ndada boi dipintori jolma i marhhite sian patik na mangido hasisingkop ni ulaon. I do umbahen, diporluhon jolma i do asi ni roha ni Debata. Haluaon sian Jesus Kristus ima asi ni roha ni Debata. I do umbahen molo naeng malua jolma i ndang ringkot manambai asi ni roha ni Debata marhite usaha manang aha pe. Angka na porsea i dipintori ala ni haporseaon, ndada ala ni pambahenanna. Hapintoron ala ni haporseaon ima sada kesempatan na imbaru na nilehon ni Debata tu manisia na mate dibagasan dosa asa mulak mangolu songon anak ni Debata.

      B.      Hatorangan
     1.       Halak Jahudi  manghaporseai si Abraham ndang holan ama ni nasida (Jes.51:1-2), alai songon tiruan di parsaoran Debata dohot bangsoNa. Jala dihaporseai nasida do naung diuulahon si Abraham amana i do patik i tagan so adong dope patik i. Ido asa nioraan ni si Paulus marhite na manghatindanghon sudena i ndang tudos tu Padan Na Robi. Dipatorang si Paulus do taringot tu si Abraham na gabe contoh di haporseaon, laho paboahon barita na binaritahonna ima sintong jala marharoroan sian Padan Na Robi. Jala ndada holan patoranghon si Abraham dipintori marhitehite haporseaon, alai dohot do paboahon ama ni sude bangso tarmasuk ma hatiha i tu halak Junani. Dipintori do si Abraham andorang disunat ibana (4:11-12). Nunga dipadanhon tu si Abraham gabe aman ni saluhut bangso jala ndada ala ni patik dasorna, alai ala ni haporseaon do (4:16).
    2.       Ayat 1-2, Pandohan hata “ala ni daging” di ayat 1 ima sada pangondolan na mansai ringkot, ala dina mangihut dipatorang Apostel paulus do ia si Abraham ima ama ni sude jolma ndada holan tu halak Jahudi (ay.12, 16-18). Si Abraham na ditengahon bangso Jahudi songon tiruan di halak naung dipintori ala ni pambahenanna, ido na nidokna di 3:26-27. Jadi ndang adong alasan ni nasida laho manengahon dirina disi (ay.2).
    3.       Ayat 3. Molo dijaha sian 1 Musa 15: 6, ima turpuk na mansai ringkot diparngolu on ni si Abraham.  Dipangke si Paulus do turpuk on laho manghatindangkon ia si Abraham dipintori ditingki porsea ibana di padan ni Debata (1 Musa 15: 5). Boasa sian turpuk i buaton ni si Paulus ? ima ala disi do jumolo dipangke hata ‘porsea’ jala di pahombar tu ‘haporseaon’ dohot ‘hasintongan’ taringot tu padan disi Abraham na sian Debata, na pajadihon ibana gabe ama ni saluhut bangso ( 1 Musa 15:4).
    4.       Ayat 4-5; ima laho patoranghon hata ‘diperhitungkan” (logi, zomai, 5 hali disurathon sian ay.3-8). Dipatorang apostel Paulus do parasingan ni utang dohot silehonlehon. Halak na mangula jaloonna ma upana naung gabe hak-na ala sai marusaha do ibana laho mandapothonsa. Ala ni hapintoron di halak na mardosa dilehon marhitehite haporseaon (so padohot parulaon), i do asa hapintoron i dilapati silehonlehon ni Debata (ay.5).
    5.       Ayat 13-15; Dipatorang Apostel Paulus do hadirion ni Patik i di turpuk on, siala halak Jahudi manghaporseai molo na gabe pinompar ni si Abraham naeng do ulahononna Patik i. Hatorangan taringot tu patik dison mansai marasing situtu dohot na dipatorang si Paulus di Galatia 3. Molo tajaha di Galatia 3 : 15-17 dipatorang Apostel Paulus do sejarah ni patik i na nilehon 430 taon dung Abaraham (ima saleleng bangso Israel di parhotoban di tano Misir). Molo tajaha di Rom 4 : 13-22 dipangke si Paulus do pendekatan na mansai marasing. Tolu pandohan ‘karena’ di hata Indonesia di ganup ayat i patuduhon alasan di ayat na dijolona. Padan ni Debata tu si Abraham ndada sian Patik (13). Molo sian patik, marisuang ma padan i (14), alai Patik manubuhon rimas (15). Boi do tubu sungkunsungkun; boasa molo sian patik gabe marisuang haporseaon i jala ndang marlangku padan i ? siala ndang adong manang sahalak pe na boi manggohi pangidoan ni patik i (bindu 2:1-8, 19-20). Ndang sada pe na boi manggohinsa alai sabalikna gabe manubuhon rimas do (ay.15), alai ndada mandok molo soada patik gabe soada ma dosa. Ganup pangalaosion ima dosa, alai ndada sude dosa na gabe panagalaosion, alai naeng diondolhon apostel Paulus do, na so adong pangalaosion molo soada patik. Molo didok rimas dison ima na marlapatan ‘namangalisat hasintongan’ na mambahen jolma i ndang boi marsidalian (1:18-20; 2:1-5). Patik do dalan ni Debata laho manguhumi dibagasan rimas. Tung so marhite patik pe nunga mardosa jolma i ( 1:18-32). Patik songon pangungkapon na khusus, na patoranghon borat na i taringot dosa ni jolma na mangulahonsa.
    6.       Ayat 16-17; dungkon dipatorang taringot tu padan na nilehon so sian patik, alai sian haporseaon i do bagabaga i. Nuaeng apostel Paulus patoranghon taringot tu hapintoron sian haporseaon. Adong dua poin na nihaporseai si Abraham sian Debata: Pandohan ‘sipangolu angka na mate’ ima na somal diantusi di Padan na Robi (5 Musa 32: 39; 1 Sam 2:6). Nanaeng dipahombar apostel Paulus do haporseaon ni si Abraham di 1 Musa 22:5   ‘mulak hami tu hamu on’. Dung i pandohan ‘sijou na so adong hian gabe adong’ na martudutudu tu konteks huta Rom (4:17b-22, 1 Musa 17; na manjou angka pinompar ni si Abraham na so adong hian, dibagabagahon gabe pasti adong; sai songon na marasing sian panompaon). Naung marumur si Abraham, gale di pamatang, alai ndang gale ia haporseaon nang pangkirimonna, andul songon si Sara na hol naung dianggap ‘mate’ do i di istilah ni si Paulus. Ima hagogoon ni Debata maringan di dijolma na gale di pamatang ni si Abraham gabe margogo ala ni haporseaon. Ima hamuliaon ni Debata na so adong gabe adong (Luk. 1: 37).

     C.      Sipahusorhusoron
  Ø  Nang halak Jahudi dohot halak Junani dipintori ndada sian Patik alai sian haporseaon, ido asa dipatorang Apostel Paulus songon si Abraham, ompung ni halak Jahudi. Ndang adong na binahen ni si Abraham asa tama ibana manjalo bagabaga ni Debata asa marpinompari songon godang ni bintang di langit ( 1 Musa 15: 5), alai dijalo ibana do muse i sian haporseaon! Laos songon i do si Daud na manjalo asini roha ni Debata sian dosadosana na mangalangkup jala mamunu (Rom 4:6-8). Jala dijalo si Abraham do bagabaga i andorang disunat do pe ibana, dao andorang so tubu dope patik i tu halak Israel. Jadi sunat ndang na gabe syarat alai tanda ni haporseaonna do i (ay.11). Ala ni i do si Abraham ama ni saluhutbangso na di Portibi on do ndada bersifat eksklusif alai inklusif do manang terbuka meluas, ndada holan ama ni bangso Israel. Ido alana sidok mauliate do hita tu Debata marhitehite Jesus Kristus ala nunga dipintori hita marhitehite asi ni rohaNa sian haporseaonta di Jesus Kristus. Nunga dipasingkop Jesus haporseaonta marhitehite panaononNa di hau pinarsilang i, mate, jala mulak mangolu di ari patoluhon. I do las ni rohanta siihuthon Kristus. Jadi ndada holan na gabe pinompar ni si Abraham alai lobi sian i; nunga gabe anak ni Debata hita parjambar di hangoluan sogot i. (Efe.2:8-9; Rom.10:4).
  Ø  Topik ni minggunta: Tubu sian ginjang marnida harajaon ni Debata (Dilahirkan kembali untuk melihat Kerajaan Allah). Lam tamba do halak Kristen na so mangantusi ‘tubu sian Ginjang’ nang pe nunga martaon taon ibana gabe siihuthon Kristus manang gabe halak Kristen. Molo didok tubu sian ginjang ndada na holan manandinghon dosa nang pangalaosion. Alai tubu sian ginjang ima na sian Tondi ni Debata ima Tondi Parbadia na so olo unduk tu hasomalan ni daging (ptds. Gal.5: 19-22). Mangolu dibagasan tondi na olo mangalo hisap hisap ni daging ganup ari. Jotjot do didok angka halak Kristen i dohot istilah Simul Justus Et Peccator: halak na porsea i sai marsiranggut do pe manghamonanghon haporseaonna (tumpal; mahkota) maralohon dosa dohot sibolis i dibagasan Jesus Kristus saleleng ngoluna di portibi on(ptds.Jak.1:12). Angka naung dibagasan Kristus di portibi on na mardosa i, sai torus dope naeng maruba manang marhamubaon, ido umbahen ganup minggu hita manjalo hasesaan ni dosa dohot bagabaga ni Debata, jala naeng do torus ndada holan ganup minggu, ingkon ganup tingki nang ganup ari do tahe sesaon ni Debata angka dosanta i. 2 Korint 5 : 17 Asa molo di bagasan Kristus halak, na tinompa na imbaru ma i. Nunga salpu pangalaho na robi, gabe na imbaru.Dibahen si Abraham do parsunaton songon tanda ni haporseaonNa tu Debata Ama ima padanna i, jala sahat tu angka pinomparna. Sunat holan tanda pardagingon do i, alai marlapatan do i molo didongani haporseaon, ido alana didok Debata; ndada holan sunat pardagingon, dohot nang partondion (Jer.4:4). Boi do gabe sala mangantusi halak Kristen nuaeng on na holan mangharingkothon tanda ni pardagingon sambing, songon pandidion, ulaon nabadia hape ndang marhitehite haporseaon mangulahonsa. Songon parsunaton i, pandidion i pe naeng do mardongan haporseaon songon na nidok Apostel Paulus di Galatia 6:15, "Sebab bersunat atau tidak bersunat tidak ada artinya, tetapi menjadi ciptaan baru, itulah yang ada artinya." Ndang lomo roha ni Debata na holan tarida sian duru pardagingon, alai mamereng sahat tubagasan ni roha i do (ptds. 1 Sam.16:7; Heb.4:12). Pandidion i ma sada tanda di pardagingon laho manjalo haluaon nabinasabasahon ni Debata tu angka na porsea. Ndada marlapatan pandidion molo so marhitehite haporseaon, songon i do nang ulaon nabadia i, ndang marlapatan i molo so marhitehite haporseaon di Kristus naung tarsilang i manobus  jolma pardosa i. Naung tardidi nunga tubu sian ginjang i.

  Ø  Goar ni minggunta ima Minggu Reminiscere: Sai ingot ma angka denggan ni basam (Psalm 25:6). Ndada na mandok holan Debata na marningot denggan nibasaNa alai hita pe sijalo pasupasu dohot denggan nibasaNa i, unang tahalupahon denggan ni basaNa tu hita. Ala ni i angka na porsea i sai arga do di ngoluna denggan basa ni Debata dohot pangaramotionNa. Dipatuduhon ma i marhitehite na pangoloi di Hata ni Debata laos diulahon dibagasan ngoluna marhitehite haporseaon, ima songon haporseaon ni si Abaraham i. 1 Johannes 2 : 5 “Alai na mangaradoti hatana, naung tutu ma gok haholongon ni roha ni Debata di bagasan ibana. Sian i ma taboto, hita di bagasan ibana.” Gabe sada ma hita dohot Debata marhitehite Kristus ala pangoloi hita di hataNa songon Jesus i na mangoloi Hata ni AmaNa Na di Banuaginjang i asa marhasangapon di ari sogot i (Heb.10:12; Joh.3:13). Amen.


Jamita Epistel Minggu KANTATE – 28 April 2024

Ingkon Mamujimuji Jahowa Do Angka Na Usouso di Ibana      (Orang Yang Mencari Tuhan Akan Memuj NamaNya) Mateus 15: 8 – 20   a)    ...