Senin, 30 Desember 2013

Bahan Jamita Ujung Taon, 31 Desember 2013

Debata na Mangaramoti hita
Psalmen 118 : 1 – 9
A.   Patujolo
Ia Psalmen 118 boi do sagion tu dua horong: a). Ayat 1-4 Ende Hamauliateon, na dijouhon (diendehon) secara responsoria (marsorinsorin). b). Ayat 5-21; ende hamauliateon ni marsasahalak, jala marrumanghon  impola ni psalmen on (ptds. Ay.19). c). Ayat 22-29 panutup, na marisihon ragam ni bentuk ni na manjouhon manang mangandunghon dibagasan ende na masialusalusan manang responsoria.
Nunga dibaritahon di Padan Na Robi taringot tu si Daud na niajaran ni Debata mansai koras. Andorang dipabangkit ibana gabe sahalak Raja manggomgomi bangso Israel. Dipahusorhusor si Daud do boasa loason ni Debata ibana mangadopi mara (marhite si Saul na naeng mamunu ibana). Boi do ibana mangalualu tu Debata, na so tartaonna be na masa i jala mandele ibana, manang dipangido ibana asa turun sian jabatanna ala Debata do na panangkonghon ibana gabe sada raja. Alai boasa loason ni Debata ibana manarita, ingkon mandao, manang martabuni, dihianati dohot angka pandeleanna.

B. Hatorangan
    1.       Ayat 1 – 5; Ia turpukta on ima psalmen pujipujian na niendehon secara responsoria di tingki Ari Raya Pondok Daun (parlapelapean). Dibagasan ende i dibaritahon par-Psalmen on do taringot haluaon na nialamanna (ay.5). Dihatindanghon ibana do na holan Debata na mangalehon ibana haluaon. Panindangionna on ndada holan patoguhon haporseaonna ia Debata na mandongani ibana, alai lam pajonongkon dirina tu Debata. On ma na mangonjar rohana  mangarahon ruas asa mangasahon Tuhan Debata jala unang mangasahon manisia tung sadia gogo pe i, manang ala ni huaso na pe i (manang panggomgomi; ay.8-9). Laos songon i do na tarsurat di epistel 2 Musa 15:1-18, ditingki dipaadop Debata tu si Musa dohot bangso Israel, marragean do sude musuna si Firaun dohot angka soldaduna na tarbuang tu laut. Molo sian pingkiran ni jolma, tung so mungkin do bangso Israel malua sian mara i ala molo sian hagogoon ni bangso Israel do tung soada do martimbanghon Firaun dohot angka paranganna na mansai gogo i, alai bangso Israel ndada sikap laho marporang alai na lintun do sian halak Misir.
     2.       Alai tangkas na nidok Psalmen 118: 6  “Jahowa do donganku, ndang mabiar ahu, tung aha ma tagamon bahenon ni jolma tu ahu” Ima na disoarahon si Daud laho margogoihon angka na umbegesa, nang hita. Marganti sorin do sitaonon na taadopi, hamaolon, harugian dohot angka hasusaan na asing na sahat tu hita, alai saluhutna ala di portibi on dope hita na ingkon tinaon ni pardagingon on. Diantusi si Daud do na dumangol na boi ulaon ni jolma di ngoluna na boi pamagohon hosana. Pos do rohana na naingkon pajumpang dohot Debata dibagasan HarajaonNa nauli jala na manongtong i.
     3.       Ayat 7, mansai tegas do didok disi, sombu ma rohana marnida angka na manghosomi ibana, siala boha ? ima siala Debata do na mandongani ibana dohot namangurupi ibana. Pos do rohana di pangaramotion ni Debata di pardalanan ni ngoluna.
    4.       Ayat 8-9; sanga do roha ni si Daud marpos ni roha tu angka dongan na dilambungna, alai ujungna dihianati do ibana. Jala hea do ibana manghirim di angka pegawai ni istana ni harajaonna laho mangurupi ibana ditingki hona lelean si Saul ibana. Alai sudena i  marisuang do. Ujung na gabe sadar ma si Daud di pudian ni ari, jala didok rohana ma, na tumagon do marhaposan tu Debata asa tu jolma. Debata do dalan na dumenggan dibagasan ngoluna.

C.    Sipahusorhusoron
 v  Ia Apostel Paulus sai dipangke Debata do gabe ulaulaNa na mansai luar biasa jala sahat tu na boipamalum angka na marsahit, pabali sibolis sian jolma jala nunut manghobasi Tuhan Debata. Alai ndang dialusi Tuhan Debata tangiangna, ditingki dipangido Apostel Paulus hamamalum ni pamatangna sian sahitna (2 Kor.12:7-10; Gal.4:13). Molo sian hajolmaon ni Apostel paulus boi do ibana kecewa tu Tuhan i. Dipangke Debata do ibana mansai luar biasa, alai ndang boi malum dirina sandiri manang dipalua Debata sian sahitna. Ndang so hadodoan do roha nang pingkiran ni Debata marhite gogo dohot pingkiran ni manisia. Diujungna diantusi si Daud dohot Apostel paulus do na nidok ni roha ni Debata ima angka nauli jala na denggan tu nasida sian siatuasi dohot kondisi na maol i. Ala ni i ditingki so dapot rohanta na pinamasa ni Debata; aha do sibahenonta ? Tung muruk manang manguhom sambing pe soada lapatanna. Ala ni i aha sipatupaonta ? Alusna:
·         Tongtong ma hita martangiang tu Tuhan i. adong do alusna ditingkina jala na mangalehon las ni roha tu hita dohot semangat.
·         Tongtong marpos ni roha tu Debata na mandongani hita (Immanuel). Rajumanta do ise ma na boi mandongani hita saleleng 24 jom padodot so apala adong syaratna. Ise ma na olo mandongani hita di tingki masa arsak ni roha ?
     Holan Tuhan Debata do na tuk mangalusi sungkunsungkun i, tung pe maol tahilala i, Debata do na  tau mangabing dohot na mangaramoti hita. Dijou do hita as amulak tu hasintongan tu Debata dibagasan Jesus Kristus.
 v  Tama do hita sidok mauliate tu Debata, siala asi ni rohana na tahilala, tarlumobi di na bolas hita mamolus taon 2013 on. Tingki on ma ari parpudi di taon 2013 on. Molo tabahen rujiruji ni ngolunta , tarlumobi ditaon 2013 on, tung mansai godang do na taadopi, arsak nang las ni roha, paruntungan manang harugian, manang hea hita mangadopi parmaraan songon na nialaman ni parpsalmen. Dialusi Debata do tangiangta manang ndang ?, denggan ma antong bahenonta evaluasi. Sipata adong do sintongna, molo tangiangta i boi do maralus dungkon sataon lelengna, ido umbahen na so denggan molo patibu hu hita mambahen haputusan. Molo ingot hita di sejarah ni si Monika inang ni si Agustinus, saleleng 40 taon sai tongtong do ibana martangiang tu anakna si Agustinus. Ala anakna si Agustinus i ndang sioloi ajar, mambahen marsak natorasna, jala lomo rohana manangko, dohot mamungkul donganna dohot mangulahon harorangon hape 16 taon dope umurna hatiha i.  Dunghon i muba ma rohana jala gabe sahalak tokoh gereja na mansai targoar baritana. Ala ni i sintongma na nidok Hatani Debata di Parjamita 3 : 11Alai anggo Ibana denggan do saluhutna i dibahen di tingki halehetanna.....” (indah pada waktunya). Molo adong sian tongatonga ni ruas ni huria na dibagasan pandelean nang arsak ni roha, naeng ma margogo jala marbenget ni roha mangadopi i saluhutna. Ingkon pos do rohanta tu Debata na tau mangalehon alus na tapangido dohot na mangalehon lumbang ni roha nang pingkiran di tingkiNa. Amen.

Jumat, 27 Desember 2013

Bahan Jamita Minggu Dung Natal, 29 Desember 2013

Pasangap Ma Debata Dingolum
Kolose 3 : 15-17
      A.      Patujolo
Disurathon Apostel Paulus do surat on hatiha dibagasan hurungan ibana ala ni pamaritahonon di barita na uli (Kol.4:3, 10, 18). Marhite barita sian si Epapras dibege Ap.Paulus taringot tu haporseaon nasida di Kristus Jesus suang songon i nang holong ni roha nasida mida angka nabadia. Dibege si Paulus do taringot tu haporseaon nasida di Kristus Jesus, suang songon i nang holong  ni roha nasida mida angka na badia. Barita las ni roha do on. Alai di sisi na asing, dihilala si Paulus do adong siparungkilhononna marpardomuan tu halak Kolose i ma: haroro ni angka parbarita na asing (Pat. 2 : 4 “Umbahen hudok songon i, asa unang dihatahatai deba hamu marhitehite malomalo ni panghuling”). Hombar tu si ma disurathon Apostel Paulus surat on, dohot maksud laho margogoihon haporseaon ni halakKristen na di Kolose mangadopi angka pangajarion sian guru-guru palsu. Marhite Kolose 2: 4- 3:4, boi tangkasanta pangajarion ni Apostel Paulus mangadopi angka ajaran sesat i, i ma na pahehehon muse angka tuntutan ni ugamo hajahudion.
Deba sian pangajarion i, i ma: na patoruhon (meremehkan) hamonangan ni Kristus maradophon angka tradisi-tradisi naung leleng. Isarana taringot tu pantang-pantang di sipanganon manang siinumon, manang siala ni pesta manang poltak bulan, manang ala ni ari Sabat pe (Kol.2:16, 20-23). Jadi hombar tuson, dipatuduhon si Paulus do ulaon dohot hamonangan ni Kristus maradophon hasiangan on. Ibana naung monang i, i do na patut sisombaon, sioloan, jala ganup halak na porsea ingkon mangolu dibagasan ngolu na imbaru naung pinaimbaru ni Kristus. Ra hombar tu latarbelakang na songon on ma naeng antusanta surat na tu halak Kolosse on. Ihut tu na patuduhon hasurungan ni Kristus, dipatuduhon si Paulus do muse dibagasan surat on pangajarion taringot tu ngolu hakristenon.
Angka sipaingotna na tarida di bindu 3 dohot 4, i ma dalan laho pahinsathon ngolu hakristenon ni halak Kolosse uju i. Tumangkas dibagasan turpuk Epistel on, boi idaonta pangajarion/ nasehat-nasehat na bersifat umum sian si Paulus taringot tu pola hidup na imbaru dibagasan hamonangan ni Kristus i.

      B.      Hatorangan
1.    Ayat 15, dipatuduhon si Paulus do dasar ni sude sipaingotna on i ma: Dame ni Kristus. Dame ni Kristus i ma silehonlehon na balga na pinasahatNa tu siseanNa na parjolo i, naung tu sude angka siihuthon Ibana. Dame on do manjou angka na porsea gabe sada daging, gabe marhahaanggi. Marhite dame i do dimungkinkan p[arsaoran/ persekutuan di angka na porsea. Hombar tu si ma, molo maringan jala mangarajai dame on dibagasan roha ni jolma, di si ma talup jala margogo jolma i laho manghangoluhon ngolu na imbaru ma sian Kristus i. Di si do boi jolma patuduhon parasinirohaon, habasaron, haserepon, dohot sandok pangalaho na hinalomohon ni Debata. Manghalashon silehonlehon na balga on, disosohon si Paulus do marhhite na mandok “gabe parroha mauliate ma hamu”, asa saluhut halak naung dapotan asi ni roha dohot sibasabasa sian Debata umboto paSAHATHON HAMAULIATEONNA.
2.    Ayat 16-17: sikap ni roha na mandok mauliate tarida do i dibagasan panangihononhon jala pangulahonon di hata ni Kristus. Na  naeng dohonon ni si Paulus marhite on i ma asa marhite na manangihon hata ni Kristus jala paianhon hata i ditongatonga ni ngolu, naeng margogo ganup halak masiajaran jala masipaingotan. Hata masiajaran marlapatan: mangurupi dongan mardalan di dalan na sintong. Masipaingotan marlapatan paholanghon dongan sian dalan  na sala. Suang songon i tarida do marroha hamauliateon nang marhitehite ende pujipujian pasangaphon Debata ditonga ni punguan. Marlapatan; disosohon Apostel Paulus do hinaringkot ni angka ende-ende ditonga ni parpunguan songon bagian tetap di angka kebaktian i. Di pangujungi ni turpuk on, disosohon si Paulus muse asa, molo tung diulahon angka na porsea i angka ruhutruhut ni ngolu na imbaru, naeng saluhutna marhitehite Goar ni Tuhan Jesus huhut dibagasan roha mauliate. Ra naeng dohononna marhite on, asa unang adong jolma i na patengahon diri, mangarajumi angka pambahenanna na denggan maradophon donganna jolma.

3.       Sipahusorhusoron
  Ø  Mangolu dibagasan holong: Angka naung pinillit ni Debata dibagasan haluaon naeng  ma mangolu dibagasan haholongon. Ala haholongon i sian Debata do tu angka na pinillitNa asa dapotan haluaon. Jala haholongon i do hataridaan ni ngolu na imbaru. Dibagasan na manghaholongi dongan jolma ma tarida holong tu Debata, sabalikna ndang manghaholongi dongan jolma marlapatan ndang  manghaholongi Debata (pat. 1 Joh.4:20). Naeng ma angka naung dihaholongi Debata saor tu angka dongan jolma asa marhite parsaoran i dihilala nasida holong ni Debata; adong kepedulian, na rup manghilala di sitaonon nang las ni roha dongan jolma. Jala ima hadirion ni jolma naung ditompa Debata asa mar-sosialisasi (masitumpahan) dipardalana ni  ngoluna. Ndang didok asa mamulik diri halak Kristen, manang padaohon diri, alai gabe panondang, hatiuron nang pasupasu ma. Tung pe didok Hata ni Debata “unang ma hamu sarombang dohot portibi on”, na marlapatan ndang hita na gabe terpengaruh na sian portibi on, alai sabalikna hita angka na porsea i do na mempengaruhi dunia. Holong ni roha i na marguru tu Kristus Jesus, ido na mangihoti hita dohot halak na asing, na mambahen hita gabe marhahaanggi (bersaudara). Martahan do hangoluan di sandok portibi on molo adong HOLONG.
  Ø  Rade mangajari. Angka naung mangolu dibagasan Jesus Kristus, dipatuduhon do semangat haimbaruon ni ngolu, jala ndnag holan dirina na dibangun, manang dipauliuli. Alai adong do rohana laho pauliulihon donganna jolma nang humaliangna. Dipatuduhon ma i marhite na olo mangajari manang paingothon, ndang olo dipasombu dongan nang humaliangna dibagasan haotoon nang hapogoson. Alai boha do hita nagka na porsea i laho pamajuhon pandaraman, manang ngolungolu ni donganna jolma. Asa marhite i ma dijou angka na porsea i gabe pasupasu tu humaliangna. Adong aksi nyata parbue na nihaporseaonna sian Kristus Jesus naung paluahon hita sian dosa nang  hamatean i. Ganup ruas ni Tuhanta ingkon mangajari donganna na so umboto jala paingothon donganna na lilu (ptds. Hes.33:7)
  Ø  Girgir Mandok Mauliate tu Debata. Angka naung manghilalahon denggan basa ni Debata dohot asi ni rohaNa marhitehite Jesus Kristus, naeng ma patujolohon Debata disandok pargulmiton ni ngoluna. Songon sikap na pinatuduhon ni Apostel Paulus, na marlapatan ; ndang dirinta be naeng tapatujolo manang tapasangap marhitehite pambahenanta, ndang dirinta naeng pujion ni halak ala ni pangalahonta, alai Debata ma naeng marsangap. Nasa na taulahon di ngolunta ingkon rajumanta do songon hamauliaton ni rohanta tu Debata, ai saluhutna na adong di hita marharoroan sian Ibana. Ndada holan sinamot, manang ngolu portibi on na nilehon ni Debata tu hita, alai lumobi ma ngolu na imbaru marhitehite Jesus Kristus; na gok hasonangan; ima hangoluan na salelengnilelengna i, naung tahangoluhon di pardalanan ni ngolunta marhitehite panogunoguon ni Tondi Parbadia i.  Sadalan ma na tarsurat di Johannes 15:4Sai mian di bagasan Ahu ma hamu, songon Ahu di bagasan hamu! Songon ranting i, na so tarbahen marparbue anggo sian dirina, anggo so mian di hau anggur i; laos songon i hamu, anggo so mian di bagasan Ahu hamu”. I do na tama di ngolu ni na porsea, ai marhite Ibana do adong gogo di hita laho mangulahon angka siulaonta ganup marsadasada.Ala ni i naeng rohanta nang ngolunta girgir mandok mauliate tu Debata. Amen.

Bahan Jamita Natal II, 26 Desember 2013

Janghon Kristus Dibagasan Las ni Roha
Lukas 2 : 25 – 35
      A.      Patujolo
Asa dung marumur Jesus 41 ari manang 33 ari dung disunat huhut mambahen GoarNa “Jesus”, naung digoar pardisurgo i hian (surusuruan) andorang so di bortian dope, borhat ma si Josep dohot si Maria mamboan Dakdanak Jesus tu bagas Joro ni Jahowa di Jerusalem, laho pasahathon pelean pangurasan haramunon mangintubu di ganup boru ni Israel hombar tu patik ni Tuhan i, naung pinasahat ni si Musa tu sandok bangso Israel, siulahonon ni malim Harun mulai sian halongonan uju i ( 2 Musa 13:2; 3 Musa 12 : 1 – 4. Ai ganup anak buhabaju ni bangso Israel, manang anak ni pinahan, na digoar “patumonaan”, ingkon diparbadiai do i di Jahwe, ima: Hadohoan ni Tuhan Jahwe do goaron (Luk.2:22-24).
Hombar tu patik naung niaturhon ni si Musa uju i, borhat ma si Maria mamboan Dakdanak Jesus. Alai diboan si Josep ma pelean pangurason dohot pelean pardosaonnasida sipasahaton nasida tu malim di pintu ni Joro i. Ido umbahen didok Ap.Paulus tu huria Galatia: “Alai dung dapot gok ni tingkina, disuru Debata ma AnakNA, tubu sian boruboru, ginomgoman ni patik i” (Gal.4:4-5), asa ditobus angka na ginomgoman ni patik i, asa tajalo ruhut paramaon”
     B.      Hatorangan
     1.       Sian halongangan tu halongangan do saluhut na masa i di roha ni si Maria ina na tumubuhon Jesus, mulai sian parjumpanganna dohot surusuruan Gabriel manjalo bagabaga ni Jahowa taringot tu hatutubu ni Mesias sahat tu parjumpanganna dohot si Elisabet di Ain-Karim, Judea. Torus tu ari hagogok ni tingkina manubuhon Jesus, di Betlehem-Ephrata, songon i panindangion ni angka parmahan taringot di angka halongangan, naung niidanasida doht soara olopolop ni pardisurgo naung binegenasida pe.
     2.       Nuaeng, dibagas joro ni Jahowa di Jerusalem, di na ro Simeon mandapothon nasida, mangido dakdanak Jesus sian si Maria, inana i. Sihol situtu roha ni halak ni Debata mangabing Dakdanak i huhut manurirangi taringot tu tohonan ni Dakdanak i muse. Gabe Sipalua hajolmaon, lapatanna: Dakdanak Jesus on do muse na padomuhon jolma dohot Debata Jahowa, parhitean ni nasa na porsea mananda dohot mandapothon Debata Jahowa na sun Songkal i. Ido umbahen pola dua hali didok si Lukas: “Ia si Maria, dipeop do hata i sudena jala dipahusorhusor dibagasan rohana” (Luk.2:19, 51b; ptds. Luk.2:23).
    3.       Goar Simeon na marlapatan : “Nunga dioloi Jahowa”. Halak na bonar jala na daulat do ibana di Jerusalem (naung matua, pandok ni na deba hatiha i umurna 113 taon)na niinganan ni Tondi Parbadia. Ibana do naung tangkas marnida bohi  ni Jesus andorang so ditinggalhon ibana portibi on, hombar tu panuturion ni Tondi Parbadia i tu ibana, mandok: na so tupa idaonna hamatean, ia so jolo diida Kristus ni Tuhan i. Laos di udut ni turpuk on, dohot do si Hanna, panurirang boruboru naung marumur 84 taon, na sai tinggal dibagas Joro ni Jahowa di Jerusalem, marpuaso dohot martangiang tu Jahowa, dung mabalu. Dohot do nasida marnida Jesus, Dakdanak i huhut marlas ni roha mamuji Debata Jahowa ala ni asi ni rohaNa, naun patuduhon tu ibana bohi ni Kristus ni Debata di ujung ni ngolunasida. Tung na martua ma tutu si Simeon dohot si Hanna parroha na bonar na daulat marpangalaho; naung manjalo patujolo ni apulapul na sian Debata andorang di portibi on dope nasida (Jes.40:1; 44:23; 49:13; 55:12; Psalm.96:11-13).  
    4.       Disi siabing si Simeon ma Jesus posoposo i, pintor dipuji ibana ma Debata hinorhon las ni rohana, mandok: “PaluaonMu ma nuaeng, Ale Raja, naposomon dibagasan dame, songon na nidokMi; ai nunga diida matangku haluaon na sian Ho i, napinaradem di jolo ni bangso sudena, bahen panondang sumondangi angka parbegu, bahen hasangapon ni Israel, bangsoMi!”. Tondi Parbadia do na mandasdas roha ni si Simeon na bonar jala daulat roha i, ro t Bagasjoro ni Debata di ari parjumpanganna dohot Posoposo, Jesus-Sipalua, binoan ni si Maria dohot si Josep. Laos Tondi Parbadia do na manogihon hita saluhut mamongoti Joro ni Debata ganup ari Minggu dohot di pesta-pesta huria, ima angka na masihol mamuji Debata. Ala naung diida tondinta haluaon naung pinatupa ni Debata marhitehite Jesus Kristus, Tuhanta i. Ndang haambatan manang aha jolma na bonar jala na daulat mamuji Tuhanta.

    C.      Sipahusorhusoron
v  Na rap marpaimaima do pe hita di haluaonta na rimpas i, i ma tingki panopotion ni Kristus Jesus Tuhanta di hamumubanta dohot haheheonta sian na mate. Suang songon i do saluhut hajolmaon di sandok portibi on. Haluaon na rimpas i do na sai niluluan ni saluhut hajolmaon marhite angka ugamo nang haporseaon di portibi on, sian sundut tu sundut dohot sian tingki tu tingki  alai matua so jumpangna be nang pe sai mangasahon gogo jolma mandiorisa.
v  Hajongjongan ni Huria ni Kristus di portibi on ditongatonga ni angka bangso i ma laho: Patandahon, pabotohon dohot patuduhon haluaon na tutu situtu jala na rimpas di ganup jolma. Holan dibagasan Jesus Kristus sambing do i jumpang hita asa unang hita lilu di na tahirim jala tapaimaima i di ngolunta be saleleng di portibi on: Nunga ro Kristus Jesus Sipalua i (na parjolo). Alai ianggo di haroroNa paduahalihon ninna do didok Pangungkapon 1 : 7 “Ida ma, na ro ma Ibana dibagasan ombun! Idaon ni nasa mata do Ibana!”.  Selamat Natal!,  Amen.

Kamis, 26 Desember 2013

Bahan Jamita Natal I, 25 Desember 2013

Immanuel
Mateus 1 : 18 – 25
     1.       Ia barita napinatolhas ni si Mateus taringot tu hatutubu ni Jesus i, ndada barita taringot tu songon na somal partubu ni  jolma di hasiangan on, nang pe ditaringoti di turpuk on si Maria inana jala si Josep amana. Ai tangkas do i muse dipahebaheba uju marroroan (bertunangan) dope si Josep dohot si Maria, dipatangkas muse andorang so masipadonohan dope nasida. Asa na dipaboa ima keistimewaan hatutubu ni Jesus i laho paluahon jolma pardosa.
    2.       Molo oroan di halak Israel nunga dirajumi i songon naung mardongan saripe, alai ndang boi dope i masitopotan (bersetubuh). Mansai rongking do patik ni i. Boi do uhuman mate i molo mangalaosi patik di angka parmainanon (ptds. 5 Musa 22-23). Jadi na bonar do roha  ni si Josep, ndang naeng tuntutonna si Maria di na gabegabean (schwanger) ibana hape so hea di topot si Josep (Mat.1:25). Molo rupani naeng manuntut si Josep, tuduonna ma si Maria marlangka pilit dohot baoa na asing, jadi sidangguran ma ibana rap dohot baoa i sampe mate. Ala parroha na bonar ibana, naeng ma siranghononna si Maria sipsip. Alai ro ma surusuruan ni Debata paboahon marhite nipi tu si Josep, asa unang alang rohana mambuat si Maria gabe tungganeboruna, ala ndnag binahen ni jolma na binoanna i, na gabegabean sian Tondi Parbadia do. Tumubuhon Anak do si Maria muse, bahenonnasida ma goarna Jesus, ala paluaonna do bangsona sian angka dosana be. On ma muse mambahen sada roha ni si Josep mangalap si Maria gabe jolmana.
     3.       Na tubu sian parompuan na so habubuhan do Jesus. Nang pe gabe on ma na dominan di konfessi ni halak Kristen sepanjang abad. Sasintongna, ianggo di Padan na Imbaru, holan di turpuk on do (Mat.1:18ff) dohot di Lukas 1 : 26f, 35; 2:5 i didok. Ianggo Evangelium ni si Markus dohot si Johannes taringot tu natuatuana dohot anggina nang ibotona di pardagingon on do dipatujolo. Jala idaon ianggo apala batu partuktuhan si dituan natorop, tarlobi angka uluan ni ugamo Jahudi, ima ala Jesus jolma na biasa sambing digoari Anak ni Debata (Mark.6:2f; Joh.6:42).
    4.       Apostel Paulus pe diondolhon do Anak ni Debata i, sahalak jolma do dos songon angka na asing na tinubuhon ni boruboru (Gal.4:4). Motif ni si Mateus ima paumbukhon tu bagabaga di Padan na Robi (Jes.7:14 (ptds. Luk.1:31). Sude perikop Mateus 1 : 18-25 dirajumi si Mateus songon hagogok ni bagabaga ni hinatahon ni si Jesaya i (ptds. Mat.21:1ff). Jadi anak i, na tinubuhon ni boruboru naa so habubuhan i, na sian Tondi ni Debata do i, jadi Anak ni Debata do i, i ma Mesias naung binagabagahon i. Di na binuat ni si Josep si Maria saut gabe tungganeboruna, gabe masuk tu pomparan ni si Daud ma Jesus. On dibuat si Mateus dian panindangion haporseaon ni Huria na parjolo i taringot tu Jesus Anak ni si Daud jala Anak ni Debata marhitehite bagabaga di Jesaya 7: 14. Molo huria na parjolo i dirajumi do sude Padan na Robi i songon buku bagabaga taringot tu Kristus, songon i buku bagabaga taringot Huria ni halak Kristen. Dipangke halak Kristen do Padan na Robi i manudu tu pingkiran on (Ptds. Rom.3:21; 1 Kor.15:3f; 1 Ptr.1:10-12)
     5.       Goar Jesus namarlapatan di hata Heber : Jahowa naeng mangurupi”. Ido alana molo si Mateus manghilala ia Psalmen 130: 8 sada bagabaga taringot tu Jesus do (ptds. Ay.21). Laos dilehon ibana muse lapatan ni goar Immanuel, goar naung dibagabagahon di Padan na Robi, i ma : “Donganta ma Debata”. Maksud na umbagas ni si Mateus di barita hatutubu ni Jesus dison i ma naeng mangondolhon lapatan ni Goar Jesus dohot goar Immanuel i, na gabe songon Barita na Uli perwujudan ni hagogok ni bagabaga ni Debata naung marribu taon lelengna. Ditogutogu Debata do bangsoNa nang portibi on, paima saut sahat tu tingki na binuhul i, hasasaut ni Sipalua i ro tu tongatonga ni hajolmaon. Jadi: “Jahowa mangurupi” jala “donganta ma Jahowa manang Debata”. Sipangurupi, na paluahon sian parhatobanon ni dosa, sibolis dohot hamatean i, gabe donganta. Tarida sada perobahan tingki dohot pangalaho na luar biasa, binereng sian sejarah haporseaon ni Israel/ Jahudi, nang songon i sian sejarah ni angka ugamougamo di dunia Hellenis. Ndang hea digoari Debata “dongan” di pangantusion holong dohot solidaritas na bagasa situtu tu jolma pardosa. Sandok siboan uhum, sihabiaran, sitigor ni ninggor do, na so boi tawartawaron molo debata di luar ni haKristenon.
    6.       Hape di haroro ni Jesus, dipatandahon pingkiran na imbaru situtu: “Paluaon ni Debata pardosa i (ay.21) jala gabe dongan ni pardosa i Debata” (ptds.ay.23). Tutu ndang boi sirangon on sian angka bindu na mangihut ni sude evangelium i; ia angka jolma na gabe dongan ni Debata ima angka na manjanghon Jesus, Anak i; nasida ma na gabe warga ni harajaon ni Debata binoan ni Jesus tu portibi on. Di bagasan harajaon i ma terwujud ngolu na pinalua, songon i parsaoran na imbaru dohot Jesus Raja ni huria im, boi mandok “Abba” = Ale Amang” tu Debata, ala nunga diungkap Jesus di jolma na manjanghon Ibana sada inganan, tingki dohot status na imbaru, na so sian hagogoon dohot jinou ni tu ni jolma i, alai sian asi ni roha ni Debata sandiri. Ai holan asi dohot holong ni roha ni Debata do mangonjar haroro ni Jesus dibagasan daging, masuk tu daging dohot mudar ni jolma, mamorsan boban ala dosa, na aturan siporsanon ni angka pardosa. Asi ni roha i ma luhut na paluahon; jadi Jesus i do personifikasi ni holong dohot asi ni Debata. Asi dohot holong ni roha ni Debata na berinkarnasi di diri ni Jesus, i ma na gabe donganta.
     7.       Molo olo Debata paluahon hita hala mengikat paralealeon tu hita dibagasan asi dohot holong ni rohana, boasa jotjot hita mamutushon pardonganon tu dongan jolma, sai holan na porlu di dirinta sandiri ? naeng gabe paraleale, parholong ni roha jala roha paluahon rohanta di angka dongan di portibi on, ala naung jumolo Jesus Kristus patandahon balga ni holongNa di hita be. Amen.

Kamis, 19 Desember 2013

Bahan Jamita Parpunguan Bodari 24 Desember 2013

Gabe Daging Ma Hata i
Johannes 1: 1 – 14
      A.      Patujolo
Ia barita nauli napinasahat evangelium Johannes marhasurungan do sian angka Barita Nauli na tolu evangelium (Mateus, Markus, Lukas); ima manghatindanghon Jesus Kristus tu halak Gorik. Nunga torop halak Gorik naung gabe Kristen di huta Efesus di taon 100 Set.Kristus. Di taon 60-an Set.Kristus nunga torop halak Kristen Jahudi asa sian halak Kristen Gorik. Ala hakristenon tubu di halak Jahudi, gabe godangan do konsep hajahudion dibahen laho patoranghon Jesus. Hape tung asing do angka pamingkirion tu halak Gorik, misalna ; ndang boi diantusi halak Gorik “Pengharapan Mesias”. Jadi songon dia do haKristenon i patorangonna jala hatindanghononna tu halak Gorik ? Dibagasan Barita Nauli na binaritahon si Johannes on ma marhite sada  “Hata”, ala boi dapot pangantusion ni “Hata” di halak Gorik nang pe halak Jahudi. Pangantusion ni halak Jahudi tu “Hata” tung mansai bagas do, ndang holan soara sambing hata i. Ai mangihuthon nasida, “Hata” i boi do mangulahon angka dia pe. Jala pangantusion on do na dapot hita na di barita panompaon marhite “Hata I” (1 Musa 1: 3, 6, 11). Hata ni Debata na manompa (Pslm.33:6; Jes.55:11). Nuaeng songon dia ma pangantusion ni Hata i di halak Gorik na gabe “titik tangkap” nasida manjalo haroro ni Jesus tu portibi on. Mangihuthon pangantusion ni halak Gorik, sude do ingkon marubauba. Ala ni i molo adong mardalan di sunge, ndang mungkin ibana mangalangka dua hali tu sada sunge na sarupa, ala mardalan do aek na binolusna i. Molo sude do maruba jala mardalan songon aek binanga i, aha do mambahen sude gabe renta jala une? Aha do na mangatur sudena i ? Alusna ima “Hata” i na di hata Gorik didok “LOGOS” . Jadi tu halak Jahudi dohot halak Gorik, Pangantusion ia Debata na manompa, mangaramoti dohot na manjaga portibi on nunga ro tu portibi on dibagasan Jesus Kristus siala Holong ni Debata (Joh.3:16).
     B.      Hatorangan
1.    Ayat 1-2; Dipatorang si Johannes do tu hita marhite ayat on mamboan hita mulak marningot panompaon di mulana i (ptds. 1 Musa 1 : 1a). Andorang so ditompa Debata dope portibi on, Logos (Hata) i nunga adong . Logos (hata) i ndang ditompa, alai sian salelengnilelngna nunga adong hian Hata i. Jala si Paulus pe, laos songon i do dipodahon ( 2 Kor.8:9; Pil.1: 2-5). Si Johannes manghatindanghon, ia “Hata” i nunga ro tu portibi on dibagasan hadirion ni Jesus, na so marmula jala ndang marharoroan sian portibi on, alai sahalak na “praexistent” do (nunga adong hian andorang so adong dope portibi on). Maksud dohot tujuan ni si Johannes mamangke hata, i ma, ia Logos (Hata) i, ima sada hal na mansai porlu di ngolu ni jolma. Dohot sada hata boi do hita patupahon las ni roha dohot apulapul sian arsak ni roha dohot parungkilon di ngolunta huhut mambahen parsaoran na denggan dohot angka dongan na di humaliang hhita. Molo tadok sada hata na sintong jala marsitutu, boi do digombarhon i isi ni roha jala rimpun ni ngolunta parbagasan. Isarana: Sada ina na naeng mangapuli ianakhonna, dipasahat do i marhite hata na lambok jala na tabo begeon. Dohot sada hata “olo” sian sahalak boru oroan dipatolhas i do sude isi ni rohana. Songon i ma dibagasan Logos (Hata) i, Debata papatarhon Dirina, bahkan mangalehon Dirina, Asa tangkas ditanda jolma, jala boi dihaporseai. Ala ni, ndang tarsirang Debata dohot Hata i, dibagasan Holong na so marnamontok. Hatiuron sian Hatiuron, marsaor sian saleleng ni lelengna sahat ro di salelengnilelengna. Jala Debata do Hata i, sisada Hasadaon dibagasan Debata Ama, Anak dohot Tondi Parbadia. Asa manang ise na pajumpang huhut marsaor dohot Hata i, ima halak na pajumpang dohot Debata. Dipatangkas si Johannes do i di ay.2: “I ma na saor tu Debata di mulana i”. Ala ni i, Hata i manongtong do, ndang marharoroan sian tano on, alai sian mulana i nunga marsaor dohot Debata. Ndang adong na asing, ia so holan Jesus na boi papatarhon rupa, lomo ni roha ni Debata.
2.    Ayat 3-5; Nasa na adong, natinompa ni Debata do i marhite Logos (Hata) i. Dialo si Johannes do pandapot na mandok, ia materi (benda) na manongtong, termasuk sibolis naung sai adong hian dilambung ni Debata. Alai si Johannes mandok, nasa na adong na marharoroan sian Hata i do i. Jesus Sipalua dos do i dohot Debata Sipanompa. Di ayat 4 didok, ia Logos (Hata) i, ndang holan sipanompa sude angka na tinompa, alai dohot do mangaramoti (memelihara). Sian diri ni na tinompa i, ndang adong hangoluan, alai tergantung sian Hata i do. Hata i do haroroan ni ngolu dohot pasupasu. Ngolu dibagasan Hata i, i ma “Hatiuron ni jolma”. AI andorang so madabu jolma tu dosa, jolma mangolu, marsaor dohot Hata i, I ma na mangolu dibagasan hatiuron, marsaor dohot Debata dohot nasa na tinompa. Songon i do nang madabu jolma tu dosa, hatiuron na sian Tuhan i sai tongtong do marsinondang, nang pe jolma i ndang manjangkon na tiur i, alai sai tongtong do paloashon dirina di linggoman ni haholomon. Jala halak nampuna ni Debata hian pe ndang olo manjangkon na tiur i (pt.ay.11). Ndang ditanda nasida Debata dohot dirina sandiri, ala ngolu partondionna nunga marsahhit jala mate. Nang pe na holom i ndang manjangkon na tiur i, alai sai tongtong marsinondang na tiur i.
3.    Ayat 6 – 7 : Diulahon Johannes Pandidi do ulaonna hombar tu na tinonahon ni Debata songon ulaon na pinasahat ni Debata tu angka panurirang di Padan na Robi. Ido umbahen jotjot do didok ia si Johannes Pandidi ima panurirang na parpudi di masa Padan na Robi jala patujolo di mula ni Padan na Imbaru. Ibana ma na manghatindanghon taringot tu hatiuron i na marsinondang. Hata tiur : Terang (hata Gorik: foos) dos dohot na didok di ay.4. Dibagasanna adong hangoluan jala hangoluan i ima hatiuron ni manisia. Namarlapatan Ia Jesus ima Hata ni Debata na gabe hatiuron tu hajolmaon. Jadi pusat ni Barita Nauli nabinoan ni si Johannes ndang dirina alai Hatiuron i do. Jala angka halak Kristen di partingkian on pe ingkon songon i do, ndada nanaeng mamboan goarna pribadi manang dirina sandiri ibana dinalaho melayani manang marhaladoi, alai naeng ma dibaritahon dibagasan pangulaon nang panghobasionna taringot tu Hatiuron i. Jadi tujuan di panindangionna ima asa lam tamba angka na porsea. Unang ma holan hata didok deba huria kesaksian hape pangalahona ndang boi goaron kesaksian na mangolu. Ala ni i ngolu na marpanindangion ima ngolu na sai tongtong patuduhon parbue ni haporseaonna. Jala ndang ulaon na neang i, ingkon mardonganton huaso ni Tondi Parbadia do hita mangulahonsa.
4.    Ayat 8 – 9 : Diulanghon ma muse patoranghon taringot ise do na marpanindangion i. ai jotjot do godang jolma terlena di angka halak na marpaninadangion manang bersaksi. Sai jumotjot do madabu tu na tamba ni hormatna tu halak na bersaksi i sian na dihatindanghon i. Apalagi molo ngolu ni halak na bersaksi i mansai sederhana songon si Johannes Pandidi. Alai ingkon ingotonta do tung beha pe togu ni haporseaon ni na marpanindangion i, ndada boi ibana manggantihon hajongjongan ni na hinatindanghonna ima Hatiuron i. Ingkon rade do ibana na holan songon saksi, ima hita halak Kristen nang angka parbarita nauli i. Nadada boi halak Kristen dohot parbarita nauli laho manggantihon hajongjongan ni Kristus i, jala huria ndang ringkot pajongjonghon jolma di hajongjongan ni Kristus, tung badia pe halakna i. Ia tugas ni huria nang halak Kristen holan patujolo (gabe saksi) di haroro ni Kristus i, asa lam torop jolma manghaporseai dohot mangihuthon Jesus. Nunga ro hatiuron i tu angka jolma nahinalomohonNa. Jala hatiuron i mangula di angka jolma nasinonggopanna hombar tu lomo ni rohaNa
5.    Ayat 10 – 11 : Nunga adong hian Hatiuron i ima Debata andorang so adong dope tano dohot laut dohot nasa na adong, jala Debata do manjadihon saluhut. Alani i do umbahen dihatindanghon Johannes Pandidi hadirion ni Debata naung adong hian (ada didalam dunia). Debata na so dibatasi ruang manang inganan dohot tingki do Debata, ditongatonga ni angka jadiajadianNa Debata marhuaso dohot mangarajai manang mangatur saluhtna na di portibi on. Debata do Hata i jala Hata i maringan ditongatonganta i ma Tuhan Jesus Kristus naung gabe jolma. Hape ndang ditanda portibi on. Namarlapatan portibi on ima : angka jolma manangmasyarakat na maol jala na olo mangokui hadirion ni Debata dibagasan diri ni Jesus Kristus na gabe hangoluanna. Jolma na so manjanghon Jesus Kristus na gabe Sipalua di ibana manulak hadirion ni Debata dibagasan Kristus. Jala ndang dihaporsea i ia Jesus do dalan hangoluan salelengnilelengna. Ditulak nasida Jesus na gabe haluaon tu sandok portibi on. (ptds. Jak.4:4; 1 Joh.2:15-17; 1 Joh.4:5). Ndang mansohot asi ni roha ni Debata, nang pe songon i jorbutna roha ni jolma alani dosa. Disangkapi Debata do dalan haluaon di jolma natinompaNa, dibagabaghon do haroro ni Sipalua jala dipatulus do i di Padan na Imbaru. Jesus Kristus i do disuru, i ma AnakNa na Sasada i (Joh.3:16; Joh.5:24). Asa mulak muse jolma i tu ampuan ni Debata, mulak tu gombaran ni Debata (ptds. 1 Musa 1: 26-27), asa mangolu hombar tu lomo ni roha ni Debata (ptds. Joh.6:64)
6.    Ayat 12-14. Sai adong do manang piga sikap ni jolma molo adong sada na imbaru na so hea masa, diida dohot naso dapot ni rohana. Adong na manjalo manangmanjangkon, dungi adong do na manulak. Dung i adong muse na raguragu jala ingkon niida jumolo. Dung i adong do na so olo perduli. Alai panindangion ni si Johannes holan manjanghon, jala dipatorang. Angka na manjanghon i do na manghaporseai Jesus Kristus di ngoluna (ptds. Mat.10:22; 24:12-13; Kol.1:21-23; Heb.3:6,12-15). Dilehon huaso na marharoroan sian Debata, jala gabe adong do siteanonta ima hak na gabe anak ni Debata do na manean Harajaon ni Debata. Nunga gabe anak ni Debata hita marhitehite Jesus Kristus patubuhon paduahalihon secara partondion. Debata do na mangain asa mulak hita gabe anakNa ala nuang dihophop hita jala tahaporseai Jesus Kristus (ptds. Joh.3:3-6). Ndada ala ni hagogoon ni jolma manang habisuhon nang hapistaranna asa gabe panean di Harajaon ni Debata alai sian asi ni roha ni Debata do umbahen na tau hita gabe anak ni Debata (ptds. Ep.2:8-9). Jala ndang na adong mamaksa Debata manang terpaksa Debata mangain hita gabe anakNa. Asa molo anak ni Debata hita, songon dia ma pangalaho ni angka anak ni Debata tu Amana dohot tu angka dongan na marhahamaranggi, paboa na tutu Anak ni Debata sian asini rohana. Ndang adong na buni diadopan ni Debata jala nunga dipapatar sangkap hatuaonNa i, gabe daging marhadirion jolma, jolma situtu na boi pinangkulingan, marsaor, rap, idaon jala ndang adong na so boi botoonta. Jolma situtu jala Debata situtu, na so mardosa hajolmaon (Pil.2:5-9). Debata maringan dibagasan hajolmaon jala marsaor, rap dohot jolma pardosa nang pe nabadia do Debata. Alai dibagasan hajolmaon di  Jesus Kristus dihilala Ibana ma sitaononta ala ni dosanta i ampe tu ibana ma sude na ingkon taae hian, alai asa mangolu hita ala ni holongNa i. (ptds. Joh.6:37-40).

          C.      Sipahusorhusoron
v  Pandohan “Gabe daging ma Hata i”, i do Jesus na tubu di bara ni pinahan na di Betlehem jala na gabe silua na arga sian Jesus na tubu i tu hita na mamestahon hatutubu ni Jesus dibagasan ngolunta siganup ari. Laos i do proklamasi Barita na Uli na sahat di ngolunta, asa marhite Pesta Hatutubu ni Jesus Kristus , naeng ma tubu Jesus dibagasan hita jala hita dibagasan Jesus. Marhite i ma jumpang hita ngolu na imbaru, tading ma ngolu na robi jala martondi na imbaru, boi tarida i di hata, parange nang di pambahenan pe dohot di parsaoranta siganup ari (ptds. 2 Kor.5:17). Marhasintongan  jala gok asi ni roha ma ngolunta, ai nunga tangkas taida hasangapon ni Debata dibagasan Jesus marhite HatutubuNa.
v  Di Ari Natal ima sada dalanta manang kesempatan nauli patuduhon holong tu angka donganta dibagasan holong. Ido umbahen diain hita gabe Anakna, asa gabe anak sioloi Amana (Debata). Sahalak anak na marlapatan songon Jesus Kristus i gabe sipangoli na gok holong ni roha i. Tapatuduhon ma sifat Diakonia sosial transformatif. Tapatuduhon fungsinta be manang ditonga ni bagasta, parkarejoanta, huria, nang masyarakat pe hombar tu silehonlehon ni Debata tu hita ganup. Natal mamboan haluaon, jala mamboan las ni roha. Amen.

Kamis, 12 Desember 2013

Bahan Jamita Minggu Advent IV, 22 Desember 2013

Taparadema Rohanta Laho Manomunomu Jesus Kristus
Matius 3 : 1 – 12
1.    Patujolo
Ia goar ni Johannes Pandidi marasing do dohot apostel Johannes. Ia Johannes pandidi on ima anak ni si Sakaria dohot inana si Elisabet (Luk.1:5-25,57-66). Ia goar ni Johannes na marlapatan Yahweh is gracious’ (= Tuhan itu baik / penuh kasih karunia). Ia ulaon ni Johannes Pandidi ima:
    a.       Laho paradehon dalan tu haroro ni Jesus. Molo dipartingkian i, molo naeng ro sahalak raja di sada inganan, sai jumolo do ro utusanna laho paradehon angka na ringkot. Ia Jesus ima Raja, jala si Johannes Pandidi maniop sada ulaon na mansai ringkot ima paradehon dalan tu Jesus. Jala Johannes Pandidi ingkon paradehon angka jolma laho manjalo haroro ni Tuhan Jesus. Ingkon siaphononna do angka dosa na mangkangkungi na mambahen manisia i manulak manang ndang manjalo haroro ni Kristus i (ay.3 : “Pahornop hamu ma sidalananna i”)
      b.      Mambaritahon Barita Nauli. Dibaritahon ibana do barita nauli ima Hata ni Debata tu saluhut jolma. Halak na torop i dilehon do rohana nang tingkina laho mandalani luat na dao holan laho manangihon Hata ni Debata. Di partingkian nuaeng on mansai tamba bilangan ni angka halak Kristen na mamillit huria na jumonok sian jabuna, ndnag parduli be molo huria manang gareja i nunga mansai marasing na niajarhonna sian Hata ni Debata denngan manang so denggan. On ma sada sikap na sala, asa jamot hita di jaman nuaeng na so olo be susa jolma i, manang na holan mengandalkan instant. Ingkon laho do hita tu huria na tingkos jala bonar tung dao pe jarak manang ingananna.
2.    Hatorangan
a.       Dibaritahon si Johannes Pandidi do pigapiga hal:
v  Pauba hamu ma rohamuna (Bertobatlah). Ia na paubahon roha on ingkon sahat do tu elemen ni pingkiran (mindset), emosi, panghilalaan dohot hisaphisap ni roha. Paubahon roha ima na marbalik hasomalanna 180° sian ngolu na robi tu haimbaruon.
v  Ai nunga songgop Harajaon Banuaginjang i (‘Kerajaan Surga sudah dekat’). Molo taringot tu Harajaon i boi do marragam pangantusion, ima: Panggomgomion ni Debata, Haluaon na singkop, Huria, angka naung tinobus. Molo nanidok di ayat 2 on; Harajaon Banuaginjang i sasintongna naneng ro. Molo di Matius 12: 88 Harajaon Banuaginjang nunga songgop. Molo di Matius 25 : 34 dohot Matius 26: 29 pangalapationna songon na naeng ro do. Jadi molo “Harajaon ni Banuaginjang” i ima bersifat ‘present’ (= sekarang) dan ‘future’ (= akan datang) sekaligus. Harajaon Banuaginjang i nunga adong ditingki ni ngolu ni Jesus Kristus na gabe jolma di portibi on, alai torus ma mangerbang sahat tu ujungna di haroro ni Kristus na paduahalihon (eskathologis; parousia).
v  Dibaritahon ibana do Hata ni Debata tu angka halak Parise dohot Saduse (ay.7-10) 3:7 Alai di na niidana torop Parise dohot Saduse manopot pandidionna i, ninna ma mandok nasida: Hamu anak ni ulok! Ise do na mangajari hamu, pasidingkon rimas na ro sogot. Alai pandohan “manopot pandidion i” mansai marasing do dilapati manang diterjemahkan. KJV: ‘come to his baptism’ (= datang pada baptisannya). RSV/NASB: ‘coming for baptism’ (= datang untuk baptisan). NIV: ‘coming to where he was baptizing’ (= datang ke mana ia sedang membaptis). Lit: ‘coming to the baptism’ (= datang ke baptisan). Jadi sabotulna ndang tangkas parsitutuon ni angka halak Parise dohot halak Saduse i laho ro manjalo pandidion. Boi do holan na ro tu inganan pandidion i. Alai dung sahat hita manjaha di ayat 11 “Ia ahu, aek do hudidihon tu hamu mandokkon paubahon roha”, disi ma baru pe tangkas na nididi si Johannes Pandidi do halak Parise dohot Saduse i. Mansai koras do diorai si Johannes Pandidi do angka dosa ni halak Parise dohot halak Saduse i. Molo sian goar ni si Johannes  songon namaralo do tu sikapna na koras i, hape burju do Tuhan i gok asi ni roha. Alai ndada adong disi na maralo, siala molo holong hita tu dongan jolma ingkon dipatuduhon do di sikap na barani laho mangorai dosana. Ala ni i ma mangorai dosa  ima dalan ni holong i. Sadalan doi na nidok di Poda 27 : 5-6 Tagonan do pinsangpinsang na andar sian roha haholongon na marsibuni. Tanda ni haburjuon do bugang angka na binahen ni aleale, alai marjehejehe do anggo ummaumma ni pangasung i. Dungi molo taingot na nidok ni Jesus di Pangungkapon 3:19 Ai nasa na huhaholongi, angka i do hupinsang jala huajar. Antong, haringkothon ma na paubahon roha
b.      Oraora ni si Johannes Pandidi ;
Ø Tung so boi do mandao nasida sian rimas ni Debata ia so marhamubaon ni roha (ay.7). Holan tu Debata do hita asa dao sian rimasNa i, ndang adong dalan na asing.
Ø Angka na marhamubaon ni roha i dipatuduhon do perobahan di sude aspek ni ngoluna (ay.8)
Ø Hamubaon i bersifat pribadi do i manang marsasahalak (individual).
Ø Nang pe sian pomparan ni si Abraham nasida, tung so adong do lapatanna molo so marhamubaon ni roha nasida (ay.9). Tung so boi do hita mangasahon haporseaon ni natorasta manang oppungta manang sian pandita nang parhalado nasida najolo.
Ø Molo so tangka hamubaon ni rohanta, gira ma ro uhuman i, jala nunga dijolo ni pintu i (ay.10).
c.       Pandidion:
Ø Pandidion na sian Johannes Pandidi ima tu hamubaon ni roha dohot hasesaan ni dosa (ay.11; Mark.1:4; Luk.3:3). Namarlapatan ndang na gabe pandidion i na manesa dosa ni jolma! Molo so dohot haporseaon dohot panolsolion di dosana, ndang boi sesaonNa dosanta.
Ø Johannes Pandidi laho mandidi marhitehite aek. Holan sada simbol do on, tanda di pardagingon. Na boi patupahon pandidion partondion ima holan Jesus Kristus i sandiri (ay.11)
Ø Pandidion dibagasan tondi ima silehonlehon ni Tondi Parbadia, jala masa do on tu sasahalak na porsea dibagasan Jesus Kristus ( Eps.1:13; ptds. Joh.7:38-39; Gal.3:2-5,14)
Ø Mansai lam tamba do bilangan ni ajaran na imbaru na mandok ia pandidion dibagasan tondi ingkon padohot marhata sileban (bahasa lidah/Roh). Alai ditingki saor Tondi Parbadia tu Apostel Stepanus (Ul.AP.6:5), ndang adong marhata sileban ibana. Jala di tingki si Saulus (Pulus) manjalo haroro ni Tondi Parbadia, so adong marhata sileban ibana. Molo tajaha di Ulaon Apostel 2:1-11 ima gombaran taringot tu na masa di ari Pentakoste (hasasaor ni Tondi Parbadia). Alai ndada hatontuan i manang rumus! Boi do halak naung sinonggopan Tondi Parbadia marhata sileban, alai ndada gabesai ingkon sisongon i panghorhonna.
Ø Pandidion marhitehite api; boi do i dilapati sada uhuman (ptds. AY.10,12). Dungi boi do dilapati laho paiashon (ptds. Mal.3:2-3 3:2 Alai tung ise ma manahan di ari harorona i? Jala tung ise ma manahan jongjong, molo dipataridahon ibana dirina? * Ai songon api na panopa do ibana, jala songon * sabun ni panunsi. Jadi hundul ma ibana hira sipangalala dohot sipapita perak, asa papitaonna * halak Lepi, jala lalaonna nasida laho papitahon songon sere dohot songon perak, asa gabe siboan * pelean sipanganon nasida tu Jahowa di bagasan hatigoran. Jadi angka na porsea jaloonna ma Tondi Parbadia jala dipaias, alai molo na so porsea ingkon manjalo uhuman.
Ø Marhite pandidion api dohot tondi gabe dasor na binuat ni sekte Bala Keselamatan laho patupahon pandidion marhitehite bandera. Pandok nasida: Molo pandidion marhite api dohot tondi napatuduhon ndang pola ingkon holan marhite aek, ido umbahen asa boi do tong dipangke marhitehite bandera. Alusta tu pandapot on:  Ia pandidion di api dohot tondi ndada na mandok tu sakramen pandidion i. Di Hata ni Debata Ulaon Pandidion Nabadia ndada hea dipatupa marhite angka na asing ia so holan marhite aek! I do umbahen patupahon pandidion marhite bandera ndang sah!
d.      Pandidion ni si Johannes Pandidi dohot Pandidion ni halak Kristen.
Ø Hadosanna: Rup diparentahon Debata, rup patupahon marhitehite aek, jala pangondolanna rup mangido paubahon roha dohot ngolu. Jala rup duansi na gabe sakramen na marlapatan tu hasesaan ni dosa.
Ø Parasinganna:
a)    Pandidion sian Johannes Pandidi mamereng tu jolo siala ndnag diparsilangkon dope Jesus i. Alai molo pandidion ni halak Kristen mameereng tu pudi tu Kristus naung tarsilang i.
b)   Pandidion ni si Johannes mangondolhon paubahon roha. Alai pandidion ni halak Kristen mangondolhon haporseaon.
c)    Pandidion ni si Johannes holan tu halak Jahudi do i. Alai pandidion ni halak Kristen tu saluhut jolma dohot bangso (Mat.28:19)
d)   Pandidion ni si Johannes ndang adong hubunganna tu hasasaor ni Tondi Parbadia (ptds. Ul.Ap.19:2-3). Pandidion ni halak Kristen sahat do hubunganna tu na manjanghon Tondi Parbadia. Alai ndada na gabe sada jaminan pandidion ni halak Kristen laho manjalo haroro ni Tondi Parbadia. Alai molo tingkostingkos jala tigor do ibana marhaporseaon di Jesus dohot na olo rade rohana manjalo pandidion i, disi ma jaloona saor Tondi Parbadia i dohot angka silehonlehonna (Lois Berkhof, “Systematic Theology”, hlm.624).
Ø Molo di Ulaon Apostel 2 : 38  Alai didok si Petrus ma tu nasida: Pauba hamu ma rohamuna, dung i padidihon hamu ma ganup hamu tubagasan Goar ni Jesus Kristus, bahen hasesaan ni dosamuna, asa dijalo hamu silehonlehon i, i ma Tondi Parbadia i. dison didok ndang silehonlehon sian Tondi Parbadia nanidokna alai langsung do Tondi Parbadia i dilehon.
Ø Sian angka parasingan on, patuduhon angka naung tardidi sian Johannes Pandidi boi do mulak tardidi muse (baptis ulang) marhite pandidion ni halak Kristen (ptds.Ul.Ap.19:3-5). Alai pandidion ni halak Kristen i tung so boi do i mulak tardidi (baptis ulang), siala molo mulak tardidi naung tardidi hian sada penghinaan do i tu pandidion naung sahat tu ibana.

      3.       Sipahusorhusoron
      a)      Angka naposo ni Debata nang angka siihuthon Kristus dilehon do sada tugas khusus, jala   tangkas do i        dipaboa di
Ø Efesus 2 : 10 Ai jadijadianna do hita, angka na tinompa di bagasan Kristus Jesus, asa marulaon na denggan hita; ai angka i do dipature Debata hian, asa taparangehon i.
Ø 1 Korint 12 : 11  Alai saluhutna i dipatupa Tondi na sasada i, ai asingasing be disagihon i tu ganup, guru lomo ni rohana.
Ø Dohot gombaran ni angka siihuthon Kristus songon angka pamatang ni Kristus ( 1 Kor.12:12--) na patuduhon ganup angka na porsea i manuhuk angka tugas na dohot ulaonna be na marasingasing.
Ido alana asa jaloonta gogo sian Tuhan i jala dipatuduhon dalan marhite tangiang nang pangidoanta asa antusanta dia do nanaeng siulahononta.
      b)      Angka huria na manghasogohon angka parjamita na koras jamitana (jotjot nidok songon jamita “matapor gambiri”; sampai kemiri bisa pecah), ima angka huria na so denggan ! Tangkas do naeng ingotonta na pinasahat ni Johannes Pandidi, angka apostel dohot angka panurirang di Padan Narobi, tarlumobi sian Jesus sandiri (ptds. Joh.6:60; Mat.23:1-36), dipasahat nasida do jamita na koras. Ia Johannes Pandidi mangorai na deba golongan songon golongan Parisi nang Saduse di jolo ni hatoropan. Molo tajaha di Mateus 18 : 15-17 dipaboa do molo naeng mangorai dosa ni halak ingkon do ditopot jala holan nasida nadua (empat mata), alai molo tajaha muse di 1 Timoteus 5 : 20 Angka na mardosa i dipinsang di jolo ni torop jolma, asa mabiar nang angka dongan (ptds. Di Gal.2:11-14 dioraiAp.Paulus si Petrus dijolo ni hatoropan). Ala ni i sian i boi nibuat kesimpulan; ia adong do dosa na ingkon oraan secara pribadi (paduadua) jala adong do dosa na ingkon oraan dijolo ni hatoropan.
Ia Johannes Pandidi naung dipatorang dibagasan turpukta on ima sahalak na patuduhon sada impola na tangkas. Impola na tangkas i boi begeonta baritana sian identitas ni dirina na so marlaok tu hageduhon dohot sifat individualis, disarihon do torop jolma asa taruli haluaon marhite na mangarahon  jolma ima angka halak Jahudi asa olo paubahon roha jala tardidi.  Ada sebuah ceritera sedih dari India tentang seorang burung elang yang bertelur di sarang seekor ayam. Induk ayam tersebut mengeram telur-telurnya beserta telur elang itu dan menetaskannya. Maka hiduplah bersama dengan anak-anak ayam yang ditetaskan itu, seekor anak elang yang mengira dirinya adalah seekor ayam. Dia lebih besar dan lebih canggung daripada ayam-ayam lainnya, dan ini terlihat ketika dia belajar mencakar, mematuk, dan mandi di debu. Pada suatu hari dia memandang ke langit dan melihat seekor burung elang melayang dengan indahnya. Dia bertanya pada seekor ayam yang lebih tua, apa itu yang sedang melayang di langit. Kepadanya diberitahukan: "Itu seekor burung elang. Tetapi janganlah memikirkannya, kamu atau aku tidak pernah akan bisa menjadi seperti burung elang itu." Maka anak burung elang itu, yang mengira dirinya seekor ayam, tidak pernah memikirkan hal yang lain. Ia hidup serta mati dengan mengira bahwa dia hanyalah seekor ayam. Alangkah sedihnya kisah ini. Namun, bila ceritera ini dikisahkan sebaliknya, maka itu akan lebih menyedihkan lagi. Bayangkan, andaikata seekor ayam bertelur di sarang burung elang. Bukankah makhluk malang yang ditetaskan itu akan mengalami frustrasi, bila dia mencoba menjadi apa yang tidak pernah dimaksudkan - mencoba menjadi seperti seekor elang. Namun, inilah nasib kita. Sangat sulit bagi kita untuk menerima diri kita sendiri. Nampaknya kita selalu memakai topeng, mencoba menutupi siapa diri kita dan tidak mau menjadi diri kita sendiri, atau kita berpura-pura menjadi orang lain, menjadi orang yang kita inginkan dan bukan menjadi diri kita sendiri. Ia si Johannes Pandidi ndada songon i; identitas dirina mangajari hita na umbege baritana asa mangolu dibagasan toruk dohot serep ni roha “Imbulu ni unto do ulos ni si Johannes, hulingkuling do hohosna: Angka sihapor dohot situak ni loba do sipanganonna.” Mananggalhon sude na hisaphisap haportibi on. Tarlumobi na manomunomu haroro ni Kristus i di Minggu Advent na pa-IV-hon. Taparade ma rohanta dibagasan haserepon na marhamubaon laho manjanghon haroro ni Kristus Sipalua i. Amen.

Rabu, 11 Desember 2013

Bahan Jamita Minggu Advent III, 15 Desember 2013

Debata Paulihon Jala Paluahon Natarbuang
Jesaya 35 : 1-10
       A.      Patujolo
Ia Buku Jesayas ima sada tradisi na tinotophon gabe Buku Kanonik di Padan Na Robi di tingki rapot ni angka apostel ni halak Jahudi di huta Yamnia di abad I BC. Didok sada tradisi alasanna ala:
1.        Angka panurirangon na binaritahon Panurirang Jesaya di mas apangulaonna disurathon langsung alai sabahagian dipasahat marhite lisan manang carita.
2.        Di buku Panurirang Jesaya adong do angka bukti taringot tu panurirangon ditingki manurathonsa marasingasing hombar tu namasa.
Dung dihabuangan Babel bangso Israel, mandele jala magopu rohanasida ndang adong be panghirirmon di nasida, ai ninna rohanasida do, “Bangso ni Debata ma hita na margoar Israel, alai apala tung hita ma dibaen Debata tu habuangan”. Boasa apala bangso ni Debata loasonNa tarbuang ? Songon i ma pergumulan dibagasan roha ni halak Israel. Diajar Debata do nasida marhite habuangan i, asa unang ginjang rohanasida songon bangso ni Debata. Diloas Debata nasida tarbuang, ndada nanaeng bolonghonon ni Debata nasida, alai sabalikna, marhite pembuangan i adong 2 bagian sangkap nauli sian Debata di nasida, adong missi khusus ni Debata, ima: a). Asa marhite pembuangan i dapot pasupasu bangso na asing marhite Israel. B).Asa marhite habuangan i lam terdidik bangso Israel mananda Debata, jala olo nasida satia tu Debata. Ndang ro disalelengnilelengna nasida di habuangan i, alai di sada tingki, ingkon boanon ni Debata do nasida muse mulak tu Jerusalem.
Mandele rohanasida ala maol diantusi nasida sangkap hatuaon ni Debata. Taringot tu pembuangan i, tangkas do didok Debata tu nasida, paboa na so  mangambolongkon sangkap ni Debata di nasida, alai na naeng paturehon nasida do. Taringot tu habuangan i, nang pe habuangan i goaron, alai tingki pangajaran do i jala pendidikan sian Debata tu bangsoNa, asa lam tang haporseaonnasida. Taringot tu habuangan i didok Debata do “Ai nunga tangkas Huboto angka sangkap na Husangkapi taringot t hamu ninna Jahowa, sangkap hasonangan do tahe ndada hamagoan, asa Ahu mangalehon tu hamu ujung ni na hinalungunhonmuna”. (Jer.29:11). Adong sangkap nauli sian Debata manopa halak Israel marhite pembuangan i, asa gabe bangso na tangguh nasida, na olo marsihohot di haporseaon. Ala ni i dung di habuangan Babel halak Israel, ingkon siapulan jala situngkolan do nasida, unang mintop haporseaonna i.
Molo turpukta Jesaya 35 : 1 – 10, tasagi ma gabe tolu bagian hombar tu terjemahan LAI:
v  35 : 1 – 2   Haluaon tu lingkungan hidup.
v  35 : 3 – 4   Haluaon na dipamasa Debata.
v  35 : 5 – 10 Haluaon tu manisia.
      B.      Hatorangan
     1.       Ayat 1 – 2 : Haluaon tu lingkungan Hidup. Hira dos do ayat on tu barita panompaon ni portibi on di 1 Musa 1: 1 – 25, laos dibaritahon Panurirang Jesayas taringot tu haluaon tu angka suansuanan manang lingkungan hidup. Haluaon i do na gabe benang merah manang inti na manaithon tu barita ni Bibel di Padan na Robi nang di Padan  na Imbaru. Jala istilah i sai marulakulak disulingkiti angka panurirang nang panurat pe. Haluaon i sai dilapati do marhite ragam pangantusion: panompaon, paulihon, manesa, pahothon, pajongjonghon. Ia portibi on sai ditoru ni huaso ni haholomon ( 1 Musa 1: 1-2), alai dung ro Hata ni Debata, dipatuduhon ma huasoNa manompa hatiuron (ay.3). Hata ni Debata na marhagogoan do i laho manaluhon huaso haholomon ima sibolis i. I do umbahen marhite Hat ni Debata, langit dohot tano on dohot di pangisina pe di tompa Debata sandiri (ptds. Joh.1:2-5; Jes.45: 13,18)   
     2.       Ayat 3 – 4 : Haluaon na pinamasa ni Debata. on ma panurirangon ni si Jesaya taringot na naeng masa siadopan ni bangso Israel di habuangan. Apulapul sian Debata paposhon roha dohot panghirimon. Nunga gale, maheu, roha na magopu jala putus harapan bangso na tarbuang i, nunga daukdauk tangan jala telluktelluk patnasida(ptds.Pslm.137:1-9. Lapatanna ndang adong be gogo nasida. Tamba  ma muse, nunga sai dibagasan roha biar jala hatahuton nasida. Alai dilehon panurirang Jesaya do apulapul, ia Debata sandiri do na naeng ro laho paluahon Israel (ptds. Jes.43:5-7).Ro ma nuaeng Hata ni Debata laho patoguhon dohot paposhon rohanasida di haluaon nanaeng patupaon ni Debata. Didok tu nasida: “Pirma tondimuna, unang hamu mabiar.....”, ai Debata sandiri langsung bertindak laho paluahon marhite na martubolhon dohot mamaloshon pambahenan ni bangso na manaban nasida. Marhite huaso dohot hagogoonna, Debata mamboan mulak bangsoNa i sian habuangan.
     3.       Ayat 5 - 10: Haluaon tu manisia. Debata sandiri na patupahon haluaon tu bangsoNa jala marlas ni roha ma bangso i. Masa ma halongangan: bolas marnida angka na mapitung jala marbinege angka na nengel, manghatai jala mariaria jala marlas ni roha ma angka na ngungu, marhajingjang ma halak na pangpang. Panurirangon on laos martudutudu do tu haluaon na gabe tanda ni ulaon ni Tuhan Jesus na ro paluahon jolma na ginosagosa ni parhatobanon ni sibolis dohot ragam ni parsahiton (Luk.4:18-20). Tandatanda haluaon na pinatupa ni Debata ima malua jolma sian gomgoman ni dosa dohot hamatean i songon i nang sian roha na ganggu dohot roha na mabiar. Dohot do natinompa (alam dohot suansuanan) marlas ni roha jala mariaia di haluaon i. Didok marbuhalbuhal ma aek di halongonan (padang gurun) dohot sunge di adaran, lapatanna; mabaor ma hangoluan. Haluaon na pinatupa ni Debata ndada terbatas holan tu jolma alai dohot do saluhut natinompa i manghalashon haluaon na sian Debata. Asa haluaon napinatupa ni Debata i bersifat menyeluruh do, lapatanna dohot do nang angka suansuanan dohot angka natinompaNa na asing menyambut dohot las ni roha haluaon napinatupa ni Debata. Adong hadomuan ni jolma dohot alam di tingki haluaon na mamboan haimbaruon i. Didok adong ma mual dohot sunge di adaran dohot halongonan na so ra marsik na tongtong mabaor na songon simbol ni haluaon na manongtong na sian Debata (Ptds. Hes.47; Joh.4:10-15). Adong mas ahaimbaruon di portibi on (transformasi) na dohot do alam manang portibi on dipalua sian panaritaan na so merana be alai dohot marsuraksurak dohot mariaia (ay.1-2). Halongonan na sai laon songon inganan sihabiaran ala godang angka babiat panoro alai di haluaon na pinatupa ni Debata i gabe inganan na gok dame, haulion dohot hasonangan jala sudena i dohot mamujimuji huhut pasangaphon Debata. Dison ma nalnal tarida integritas ni haluaon na sian Debata na manghamham sude jadianjadianNa (ptds tu tema ni Sidang Raya Dewan Gereja-Gereja seDunia /DGD di Vancouver –Kanada 1983, “Justice, Peace, and Integrity of Creation” : Perdamaian, Keadilan, Dan Keutuhan Ciptaan). Haluaon i mencakup sude nasa na mangolu dohot alam ciptaan ni Debata.
Dalan nabadia napinarade ni Debata. Dalan haluaon napinatupa ni Debata i, i ma dalan manuju tu Sion, bangso na tarbuang i mardalan raphon Debata mulak tu Sion. Na mardalan di dalan i, i ma angka nabadia na marlas ni roha ala ni haluaon napinatupa ni Debata. Dalan i digoari dalan balobung (jalan raya) nabalga, na so adong pangambati disi. Halak na mardalan disi ndang adong ancaman dohot mara sitagamon ai gari halak na oto ndnag lilu mardalan di dalan napinauli Debata. Nunga dipature Debata di haroro ni Jesus tu portibi on dalan tu hangoluan marhite Ibana sandiri na ro tu partibi on gabe jolma.
Marlas ni roha bolon jala mariaia situtu bangso naung pinalua i. Dibagasan las ni roha bolon dohot pariaiaon situtu do digombarhon bangso na tarbuang i mulak tu Sion di na malua nasida sian parhatobanon, panaritaon dohot hasusaan naung leleng diae nasida. Gabe jolma na bebas be nasida, ndang be dirajai bangso na leban nasida alai sumuang ma nasida muse mulak songon bangso ni Debata jala bolas ma nasida beribadah holan tu Debata Jahowa. Dapotan hilas ni roha ma bangso i sian Jahowa jala maporus huhut marujung ma nasa arsak dohot hoihoi sian ngolunasida. Las ni roha salelenglelengna tongtong di atas ulunasida (sukacita abadi meliputi mereka) lapatanna las ni roha dohot pariaiaon i ndang mansohot be sian nasida baliksa arsak ni roha dohot hoihoi mansohot ma jala marujung.

     C.      Sipahusorhusoron
Ø  Debata sandiri naparohon Haluaon di jolma. Ndang dipasombgu Debata bangsoNa dibagasan panaritaon, haporsuhon dohot parhatobanon alai ditatap do pardangolan, nang panaritaan dohot haporsuhonna marhite asi dohot holong ni rohaNa. Ibana sandiri langsung paluahon bangsoNa i sian tangan ni bangso na marhatoban nasida di habuangan i. Manongtong do asi ni roha ni Debata jala tung singkop dipatuduhon dibagasan anakNa Jesus  na sinuruNa ro tu portibi on gabe jolma. Dipatulus Debata sangkap hatuaonNa tu sude jolma di naung ro Jesus tumopot hajolmaon asa paluaonNa jala togihononNa tu ngolu na manongtong salelenglelengna i. Debata sandiri pature dalan i, i ma Tuhan Jesus sandiri, ai Jesus do Dalan, Hasintongan dohot Hangoluan i (Joh.14:6). Halak Kristen di tingki on tongtong do dijou jala ditatap Debata jala hot do asi ni rohaNa dohot bagabaga haluaon i. Ala ni i nang hita pe naeng pos rohanta jala manghirim managam haroro ni Tuhan Jesus paduahalihon.
Ø  Di na mamasuhi Minggu Advent pa-III –hon on hita, dijou do hita sude ruas nang huria i, gabe huria nang ruas na boi patuduhon sikap ni ngolu na paluahon dohot angka aksi solidaritas na boi gabe sada missi pelayanan gereja. Jadi huria manang gareja i ingkon adong missi ima na sian Jesus i, laho pararathon Barita na Uli marhite angka aksi pelayanan na patuduhon solidarita ditongatonga ni masyarakat. Tapatuduhon ma asa marguna hita songon halak Kristen, laos songon i guna ni huria i di tongatonga ni portibi on, asa gabe pasupasu. Ala pasupasu na tajalo i ima ala asi dohot holong ni roha ni Debata (Anugerah). Ndang ala ni usaha ni jolma i, i do umbahen ingkon tapatuduhon dirinta nang huria i tongtong marasiniroha laho paluahon godang jolma sian hasusaanna di portibi on, jala tamba ma bilangan na mandapot asi ni roha nang las ni roha ala Tuhan Debata do na patuduhon i. Selamat Advent.

Sabtu, 07 Desember 2013

Bahan Jamita Minggu Advent II, 8 Desember 2013

Raja Ro Manopot Hita
Sakaria 9 : 9 – 10
      A.      Patujolo
Ia goar panurirang Sakaria na marlapatan: Tuhan marningot, ibana ima anak ni si Berekhya sian pinompar ni malim Ido, dongan sapartingkian ni si Haggai, ima dihamamasa panggomgomi Raja Darius ( 521-485 BC). Dijalo panurirang Sakaria do angka pangungkapon sian Jahowa taringot tu Joro dohot parik ni huta Jerusalem naung leleng sega, dohot Joro na imbaru sahat tu tingki ni haroro Mesias i ma Kristus i (masa Eskatologis), dung jumolo diuras Joro ni Jahowa na di huta Jerusalem (Esra 5:1;6:14; Sak.1:1;9:9; Mat.21:1-9; 12-13. Nunga mandalani pola 9 taon lelengna halak Juda paturehon Bagas Joro ni Jahowa na di Jerusalem, naniuluhn ni si Serubabel rap dohot halak Jahudi binoanna mulak sian habuangan Babel si 42.897 halak (42.360 + 7.337) halak tukang + 200 halak parende baoa dohot boruboru; Esra 2:64-65; 2 Kron.35:25). Alai laos so tarida dope bogas ni tangan ni jolma na sai torop i. Hehe do si Rehum dohot si Simasai, pamohomphon roha ni raja Darius I (Artahsasta) i ma raja ni Persia (Babel), asa dibahen surat parenta mangorai halak Jahudi naung mulak i membangun Bagas Joro ni Jahowa di Jerusalem. On do sibingkasi hasutan nasida tu raja Persia; I ma ala tinulak ni si Serubabel dohot si Josua rap dohot sude pangituai ni halak Jahudi tu halak Samaria. Tutu ma, dung dijahahon surat ni Raja Darius I (Artahsasta), mansohot ma halak Jahudi paturehon Bagas Joro ni Jahowa ala mabiar, alai gabe masipature bagasnasida be ma huhut marsaor dohot halak Samaria dohot angka sipelebegu na humaliang Juda (Esra 4:7-24).
Alai disungguli Tondi ni Jahowa ma si Haggai dohot si Sakaria marhite na mangalehon tu nasida angka pangungkapon taringot tu Joro i, naung marisuang (terkendala). Hag.1:1; Sak.1:1,7. Disi dibege si Serubabel hata ni Jahowa na nilumbahon ni Panurirang Haggai dohot Sakaria taringot tu Bagasjoro i, hehe ma ibana rap dohot si Josua, anak ni si Josadak. Tole ma nasida rap dohot Panurirang Haggai dohot Sakaria paulihon (manorushon) Bagas Joro ni Jahowa, gabe saut ma dipasidung pembangunan i di ari 3 Marte (Adar) taon 515 BC, manang lima taon dung haruar pangungkapon i, 520 BC (Esra 5: 1-17; 6: 1-22. AI ndang mansohot be panurirang Haggai dohot Sakaria martingting di sandok Juda patolhashon Hata ni Debata Jahowa sian taon 520-518 BC. Alai ndada holan manjamitahon panurirang na dua halak on, langsung turun tangan dijolo rap dohot si Serubabel dohot si Josua anak ni si Josadak diihuthon rakyat Jahudi.

     B.      Hatorangan
    1.       Di Bulan Elul; Hag.1:15 ( manang di ari 24 Juni 529 BC), nunga dipeakhon si Serubabel batu ojahan ni Joro i, alai gabe marisuang ma pembangunan i leleng 9 taon. Sahat tu na hehe panurirang Haggai dohot Sakaria palumbahon di taon 520-518 BC, dung dijalo pangungkapon sian Jahowa 8 hali dohot angka panurirangon na marudutudut sipatolhasonna tu sandok bangso Jahudi naung masisarihon dirinasida be; hinorhon ni biar, hapogoson, pangansion dohot korupsi (Neh. 6:10-19). Ndang adong nanggo sada sian angka raja na gumonggom nasida na rade mempertaruhkan nyawa laho mangondihon parripena (bangso) asa mardamedame, mardohar jala sonang. Alai balikna do tahe, holan angka raja partaluan do nasida sude, ndnag tardok raja siparmonang na tau pangondian, ai tung saluhutna do nasida na terbatas jala boi marujung tu hamatean! Nda holan angka bogas ni ngolunasida be nama siingoton ni natorop dohot angka sundut na mangihut
     2.       Dipapatar Jahowa do holongNa tu bangso na olo marhamubaon i, mandok: Jahowa langsung turun tangan marhite huasoNa na sun hinagogo i mangondihon bangsoNa bangso Jahudi laho manorushon pembangunan ni Bagas Joro ni Jahowa. Dung jumolo dipatunduk angka bangso parbegu na manggugai pembangunan i: Hadrak, Damsyik, Aram, Hamat, Tirus, Sidon, Askelon, Gaza, Ekron, Asdod dohot Palistim (Sak.9:1-8). Hape tompu ma tarbege bagabaga ni Jahowa dijamitahon Panurirang Sakaria mandok: “Mariaia situtu ma ho, ale boru Sion, marolopolop ma ho ale boru Jerusalem! Ida ma, na ro ma rajam tumopot ho, partigor Ibana jala Siparmonang, na serep do rohana jala marsihundul di halode dohot di anak ni halode inaina”. Ndang tarbahen so longang roha ni nasa na umbege hata bagabaga na gok las ni roha i, di haroro ni raja partigot, parmonang jala na serep roha na naeng ro i manopot bangsoNa, so pola melalui proses pemilihan umum ni bangso i, na memerlukan angka persiapan na birokratis dohot biaya na mansai godang laho mamillit sada raja na imbaru.
     3.       Raja partigor do na ro i, parmonang ala olo mansoadahon dirina, na serep marroha, na sumarihon angka na dangol dohot na pogos, na marsahit dohot na ginosagosa ni sibolis, penindasan dohot ketidak-adilan hukum na saleleng on (Jes.61:1-4; Mat.5:4)
Alai siaphononna ma hureta porang ni Ephraim (Harajaon Israel) na memproduksi kereta-kereta perang mulai sian tingki ni angka panguhum ni Israel (andorang so ditodo nasida si Saul, anak ni si Kis halak Benjamin i gabe raja na parjolo taon 1030-1015 BC (1 Sam.9-31). Ephraim ima Ephron di Padan na Robi (Jos.16:4-10) tungkan pastima (barat) ni Jordan (Pang.7:23; 8: 3; 12:1-6; 2 Sam.13:23; Joh.11:54). Jala angka hoda porang na nilatih di Juda doht sior (hujur dohot panah0 na pinangkenasida tu hamusuon nasailaon gopuon ni pargogo na so hatudosan, i nama haroro ni raja partigor, parmonang jala serep roha i. Alai baritahononna ma hadameon tu angka bangso parbegu binoan ni raja parmonang i. Ndada barita porang dohot penindasan manang parhatobanon be begeon ni angka bangso na di tano on. Alai barita las ni roha na gok dame laho patoguhon pos ni roha ni angka na sai digohi biar, ala ni ondamondam ni angka bangso na bolon jala na gogo nasailaon (Jes. 2:4).
Jala gomgoman ni raja parmonang  i ma sandok bangso na di tano on, sian laut tu laut, jala sian batang aek Euphrat (na mamolus angka bangso ; Turki, Siria, Irak, Iran sahat tu teluk Persia nuaeng) sahat tu ujung ni tano on (Ul.AP.1:8). Harajaon ni raja partigor, parmonang jala na serep marroha i, ndang dibatasi geografis, manang warna kulit, parhataan, budaya, nang politik, sosial ekonomi ni angka bangso i, alai tung harajaon na gok dame jala marhasonangan do harajaonNa.
   4.       Diingot Jahowa do parpadanan naung binahenNa, marhite tanda “Mudar parpadanan tu bangsoNa”, tanda “Haluaonnasida” sian godung na so marisi aek (Mesir); na so adong aek hangoluan ni tondi, haporseaon dohot panghirimon naung sanga mahiang sian ngolu ni bangso i di tano parhatobanon dohot di tano habuangan Babel (Ptds. 2 Musa 24: 8; Jes.61:1; Mat.26:28. Ima Paskah dohot Birubiru Paskah Sakramen). Ditorushon Jahowa dope muse mangalehon bagabaga na mauliutus sihirimon ni bangso na tinggal dope di tano habuangan Babel, asa hehe nasida maninggalhon Babel namangarante nasida marhite bangko (mental) hasipelebeguon na saleleng on. Alai andul sian naung jumpang nasida di tano habuangan, isara hadumaon, las ni roha dohot hasonangan nunga diparade Jahowa marlompit ganda di nasida, ia dung mulak tu huta na gonting (kota benteng) i ma Sion naung pinauli gabe inganan hasonangan na gok dame.
     5.       Tolhas do barita  las ni roha na gok panghirirmon di bagabaga ni Jahowa pinasahat ni panurirang Sakaria dohot Haggai on sahat tu Babel, tu halak Jahudi na tinggal i dope. Saut do muse mulak nasida di gelombang paduahon binoan ni malim Esra, anak ni si Seraya, sundut pa-17-hon sian malim Harun (Aron). Ai diboan do 2000 halak toropna, alai dohot ma halak Netinim disi, di taon 456 BC (Esra 7:1-5; 8:3,20).

     C.      Sipahusorhusoron
  • Di minggunta Advent na pa-II-hon on; dipapatar Jahowa doholong ni rohaNa tu angka na olo paubahon rohana. Na rap partohap do saluhut halak na umbege hatani Debata Jahowa di bagabaga na mauliutus on, dung dihaporseai rohana jala mangkirim di haroro ni raja partigor, parmonang, jala na serep roha i diharoroNa na so panagaman i.
  • Tuhan Jesus Kristus do tinudu ni nasa panurirangon; i ma haroroNa na parjolo i, dohot na paduahon (ekatologis) n a tapaimaima i. Ganup jolma na mauas di hatigoran, partaluan, na pinatunduk ni angka ragam ni hagogoon na di portibi on, ima angka na masihol di hamonangan na manongtong, dohot ganup na serep marroha, i ma angka na rade mansoadahon dirina songon Tuhanta Jesus Kristus. I do na boi marhabengeton manghirim di bagabagaNa na mauliutus i (Pil. 2:5-10). Las ni roha dibagasan pangkirimon i do na niondolhononna tu hita be!
  • Sion dohot Jerusalem na rap manudu Huria ni Tuhan Jesus Kristus i do i, i ma hita, angka naung porsea, jala manjalo mudar parpadanan na imbaru di bagasan Jesus Kristus, Tuhanta na naeng ro i. Ai huta Jerusalem i do Sion i, songon hita angka na porsea, laos hita sandiri do Huria dohot  Joro ni Tuhanta Jesus Kristus ( 1 Kor.3:16; 6:19; 2 Kor.6:16).  
  • Disosoi Tuhan Jesus Kristus do hita saluhut HuriaNa di Minggu Advent na pa-II-hon on asa hehe laho paulihon HuriaNa (joroNa) naung sega i, ima pamatangta, ima dirinta na gabe bagas Joro ni Debata  ( 1 Korint 3:16 Ndang diboto hamu: Joro ni Debata hamu, jala Tondi ni Debata maringanan di bagasan hamu?). Boi sega alani pengaruh sian bagsan nang sian luar ni dirinta, boi sega hita hinorhon ni hisaphisap ni daging na marhuaso jala na mangarajai roha nang pingkiranta, pangalaho hahodaron, hahormuson, jala pangalaho na hinagigihon ni Debata na manghorhon dosa nang pangalaosion i. Tapauli ma bagas joroNa i, jumolo ma sian dirinta, rohanta tapature marhite gogo na sian Tondia Parbadia. Asa tarbahen hita manomunomu haroro ni Raja ni Huria ima Kristus Jesus i dibagasna tondi na marolopolop laho manjalo bagabagaNa i, i ma hangoluan na salelengnilelengna di Sion na imbaru dohot Jerusalem na imbaru na gok dame, hatigoran dohot las ni  roha. Amen.

Jamita Minggu Jubilate (Marolopolop tu Debata ma sandok tano on) – 21 April 2024

Jesus Do Parmahan Na Denggan      (Yesus Gembala Yang Baik) Yohannes 10: 11 – 18   1)       Ia turpukta on manaringoti parmahan. Ia ...