Sabtu, 30 November 2013

Bahan Jamita Minggu Advent I, 1 Desember 2013

Managam Haroro ni Kristus Panguhum i
Jesaya 2 : 1 – 5

          A.      Patujolo
Ia panurirang Jesaya mangula di tingki masa halumlamon ditongatonga ni bangso Juda dohot Israel Utara. Dua harajaon on naung mabola dung mate raja Salomo, terlibat di situasi na marbadai jala marmusu. Dibahen i ndang boi be bangso na dua i patuduhon identitas nasida songon bangso ni debata di portibi on. Harajaon Israel sisampuludua marga i nuaeng gabe ndang sada be, gabe ndang margogo be nasida laho mangadopi angka bangsobangso humaliang nasida.
Jongjong do si Jesaya di parsitongaan abad pa-8-hon BC (andorang so Kristus), laho paboahon hata ni Debata tu angka raja dohot uluan di hatiha i. Dipaingot do harajaon Juda asa marhaporseaon  tu Jahowa, unang mangunsande tu angka bangso na bolon isara Assur dohot Misir. Ai nang pe ro ancaman harajaon Assur tu bangso i, unang gabe laho nasida mangido pangurupion tu Misir.
Mangula do panurirang Jesaya di harajaon Juda, mulai sian Raja Usia, Jotam, Ahas dohot Hiskia. Tarmasuk tokh nasional do ibana, na berpengaruh ditongatonga ni masyarakat. Parbinotoanna pe mansai godang, ala ni diparrohahon ibana do sude angka na masa di harajaon Juda uju i. Ndang marnaloja ibana laho paingothon angka dosa ni bangso i. Ndang holan dosa di bagas joro, alai dohot do dosa di masyarakat na adong. Sandok ndang tarbahen hohom pamanganna laho paidaida na masa di ngolu ni jolma di tingki i.
Adong do tradisi Jahudi mandok si Jesaya tarmasuk do pomparan ni raja. Alai laos adong do mandok pomparan ni malim do ibana, marningot hajojonokna tu angka malim uju i di ngoluna dohot parbinotoanna taringot tu ngolu ni bagasjoro di Jerusalem. Asa mansai tajom do angka sipasingotna di bagas joro.
Panurirang Jesaya sada contoh panurirang na sintong, na barani jala na benget di ulaonna laho paboahon aturan dohot uhum hasintongan tu bangsona nang tu bangsobangso na asing. Didok ibana, na boi do dipangke Debata sadasada bangso di tano on gabe “alat” manguhum bangso Israel. Ai Debata Jahowa i ma Tuhan na marhuaso lahomanontuhon sejarah ni angka bangso di portibi on. Jadi, ingkon sude bangso di ari sogot i marsomba tu jolo ni Jahowa, mandok holan dibagasan Ibana do haluaon na sasintongna.
Ia goar ni Jesaya marlapatan “Jahowa do haluaon”. Disarupahon ibana do bangso Israel i dohot partogi Sodom dohot Gomora na gok dosa i. Ala ni i sogo ma roha ni Jahowa marnida nasida, laos dijouhon do bangso i marhite panurirang Jesaya asa mulak tu Jahowa huhut mangulahon uhum dohot hasintongan.

      B.      Hatorangan
    1.       Ayat 1-2 : Dibuhai Panurirang Jesaya do ulaon panurirangon marhite panindangionna paboa nasa na niidana didasori legalitas na marharoroan sian Tuhan Debata sandiri do i. Marhite sian i ma gabe diantusi ibana laho manurirangkon taringot tu na naeng masa maradophon Juda dohot Jerusalem (ay.2). Molo tu tradisi kuno, jumpang do pangantusion ni halak hatiha i ima : ia molo dolok na timbo dirajumi do i songon dolok na badia ima inganan ni angka debata sileban (ptds. Pslm.48:2). Hombar tusi ma molo taparrohahon ayat 2 i, dapot hita do pigapiga sitangkasanta do : a) Masa do sogot, diujung ni angka ari. Diantusi angka na malo do i, ima sada tingki na dao sian tingki ni panurirang i. Disi ma ombas ujung ni sejarah ni portibi on; jala ganup jolma ingkon diuhumi do hatiha i. Laos boi do  goaran hata on martudutudu tu tingki/ ombas ngolu ni jolma di portibi on di ari parpudi/haroro ni Jesus pa dua halihon (Hen.1:2). b) Bagas ni Jahowa di punsu ni angka dolok.  Dolok na nidok na dison ima dolok Moria/Dolok Sion, ima inganan ni si Abraham uju naeng mamelehon anakna si Isak uju i ( 1 Musa 22:2). Sasintongna Dolok on ndada na tumimbo sian saluhut dolok, ala godang dope angka dolok na tumimbo di portibi on, tarlumobi na adong di humaliang Juda: alai di ari sogot i: dolok Sion i gabe dolok na tumimbo sian sandok dolok, ala saluhut dolok na timbo i ingkon patutoruonNa do muse. Dison ringkot antusanta ia dolok na timbo on martudutudu do i tu angka debata sileban; jala torop do jolma laho marsomba tusi. Alai Jesaya mangondolhon marhite ayat 2 i: Debata Jahowa i ma Debata na tumimbo sian saluhut debata nasinomba ni jolma. Ala masa ma di ujungna Jerusalem gabe inganan ni hasadaon ni ganup bangso: na marasing sian huta Babel songon inganan parbolatan ni jolma: alai ianggo Jerusalem gabe inganan parsaoran ni nasa jolma na marharoroan sian sandok bangso.
    2.       Ayat 3: Mansai torop jolma ro tu dolok na badia i, ala nunga ditanda jala diboto nasida paboa dolok Sion nama tumimbo di sandok portibi on: ala ni ido ragat nasa bangso ro mandapothonsa nangkok tu si manomba Debata. Jala huhut nunga diokui saluhut bangso; Ia Debata Jahowa ima Debata Sasadasa ndnag jumpang Debata asing sian Ibana. Diombasi tung ragat jolma na masihol naeng mananda Debata sitompa saluhutna huhut rade jumangkon nasa hataNa, uhumNa, tarlumobi parsombaonon dohot na marpardomuan tu ruhutruhut manang etika parngoluon songon naung mananda Debata. Laos saurdot dohot i masa ma ragam ni angka perubahan-perubahan na balga dibagasan ngolu ni jolma marhite na manghangoluhon parsombaonon na sintong tu Debata. Asa masa do di na sangombas i torop jolma manang angka bangso dohot houm manolsoli diri ala naung marsomba tu angka debata na so marnosan manang naung mangulahon parsombaonon na so marimpola jala huhut marisuang ditingki na salpu. Ala di tingki i dirajumi nasida do naung jumpang dingoluna poda nang pangajarion na sintong. Tarida do i marhhite pandohan na mandok : “Ai marharoroan sian Sion do sogot patik i, jala sian Jerusalem hata ni Jahowa.” Dison diulahi si Jesaya sahali nari manaringoti taringot tu jolma dohot angka bangso namaporus tu sion, ima hinorhon ni namangeahi patik ni Debata (patik na sampulu i), suang songon i nang hata ni Debata na marharoroan sian Jerusalem.
   3.       Ayat 4 – 5 :Sada na tangkas naeng ondolhonon ni turpuk on ima: Sion gabe sada pusat ni harajaon hadameon, jala dilumbahon do di si taringot tu sandok jolma tarbahen rap mnian di harajaon i. Jala laos Debata sandiri do bangkit gabe panguhum di si, i ma manguhumi bangsobangso marhite hasintongan dohot habonaron. Molo nunga jongjong Debata gabe Panguhum ditongatonga ni Sion, ima laho gabe patubu situasi na gok dame las ni roha na tung mansai singkop. Asa ndada jumpang be disi hajahaton, dohot sangkapsangkap na roa, laho mangago donganna jolma. Asa dihorhon i do perubahan bolon ditongatonga ni ngolu ni jolma. (ptds. Mika 4:1-3). Na parpudi di turpuk on, ima sada pandohan na gabe joujou tu pinompar ni si Jakob (bangso Juda) asa unang tartading nasida sian angka bangso na asing na ro marrongoman tu Jerusalem, asa pasidohot mardalan dibagasan dalan hatiuron i. Lapatanna disoarahon si Jesaya do asa luhut bangso ni Debata patuduhon parngoluon na tutu mangolu dibagasan hamubaon ni roha. Ala ni indada jumpang nasida haluaon, ia so molo mangolu dibagasan sondang hatiuron. Ala holan haholomon, hagunturon dohot hamatean do sitagamon ni nasa na mian di duru ni sondang ni Tuhan i.

    C.      Sipahusorhusoron
   1.       Hasadaon Dibagasan Kristus. Hita angka naung tinobus dibagasan mudar ni Jesus Kristus didok do angka na porsea. Jala haporseaonta i do na pasadahon hita songon huria jala Bagasjoro i do sada lambang manang gombaran ni inganan parpunguan hatopanta. Mansai strategis do pajongjong Bagasjoro i di sejarah ni bangso Israel songon lambang ni parsadaannasida. Dung dipajongjong Raja Salomo Bagasjoro i mansai paltak pangarajumionnasida taringot tu lambang ni parsadaan i. Sai diingot nasida do i, dipature jala dipauliuli. Ganup taon do angka pangaranto na diparserahan na digoari Jahudi diaspora laho manopot Bagasjoro i laho mamestahon Paskah. Alai nuaeng didok ndada tu bagas ni Jahowa na di punsu ni dolok Sion na di Jerusalem i na gabe tujuan ni ngolu ni halak Kristen. Songon naung tarsurat di Heber 12: 22-24 na torop dope halak mangolu di Hajahudion manang manghaporseai patik uju so Kristen nasida. Alai naeng do muba tu dolok Sion ima huta ni Debata sambulo ni tondi i do diarahon nasida. Hombar tu si didok angka penafsir, di situasi na sinurirangkon ni si Jesaya di bindu 2: 2 on do parngoluon ni angka na porsea i: Ima na marparsaoran di joro ni Debata ditongatonga ni HuriaNa. Disi do jumpang pangajarion taringot tu angka dalan na niaturhon ni Debata, jala laos disi do marparsaoran nasa jolma so marnida latarbelakang ni : parbangsoon, houm, dohot marga. Asa i do tutu parsaoran ni huria i, i ma parhahamaranggion na niihotan ni mudar ni Jesus Kristus Tuhan i. Tu si do hita dijou asa rade marparsaoran na togu dohot Ibana nang dongan jolma. 1 Korint 12 : 27 “Alai daging ni Kristus do hamu, jala ruas hamu sama hamu.” Efesus 4 : 6 “Sian Ibana do sandok daging i dipadomu jala martomu, tiniop ni sude uraturat pangurupi, gabe lam magodang daging i mangihuthon pangulaon ni ganup ruas di bagianna be, pinauliuli di bagasan haholongon i.”
   2.       Ia goar ni minggunta ima Minggu Advent I; na mangondolhon eskatologis asa diarahon do sude ruas ni huria haporseaonna tu na managam haroro ni Kristus na paduahalihon i. Jala rajumon ni ruas i do ia haroro ni Kristus na paduahalihon i songon Panguhum laho manguhumi sude bangso. Aha do sijamothononta di masa advent I on ? Tontu ingotonta ma na mardalan do hita dibagasan hatiuron ni Jahowa (ay.5). Molo nunga dibagasan hatiuron ni Jahowa, tiurtiur ma antong pardalananta, berengonta ma dia na so sitondongon dia do na ramun, jala na dihagigihon ni Debata. Ndang marhuaso be disi gogo ni haholomon manang sibolis i. Dijou do hita mardalan di hatiuron asa torus ma i mian dibagasan ngolunta sahat na ro Kristus na paduahalihon i. Lapatanna manat na ma hita mangalangka silangkaanta. Andigan ro Kristus i rade manang so rade ingkon taparade torus dirinta di na managam haroroNai marhite angka ulaon asi ni roha, angka ulaon na denggan na hombar tu lomo ni roha ni Debata. Amen.

Jumat, 22 November 2013

Bahan Jamita Ujung Taon Parhuriaon, 24 Nopember 2013

Tuhan Jesus na Mangapuli Hita
1 Tessalonik 4 : 13 – 18

       A.      Patujolo
Ia Huria na di Tessalonik, di ibukota Makedonia, ima sada huria na dipuji apostel Paulus. Mansai borat do apostel Paulus laho pajongjong huria na di Tessalonik (2:2), i do umbahen apostel Paulus mansai dihormati songon apostel ni Jesus Kristus. Ditingki maringan di Korint do pe ibana, dipangido ibana do asa laho si Timoteus tu huria Tessalonik mamereng keadaan dohot situasi ni huria i, jala ala laporan ni si Timoteus do umbahen nataronjar roha ni apostel Paulus manurat suratna on.
Tujuan ni suratna on asa margogo huria i laho mangadopi parungkilon nasida, dohot pasintonghon pamingkirion nasida taringot tu pangantusion na sala di ari haroro ni Tuhan Jesus na paduahalihon i. Ai adong do na mararsak ni roha ala didok ianggo halak Kristen naung mate andorang so ari ni Tuhan i, gabe ndang dapotan hamuliaon di ari i.
Alai ro ma apostel Paulus paingothon unang dietong nasida angka na sumurung, molo pe boi mangolu dope di hatiha i. Ndang sumurung hita jolma sian angka donganta naung jumolo monding, songon na nidok na deba jolma di portibi on.
Ala ni iso tung dietong huria Tessalonik i muse, paboa jonok nama ari ni Tuhan i gabe so porlu be ninna rohanasida mulaulaon. Gariada porlu do “kerja keras” nasida huhut dibagasan habadiaon laho paimaimahon ari ni Tuhan i. AI jolma na so mangula, unang ma ibana mangan ( II Tess. 3:10).
Ari haroro ni Tuhan (parousia) i ma na gabe ari las ni roha di hita angka na porsea i, ai di ari i ma hita dapotan haluaon na sasintongna. Haluaon i ndada mangonai holan tu halak na porsea na mangolu dope uju di ari haroro ni Kristus, Alai dohot do tu angka jolma na porsea naung jumolo monding sian hita.
Alai ajaran taringot tu “parousia” i mansai jotjot do dihalupahon angka jolma di portibi on. Hape, molo so taingot ari haroro ni Tuhan i di ari sogot i, gabe harugian na bolon do i tu hita lumobi tu huria ni Kristus na adong di hasiangan on.
Dibagasan turpuk on, ro do apostel Paulus paingothon huria Tessalonik, asa porsea di ari paruhuman sogot i, ai haroroNa i ndang boi etongon ni jolma pardosa on, alana hombar tu lomo ni roha ni Tuhan i do !
Molo tasigati Padan na Imbaru adong do 318 hali ditaringoti taringot tu Parousia ( ari haroro ni Tuhan Jesus na paduahalihon). Ala ni i, apostel Paulus paingothon huria i, asa sude pangalahonta tapadenggan, ai adong do ari paruhuman sogot jala disi do jaloon ni jolma i hombar tu na niulana be!

     B.      Hatorangan
    1.       Ayat 13 – 15: Apostel Paulus mangajarhon paboa boi do tompu ro ari ni Tuhan i, jala boi do i ganup tingki na so panagamon ni jolma. Lapatanna, ingkon diparade huria do dirina laho manomunomu ari ni Tuhan i, ai ndang taboto manang marsogot-haduan ro Ibana. Ala ni i, unang sai angka donganna jolma naung mate diarsakhon; ai dirimpu tudia ma annon jolma naung monding i? Sai songon i ma holso ni halak Kristen na di huria Tessalonik, dirimpu ni halak Kristen di huria Tessalonik sumurung nasida sian angka naung jumolo mate i. On ma na diupayakan ni apsotel Paulus di hatiha i. Hape, na rumingkot do di nasida asa angka na mangolu i pasintongkon dirina, asa boi dijalo Tuhan i sogot di banuaginjang. Ianggo angka naung mate i, nunga sonangnasida, nunga modom nasida ro disaleleng ni lelengna. Ndang didai nasida be na hansit, songon hita jolma na mangolu on dope nuaeng!
Ianggo jolma naung monding dibagasan Kristus, tondina  langsung raphon Tuhan Jesus, alai anggo dagingna modom do sahat ro di ari haheheon sogot i ma di ari paruhuman i. Lapatanna modom dibagasan Kristus, songon posoposo na pinapodom ni inana di ampuanna sandiri, saluhut angka naung monding i.
Ala ni i didok si Paulus, unang gabe marsak rohanta marningot angka naung monding i, songon angka nasung monding, songon angka na leban na so marpangkirimon i. Alai marlas ni roha ma hita siala hamonangan na gok na  naeng lahonon ni Tuhan Jesus tu hita di ari ni Tuhan i.
Dibagasan hata ni Debata dipaingot apostel Paulus do huria i, asa tahaporseai do ari haroro ni Tuhan i. Molo hita angka na mangolu dope, ndang boi jumolo dijalo Tuhan i sian angka naung monding i na mate dibagasan Kristus. Ai halak na mate dibagasan Kristus ingkon parjolo do i dipahehe Debata, sian hita angka jolma na mangolu dope alai na mangolu dibagasan dosa i. Ndang adong hasurunganta sian nasida naung jumolo monding, holan pangulaon siala ni haporseaon do na manontuhon ngolunta di ari sogot i.
     2.       Ayat 16-18; Di ari haroro ni Tuhan Jesus na paduahalihon i, ro do Ibana ,ardongan suraksurak, marsoara ma raja ni surusuruan, tabege ma sarune ni Debata. Haroro ni Jesus dibagasan hamuliaon i, joujouNa ma sude halak naung mate dibagasan Kristus, dung i hita angka na mangolu sope di ari i.
Soara ni sarune ni Debata manjou sude jolma na porsea naung monding nang na mangolu dope. Soara ni sarune i mamaritahon hamonangan maralohon hamatean i, jala paboahon naung ro do sahalak Raja i ma Jesus Kristus i. Raja na monang i do na manogihon angka naung monding, suang songon i nang hita na mangolu on dope, taitonNa ma hita raphon surusuruan ni Debata laho manomunomu Tuhan i tu langit on. Jadi olat ni i ma sai tongtong hita raphon Tuhan i! Paubaonna ma dagingta na lea on, gabe doshon dagingNa na sangap i (ptds. Pil.3:21; 1 Kor.15:51-52). Tu surgo i ma hita marlojong laho manean arta na sumurung i di harajaon ni Debata!
Nuaeng, tahirim do hira ro ari haroro ni Tuhan i na boi mangalehon las ni roha na sasintongna tu hita. Ai disi do hita angka na porsea dapotan hamonangan dohot paradianan saleleng ni lelengna i, masipaidaan dohot angka na porsea i naung jumolo monding sian hita
Antong, ala ni i naeng ma masiapulan hhita marhite angka hata ni Debata na tabege i. Dison ma fungsi ni halak Kristen i :masiapulan”, lapatanna olo mangalehon pangapulion tu dongan, asa manahan sahat ro di ujungna.

     C.      Sipahusorhusoron
Ø  Molo taparrohahon dijaman na mubamuba on, jotjot do muba roha ni jolma, muba pangalahona siala ni hagiot ni portibi on. Boasa? Ala hurang do panghirimon ni roha tu Tuhan i. Hape didok do : Rom 12:2 Jala unang gabe sarombang hamu dohot portibi on; alai gabe imbaru ma hamu, dung muba pingkiranmuna, asa tau hamu manimbangi lomo ni roha ni Debata, i ma na uli, na hinalashonna dohot na sun denggan. Mansai marasing do nian portibi on dohot na niigil ni Debata. Asa hita angka siihuthon Kristus didok do anak bagabaga, naung dibagabagahon haluaon tu ari sogot. Ala ni i ma molo muba pe angka jaman on dohot portibi on unang dohot hita muba tusi, alai muba tu haimbaruon ma na dihalomohon ni roha ni Debata.
Ø  Taringot tu Ari Sogot (Parousia); ndang hibul haporseaon ni na deba tu Debata Jahowa i, ndang dope dihaporseai na adong do ari paruhuman sogot. Lalap do jolma tu angka na tarida, alai tu Debata na so tarida i maol do tahaporseai. Mansai biar do jolma tu hamatean alai mangulahon dosa ndang mabiar. Hape tu ari sogot i molo nunga mabiar tu hamatean mabiarma nian mangulahon dosa.
Ø  Marhite turpuk  on diarahon do hita asa unang marsak marningot angka na tahaholongi naung jumolo monding. Ai jotjot do tabege hata Memento mori (ingot ari hamamatem) , asa molo marningot angka naung jumolo sian hita naeng marningot hita pe haduan songon nasida do. Alai porsea ma hita di ari ni Tuhan i na ro di sada tingki. Ai disi ma jaloonta hombar tu saluhut na taula saleleng di portibi on, manang na denggan manang na roa. Ala ni i taulahon ma na denggan binsan tingki parasian on dilehon Debata hita kesempatan asa marhamubaon ni roha. Tuhan Jesus ma na mangapuli rohanta. Amen.

Jumat, 15 November 2013

Bahan Jamita Epistel Minggu Ujung Taon Parhuriaon, 24 Nopember 2013

Pangapulion Dibagasan Kristus
Pangungkapon 7 : 9 – 17

     A.      Patujolo
Ia buku Pangungkapon on marrumang sada panatapan sian haporseaon ni sahalak naposo ni Debata na margoar si Johannes, tu na masa sogot. Digoari do buku on di hata Gorik “Apokalipsis”, na marlapatan Pangungkapon manang Wahyu sian Jesus Kristus tu si Johannes taringot tu na masa di balik ni sejarah (partingkian sisaonnari), diujung ni angka tingki dohot di angka banuaginjang i. Angkup ni i, buku on ma na ummaol antusan sian sandok angka buku na asing i, ala disurathon marrumang angka hata pangungkapon (sastra apokalipsis) dohot angka simbol na godang maol siat tu roha, manang pamingkirion na modern. Alai torop do manguji mangantusi isi ni buku on secara hurufiah, jala torop halak mamangke buku on songon ojahanna laho mangetong andigan ma masa haroro ni Kristus paduahalihon i, na laos ari paruhuman parpudi tu portibi on, atik pe tangkas do dipodahon Jesus tagan di portibi on Ibana, ndang adong na umboto sadihari i masa, nda holan Ama i sambing.
Ia latarbelakang ni buku on ima na sinurathon si Johannes di ombas na masa pangaleleon na jorbut tu halak Kristen di angka huria na parjolo i. Si Johannes na dimaksud dison i ma sian angka apostel i, anak ni si Sebedeus (Mat.10:2).  Dimulana marrumang sada surat do buku on, na ditujuhon tu pitu huria na di Asia (1:4). Asia na nidokna ndada dos dohot Asia na tatanda saonnari, alai ima sada propinsi ni harajaon Rom hatiha i, tar sekitar Turki nuaeng. Huria na pitu i, i ma na margoar: Epesus, Smirna, Pergamos, Tiatira, Sardes, Piladelpia dohot Laodekia. Ragam do pangalaho na masa di ganup inganan hajongjongan ni huria i, na mardomu tu moral dohot haporseaon, na maralo tu ha-Kristenon. Mansai godang dope panghorhon ni angka pangalaho i tu ngolu ni angka halak Kristen na parjolo i. Angkup ni i mansai gogo do pangaleleon dohot panggosagosaon tu halak Kristen hatiha i, siala ndang diihuthon nasida be angka hasomalan ni sihatoropan na maralo tu haKristenon i, isara na marsomba tu angka dewa-dewa, termasuk marsomba tu Kaesar na dirajumi angka na torop hatiha i dos dohot sada dewa. Nian ndang apala sude kaesar pasobokhon dirina dos dohot sada dewa. Alai kesar na di tingki ni Pangungkapon on, i ma Kesar Domitianus na mangarajai sian taon 81- 96 M, tangkasdo pasobokhon dirina songon sada dewa, na ingkon sisombaon ni sude warga ni harajaon i (somal digoari na masa i “emperor worship” na marlapatan: panombaon tu kesar). Manang ise na so unduk tu aturan i, hona uhum ma i mansai borat. Mangae ma angka halak Kristen, ala nunga dipodahon tu nasida na holan sasada Debata Jahowa di bagasan Jesus Kristus do sisombaon jala sioloan di ngolu on sian sandok ngolu.
Si Johannes songon uluan di huria di Efesus hatiha i, dihurungkon ma di sada pulo na metmet, i ma pulo Patmos. Alai disi ma ro pangungkapon tu ibana di ari hatutuana i na disurathon muse jala ditongos tu angka huria dohot halak Kristen na tangkas manaon na porsuk siala ni pangaleleon na mansai jorbut hatiha i, asa unang sumurut nasida sian haporseaonna, alai asa tongtong marsihohot dibagasan panghirimon di ngolu sogot, ai teanon ni angka na monang i ma disi hangoluan na salelengnilelengna, alai hona uhum ma angka siihuthon parhuaso manang na gogo ni portibi on na marinduk tu sibolis manang setan.
Deba sian pangungkapon na pinapatar ni Kristus tu si Johannes, i ma turpuk on, taringot tu Paruhuman Parpudi di ari sogot i, siadopan ni sude hajolmaon na mangolu manang angka naung mate pe.

      B.      Hatorangan
1.    Ayat 9-11 : “Adong ma hubereng....”. Dilehon Debata alus tu isi ni parungkilon na diadopi apostel i, i ma inganan dohot na masa (situasi) las ni roha naung diparade Debata tu angka na burju mangihuthon Ibana sahat tu ujung ni ngoluna, i ma surgo na so boi idaon ni jolma di portibi on. “Mansai torop na so dapot bilangan ni jolma”; manggombarhon balga dohot lambas ni inganan di harajaon ni Debata, i ma huria naung marghamonangan (triumphant), huria naung niurupan ni Debata dibagasan parnidaan na parjolo na berjuang dope di portibi on (crusis), i ma punguan ni jolma na marharoroan sian angka torop bangso na so marbolat ala ni hata, houm, parbangsoon, alai gabe sada bangso ni Debata. “Marabit na saksak”; manggombarhon pangalaho, hadirion na polin, saksak, pita jala torang, tiur songon panondang, pataridahon hamuliaon ni angka naung hehe tu hangoluan. Ala naung dipaias jala diburi mudar ni birubiru ni Debata sian nasa hajahaton/haramunon gabe ias nasida. Didok “Maniop maremare”; molo ditaringoti maremare na naeng marningot pangalaho ni na masa di pesta las ni roha , mamestahon ari raya parlapelapean marningot pandonganion ni Debata tu halak Israel na mamolus parhorsihan, i ma dung malua nasida sian angka pardalanan na borat sian Misir tu tano Kanaan. Molo di tingki pesta on na jongjong do halak Israel di jolo ni  bagasjoro maniop maremare hombar tu 3 Musa 23:40-43; ptds.Zakaria 14:16. Di pesta i huhut nasida mamujimuji Jahowa jala manjouhon Hosianna, Hosianna. Zakharia manggombarhon pesta parlapelapean i tu pesta na ro sogot. Hira tindakan na sarupa ma na masa di banuaginjang dibagasan diri ni angka naung marhamonangan dohot las ni roha di parporangan ni ngoluna maralohon panurirang pargapgap, nang pe dipasiaksiak nasida sahat ro di na mate, na so olo diparhatoban ala naung sumeahon dohot mamelehon sandok ngoluna, hosana tu Debata marhite parsihohoton nasida manghaporseaon di Jesus Kristus. Songon panomunomuon ni panglima perang na manghamonanghon parporanganna, manang songon panomunomuon di sada raja na marmulia, patudos tu panomunomuon ni na torop di Jesus na mamashi Jerusalem.
2.    Ayat 12 ; Pasahathon pujipujian. Dipasahat do pujipujian laho pasangaphon Debata mangolophon asi ni roha naung dijalo nasida sian Debata. Sian Ibana jala ala Ibana do umbahen adong haheheon i (Harajaon ni Debata). Angka nasida i ma na ro sian haporsuhon godang naung mamuri abit nasida jala dipasaksak mudar ni Jesus Kristus, na hum jongjong humaliang habangsa ni Jesus Kristus dohot humaliang angka sintua dohot parngolu na Opat i. Dung i manungkap ma nasida dijolo ni habangsa i huhut marsomba tu Debata dohot marlas ni roha arian dohot borngin. Sintua na di jolo habangsa ni Debata dohot Kristus, i ma na mewakili Huria ni Jesus Kristus sepanjang zaman di surgo i, songon gombaran ni 24 Devisi Hamalimon di Israel Nasional ( 2 Musa 19: 6; 3 Musa 19: 2; Mat.5:48; 1 Ptr.2:9; Pangk.1:6; 4:4; 5:10). Angka soara ni ende dohot panindangion nasida dung masuk tu parsaoran na sun badia jala na songkal dohot na marnalanala i, i ma:
Ø Pujipujian : napatuduhon na sun songkal do Debata Jahowa dibagasan Jesus Kristus i, nasa sangkapNa ingkon tulus do sude (Jes.55:11)
Ø Hasangapon: Na sun Badia do Jahowa dibagasan Jesus Kristus, nasa hataNa ingkon saut do (Psalm.33:9; 119:90-91; 145:5)
Ø Hapistaran: Na sun hina bisuk do Jahowa dibagasan Jesus Kristus, na so hadodoan do pingkiranNa jala na so habogasan do angka dalanNa (Jes.55:8-9; Rom.11:33)
Ø Hamauliateon: Parasiroha jala pardengganbasa do Jahowa dibagasan Jesus Kristus. Ndang olo mansadi holong dohot asi ni rohaNa tu ganup jolma na setia tu IbaNa (Psalm.100:5; Jer.33:11)
Ø Hagogoon: Na sun hinagogo do Jahowa dibagasan Jesus Kristus, ai nasa na tinahiNa ingkon tulus do, ndang haambatan manang aha (Psalm.24:1-2; 136:6-8)
Ø Hatoguon: Na sun manongtong do Jahowa dibagasan Jesus Kristus, na marmulia  do IbaNa jala ndang marujung saleleng ni lelengna (Jes. 44:6; 1 Kor.3:11; Heb.13:8; Pangk.1:8)
Ø Salelenglelengna: Nasa na di Debata dibagasan Jesus Kristus hot somubamuba saleleng ni lelengna, songon Debata hot ro di saleleng ni lelengna.
3.    Ayat 13 – 17: Upa sijaloon jala sidaion ni angka naung manaon ragam ni haporsuhon dohot ragam ni angka pangunjunan (marsiak, marpogos, marlea). Ala satia sahat ro di ujung ni ngoluna mangoloi dohot manghatindanghon Debata, i ma: dijolo ni habangsa ni Jesus Kristus i do nasida mangoloi Ibana arian-borngin di JoroNa. Marsaor dibagasan holong ni roha na rimpas, gok las ni roha dohot dame na rimpas, dibagasan hasonangan dohot hamuliaon naung rimpas (sempurna) salelengnilelengna. Ala ndang adong be anggukangguk, hamatean, na hona bura, nang arsak, manang aha na hansit, iluilu dohot parmusuon, tung tarapul tahe roha ni na rap dohot birubiru paskah i, i ma Kristus Tuhan i. Birubiru i do mangaramoti nasida na manghaholongi nasida, na marasi ni roha mida nasida (Ptds. Jes.49:10; 29:8). Kristus mangalehon aek tu angka na mauas, ai Ibana do aek na mangolu (Joh. 7:38; ptds. Joh.6:48) Ibana do na mangalehon mangan angka na male, ai Ibana do roti hangoluan i.

          C.      Sipahusorhusoron
v Tahaporseai do naung partohap hita di parsaoranta dohot Debata marhite haporseaonta di Tuhan Jesus Kristus dung tardidi, manghatindanghon haporseaon dohot nang parpadanan na badia i. Alai ndang na rimpas dope parsaoranta dohot saluhut na badia i di jolo ni habangsa ni Debata dohot Jesus Kristus saleleng di portibi on dope hita. Jala tangkas do didok hata ni Debata, ingkon mamolus lan haporsuhon, pambebeon dohot hamatean dope hita saluhut laho mamongoti habangsa ni Debata. Ai ndang tarbahen so hona lele nasa na naeng marparange na daulat marhite Kristus Jesus saleleng di portibi on, dalan papitahon dohot pasaksak haporseaon dohot holong ni rohanta dohot panghirimonta tu ngolu na marlas ni roha di parsaoran dohot Debata raphon Jesus Kristus di habangsaNa na di banuaginjang sisalelengnilelengna i. Sian zaman tu zaman hasusaan bolon i sai tongtong do ingkon alamanna i. Alai di saluhut na masa i, marhamonangan do halak Kristen i, ai ujung ni ngoluna ndada portibi on. Ndada sitaonon hata parpudi di angka na porsea, alai ngolu na di banuaginjang i do. Panghirimon na songon on ma margogoihon Huria, angka na porsea di portibi on, ai marpungu do muse hita na porsea, maruloshon abit na bontar. Naeng ma hita saluhut na  porsea di Jesus Kristus parade ngolunta, gogonta, hosanta laho mamongoti parsaoranta dohot Debata di tingki naung binuhulNa i. Ai tangkas do didok Debata dohot Kristus : “Martua ma na mate dibagasan Tuhan i, olat ni on. Tutu didok Tondi i, mansohot ma nasida sian parungkilon nasida, ai na mangihut ma tu nasida na niulanasida i”.
v Alai boha do tahe haporseaonta taringot tu ari paruhuman  sogot ? so datung ala ni zaman na maju on, gabe holan rasionalis (mangasahon utokutok sambing) nama hita di ngolunta on. Ujungna ndang tahaporseai be haheheon sogot dohot ari paruhuman i. Ala ni i tauji ma jolo dibagasan haporseaonta manatap dao tu jolo tu tingki na so tarbuhul alai na pasti, dung i hombar tusi ma hita mangula jala mangolu. Di ujung taon parhuriaon sai tagori do parade diri tu ajalta be. Boha do na paradehon diri tu ajalta be ? Hea do didok di jamita na sinurat ni Pdt.DR. Justin Sihombing, “Sarihon Pangapudianmu” ninna. Asa naeng nian sari be rohanta tu ujung ni ngolunta. Di sada tulisan ni Dr.Andar Ismail didok nasida; holan di hamamate niba sandiri adong dua hal na mansai porlu paradeon. Parjolo, parsirangan dohot angka na hinaholongan. Tadingkonon ma sude nasa na hea solhot tu iba dohot ulaon, jabu, kendaraan niba. Ndang mura i. Hea do tarpingkir di rohanta be, aha ma hata parpudi sidohonon tu dongan na solhot tu iba. Ise ma nian didok roham na jonok tu lambungmu di hamamatem. Jala boha nian didok roham goarmu dipaninggalhonmu, songon nidok ni pepatah: “Harimau mati meninggalkan belang, gajah mati meninggalkan gading, manusia mati meninggalkan nama.” Goar na songon dia tadingkononmu ?      Napaduahon, parjumpangan dohot Debata? Marlas ni roha manang mabiar, maila, mardua roha, biahaton, marolopolop? Hombar do i tu pangaradeonmu. Songon dia ma dihilala rohanta pandohan dohot bohi ni Tuhan i tu hita ? Lambok manang na murhing ? togihononna manang usironna? Haolonna manang lotlotanna ? Apostel Paulus naung parade diri, on do didok di 2 Timoteus 4: 8 :8 Diri nama di jolongku tumpal hatigoran, silehonon ni Tuhan, Paruhum na tigor i, di ari sogot i tu ahu; alai ndada holan tu ahu, tu saluhutna do tahe, angka na mangkaholongi hapataronna i.Amen!
v

Rabu, 13 November 2013

Bahan Jamita Epistel Minggu XXV Dung Trinitatis, 17 Nopember 2013

Maringan Dibagasan Jesus
Galatai 2 : 19 – 21
      A.      Patujolo
Surat Galatia ditongos Apostel Paulus siala ro parpoda haliluon na manggaori haporseaon ni huria i, na so marojahan di barita na uli i. Ai adong do na ro na naeng mangajarhon barita na uli na asing, gabe dipasambar (diputarbalikkan) barita na uli ni Kristus i.
Molo barita na uli na tutu, ndang na tabo  di pinggol ni jolma na niluluanna, i do na nidok ni si Paulus songon anak somang ni Kristus i ibana. Sian pangungkapon ni Jesus Kristus do umbahen na barani ibana laho mamaritahon barita na uli ndada mangihuthon hajolmaon manang lomo ni roha ni jolma. Hape huria Galatia naung pinajongjong ni apostel Paulus nuaeng gabe mambahen “provokasi” laho mangalo apostel i. Lumobi halak Jahudi mangajarhon haluaon i marhite na mangulahon patik i. Ala ni itubu ma sikap ni huria i naeng mansoadahon ha-apostelon ni si Paulus.
Didok nasida, apostel Paulus ndang tutu naposo ni Kristus. Ai so hea ibana gabe sisean ni Jesus uju mangolu, laos didok si Paulus, ndang hea ibana marnida Jesus Kristus. Asa marhite angka tuduhan i gabe tubu ma panulahion tu pangajarion ni apostel i, jala usaha nasida i “hampir berhasil” autsugari ndang tibu disurathon ibana surat tu halak Galatia on.

      B.      Hatorangan
1.    Ayat 19: On ma panghatindanghonon ni apostel paulus i, mandok : ai nunga mate ahu di patik i hinorhon ni patik i, asa mangolu ahu di Debata. Raphon Kristus i do ahu tarsilang! Sada ungkapan na ro sian roha parbagasan na tutu, na so boi digabusi apostel i. Memang dia adalah seorang yang sangat pandai, luar biasa pandainya, pintarnya, dia adalah seorang yang sangat paham Kitab-Kitab Taurat. Dia termasuk golongan Farisi. Kehidupan Paulus, tadinya dia pikir ketika namanya masih Saulus, hidupnya sudah luar biasa. Tapi ketika dia berjumpa Yesus, ternyata semua yang telah dilakukannya adalah sia-sia, sampah, dan dia baru tahu bahwa kalau dia dulu berpikir sudah berjuang untuk Allah, tapi ternyata dia keliru sama sekali.
2.    Ayat 20: Ai sadar do ibana pangalaosi di patik ni Debata na saleleng on, jala nuaeng Kristus i nama na mangolu dibagasan  dirina, ndada ibana be na mangolu dibagasan dirina. Apostel Paulus nuaeng mangolu dibagasan Kristus (en Christo), ndang dibagasan daging manang hagiot ni hajolmaon, alai mangolu marhitehite haporseaon di Kristus, Anak ni Debata naung manghaholongi diriNa, jala naungmangalehon mudarNa humophop diri ni Apostel i nang sude angka na porsea di Ibana. On ma na goimos tiniop si Paulus, mangolu dinaso holan tu dirina sandiri, ndang holan ala ni gogona, pingkiranna alai marhaporseaon tu Debata. Ndada na mura na hinatindanghon ni Apostel Paulus, mansai borat do boha ibana asa marsihohot dibagasan haporseaon di Anak ni Debata. Boasa hita ingkon marhaporseaon di Jesus ? molo tajaha di Heber 2:14b-15, asa marhitehite hamatean i dipasohot Ibana sibolis i, na marhuaso mambahen mate,asa dipalua sasude na pinarhatoban ni biar ni roha managam hamatean, saleleng mangolu.Ia Debata nunga gabe daging doshon dohot jolma, manghilalahon hagaleon songon manisia, jala mate humonghop hita pardosa, jala manaluhon sorop ni sibolis dohot hamatean. Boasa ? ala diboto Debata do hagaleonta manisia maradophon sibolis molo so ditaluhon sibolis i. Ido umbahen didok di ayat on; dibagasan Ibana jala marhite Ibana, jaloonta haluaon na mansai luarbiasa. Haporseaon dibagasan Tuhan Jesus mangalehon haluaon na mansai luarbiasa.


3.    Ayat 21: Kristus i nunga mangalehon diriNa asa mangolu si Paulus di Debata! Ndang adong dalan  na asing haluaon ni jolma, ia so alani hamamate ni Kristus. Songon halak na tinangkup ni Kristus i ibana, ndang olo si Paulus mambolongkon asi ni roha ni Debata; ai so adong hatigoran marhite sian patik i, jala ndang adong jolma dapotan hatigotan siala na mangulahon patik. Ndada na ditulak Apostel Paulus asi ni roha ni Debata, lapatanna mangolu ibana dibagasan asi ni roha ni Debata. On ma na gabe dasor haporseaon dohot ngolu ni Apostel Paulus. Diboto si Paulus do na hinaholongan ni Debata do Ibana. Hape molo angka natoras sai mamemehon angka na denggan do tu angka iananghonna, lam ma Debata na manghaholongi hita. Ndang adong na boi tapangasahon ia so Debata; ise ma hita diadopanna; ai jolma pardosa do, na metmet doshon orbuk do tahe, alai haholongon i ima asi ni roha ni Debata tu hita. Angka na niasian ni natorasna ima angka na manghilalahon hasonangan, dame dohot las ni roha, jala ndang mabiar. Angka na so mandapot haholongon ido na boi gabe pambarontak, koras, jala lilu di dalan ni ngoluna. Alai angka na mian dibagasan ngolu haholongon sai menak doi jala dame rohana.


       C.      Sipahusorhusoron
Angka naung tinobus dibagasan Jesus Kristus ima naginoaranna na mian dibagasan Debata. Sai lehononna do sude ngoluna tu Debata; manang minum, mangan, mangula angka siulaonna sai patupaonna do i laho pasangaphon Debata. Songon na nidok Apostel Paulus di 1 Korint 10:31 Onpe, na mangan manang na minum hamu, manang dia pe diula hamu: Bahen hamu ma saluhutna i, pasangaphon Debata! Ringkot do di hita sipanganon alai ndang sude i boi mangalehon hahipason tu hita. Molo naeng mangan hita asa margogo mangula ulaonta laho pasangaphon Debata, ndang ulaonta be p angalaho na jumarojor, dohot hamongkuson. Nang di pangalaho ditonga ni bagas pe maradophon pardihutaniba nang jolmaniba dohot ianangkon nang natoras pe, hahaanggi, pinaribot naeng ma marsinondang hita uju ro angka rimas, ritingriting, panonggahion, hosom, badabada dohot lan na asing. Gabe pasupasu ma hita nang tu humaliangta songon sira i na manirai saluhutna; mian ma disi : dame, las ni roha dohot haholongon na sian Debata mian. Ala ngolunta naeng do sai tongtong hombar tu lomo ni roha ni Debata. Tidak ada kejadian satu pun dalam hidup kita yang "numpang lewat" tanpa rencana Allah. Ai didok do di 2 Timotius 2:3-4 Gabe dongan manaon haporsuhon ma ho, songon parangan na denggan di Kristus Jesus! Ndang olo alit parporang tu angka ulaon pandaraman, asa halomoan ibana di na marsuru ibana. Disosoi do hita boha do asa sai tongtong pasonanghon roha ni Debata, molo nunga taboto laho pasonanghon roha ni natorasta, pimpinanta di parkarejoan manang tardok bos di kantor, lam ma tu Debata mual ni nasa na adong i ? Talehon ma roha nang ngolunta tu adopanNa asa lam margogo hita patupahon angka na denggan, songon hata pasupasu tu na manghatindanghon haporseaon mandok : “sai didongani ma hamu maralohon na sa na jat, jala dipargogoi ma hamu patupahon nasa na denggan” Jala didok do di 1 Petrus 2 : 24-25 Diporsan Ibana do dosanta di bagasan dagingna tu hau i, asa malua hita sian dosa, gabe mangolu di hatigoran i: "Hinorhon ni bugangna i do gabe malum hamu." Ai songon birubiru na lilu do hamu najolo; alai nunga didompakkon hamu nuaeng Parmahan i, na manganahon tondimuna. Angka na porsea i naeng ma adong tujuan ni ngoluna, ima holan laho pasangaphon Debata marhite na marguna ngolunta tu angka dongan jolma. Tarida ma jati diri ni haKristenonta di hita, tapatuduhon identitas Kristus dingolunta tanda n amian hita dibagasan Ibana. Amen!

Jumat, 08 November 2013

Bahan Jamita Evangelium Minggu XXIV Dung Trinitatis, 10 Nopember 2013

Taluhon Hajahaton Marhite Ulaon na Denggan
Rom 12 : 17 – 21
      A.      Patujolo
Ia bangso Rom ima sada bangso na umbalga sian angka bangso na asing di masa partingkian ni Apostel Paulus, ala  parhuaso na gogo do nasida uju i, manggomgomi godang harajaon di humaliangna. Huta Rom songon sada pusat pemerintahan ni Romawi di hatiha i jala godang do halak sian desa na ualu na marroan tu luat i, laho mangalului ngolungolu. Ala ni i boi dohonon; godang do peluang nang tantangan di huta i laho mamaritahon barita na uli. Nang pe Huria Rom sandiri ndada na pinajongjong ni Apostel Paulus. Kemungkinan, angka halak Kristen na maisolat tu huta i do. Alai mansai sihol do roha ni apostel i laho mandapothon nasida (Ul.Ap.19:21) tu huta i, anggiat tarlehon ibana tu nasida deba silehonlehon partondion laho patoguhon rohanasida (1`:11, 15:29). Ai utang do dirajumi apostel i na mamaritahon barita na uli i ( 1:14). Ala ni ido disangkapi Ibana laho mamboan barita na uli tu huria i ( 1 :15). Uju na dibagasan pardalanan tu huria Korint dope ibana. Hombar tu sangkap na i, marhite surat on, diigil ibana do anggiat lam ditanda huria i asi ni roha ni Debata na so hasuhatan i, jala lam tarida ngolu na imbaru ditongatonga ni huria i.
Ia turpuk on, ima sabahagian poda ni apostel  i taringot tu ngolu hakristenon. Ia bindu 12 on ima songon sada ikhtisar ni poda na khusus, jala dapot hita ma disi benang merah ni hangongolu ni halak Kristen. Dipajojor do taringot tu etika Kristen marhite dogmatika na mangondolhon taringot parngoluan ni halak Kristen ima asi ni roha ni Debata. Marhite haporseaon i do angka na porsea i manjanghon asi ni roha ni Debata dibagasan holong ni roha dohot ulaon na denggan. Ngolu na sai mangulahon haholongon dohot na denggan ima parbue ni haporseaon ni halak na porsea i.

      B.      Hatorangan
     1.       Ayat 17a : “Unang baloshon hamu na jat alo ni na jat”. Hinorhon ni hasadaon ni pamatang ni Kristus i (ay.16), dipodahon Apostel Paulus  do ruas i asa unang mambaloshon na jat alo ni na jat. Ndang adong sanga di roha ni jolma na manailihon rohana nang pingkiranna tu Kristus laho mamalos na jat alo ni na jat. Boasa ? Siala Debata do haholongon i, na ingkon mian do haholongon i (Debata) tu tongatonga ni huriaNa, asa ndang siula pamaloson na jat alo ni na jat be ia haholongon i. Jala haholongon ni Debata ima na gabe sorminan dohot mual ni nasa haholongon ni ruas ni huriaNa jala mangerbang tu duru ni huria i.
     2.       Ayat 17b; Ingkon manat do hita mangulahon na denggan. Molo taja ayat on sambolus sambing sai hira na so boi do hita mambalos na jat marhite na jat. Jala dijou do hita laho mangulahon na denggan tu sude jolma. Alai molo taparrohahon terjemahan di Hata Inggris dohot Junani dapot hita ma gombaran na marasing sian ayat 17a dohot 17b, sai hira so ada hadomuanna. Teks Yunani tu ayat on dilapati, “perhatikanlah (hal-hal) yang baik menurut pandangan semua orang-orang;” (Hasan Sutanto, 2003, hlm. 865) New International Version (NIV) manerjemahkon, “Be careful to do what is right in the eyes of everybody.” (=berhati-hatilah melakukan apa yang baik di depan semua orang). Astuanna, dituntut do sian hita asa manat jala jaga molo naeng mangulahon na denggan dijolo ni halak. Boasa ? siala ingkon sian haporseaon dohot holong tu Debata do hita laho mangulahon na denggan i tu dongan jolma. Molo haholonganta Debata haholonganna do donganna jolma (ptds. 1 Joh.4:21).
      3.       Ayat 18; Halak na marnampunahon holong na sian Kristus ima halak na olo mardame dohot sude jolma. Molo na tarsurat di King James Version (KJV), “If it be possible, as much as lieth in you, live peaceably with all men.” (=Jika mungkin, sejauh itu bergantung padamu, hiduplah berdamai dengan semua orang.) Kata “berdamai” dalam ayat ini dalam bahasa Yunani menggunakan struktur kalimat aktif. Berarti, kita harus aktif berdamai dengan semua orang. Selain itu, kata ini juga menggunakan keterangan waktu present. Berarti, kata kerja ini (=hidup berdamai) dilakukan terus-menerus. Jadi ingkon torus do hita na porsea siboan dame. Adong do lima parsaoran ni dame on. Naparjolo : naolo do hita dipadame songon halak pardosa dohot Debata na songkal i marhitehite Jesus Kristus. Napaduahon; Naolo ma hita angka naung tinobus Kristus i mardame dohot dirinta sandiri. Angka na so olo mardame dohot dirina sandiri ima na sai torus stress, ala sai marsigorgor paraloan dibagasan roha. Napatoluhon: Naolo ma hita mardame dohot dongan jolma. Lapatanna ndang siboan mara nang bada, ndang patubu pargutugutuon manang parbolatbolatan. Napaopathon: Natarjou do hita padamehon dongan jolma dohot Debata. On ma tugas zending manang marbarita na uli. Boasa mansai ringkot on ? Mansai ringkot do asa unang gabe sarombang dohot portibi on, boi do ala slogan “DAMAI” gabe sipados sude angka ugamo na di portibi on, ndang luluannabe na sintong. Ala ni i di jaman moderen on ringkot do baritahononta Barita Na Uli i laho padamehon godang jolma dohot Debata.. Napalimahon: ima na tarjou do hita laho padamehon angka dongan jolma na dibagasan parbadaan, manang parbolatbolatan. Molo nunga gabe agen pardamean dipangido do sian dirinta asa tontong marsihohot mangharingkothon i. Boha do hita ? Molo masa badabada, nunga tardok si pardame hita napasangaphon Debata ? Manang sabalikna gabe hita do patubu bada i ? dison ma ringkot dihita na mengevaluasi diri manang introspeksi.
    4.       Ayat 19 : Ai didok do di Poda 20 : 22 Unang dok: “Ingkon marbalos bahenonhu na jat i.” Marhaposan tu Jahowa ma ho tagonan, asa Ibana manumpak ho. Disi ro sosososo ni Debata tu hita asa unang mambaloshon na jat, disosoi do muse hita asa pasahathon tu Debata na tau paluahon hita. Panurat na tu halak Heber pe mandok di Heber 10:30”Ai tatanda do Ibana, naung mandok : Ahu do nampuna partubolon: Ahu do mamaloshon.” Dung i muse : “Uhumon ni Tuhan i do bangsoNa”. (Ptds.Rm.12:19). Jadi boasa disuru hita pasahathon pamaloson i tu adopan ni Debata ? Siala Debata do nampuna partubolon i. Di Padan na Robi dipatorang do taringot tu Bangso Israel na sai dihuphupi Debata mangalehon partubolon dinasida. Dihaholongi do bangsona i, disi dibereng bangsoNa i nunga suda gogona ( 5 Musa 32:35-36). Dison ma Debata sandiri na patauhon tu hita, ia Ibana sandiri do na marnampunahon pamaloson i di angka jolma na manggugai bangsoNa.
     5.       Ayat 20; Mangulahon na denggan tu musu. Haholongon ni Kristus sai dipatuduhon do marhite na mangulahon na denggan u angka na mangharingkothonsa; tarlumobi tu angka na tardok musunta na mauas jala male. Mansai menarik do molo didok “musu”, na marlapatan haholongon ni Kristus i ima haholongon na ingkon sahat tu angka na tardok musu (seteru). Molo jumpang hita alo manangmusunta na mauas jala male, pasombuonta do ? manang mangurupisa? Marhite haholongon na sian Kristus naeng do tarida pangoloionta laho manesa dosa ni musunta dohot manghaholongi musunta.
     6.       Ayat 21; Taluhon ma hajahaton i marhitehite na denggan. Ndang holan pasahathon pamaloson i tu Debata, alai hita pe dipangido do asa manaluhon hajahaton i marhitehite na denggan. Na marlapatan ndang holan Debata na mangula disi alai dohot do nang hita. Parasinganna, Debata mangula laho patupa pamaloson tu angka na mangulahon hajahaton tu hita, alai hita mangulahon angka na denggan tu angka na mangulahon hajahaton tu hita. Alai ndnag diantusi portibi on i, ala so dijalo portibi on panobusion ni Kristus i naung manaluhon hajahaton marhite na denggan. Holan haKristenonta i do na boi mangantusi dohot mangulahon i. Boha do tu hita ganup marsadasada ? Boi do dohononta mansai maol na mangulahon na denggan manaluhon hajahaton, alai ndang adong na so tarpatupa Debata marhite TondiNa i ima Tondi Parbadia i, na manguluhon roha nang pingkiranta patupahon i. Nga rade tahe hita gabe siula na denggan laho manaluhon hajahaton i ?

C. Sipahusorhusoron
  v  Dibagasan huria i pe, boi masa do tubu parbadaan, ndang pola ulaanta pamaloson tu alonta, alai sandok tapasahat ma tu Tuhan i. Berengma, ai na marlulu do Debata laho manguhum nasida na manggugai huriaNa i. On do na mangungkap rohanta nang pingkiranta, boi masa do ditongatonga ni huria i hagunturon adong antek-antek ni sibolis na marrumangkon songon surusuruan. Boha do hita ? molo ro sahalak dongan Kristen na mambahen jut rohanta dohot na mangasupi hita, tabalos do pambahenanna manang ndang ? manang pinasahat do tu Debata ? Ingot ma angka dongan ia Debatanta i ndang lupa jala na so perduli di pardangolanta, alai Ibana ima Debata na perduli, nang pe sipata paloasonNa do masa angka panaritaan, alai ndang loasonNa sahalakta laho mangadopi i. LehononNa do pangurupion marhite gogo sahat tu na mambalos angka na manjahati hita. Ima providensi ni Debata tu bangsoNa. Disungkun do nuaeng tu hita; porsea do hita di providensia ni Debata?
  v  Haholongon. Lam tamba do angka na pistar, na manjahai Bibel, dohot angka buku theologia dohot tu angka pelayanan alai mansai maol do marsosialisasi dohot angka ruas na asing, jala bangkol rohana mangulahon haholongon i marhitehite pangurupion. Ai holan mangisi utokutokna do marhite manjahai buku as pistar alai mansai mahiang do rohanasiada jala ndang margogo. Didok do di 2 Korint 8 : 21, Ai hupingkiri hami na patut ingoton di jolo ni Tuhan i, nang di jolo ni jolma. Molo tardok hita sahuria, manang pamatang ni Kristus naeng ma dipatuduhon haholongon i marhite na mangulahon angka na denggan diadopan ni Debata dohot manisia. Angka na manghaholongi Debata ima angka jolma na mamparohahon na nidok ni Debata dohot na mangulahonsa. Laos songon i do nang angka na manghaholongi dongan jolma ima na mamparohahon donganna jolma jala masuaha do mangurupi. Naeng ma tarida semangat na mangurupi marhite haholongon i tu dongan jolma.
  v  Mangulahon na denggan balos ni na jat.  Boha do pangkilalaanta molo adong na manjungkati rohanta ? adong do na masa pangasungi tu ibana alai gabe hansit rohana jala ndang olo be ringgas marminggu manang tu punguan. Alai sabalikna naeng do marlulu rohana laho mambalos. Dison ma hita disosoi Apostel Paulus asa unang mambalos na jat marhite na jat. Alai disosoi do asa tabalos na jat marhitehite na denggan. Tapatuduhon ma sikap ni angka anak ni Debata naung dipamonang dibagasan Jesus Kristus, ingkon monang maralohon angka  sumbia ni portibi on, ingkon monang manaluhon hajahaton marhitehite na denggan. Jadi ndang holan manesa dosa nang  sala ni donganta alai huhut mangurupi musunta manang angka na manjungkati rohanta. Ai sian hita do dijalo Tuhan i  sikap na marpanari songon panarihononna di daging nang partondion. Sikap ni Apostel Paulus naeng do manarihon partondion ni bangso Rom, nang pe dijajah bangso Rom  bangso Israel hatiha i, sai diigil rohana do laho mambaritahon Barita na Uli i tu bangso i. Ai dijou do hita mangulahon na denggan jala Debata mangulahon pamaloson i, sai marsangap ma Tuhan mian dibagasan ngolunta. Amen !

Selasa, 05 November 2013

Bahan Jamita Epistel Minggu XXIV Dung Trinitatis, 10 Nopember 2013

Ulahon ma na Denggan sian Tuhan i
Poda 26 : 17 – 28
      A.      Patujolo
Molo tajaha sude Buku Poda ni Raja Salomo, dapot hita do  ragam na manurat  poda on asing ni na sinurat ni Raja Salomo. Bindu 1: 1 dohot 10: 1 didok do si Salomo na manurat. Di Bindu 22:17 dohot di 24 : 23 didok halak na pistar. Di  bindu 25 : 1 didok, “Nang angka on poda sipaingot  sian si Salomo, na pinapungu ni angka naposo ni si Hiskia, raja sian Juda.” Bindu 30 : 1 didok, “On ma angka poda sian si Agur, anak ni si Jake.” Di  Bindu 31: 1 didok “Hata ni Raja Lamuel, hata sipaingot na pinodahon ni inana tu ibana.”
Godang angka poda na tarsurat di bindu 10:1- 22:16, dungi bindu 25-29 na marisihon pamingkiron na jumpang hita di angka buku na masuk tu Padan na Robi dohot di Hikmat di tungkan purba. Ala ni i ndang mungkin Salomo sambing na manurathon sude nagka pamingkiron di Buku Poda on ia so adong pengaruh na sian panurat na asing. Jala dumenggan do molo taantusi ia Raja Salomo songon sahalak na bisuk jala na pistar na manurathon muse sude karangan ni halak na suman tu pribadina nang haporseaonna. Sian sudut ima boi dohononta si Salomo songon pengarang ni buku on. Ndung sian habuangan Babel pe sidung edisi na parpudi ni buku on, ima songon naung tarsurat nuaeng di Bibelta.
Ia Buku Poda on mangajarhon hasintongan dibagasan ngolu, dohot angka lomo ni roha ni Debata. Dibagasan parsaoran dohot Debata do tubu hapistaran dohot habisuhon na mampanghorhon tu pangalaho siganup tingki nang siganup ari. Jala gabe marhapistaran do angka jolma na olo marsaor dohot Debata, laos dipatuduhon do i di pangalaho maradophon dongan jolma na dihumaliangna (ama, ina, tu ianangkhon, tu natoras, haha-anggi, pinaribot, na marhombar balok, dongan saulaon, sapunguan). Dibagasan parsaoran dohot dongan jolma i dipatuduhon ma habisuhon nang hapistaran sian Debata (spiritual quotien= SQ) asa gabe pasupasu tu donganna nang tu humaliangna.

     B.      Hatorangan
     1.      Ayat 17 :  Pandohan “Manangkup pinggol ni biang”, Molo isi ni Ram (suku Aram; aramaik, ima pomparan ni halak Israel dohot Arab bangsa semitis ima sian pomparan ni si Sem anak ni si Noah) dihagigihon do na margoar biang jala tardok do binatang na ramun jala somalna marbada. Jala dipatudos raja Salomo do bangko ni sasahalak na naeng mangantoi parbadan na so marnamontok huhut halak na ingkon sipasidingon do nian halak i hape meleng (memihak) namanolai i tu sada halak sipasidigon i. Jala olo do biang namarbadai i laos rap mangaroro namanolai i. Ala ni i unang pinajonok tu halak na so mungkin tolaan . Huhut unang niantoan parsualon ni keluarga jala meleng (memihak) roha tu sasahalak sian keluarga i. Tampulon aek do parsoalan ni keluarga, namarlapatan:  ai tompu do i muse mardomu gabe tarduru ma namangantoi parsualan i.

     2.      Ayat 18 - 19 : Dipatudos raja Salomo do halak namangansi tu donganna ima halak namantomhon tulbu, sumbia dohot hamatean,  ima halak na lalaen, boi dohonon halak na so denggan be rohana. Halak na mangansi kedanna alai adong kepurapuraan na mandok : “na margait do ahu”. Hape nunga pajolo hu pangalahona nang hatana gabe sanga tubu hansit ni roha dohot pangalaho na so denggan.

     3.      Ayat 20 – 21 :Dipodahon si Salomo do asa unang adong napatubutubu parbadaan di tonga ni parngoluon on, nang di tonga parsaoran keluarga, punguan, parkarejoan, masyarakat nang bangso pe. Laho mangintopi namasa i naeng ma tapatupa dalan asa unang adong pangasungi (pemfitnah), ai roha pangasungi do napatubuhon parsalisian. Molo naeng padaohon parsalisian hita, ingkon roha na denggan i do bahenonta tu sadok dongan jolma. Roha na jat do napararathon parsalisian, ala ni i ingkon pamanaton jala tailihononhon do nasa parroha na humaliang hita asa tau hita mangulahon pangalaho na denggan tu saluhut nahumaliang i.
    4.      Ayat 22 – 26 : Angka na mangulahon pangasungi (fitnah) dohot siula hosom (kebencian) ima na mamboan mara ditonga ni angka punguan, keluarga, nang masyarakat dohot bangso. Nasa halak naporsea tu Tuhan i ingkon padaohon dirina sian halak pangasungi dohot bangko parhosom. Mansai hansit do tu roha ni saluhut di pangorhon ni pangasungi dohot panghorhon ni roha hosom. Molo masa tu dirinta pangasungi ni halak dohot roha hosom ni halak, boha ma panghilalaan ni halak molo hita sipangasungi jala siparhosom ? Pistar do sipangasungi dohot siparhosom mambahen lamot hatana asa boi tarjalo nasa naumbegesa. Sai hira hata pargaiton do dibahen. Songon hudon nanilapis dohot taktak ni perak  songon i do bibir angka namarsigorgor mangumma hape jat do anggo rohana. Marhite hite bibirna mangela pangiburu i hape partahi sipaoto oto do anggo rohana dibagasan. Sai hira nabasar marpanghuling hape  pitu lampis do bias bias ni rohana dibagasan. Dihuphupi do hosom ni rohana marhitehite ansiansi (tipu daya).  
    5.      Ayat 27-28 : Sude na taula dibagasan ngolunta, na denggan manang na roa tung tapuonta do parbuena. Molo denggan na taula tung denggan ma parbuena, alai molo roa do na taula tung roa do parbuena. Posa do pandohan ni ayat on di parbue sijaloon ni parroha na jahat i. Ala ni i naeng do pamanaton ni saluhut halak manang na dia naniulana di pardalan ni ngoluna, i do umbahen didok: “marsibalik do batu tu halak na manggulangsa”. Laos songon i do angka panghataionta tu dongan jolma, asa manat hita pasahat hata tu dongan jolma. So tung gabe pargasipan nang siboan mara tu pudian ni ari ala didok do “pamangan na landit mambahen pargasipan”.

    C.      Sipahusorhusoron
    1.       Didok halak Batak : “Risirisi hata ni jolma, lamotlamot hata ni begu” Nasa halak sipangasungi dohot siparhosom ndang piga dongannasida jala somalna dipasiding halak do dirina sian halak sipangasungi dohot siparhosom Jala halak sipangasungi dohot siparhosom ndang tau mardongan. Panghorhon ni pangasungion dohot hosom ni roha : Hansit panghorhonna sahat tu bilut ni roha (roha parbagasan). Tung sega situtu do tu natorop panghorhon ni pangansungion dohot hosom ni roha. Akar dari pertengkaran adalah perbedaan pendapat. Dengan memperbesar wilayah kesepakatan, maka niscaya pertengkaran akan berakhir.  Jika bertengkar, fokuslah pada upaya mencari titik persamaan dan mengurangi perbedaan pendapat. Songon i do halak na margosip, manang pahatahata dongan, songon na tabo do nian laho pasonang diri manghatai dongan. Denggan do molo angka na uli na denggan dihatai alai boha ma angka na roa i do ditaringoti tu angka donganna. Saat kita menjelek-jelekkan orang lain, kita menganggap seolah-olah diri kita lebih baik. Karena itulah, penyebaran gosip sangat sulit dihentikan. Diperlukan doa dan anugerah Allah agar kita dapat menolak menceritakan atau bahkan mendengar gosip — bahkan terhadap gosip tersamar dalam keprihatinan pribadi atau permintaan untuk mendoakan teman yang berbuat dosa dan bermasalah. Kita perlu memohon hikmat dari Allah agar kita dapat mengetahui kapan harus berbicara, apa yang dibicarakan, dan kapan kita perlu menutup mulut. Karena “di dalam banyak bicara pasti ada pelanggaran, tetapi siapa yang menahan bibirnya, berakal budi” (Amsal 10:19). Alangka bijaksana apabila kita tetap diam atau tidak banyak mengucapkan kata-kata. Namun apabila kita harus berbicara, marilah kita membicarakan hal-hal yang membangkitkan semangat dan mendorong orang lain untuk lebih dekat dengan Allah, dan bukan hal-hal yang akan melemahkan dan melukai mereka. “Lidah orang bijak mendatangkan kesembuhan” (Amsal 12:18).
     2.       Ai didok do di Surat Apostel tu Rom (ima Epistel di Minggunta) Rom 12:20-21 “Onpe, jumpa male musum, lehon ibana mangan; jumpa mauas ibana, painum! Ai songon na pagukgukkon gara do ho tu atas uluna, anggo dibahen ho songon i. Unang ma talu ho dibahen hajahaton; alai taluhon ma hajahaton i marhitehite na denggan.” Di jaman nuaeng on mansai denggan molo tapamanat saluhut humaliang jala tapatupa pamilangmilangon (analisa) manang aha na tuk patureon manang aha na so tuk tarpature hita , asa unang adong mara tu hita dipudianna. Patik ni si Musa mandok : Haholongi donganmi doshon dirim. Alai Tuhan Jesus mandok : Haholongi musum doshon dirim. Ingkon roha pangoluhon do roha di nasa na mangolu asa sonang nang ngoluniba. 1 Petrus 2 : 15 mandok : “Ai on do lomo ni roha ni Debata.  Naeng ma marhite ulaon na denggan pompomanmuna haotoon ni halak na hurang roha.” Amen.

Jamita Jumat Agung - 29 Maret 2024

Dibungka Jesus Do DI Hita Dalan na Imbaru    (Yesus Membuka Jalan Yang Baru Dan Yang Hidup) Heber 10: 16 – 25     a)       Dihita na...