Kamis, 06 Februari 2014

Bahan Jamita Epistel Minggu V Dung Ephipanias, 9 Februari 2014

Haporseaon  Nasasintongna
Jesaya 58 : 1 – 9a

       A.      Patujolo
Mangihuthon angka na pistar di Padan na Robi, tarbagi tolu do buku ni panurirang Jesaya on. Bindu 1-39 digoari do Proto-Jesaya (andorang so habuangan); Bindu 40 – 55 digoari do Deutro Yesaya ( ditingki habuangan); jala di Bindu 56 – 66 digoari do Trito Jesaya (dung habuangan babel) na godang mangondolhon apulapul tu bangso Israel taringot tu haluaon na pinamasa ni Jahowa tu nasida. Jala turpukta Jesaya 58 : 1 – 9a tarmasuk ma tu Trito Jesaya dimasa dung habuangan; halak Israel naung mulak sian habuangan Babel ingkon boi muse pataridahon ngolu na imbaru na hinalomohon ni roha ni Jahowa. Boi do begeonta baritana; marpangulahi do holong ni Debata tu bangsoNa i. Dung dipaloas Raja Koresy (Harajaon Persia) mangkubu jala mangarajai Babel di taon 538 s.M, mulak ma bangso Israel tu Jerusalem lao paulihon bagas joro ni Jahowa naung tarulang i. Sude ulaula (perkakas) di bagas joro na tinangko ni raja Nebukadnezar di taon 587 s.M dipaulak ma muse tu Jerusalem (Esra 6 ; 3 – 5). Alai di hatiha i, na parjolo diula bangso Israel ima paulihon bagasna be, lumobi ala nunga tarulang ganup bagas nasida ala naung ditadingkon hurang lobi 70 taon lelengna. Ndang adong roha ni angka paradongan laho pauli bagas joro ni Jahowa. Ala ni i dipaingot ma nasida asa olo pauli bagas joro (partangiangan dohot pamujion ) nasida tu Jahowa Debata.
Dung mulak nasida sian habuangan Babel, di tingki panggomgomi bangso Persia dihilala nasida dipe saleleng 15 taon. Maju do angka pandaraman nang ngolungolu ni bangso i sian sudut ekonomi nang parpolitik. Alai hamajuon i holan dikalangan tertentu, ima naholan nidai angka penguasa dohot angka na mora, jala sude napinutushon nasida holan berorientasi tu kepentingan ni nasida so padohot angka masyarakat na pogos. Hinorhon ni i gabe tubu ma parasingan dohot jarak na andul marasing sian na mora dohot na pogos. Angka na pogos lam pogos, ndang tarbahensa manang agia aha, alai na mora i lam mamora jala lam tu lomolomo ni rohana. Molo di parugamaon radot do bangso Israel mangulahon parpuasaon, jala dirajumi nasida do on sada ulaon “keharusan”, manang hira sabagian sian Patik. Ala ni ringkot ni bangso i mangula parpuasaon, pola do songon na torbang ulaon i dibahen nasida, alana sahat tu na dipasipal nasida do dagingna, isara marpeahan di ari dohot di sirabun. Alai sude parpuasaon na niulahon nasida on, tung so dihalomohon Debata do : boasa ?
Siala sasintongna na pinangido  ni Debata songon na disungguli di di ayat 9-14; ndang holan ibadah formal alai ibadah na denggan (partondion) do. Ndang dihalomohon Debata ibadah manang parpuasaon secara teratur hape holan rutinitas sambing, alai ndang dihangoluhon jala diulahon nahinalomohon ni Debata. Angka malim pe ndang mangolu be dibagasan lomo ni roha ni Debata nang situannatorop nunga marbalik sian Jahowa, ndang dihobasi nasida be hadaulaton dohot haholongon di donganna. Disi ma panurirang Trito Jesaya paingothon bangso Israel songon bangso ni Debata asa mulak tu haojahanna hombar tu hata ni Debata.
      B.      Hatorangan
     1.       Parpuasaon, i ma sada sian unsur ni ugamo ni halak Jahudi , tanda tanda ni kepatuhan tu patik ni Debata manang bukti pangaradotion di patik ni Debata ( 2 Musa 20), ima marhite parpuasaon. Marpuasa mandok mangorom hagiot, manahan diri, menyetop segala hal-hal yang bersifat rutin. Marpuasa marlapatan terkendali disegala hal termasuk selera makan-minum, emosi, cita-cita ( 2 Tim.1:7). Sandok boi dirajai dirina, boi dikekang sude nasa hagiot, apakah dalam arti dinonaktifkan manang gabe mansohot satongkin manang satorusna. Tuhanta Jesus sandiri pe marpuaso do pola 40 ari nang 40 borngin lelengna ( ndang mangan jala ndang minum), pat. Mat.4:2. Marhitehite parpuasaon na niulahon ni Jesus jumpang do hagogoon na sian Debata (Mark. 9:29) laho patupahon ulaon di luar ni kemampuan ni jolma.
Di turpuk on ndang bersifat konseptual teoretis sambing be ditaringoti lapatan ni parpuasaon i, alai bersifat praktis realistik do. Domu tisi so tong na mardomu tu parugamaonta nuaeng, atik beha do pagodanghu lalap holan di angka na bersifat teoritis, konsep-konsep na hebat, kaya rencana di atas kertas, hape pangulahonon manang di praktekna ndang saurdot dohot na nirencanahon. Dung na sogo roha ni Debata di ulaon parpuasaon, nanaeng patorangon ni Panurirang Jesaya, mangihuthon turpuk on, i ma asa tingkos ulaon parpuasaon i diulahon bangso Israel.

     2.       Tardok gabe neang do dipadalan bangso i lapatan ni na marpuaso, molo marpuaso nasida, sarsar ma dosa nasida, ndang sai dipaingotingot Debata be, unang gabe sai marpiarpiar rimasNa mida hajahaton nasida, sai hira boi didok rohanasida mangatur Debata marhite parpuasaonna i. Gabe marasing do lapatan ni puaso ndang songon na salpu na binahen ompu nasida be. Diulahon parpuasaon alai ndang diparrohahon angka dongan jolma na dihumaliangna na dangol. Partuktuhan do ujung ni angka parpuasaon nasida, ala ndang dihalomohon Debata i. Sai tartuju do roha nang pikiran nasida tu praktek diri baen balga dohot asa idaon ni halak na niradotanna i adat parpuasaon i hombar tu na ni ruhuthon parugamoon nasida.
      3.       Parpuasaon na tingkos i ma na songon na di ayat 6 – 7 i. Naeng tarida dingolu ni halak Israel angka ulaon pangurupion na tangkas tu angka na patut siurupan. Sian isi ni ayat 6 – 7 on, dohononma; ia adong pe angka ruhutruhut parugamaon sudena i naeng martudutudu do pasangaphon Debata. Jala dalan pasangap Debata ima molo niulahon na denggan maradophon dongan. AI behama bahenon pasangaphon manang manghaholongi Debata na so niida ni mata, hape dongan na niida ndang nihaholongan. Ai hata ni Tuhan Jesus mandok : “Nabinahenmuna tu sada anggingku na metmet on na tu Ahu do i”.
Laos pangalaho on do naeng renunghononta nang di tingki sinuaeng on. Jotjot do dipamasa Huria angka pesta-pesta di huria, isara pesta Jubileum rupani, na pola pasudahon marjuta rupiah, hape mansai torop ruas ni huria i, nang di huria naasing pe na mansai ringkot urupan di ngolu siapari. Ndang na mandok so tama marpesta mamuji Debata huhut mandok mauliate. Alai ingotonta do ia tapamasa pe pesta, ingkon ingotonta do pandok ni Tuhan Jesus: “Molo marpesta ho, jou ma tu pesta i angka na pogos......jala ingotonta do ia inti ni pesta Jubileum- i ma pesta haluaon- laho paluahon angka na tarutang, mangurupi na pogos dohot na hombar tusi ( ay.6). Tu halak na mangulahon na songon na di ayat 6 – 7 di turpuk on do diparbaga Debata lehononna pasupasuna. Jahowa ma manogunogu nasida dohot mambahen las rohanasida, jala ndang tagamon hurangan  ( ay.11-12).    
 
     C.      Sipahusorhusoron
     1.       Godang do jolma marpuasa dohot tujuan na tertentu, alai adong muse do na marpuaso ala na terpaksa manang ala naung niaturhon gabe sada kewajiban na ingkon diulahon. Alai molo intina halak marpuaso tujuanna asa manjalo angka napinangido nang tinangianghonna, siala ndang sae holan na martangiang; boi do ala ni borat ni parungkilonna na niadopanna ido umbahen ringkot ni na marpuaso. Puasa ima sada pangalaho na patutoru diri diadopan ni Debata, laho mangido asi ni rohaNa. Puasa ndada na holan manahan di na so mangan dohot minum alai ihut do manahan angka hagiot ni pardagingon. Jotjot do hita ndang  mangantusi aha do lapatan ni na marpuasa na sasintongna, jala boi do gabe marisuang parpuasaonta i. Marpuasa hita hape asa dipuji dongan do, jala asa songon na badia. Di Matius 6 : 16 didok : “Uju marpuasa hamu, unang ma pola surbot panailimuna idaon songon di halak pangansi, ai dipasingki do bohinasida, asa haru tanda parpuasaonnasida diida halak Na tutu do na hudok on tu hamu: Nunga sahat dijalo nasida upanasida!”
    2.       Denggan do na pasauthon angka ruhutruhut ni parugamaon, alai naeng dibagasan ni i sudena ndada patorangtorang manang patudutudu siula parugamaon ibana disi, alai sipasaut lomo ni roha ni Debata sambing do. Naeng ma gomos pangantusion ni rohanta di ngolu parugamaon i, paboa haholongon i do apala ngolu hataridaanna di hadirionta be. AI marisuang do nasa praktek parugamoon i tabahen ianggo so marpanghorhon i tu angka pangalaho na pangoluhon. Naeng ma tarida angka ulaon panghobasion na hona tu parngoluon jala dapot di roha ni angka siihuthon Jesus i, songon tanda ni ngolu parugamaonna na tingkos i. Unang  marnatalu hita mambahen angka na denggan di angka ulaon asi ni roha. Unang taetong holan na tubu sian panghilalaan ni pingkiran na manosoi hita mambahen na denggan manang angka ulaon asi ni roha, tung panjouon do i. (ptds. Mat.28:19-20). Ndang mangolu haporseaonta molo holan hasomalan do i ugamo i taetong nang parsombaonta tu Debata, naeng ma tarida dipraktek ngolu siganup ari. Sadalan do i dohot na tarsurat di Jakobus 1 : 22-24Alai gabe siulahon Hata i ma hamu, unang holan pananginangi, angka na paotootohon dirina! Ai pananginangi di hata i, anggo so diulahon, tudos ma i tu halak na paberengbereng rupa ni bohina di sorminan. Ai dibereng do dirina, dung i laho ma ibana, gabe ndang diboto be rupana.” Dungi didok do muse di Jakobus 2:14 “Aha ma gunana, ale angka donganku, molo didok halak, di ibana do haporseaon; alai ndang adong di ibana pangulaon. Tarbahen do haporseaon i paluahon ibana?”.

Jamita Minggu Kantate (Endehon hamu ma di Jahowa ende na imbaru) – 28 April 2024

Ingkon Mamujimuji Jahowa do Angka na Usouso Di Ibana  ( Orang Yang Mencari Tuhan Akan Memuji NamaNya) Psalmen 22: 26 – 32     a)  ...