Selasa, 27 Agustus 2013

Bahan Jamita Epistel Minggu XV Dung Trinitatis,8 September 2013

Mangulahon Lomo ni roha ni Debata
Johannes  4:31-42
      A.      Patujolo
Asa boi antusanta taringot tu turpuk on denggan ma molo taringotanta saotik sejarah ni halak Samaria, jala aha do parsualonna dohot halak Jahudi. Ia halak Samaria, boi do dohonon “orang peranakan”. Ditingki masa habuangan, angka halak sileban sahat tu luat Palestina, jala marsaor ma nasida dohot marhamulian dohot halak Israel na maringan di luat i. Angka pinompar nasida ma na ginoaran na halak Samaria (ptds. 2 Raja. 17:24). Siala ni i ma manghilala ma halak Jahudi na tumimbo sian nasida ala sai dijaga halak Jahudi do houm nang bangsona sian parsaoran dohot bangso na asing. Jala didok roha ni halak Jahudi do halak Samaria i ndang polin be goaron halak Jahudi, ai nunga ramun di roha nasida. Jala sahat do tu pargamaon. Ia halak Samaria sai holan mangokui Kitab Pentateukh (ima 1 – 5 Musa) sian sude surat na adong di Padan Na Robi, asing ni adong dope angka surat na asing. Jala diatas dolok Gerizim do nasida marsomba tu Debata. Disi ma nasida manaringoti ari raya ni Bangso Israel, dohot angka ari raya Paskah na pasahathon pelean situtungon tu Debata, dohot pesta ari raya parlapelapean. Alai saluhutna i nunga marlaok dohot hasomalan ni angka ugamo sileban. Jala dos dohot halak Jahudi, sai dipaima nasida do haroro ni Mesias i songon siparorot tondi, asing ni pangantusion na songon Mesias politik.
Dijolo ni turpuk on dipatorang do parjumpangan Jesus dohot sahalak parompuan Samaria di lambung ni sumur i, topet di hos ni ari, hundul do Jesus di lambung ni sumur i mangulon. Di tingki i ro ma sahalak parompuan Samaria, jala mansai menarik do parjumpangan i jala dapot hita 4 parsualon:
      1.     Tangkas do parompuan i sian halak Samaria na maralo tu halak Jahudi.
      2.     Jala sahalak parompuan ima sada status rendah di halak Jahudi, ala status ni baoa do na tumimbo tingki i.
     3.    Parompuan i na tardok gagal do di na marrumatangga i didok “Ndang mardongan saripe ahu”(ay.17),  nunga pola lima hali muli, jadi di pillit ibana ma “kumpul kebo” dohot baoa na so ripena ndang adong be ikatan nikah, ala trauma nasida di janji parumatanggaon i.
     4.    Hasomalan tingki i di angka parompuan molo mambuat aek di sumur ingkon marombongan do, manang marhorong. Alai boi do dohononta ia parompuan on ndang adong donganna parompuan ala ditulak donganna parompuan mardongan dohot ibana mungkin ala “status na i”, sahalakna do lao tu sumur i di hos ni ari i.
Sian opat parsualon i boi do na gabe alasan boasa halak Jahudi ndang mampardulihonsa. Alai ndada songon i Jesus. Dilehon Jesus do rohana, nang holongna tu parompuan i. Jala bersikap proaktif do Jesus na langsung jumolo mamungka panghataion dohot parompuan i. Hira so hea do masa hasomalan sisongon i di luat i, ido umbahen na tarsonggot parompuan i (ay.9). Ndada na holan manogunogu parompuan na “tarbuang” hatiha i, alai di tawarhon Jesus do aek hangoluan i (ay.10). Jumolo Jesus pasahathon aek hangoluan, ndada na holan secara praktis ala adong sumur disi alai diriNa do ditawarhon songon “Aek Hangoluan” na so ra suda jala ndang uasan na manginumsa (ay.14). Tangkas ma antong di angka parsualon na piningkiran ni parompuan i; taringot tu rumatanggana, dohot taringot haporseaonna (inganan parsombaon ni ompunasida di dolok Gerizim) dipabotohon tu Jesus. Jala dilehon Jesus do alus laho paneanghon augana i, mansai las situtu do roha ni parompuan Samaria i, pola do sahat tu kota di pabotohon parompuan Samaria i las ni rohana di alus ni Jesus i. laos i do nanaeng sipatorangonta di turpuk on ulaon ni Jesus laho paluahon jolma sian hasusaan ni jolma.

B. Hatorangan
     1.       Ayat 31 – 34 : Molo tajaha di ayat 8, nunga tibu nian angka sisean ni Jesus laho mangalului sipanganon ala male. Alai di ayat on las ni roha ni Jesus mangalehon “siinumon” tu sahalak parompuan Samaria umbahen ndang dihilala be na male i, ndang olo mangan Jesus, ala diboto Ibana naeng ro ma angka halak Samaria na jinou ni parompuan i sian hutana. Dison ma dipatuduhon Jesus na patujolohon Harajaon ni Debata sian pardagingonna. (ptds. Job.23: 12b, “gumodang do huradoti hata angka na ruar sian pamanganna, asa hangoluanku sandiri.”). Jala dipatorang do di ayat 34 taringot tu sipanganon ni Jesus: “Sipanganon do i di Ahu, na mangulahon lomo ni roha ni na marsuru Ahu dohot paujungkon ulaonna”. Na marlapatan di diri ni Jesus ia ulaon i do na umporlu ima ulaon asi ni roha na gabe prioritas. Jala ulaon i na gabe siboan las ni roha di Jesus laho paluahon angka jolma sian angka hasusaan nang parsualonna; ima na gabe sipanganon ni Jesus. Dison ma dipatuduhon Jesus ringkot ni na mangulahon ulaon partondion (mambarita barita las ni roha:sipanganon partondion) sian pardagingon (sipanganon pardagingon.
     2.       Ayat 35 – 38 : Dipaingot Jesus ma haradeaon ni angka sisean i di ulaonna: “ai nunga marlangat, na tau gotilon ma” na marlapatan unang be di tunda ala boi manegai gotilon; unang tunda pelayanan ingkon sigop ma parhobas i melayani. Disi ma disosohon asa tapasiding halosohon di na laho marhobas (melayani). Angka na losok roha di pelayanan sai adong alasan asa menunda manang ndang mangulahon panghobasion i (ptds. Poda 16: 13; Parj.11:4-6; Pslm.126: 5-6). Angka na mangula panghobasion i sai tapuonna do upa na; ima parbue tu hangoluan na salelengnilelengna i. parbue ima na martudutudu tu hamumuba ni godang jolma laho mangihuthon Jesus Kristus Sipalua i. ‘untuk hidup yang kekal’ menunjukkan bahwa hasil pengin­jilan bersifat kekal. Panabur dohot panggotil rap marlas ni roha, Na sada on manabur; na sada an manggotil. Dalam konteks ini, yang dimaksud dengan ‘penabur’ (ay 37) / ‘orang-orang lain’ (ay 38) adalah: nabi-nabi Perjanjian Lama,  Yohanes Pembaptis,  Yesus,  perempuan Samaria. Sedangkan yang dimaksud dengan ‘penuai’ jelas adalah murid-murid (ini terlihat dari kata ‘kamu’ dalam ay 38).
    3.  Ayat 39 – 42 : Dipatuduhon do dibagasan turpuk on pangalaho ni parompuan Samaria i na olo “manaburhon” = paboahon tu angka jolma na di hutana, umbahen torop na porsea mangihuthon Jesus. Dihatindanghon parompuan Samaria i taringot tu Jesus, sada pangalaho na ungkap rohana manjanghon Jesus nang angka donganna sahuta i pe. Mansai marasing do sian pangalaho toropan halak Jahudi ditingki sorang Jesus, ndang antusias roha ni halak Jahudi manjanghon haroroNa i. Nang pe ndang disuru Jesus parompuan i mambaritahon taringot tu Jesus, alai ala ni las ni rohana manjanghon Jesus Sipalua “Augana” i, laos dibaritahon do jala dihatindanghon do ia Jesus do Sipalua i. Pangalaho i ma na mangajari hita paboahon taringot tu pengalamanta dohot Jesus tu angka dongan jolma. Jala ala las ni rohanasida i dipangido do Jesus asa mian ditongatonga nasida dua ari. Tontu godang ma biaya dohot tenaga ala mangihut do 12 siseanNa i mian disi, jala sarihonon halak Samaria do nasida dua ari siala las ni rohanasida. Disi ma dipatuduhon pengorbanan di tenaga dohot arta holan laho mangihuthon Jesus. Dungkon na mian dua ari nasida disi porsea ma angka halak Samaria i jala dihatindanghon nasida taringot tu Jesus i do Sipalua i.
    Hape nuaeng tabereng do na deba halak Kristen i mansai losok laho tumangihon Barita Na Uli i; losok tu parpunguan, partangiangan nang parmingguon pe, dung i ndang olo berkorban mangihuthon Jesus. Mansai godang do alasanna asa ndang laho tu parmingguon. Hea do panurat manungkun tu sahalak ama; boasa ndang hea ro ibana tu parmingguan, didok ibana do ala soada sipatuna laho tu parmingguan, mengkel suping do panurat mambege alus ni amantai huhut mandok dibagasan roha ( molo lao tu lapo manginum tuak ba adong do hepengna). Laos songoni do na deba; molo tu sangkap ni rohana nang pardagingonna tung berkorban do asa saut: mangalului parbinotoan, sinamot nang arta dohot jabatan, dohot angka hisap ni dagingna, molo tu partondion i mansai maol do rohana.

     

      B.      Sipahusorhusoron
     1.       Sai Jumolo do Tuhan i mangalehon dalan dingolunta manisia asa dapotan hasonangan hita, songon na niula Jesus tu sahalak parompuan Samaria i. Nunga mate Jesus humonghop hita asa malua hita sian dosa dohot hamatean i, saluhutna i didasori sian HOLONG ni DEBATA na tarsurat di Johannes 3:16Ai songon on do holong ni roha ni Debata di portibi on, pola do Anakna na sasada i dilehon, asa unang mago ganup na porsea di Ibana, asa hangoluan na salelenglelengna di ibana”. Dihaholongi Debata do hita asa dapotan haluaon hita, disi ma dipatuduhon na proaktif dohot na berinisiatif do Debata hinorhon ni holongNa i tu hita angka na tinompaNa i. Rom 5 : 8Alai ia Debata, dipapatar do holong ni rohana i di hita, uju pardosa dope hita, ai disi do mate Kristus humongkop hita”. Ndada sai dipaima Jesus asa masuk hita tu HarajaonNa i, alai Ibana do na jumolo na manuktuhi rohanta asa olo hita masuk jala mian dohot Ibana songon na tarsurat di Pangungkapon 3:20Ida ma, na jongjong do Ahu di jolo pintu i manuktuhi; ia adong na tumangihon soarangku dohot mangungkap pintu i, bongot ma Ahu tu ibana, mangan ma Ahu rap dohot ibana, jala ibana rap dohot Ahu”.
     2.       Adong do panghobasion na pasonanghon (manggotil) jala adong do panghobasion na so pasonanghon roha ( manabur). Sai sonangan do roha molo manggotil sian na manabur, sai marlangku do on di ngolu siganup ari nang di pardagingon dohot di partondion pe (ptds. Pslm. 126: 5 – 6). Alai sian turpuk on (ayat 36), diigil Jesus sudena i naeng ma diulahon dibagasan las ni roha, tarlumobi di ulaon partondion. Ndada boi muruk panabur tu na manggotil parbuena, manang manudu ‘manangko’, na jotjot istilah nuaeng “mencuri domba-domba/pencuri tuaian”. Naeng ma ingotonta na marnampuna birubiru i manang gotilon i ima Tuhan Debata ; 1 Korint 3:9Ai dongan pangula ni Debata do hami; hauma ni Debata, bagas ni Debata do anggo hamu”. (ptds. Mat.9:37-38; Joh.10:14,27).
     3.       Molo tahaholongi do Tuhan i jala tahilalahon ia ulaon panghobasion i taulahon holan ala ni Tuhan i, disi ma hita dapot hasonangan nang las ni roha mangulahon panghobasion i. Jala tahilalahon ma i na gabe sipanganonta songon na dipatuduhon Jesus di turpuk on tu hita . Ala di Jesus mangulahon ulaon na pinasahat ni Debata Ama i, ima sipanganon, ido umbahen tarulahon Jesus di na paujunghon ulaon i (ptds. Joh.19:30; Joh.17:4). Molo sai tahilalahon do na gabe boban panghobasionta i ndang na gabe sipanganonta be, boi do ndang na marujung ulaon na pinasahat Tuhan i tu hita. Ala ni i ma ringkot ni na mangidohon hagogoon sian Tuhan i asa tarulahon hita ulaon na pinasahatNa tu hita, songon pandohan ni Jesus di Johannes 15:5Ahu do hau anggur i, hamu do ranting i. Na mian di bagasan Ahu jala Ahu di bagasan ibana, i ma na marparbuehon godang; ai ndang tarula hamu agia aha, anggo so mardongan Ahu”.
     4.       Ia hahonaan ni turpuk on ndada holan tu pangula, alai sahat do tu sude angka na porsea siihuthon Jesus Kristus. Sude ruas dibagasan huria ni Kristus pasidohot do di Missio Dei (missi Ilahi) songon na niulahon ni Jesus sahat tu hau pinarsilang i, jala sadalan ma songon na nidok ap.paulus taringot tu ulaon i di Kolosse 3 : 23 “Sian rohamuna ma ula hamu nasa sibahenonmuna; songon na tu Tuhan i, ndada tu jolma!” Sude angka na porsea nang ruas ni huria pe tarjou di missi ni Tuhan i mangulahon ulaon na pinasahatNa tu hita, asa taulahon i laho pasangaphon Ibana. Siala nunga dilehon Tuhan i di hita ragam silehonlehonNa (talenta, kemampuan, dna). Jala sadalan do i songon “parumpamaon taringot tu talenta” na pinasahat ni Jesus di Matius 25 : 14-30. Marsing be do talenta i, na sada, dua nang lima. Tung sada pe ingkon argaanta do angka silehonlehon ni Tuhan i di kemampuanta gabe silas ni roha tu dongan jolma nang gabe pasupasu i, ima na pasangaphon Debata, laos dohonon ni Tuhan i ma tu hita songon na tarsurat di Matius 25:21Taho ma i, ale naposo na denggan roha jala haposan! Haposan do ho di na otik, pasahatonku ma tu ho godang. Bongot ma ho tu halasan ni roha ni tuanmu”. Ala ni i songon topik di Minggunta Minggu XV Dung Trinitatis “Mangulahon Lomo ni Roha ni Debata”, taulahon ma dia lomo ni roha ni Debata (ima Hata ni Debata dibagasan haholongon) marhite silehonlehoNa i dibagasan ngolunta bahen hasangapon di Ibana. Amen

Jamita Evangelium Minggu ROGATE (Martangiang) – 5 Mei 2024

Sai Na Manjalo DO Nasa Na Mangido      (Setiap Orang Yang Meminta Akan Menerima) Matius 7: 1 - 11   a)       Huria ni Tuhanta ia Matiu...