Minggu, 15 Juni 2014

Bahan Jamita Evangelium Minggu Trinitatis, 15 Juni 2014

Mamuji Debata Sitompa Nasa Na Adong
1 Musa 1 : 1 – 2+ 4a
    1.       Debata Sitompa Nasa Na Adong. Mansai ringkot do turpuk 1Musa 1: 1 on ala marisihon angka na ringkot taringot tu sifat dohot hakekat ni Debata. Jala ayat on do na parjolo manghatindanghon taringot tu Debata jala na nilehon ni Debata. Buku sada Musa on ima sada fakta sejarah jala ndada ninna tu ninna. Ala ni ndada dipangke parhataan: “disada tingki”  manang na somal tabege di hata Indonesia:”Pada suatu waktu” (hata Inggris: Once upon a time”), songon na somal dipangke di angka turiturian (dongeng-dongeng) na somal! Alai dipangke do parhataan “in the begining” (pada mulanya). Sian on tangkas ma patuduhon ia Buku 1 Musa on sada fakta sejarah. Dungi Hata ni Debata on manghatindanghon taringot tu Debata, sian mula ni Bibel on nunga dipaboa taringot Debata. Dungi didok Debata na manompa nasa na adong. Dipaboa do di ayat na parjolo on Debata na manompa. Jala hata parjolo sian 12 panindangion apostel i na mandok : “Ahu porsea di Debata Jahowa, ido Ama pargogo na so hatudosan na manompa langit dohot tano on”. Ima parhataan na martudutudu tu 1 Musa 1:1 on “Dimula ni mulana ditompa Debata langit dohot tano on”. Molo dibagasan Padan na Robi kata kerja Heber (ibrani) bara (menciptakan/manompa)dipangke, somal do i martudutudu tu Debata na patupahon. Dungi Buku 1 Musa on jotjot do mamangke istilah asa (menjadikan/dibahen) patudos tu 1:7,16,25. Molo istilah bara dipangke onom hali di 1 Musa 1:1-2:3(1:1,21,27 {3hali}; 2:3), na marlapatan Debata manompa na imbaru so marhitehite manang aha pe bahanna (ex nihilo). Molo ahli Teolog argoar Wenham mandok: “istilah ini menekankan kebebasan dan kekuasaan  seorang seniman””, jala putihonna do pandok ni W.H.Schmidt molo istilah bara mangondolhon ulaon ni Debata manompa soada hamaolon ala otoritasna dohot na so marbatas huasoNa. Sian pandapot on Buku 1 Musa on manaluhon pandohan ni angka turiturian na so sintong sian Babel; mandok benda (materi) doshon hatongtonganna dohot Debata. Jadi Buku 1 Musa on mangondolhon ndang adong na manongtong nasa na adong ia so Debata. Ibana do na manompa saluhutna na adong sian na so adong.
     2.       Dimulanai Langit dohot Tano on. Jotjot do ditafsirhon ayat 1 on songon panompaon disude portibi on. Adong dua pandapot taringot tu ayat 1 on : 1) Ia ayat on holan patuduhon rumang ni portibi on andorang di renovasi Debata di ayat 3 dohot diudutna. 2) portibi on na tarulang jala halongonan jala holom diatas lung i jotjot ditafsirhon ala ni adong dosa dohot hadadabu ni sibolis i. Nasida mandok langit dohot portibi on dohot ro di isina mulanai nunga singkop. Sian ayat 1 tu ayat 2 adong partingkian na mansai leleng ima jutaan taon jala boi sahat ratusan taon. Adong na mandok istilah Gap Theory (Teori Kesenjangan). Jala di ayat 3 ro di udutna Debata manompa muse. Dasar ni teori on ima Ia Debata ndada mungkin manompa na naung tarulang songon na tarsurat di ayat 2 i. Dungkon adong parholangan tingki jutaan taon asa mansai ampit do Bibel on tu ilmu geologi na mandok umur ni portibi on nunga jutaan taon. Pandapot umum na dijalo taringot tu 1 Musa 1:1-2 ima mandok angka ayat on manggombarhon ari na parjolo di panompaon. Ayat 1 ima patuduhon panompaon ex nihilo ni alam semesta, jala ayat 2 manggombarhon tolu keadaan ni portibi on andorang dipaujung manang dipasingkop Debata sitompaonNa. Jadi portibi on ndang boi dope diingani, jala diari ari na mangihut diparade Debata do angka na ringkot asa tartompa angka na mangolu na marpinompari hombar tu na tinotophon. Na marlapatan Debata manompa na denggan jala teratur jala bertahap. Nang pe na mambahen Gap Theory marusaha mmbahen hadomuan ni Bibel dohot ilmu geologi zaman nuaeng. Porlu do botoonta ia ilmu geologi ndang adong kepastian laho manontuhon umur ni portibi on. Metode na dipangke nasida laho manotophon umur ni portibi on boi mampanghorhon hasil na marasing asing, boi 100 taon manang 20 ribu taon. Di tingki ditompa Debata sasudena di ayat 1, sude na i na tinompaNa i nunga marumur tertentu na so taboto. Isarana: ditingki ditompa si Adam di ari paonomhon, ndada ditompa ibana marrumang posoposo na imbaru tubu, alai sahalak jolma na  magodang. Ido umbahen isarana di ari papituhon adong sahalak ilmuwan mamareso si Adam, boi do kemungkinan dapothononna si Adam nunga marumur 30 manang 50 taon, hape barupe marumur sadari ibana. Laos songon i do angka hau, tanoman, batu, dohot portibi on, dohot angka bintang, manang planet pe dna. Molo isarana portibi on nunga marumur 5 juta taon, ndada na mandok naung sala Bibel i. Alai boi sajo do Debata manompa portibi on dikeadaan na nunga marumur 5 juta taon.
     3.       Tondi ni Debata. Mangareapreap ma Tondi NI Debata di atas ni angka aek. Hata ruakh sian hata heber na marlapatan angin manang roh/tondi. Dibagasan konteks on umampit do dilapati Tondi Ni Debata (Job 26:13; Psl.104:29-30; Joh.1:1-3; Kol.1:16). Hata ‘mangareapreap’ songon induk ni pidong rajawali na manghuturi isi ni hasarna jala mangareapreap diginjang ni anakna (5 Musa 32:11). Sahalak Teolog namargoar Kidner mandok molo dibagasan Padan Na Robi hata “Ruakh” martudutudu tu tu huaso ni Debata, na manompa dohot na mangaramoti (Job.33:4). David Atkinson mandok doshon panghophopon ni induk ni pidong ti ianakhonna laos songon i ma panghophopon ni Debata tu angka na tinompaNa. Ala Debata do na manompa laos Ibana do goaron na manubuhonsa, dosohon tu induk ni pidong Rajawali. Mangareapreap do Debata huhut pasaorhon asi ni rohaNa tu atas ni portibi on. Molo pandok J.Moltman; ia Tondi i manompa parsaoran diginjang ni saluhut naung tinompa dohot Debata, asa dibagasan parsaoran saluhutna marsiantoan, na sada tu na sada jala saluhutna dohot Debata marhite dalanna na marasingasing. Molo dibagasan Ulaon Apostel 17:28 mandok: “Ai di bagasan Ibana do hita mangolu, manggulmit jala humosa....”. atkinson mandok ia Buku 1 Musa ndada holan na manguhal taringot transendensi ni Debata (diluar pangantusion, dohot pengalaman nang pamingkiron ni jolma) dohot hagogoon ni Debata, na mangula hombar tu lomo ni rohana tu angka na tinompaNa. Buku 1 Musa on dohot do mamuhai impola ni imanensi Debata, ima; na mian do Debata dibagasan natinompaNa, Tondi ni Debata na sai marhusor, manompa hasadaon dohot parsaoran. Jotjot do hita marpingkir molo Debata ro tu portibi on di tingki Jesus sorang, jala hehe muse ditingki naek tu surgo Jesus. Alai Bibel manurathon imanensi ni Debata nunga adong ditingki masa panompaon. Hatutubu dohot hananaek ni Jesus patuduhon parsaoran ni Debata na dinamis jala na rosu dohot portibi on.
    4.       Ari na parjolo: Dungi mangkuling ma Debata; ‘jadi ma na tiur’. Napaboahon ndada na so sengaja ditompa portibi on alai ganup ari sian onom ari sai dibuhai marhite pandohan on. Par pslamen mandok di Psalmen 33:9 “Ai mangkuling Ibana, gabe manjadi do, mandokkon do Ibana, jadi jongjong ma”.. Panurat Buku Heber pe mandok di Heber 11:3 “Hinorhon ni haporseaon do taantusi, naung marhitehite pandok ni Debata dipaojak angka hasiangan, asa sian na so tarida manjadi na tarida i”. Mansai luarbiasa do Debata manompa na tiur i. Hatiuron ima alus ni Debata tu hasisingkop ni sude program panompaon. Ditingki mangkuling Debata, “Jadi ma ho na tiur” hasilna ndada mata ni ari, siala mata ni ari ditompa di tingki ari paopathon do (1:16), alai hatiuron sian mual na hot diluar ni portibi. Molo pandok ni Henry Morris, hatiuron (or), ari na parjolo ima hatiuron na manongtong, na so dos tu hatiuron (ma-or) di ari paopathon ima sipahehe hatiuron i. Parhusoran ni na tiur dohot na golap ima na nidok “ari” (ay.5). Jala pandohn i ndada manodo secara langsung parmulaan rotasi ni portibi on. Boasa didok di ay.5 “......bot ma ari torang ma ari muse”, jumolo didok bot ari dungi torang ? Ia buku 1 Musa on sinurathon ni si Musa ima sahalak Israel. Marasing do dinegaranta parhusoran ni ari ima di pkl.12.00 borngin, alai molo di Israel parhusoran ni ari di pkl.06.00 sore. Jadi di nasida sada ari dibuhai sian borngin dungkon i manogot na i. Adong muse pandapot na mandok andorang soadong mata ni ari, sadari doshon tu pitu juta taon, alai dungkon adong mata ni ari, gabe sada ari doshon 24 jom. Pandohan “Ari” dison doshon na tarsurat di Buku ni si Daniel 8: 14 “Jadi ninna ibana ma tu ahu: Pola do gok dua ribu tolu ratus ari, dung salpu i urason ma muse inganan na badia i”, molo marhite tradisi (hasomalan) martudutudu tu parhusoran ni arian dohot borngin na lelengna 24 jom.
     5.       Minggu Trinitatis do goar ni minggunta ima hasitolusadaon ni Debata. Molo hata Trinitatis memang ndang apala tarsurat di Bibelta alai tersirat. Hasitolusadaon ni Debata manang Trinitatis ima keterikatan na so boi sinirang marhite pingkiranta sandiri. Alai boi do tapatudos tu Hatiuron i, ima songon mata ni ari; Matani ari i sandiri, dungi mohopna tahilala, dungi sondangna. Na deba huria memahami songon logo lingkaran segitiga (triquetra). Alai haporseaonta do na boi mangantusi hasitolusadaon i. Minggu Trinitatis ima minggu panutup di parhusoran ni angka ari raya na balga di hurianta. Ari Minggu Trinitatis ima saminggu dungkon Minggu Pentakosta. Hasitolusadaon ni Debata do na mian dibagasan panompaon i. Panompaon ni Debata ndada hea marujung, sai torus dope dipaimbaru hita. Tarlumobi dungkon madabu jolmana parjolo ima si Adam i tubagasan dosa. Asa dipauli Debata gombaran (Imago Dei) ni Debata di jolmanaung sega i marhitehite panghophopon ni Jesus Kristus (Joh.3:16). Asa mulak ma muse tu sorminan ni Debata hita na manjalo panghophoponNa i. Tama ma antong hita sidokmauliate di sude pambahenan ni Debata tu hita Jolma, sai tapuji ma Ibana parasi roha Bolon i. Amen

Jamita Epistel Minggu ROGATE – 5 Mei 2024

Sai Na Manjalo DO Nasa Na Mangido     (Setiap Orang Yang Meminta Akan Menerima) Psalmen 28: 1  – 2   a)       Huria na hinaholongan ...