Senin, 23 September 2013

Bahan Jamita Epistel Minggu XVIII Dung Trinitatis, 29 September 2013

Mangurupi Angka Napogos
Timotius 6 : 11 – 19

      A.      Patujolo
Dibagasan Surat ni Apostel Paulus na parjolo tu si Timoteus disosohon asa manat mangadopi angka ajaran sesat, ala dibereng Apostel Paulus do pengajar sesat na boi mangaliluhon haporseaon ruas ni huria sihobasan ni si Timoteus. Ala poso dope si Timoteus, jala hurang dope pengalamanna, tontu ringkot do Ap.Paulus paingothon anak haholonganna i asa manat mangadopi angka pengajar sesat.
Sahat do dipatorang Ap.Paulus taringot tu hahurangan ni angka pargapgap i di I Tim 1:4-6, ima na sai songon parbinoto do pargapgap i hape ndada sahat parbinotoan ni pargapgap i tu inti hakristenon i. Jala dianggap do angka pargapgap i na so denggan be pingkirannasida. Angka panurirang pargapgap i ndang be marroha  denggan pangalahona pe, ndang diulahon be parsombaon nasida dohot denggan ala nunga adong tujuan na asing dirohanasida laho marpungu i. Lam keegoisan do na masa dirohanasida laho mangalului hasangapon diri dohot na mangahut paruntungan sian parpunguan nasida. Jala di jaman ni Apostel Paulus adong do sada hasomalan molo angka parbinoto manang angka guru manaripari mandapot upa sian halojaonna. Hasomalan i diadopsi angka pangajari halak kristen uju i. Nang pe Ap.Paulus manolopi upa najinalonasida i, alai adong do mara disi molo sai ido diparbaga rohanasida dinalaho marhalado (bnd. 1 Tim.5:17, 18). Ido umbahen dipaingot Apostel Paulus sahat tu turpukta on asa pamanat diri tu roha nanaeng mamora, didok ibana di 1 Timotius 6:6 “Pangomoan godang do tutu hadaulaton, anggo mardongan sabam ni roha”, ala ni i molo nunga dihasabamhon rohana hadaulaton i ndada sai roha naneng mangahut tu diri be langkana. I do umbahen didok Ap.Paulus di Pilipi 4:121-13 “Ndada ala na hurangan ahu, umbahen na hudok i; ai nunga huguruhon, mangkasonangkon na adong. Huboto do marpangontik, huboto do marlobilobian; tongtong do somal ahu di saluhutna, nang bosur, nang rapar, nang marlobilobi, nang marnahurang.
Saluhutna do tarpatupa ahu marhitehite Ibana, na margogoihon ahu!” Lam tapabagas ma muse turpuk on dibagasan hatorangan.

      B.      Hatorangan
     1.       Ayat 11 : Dipaingot Apostel Paulus do Si Timoteus asa diparhatutu panjouon ni Debata tu Ibana, ndada na holan  mandapot haluaon, alai lobi sian i dope; asa manghangoluhon ngolu na sarombang dohot Kristus Jesus. Songon naung dipaboa Ap.Paulus di ayat 6-8 diorai ap.Paulus do angka panurirang pargapgap, jala ndang holan pargapgap i sahat do nang tu duru hakristenon i na sai lomoan rohana di hepeng, jala tarlumobi dipaingot nang tu naposona si Timoteus na jinou dooht goar “halak ni Debata” na tarjou gabe parhalado ni Debata. Pandohan halak ni Debata marlangku do nang tu hita angka siihuthon Kristus. Mangulahon parsuruan ni Debata songon halak ni Debata na marlapatn mangulahon dua ragam ulaon; ima na bersifat begatif dohot na bersifat positif. Molo na bersifat negatif sai dijoloi dohot pandohan “maporus ma sian i”, na nidokna disi maporus ima roha na holongan di hepeng dohot angka pangalaho hajahaton na ro sian angka pangajari gapgap naung dipatoprang ap.paulus dijolo ni turpuk on. Jala boi do sahat hahonaan ni pandohan on tu angka pangalaho dosa na boi masa dingolu siganup ari ditongatonga ni parngoluan ni halak Kristen i. Dungi na bersifat positif ima angka pangalaho siihuthon Kristus na sai manjaga habadiaonna, adong ma 7 (jaha : pitu) sipareahan ni angka siihuthon Kristus i : Hatigoran (Keadilan), na marlapatan sai digogohon do laho mangulahon lomo ni roha ni Debata (ptds. Rom 6:13,17, 18). Namangihut ima Hadaulaton (Ibadah); ngolu na tama diadopan ni Debata ima ngolu na manghilalahon haporseaonna sadalan dohot pambahenanna (ptds. 1 Tim.4:7). Haporseaon (Kesetiaan) molo di NIV (New International Version) dohot King James Version  dohot Today English Version didok do i “Faith” (bhs. Indonesia ‘iman’) holan Contamporary English Version do na mandok ‘Be Faithful” (bhs. Indonesia “jadilah setia”). Jadi iman –kesetiaan ni siihuthon Kristus tu Harajaon ni Debata ingkon boi patuduhononna dipardalanan ni ngoluna. Dung i ‘Holong ni roha”, ima sada pangalaho na ringkot laho mamparhusorhusorhon haporseaonna. “Habengeton” mansai ringkot do benget ni roha diangka siihuthon Kristus asa unang mura mandele rohana jala maheu ai adong do panghirimon dibagasan Jesus Kristus Tuhanta i. Dung i na parpudi ingkon adong ma “Lambok ni roha”, dipatuduhon ma disi na manahan diri sian angka pangalaho na jat maradophon dongan jolma, jala disi dipatuduhon roha na masisesaan dosa songon panesa ni Debata tu angka dosanta.
    2.       Ayat 12;  Dipatudos Ap.Paulus do angka jamita tu angka nama di olah raga ( ptds. 1 Kor.9:24-26; Pil.2:16; 3:12-14; II Tim.4:7). Pardalanan ni haporseaon angka siihuthon Jesus i didok do “pertandingan iman”, ala haporseaon i do na mangalehon hagogoon laho mangadopi hamaolon jala haporseaon i do bohal ni angka halak na porsea laho mangadopi angka parmaraan  dibagasan ngoluna. Naeng ma dibagasan dalan na tigor jala sintong diparalohon haporseaonna i, unang ma songon dalan ni angka panurirang pargapgap i. Pandohan “Tangkup ma hangoluan na salelengnilelengna”: na marlapatan dinalaho pertandingan iman i nanaeng sidapothononna imahangoluan na salelengnilelengna i do (Pil.3:14). Alai dipaingot do tong si Timoteus nang tu hita angka na porsea i asa unang sala mangantusi  hata ni ap.paulus; sai hira na boi hita marusaha sandiri laho mandapothon hangoluan nasalelelengnilelengna i. Ala ni i ma diuduti mandok “ai tusi do ho dijou”, Tuhan Debata do na manjou hita tu hangoluan na salelengnilelengna i ( 1 Kor.1:9; 1 Tess. 2:12) jala na mangalehon gogo laho mandapothon hangoluan i ( Ep.3:7, 20; Pil.4:13; Kol.1:29). Pandohan na mangihut ima “jala diparhatopot ho do panindangion na denggan di jolo ni torop sitindangi”. Na martudutudu tu pandidion na masa tu si Timoteus. Jala dilehon si Timoteus ma tingki laho manghatindanghon haporseaonna tu torop halak jala na marpadan laho mangihuthon Jesus dibagasan hasatiaon, laos jamita tu angka siihuthon Kristus do on asa manghatindanghon na tutu taringot tu Kristus nahinaporseaonna .
     3.       Ayat 13; Hata “dijolo ni Debata....dohot dijolo ni Kristus” dijou Apostel Paulus do Debata dohot Kristus i na gabe panindangi taringot tu ibana. Debata do na manompa langit dohot tano on jala napaimbaruhon saluhutna dohot na mangaramoti na porsea asa margogo patuduhon haporseaonna. Jala Jesus Kristus do na gabe tiruan na barani manghatindnaghon na tutu taringot tu Debata Ama i, jala ndng mabiar hinorhon ni pambahenanNa i. Asa diingot si Timoteus ma laho maniru pambahenan ni Jesus i na so mabiar laho mangadopi angka aloNa.
     4.       Ayat 14- 16; Patik na nidokna ima parenta na martudutudu tu angka siulaon laho marhaladoi ruas ditonga huria na pinasahat tu si Timoteus jala mampartahanhon haporseaonna ditongatonga pargapgap, jala ingkon mangihutma dipambahenan nang pangalahona na suman tu haporseaonna i sahat tu haroro ni Kristus ditingkina. HaroroNa i dibagasan hamuliaon, jala ndnag pola be mabiar si Timoteus disi. Jala dipatorang ap.paulus do tu si Timoteus hamulian ni Debata marhite pamujionna tu Debata jala dipaujung marhite doxologi, “Hasangapon dohot hagogoon ma di Ibana ro di salelenglelengna! Amen.” Dihasomalhon ap.paulus do mamuji Debata molo patoranghon taringot tu hagogoon dohot hamuliaon ni Debata dungi diuduti ma muse manaringoti nanaeng sipasahatonna (ptds. 1 Tim.1:17; II Tim.4:18; Rom.1:25; 9:5; 11:36)
     5.       Ayat 17-19: Sahat ma muse sipaulak Ap.Paulus impola ni panghataionna taringot tu hamoraon na naung dihatai di ayat 9 – 14, asa manat si Timoteus paingothon tu angka na mora i. Lapatanna: hamoraonna i holan na diportibi on do i ditingki hangoluanna sambing do. Alai gabe pogos do dihangoluan sogot nasida diadopan ni Debata (Luk.12:21. Jala ndnag adong guna ni i, dohot na ginjang roha i. ai parsatongkinan do anggo na di portibi on i do umbahen didok Jesus na di Matius 6 : 19-20 “Unang papungupungu hamu arta di hamu di tano on, di na targagat tasik dohot ngitngit, di na tarhali jala tartangko panangko i! Alai papungupungu hamu ma arta di hamu di banua ginjang, di na so targagat tasik manang ngitngit; di na so tarhali jala so tartangko panangko i!
      Ala ni i Ap.Paulus patoranghon dua alasan asa unang adong na sai manggulut arta: a). Hamoraon i holan na di portibi on do i, b).Jala ndang boi tarpangasahon holan arta i. Ia arta i boi do parohon parsualon dibagasan ni ngolu, boi do mago manang ditangko dohot angka na asing. Alai sabalikna angka jolma na sai mangalului Debata ima mual ni nasa pasupasu nang arta i jala ndang adong na tarhirim (kecewa). Ndang hea mahiang mual na sian Debata sai na mabaor do i tu angka na hinaholonganNa. (Mat.6: 33Sai jumolo ma lului hamu harajaon ni Debata dohot hatigoranna, dung i tambahononna do sude angka ondeng tu hamuna!”) Pandohan “sihalashononta” laho paingothon si Timoteus do taringot tu angka subang na pinajongjong ni pargapgap i. AI nunga ditompa Debata na di portibi on ima laho sihalashonon ni jolma i do i. Ndang na mangholit Debata alai na buas do Ibana mangalehon. Alai ndada na mandok asa dipasuda saluhut, taingot ma pandohan ni AP.Paulus di 1 Korint 10:23-24Saluhutna jadi do, alai ndang saluhut marguna; saluhutna jadi do, alai ndang saluhut patoguhon. Unang ma masiringkoti na di ibana, na di dongan i ma!”
Dung i dipaingaot muse asa angka na mora i mangulahon na denggan sian hamoraonna i, na marroha na buas mangalehon; girgir marbasabasa, ima maniru pambahenan ni Kristus i. Dison ma ingkon antusanta nang pe nunga ditatap ap.Paulus na parsatongkinan do materi i nanga hamoraon, ndada na na gabe asing dirohana taringot tu hamoraon i. Ia hamoraon i silehonlehon ni Debata do i laos ingkon pargunahonon do i laho pasangaphon Debata marhite ulaon asi ni roha na boi mangurupi godang jolma manghilala denggan basa ni Debata i.
     C.      Sipahusorhusoron
v  Didok Jesus di Mateus 6 : 20Alai papungupungu hamu ma arta di hamu di banua ginjang, di na so targagat tasik manang ngitngit; di na so tarhali jala so tartangko panangko i!” Marhite pangalaho na denggan i do na gabe dasor tu angka na mora asa panean dihangoluan na so ra suda  i, jala ndada na mandok sian do dalan asa bongot tu hangoluan na salelengnilelengna i, alai dipalua do hita sian asi ni roha ni Debata, ndang sian pambahenanta. II Timotius 1: 9Ai dipalua jala dijou do hita marhitehite panjouon na badia; ndada marguru tu ulaonta, tung sian tahina dohot sian asi ni roha, na binasabasahon tu hita di bagasan Kristus Jesus, na sian mula ni mulana.” Asi ni roha dibuhai sian haporseaon, ala ni i tapatuduhon ma haporseaon marhite na olo  mangulahon ulaon asi ni roha; marsibasabasa tu angka dongan nahurangan, songon naung dipatuduhon Jesus diangka ulaonna (pahisarhon na marsahit, na pampang, namapitung, na nengel, na male, jala na mauas disarihon Ibana do ). Laos songon i ma nang hita siihuthon Jesus Kristus dipangido turpuk on do tu hita asa unang tatengahon angka hamoraonta i, ai sian Debata doi saluhutna tajalo naung binasabasahonNa tu hita asa tapertanggungjawabhon laho pasangaphon Ibana. Jala bentuk ni hamoraon i mansai bidang do talapati sian turpuk on, jadi ndada holan mamora di materi; boi do lam mangerbang dilapati na mamora di parbinotoan. Ala ni i unang ma hita ruas ni huria gabe mangholit jala maol marsibasabasa. Taingot ma molo lam mangholit do hita hape lam mamora hita, ingkon dipatuduhon Debata huasoNa asa tulus manang  marhite aha pe taho i asa taruli pasupasu godang jolma na dibagasan hapogoson nang haotoon. Angka huria pe ingkon tau ma marsibasabasa tu angka huria na porlu siurupan.Songon Thema ni Rapot Pandita Hatopan nanaeng ro on “HKBP Menjadi Berkat”, boha do boi hita gabe pasupasu tu tongatonga ni masyarakat nang di portibi on dohot motto 3p (Pembaharuan, Perdamaian dan Pemberdayaan). Marhitehite pemberdayaan angka na mora di hurianta asa boi tarurupan angka na pogos ido nanaeng siulahononta, songon na niulahon Jesus didongani do sude jolma ndnag membedahon strata sosial nang kedudukan, termasuk na mora pe didongani do asa uangkap rohana mangurupi angka na pogos Matius 19:21 Jadi ninna Jesus ma mandok ibana: Molo naeng sun denggan ho, laho ma ho manggadis artami, parlehon tu angka na pogos, asa mararta ho di banua ginjang; dung i ro ma ho mangihuthon Ahu! Dungi didongani do si Zakeus asa marroha ibana maradophon angka nahurangan dohot na pogos. Ido umabhen didok Jesus muse di Turpuk jamita ari minggu Mateus 25: 40 Dung i alusan ni Raja i ma nasida: Situtu do na hudok on tu hamu; Nasa na binahenmuna tu sada sian anggingku angka na metmet on, na tu Ahu do i dibahen hamu!

v  Dijou Tuhan i do hita ndada asa holan dapot haluaon, alai lobi sian i dope asa tapamanat ngolunta tongtong dibagasan habadiaon ni roha nang pingkiran jala dipatuduhon nang di ruhut parduru, asa sahat suman tu Kristus i hita. 1 Tessalonik 4 : 7 “Ai tu habadiaon do dijou Debata hita, ndada tu hahodaron.” Ingkon badia ma rohanta mangihuthon Tuhan i asa naeng ma sadalan haporseaon dohot pambahenan. Jala pambahenanta i pe dipatuduhon marhite na olo marsibasabasa manang olo mangurupi angka dongan jolma dihasusaanna. 1 Petrus 1 : 15 “Alai mangihuthon Nabadia i, na manjou hamu, dohot ma hamu gabe badia di nasa parangemuna!” Ala ni i unang ma lilu hita jala lalap hinorhon ni sumbia niportibi on na boi mangunjuni nang mangelaela hita, ai dipangke sibolis i do na di portibi on asa terlena hita alani tongtong ma tapangido dibagasan tangiangta Tondi Parbadia di na laho mangurupi hita mangulahon lomo ni rohaNa. Amen.

Jamita Minggu Palmarum (Maremare) 24 Maret 2024

Ida Ma Na Ro Ma Rajami Manopot Ho  (Lihat Rajamu  Datang Kepadamu) Mateus 21: 1 - 11     a)       Hamuna angka dongan nahinaholong...