Kamis, 24 Juli 2014

Bahan Jamita Epsitel Minggu VII Dung Trinitatis, 3 Agustus 2014

Ro Ma Hamu Tu Jahowa Asa Mangolu Hamu
Epesus 2: 4 – 9
    a.       Huta Epesus ima sada sian sampuludua kota kongsi Ionia na adong di Asia metmet jonokhon  Aek Kaystros, na bermuara di Laut  Agai. Si sampuludua Kongsi Kota i laos digoari songon amphiktioni; kota na marhasadaon, masiurupan uju di parporangan nang di hadameon. Marratusratus taon kota Epesus marbungaran jala mamora di kebudayaan, pola do songon pusat kebudayaan, adaat dohot ngolu habisuhon. Si Heraklit, sada parsinta bisuk (par-Philsaafat) na utusan tubu sian Epesus. Godang do sitaonon ni jolma di Epesus molo pinahebaheba dibagasan sejarah, ala godang angka parhuaso portibi naeng marnampunahon kota i, isara raja sian Lidia (taon 555 andorang so Kristus), raja Arpagos sian Persia, Alexander na Bolon, Harajaon Rom. Dungkon ni i Epesus gabe pusat (ibukota) propinsi Roma di Asia (taon 133 andorang so Kristus), mangarajai ma disi Prokonsul ni Harajaon Rom. Dipartingkiaan ni Padan na Imbaru Kota Epesus ndang holan kota perniagaan na mora alai dohot do songon pusat kebaktian hasipelebeguon. Angka panggomgomi Rom dohot pangisi ni kota Rom sandiri mangulahon parsombaon tu angka debata hasipelebeguon, rupani: Artemis, manang Diana. Disi dapot hita bagasjoro ni angka debata Artemiss/Diana, na gok hasongkalan dohot na ginoari sada sian pitu halongangan na di portibi on, na ingkon sisombaon. Alai ditutung si Herostratos di taaon 356 andorang so Kristus bagasjoro i. Di laonlaon ni ari dipauli muse bagassjoro umbalga dohot uli di Epesus.
      b.      Godang do maringanan halak Jahudi di Epesus, dapot botoonta sian tingki pardalanan sending ni si Paulus na paduahon. Sahali do si paulus marjamita di Sinagoge, dung i mulak ibana tu Jerusalem (Ul.Ap.18:19-21).Pardalanan patoluhon pe diebati ibana huta Epesus on (Ul.Ap.19:1). Tolu taon ibana membina ulaon sending disi ( 1 Korint 16:9), asa sude halak Asia ro mambege hata ni Debata (Ul.Ap.19:10). Diusir do muse si Paulus sian kota i. Ndang holan Ibana mangula di kota i, alai dohot do Apostel Johannes leleng mangula disi jala mate di kota i. Di Pangungkapon Johannes digoari do Epesus sada sian huria sipodaon na hurang taringot tu holong ni roha: “Naung tinadinghononmu holong ni roham na di mulana i” (2: 4). Ala ni imansai gomos si Paulus paingothon huria on, asa unang lupa di tanggung jawabna, songon pamatang ni Jesus Kristus, naung pinillit ni Debata sian mulana gabe sitindangiNa di portibi on tu barita haluaon ni nasa jolma sian dosa dohot hamatean tu hangoluan, i ma holongna mulamula i, mamaritahon Barita na Uli.
     c .       Dung ditinggalhon Apostel Paulus, Silas, Lukas, huria Epesus, jala maninggalhon si Timoteus, naposo i mangulahon Huria Epesus; ndang sadia leleng masuk ma angka parpoda haliluon marhite na mempengaruhi angka ruas na burju, mambahen tubu perpecahan ala ni angka poda i. Tinggal ma ulaon pokok ni huria, mamaritahon Barita Na Uli tu angka na so porsea i dope, jala na deba gabe mulak tu bangko hasipelebeguon hian jala lam tugodangna halak Jahudi na ro tu Epesus. Dibahen ma suratna on laho pagomoshon haporseaon ni huria i. Nanidokna di turpuk on, justru gabe sada ojahan na mansai penting di pangajaran dohot haporseaon ni Huria ni Kristus di nasa tingki di liat portibi on.
d.      Sian mula ni mulana, nunga adong jala tarida Asi ni roha ni Debata; diparmudumudu do sude angka mahkluk na mangolu, diparo do udan dohot las ni ari di tingkina jala diaturhon do parhusoran ni tingki nang musim. Nang angka benda na di angkasa, diboto do bilanganna (ptds. Jes.40: 65, Psl.147:4) Umum do asi ni roha na songon i, ndang adong na soginomgomanNa, sian mula ni mulana sahat tu sadari on. Alai umbalga dope pangonai ni Asi ni roha i tu jolma, angka naung mate dibagasan dosa (ay.3). Angka na mangulahon nasa pangidoan ni daging songon na mansai tangkas didok di Galatia 5: 19-21 dohot di Rom 6: 2. Ianggo dijolo ni Debata naung mate do sude jolma, ai ndang adong na ias sian dosa. Alai ndang dipasombu Debata laos mate songon i sude jolma manisia. “Sian asi ni rohaNa na bolon i dohot Holong ni rohaNa na balga i” (ay.4), dipangolu jala dipabangkit ma na mate i dibagasan Jesus Kristus, ndada be manuju banuatoru alai manuju dompang banuaginjang. Ima na ginoaran ni Barita na Uli i “panompaon paduahalihon” manang “ngolu na imbaru”. Ima Asi ni roha na khusus dipasahat tu jolma pardosa i, angka naung mate di dosana.
     e.      Alai ndada sude jolma manjalo Asini roha na khusus i manang ngolu  na imbaru i, na huhut ginoaranna “haluaon” (ay.5). Holan na porsea di Jesus Kristus do. Ia haporseaon i ndada hasil ni pamingkirion ni jolma i, manang pamingkirion filsafat manang pamingkirion ilmiah, ndang dung boi menghasilkan haporseaon di Jesus Kristus, Anak ni Debata, Sipangolu, Sipalua. Aut na boi, songon i, gok ginjang ni roha ma na porsea i. Sandok “haotoon” (1 Kor.1:18) do Barita na Uli i di roha ni portibi on. Tong do silehonlehon ni Debata haporseaon i, sian Asi ni RohaNa. Tapangke ma sada tudosan, nang pe ndang adong nanggo sada tudosan na sempurna. Adong ma sada jabu na sempurna hinaulina, gok sibahen las ni roha na so marnamantak, gok hasonangan na so marbatas, gok ngolu na so hea piningkiran ni jolma. Alai mansai timbo jabu i di atas ni angka tiang na timbo situtu. Ndang adong tangga bahenbahenan ni jolma na boi pangkeon tusi. Alai mansai basa do Nampuna jabu i; dipaturun do tangga na khusus boi pangkeon ni na marlomo ni roha. Holan jolma na olo mamangkesa, ido na boi sahat tu jabu i. Tangga i, ima haporseaon: silehonlehon ni Debata do i tu na olo porsea (Ep.1:9, porsea ala ni hagogoonNa na sumurung i; Mat.16:17 Debata na papatarhon hasintongan i di panindangion ni si Petrus, dna).
f.        Ianggo panompaon na parjolo, ndang boi be hirimon patupahon ulaon na denggan. Hamatean do hosana, na haruar sian ngolu na imbaru dibagasan Kristus do ulaon na denggan (ay.10). I pe, ndada songon proses ni ngolu na terpaksa, alai songon arus na mangolu na mabaor sian Ngolu Haimbaruon. Ulaon na denggan ima mangulahon Lomo ni Roha ni Debata. Asa ianggo halak Kristen, ia ulaon na denggan ndada patubu panghirimon di upa manang pahala. Na mamuji Debata do na porsea i dibagasan ulaon na denggan na pinatupana, songon hataridaan ni panompaon na imbaru dibagasan Asi ni roha, i ma Jesus Kristus. Songon i ma taida pardomuan  ni Asi ni roha ni Debata (haluaon, ngolu na imbaru dibagasan Jesus Kristus, jambar di Banuaginjang) dohot haporseaon dohot ulaon na denggan. Sasintongna sada keutuhan do i na so pola bahenon urutanna, ai sude tindakan ni Debata, na utuh do i na serentak masa dibagasan Asi ni roha manghamham sude tingki.
     g.       Nunga tangkas taboto jala tahaporseai, ia mangolu pe hita sahat tu tingki on, ala asi ni roha ni Debata sambing do. Jala molo tung tarulahon hita pe angka na denggan tong do hinorhon ni asi ni roha ni Debata naung margogoihon hita ala ni haporseaon na mangula, umbahen didok: Jadijadian ni Debata do hita, na tinompa dibagasan Jesus Kristus, laho mangula (manghapadothon; mangharinggashon) nasa ulaon na denggan. Jala nasa ulaon na denggan naung taulahon tu dongan jolma, bahen sangap di Goar ni Debata marhitehite Jesus Kristus ma i, unang ma tu dirinta. Ai sian Debata do nasa hatuaonta be. Diparhusoran ni angka na masa, na taadopi di tingki na parpudi on; i ma angka goncangan goncangan binoan ni jaman nuaeng on, jotjot do ndang tarjalo hita manang hurang taantusi na masa tu dirinta, keluarganta, dohot  na songgop tu humaliang hita tu hurianta, tu bangsonta. Sudena angka kenyataan dohot fakta na taadopi, na taida dohot na tahilala marganti sorin, songon eknomi; pandaraman na terbatas na so seimbang tu kebutuhan ni ngolu hombar tu tuntutan ni tingki on. Parrohaon ni jolma lam so haantusan hinorhon ni pendiria na so marhatontuan; muramura mangoloi hata (marjanji), alai laos songon i do murana (hatopna) mangose padan, mamangke ilmu selamat, mambahen lam tu ngalina holong ni roha. Dung i lam mangararati dohot parrohaon sipaulaula, songon i parholong na marpambuat di angka jolma siidaida bohi, na manghorhon dame dohot las ni roha lam mandao sian keluarga. Jala lam tu toropna angka na poso na so parduli di poda ni natorasna (manuntun lomona). Hape ujungna mangaithon hasusaan tu dirina dohot tu keluargana sandiri. Na deba torus manorus mangadopi hamaolon na marganti ganti di ngoluna dohot di keluargana, soada na olo manatap (mangurupi) paluahon donganna sian hasusaanna i.
     h.      Sude tanda tanda dohot kenyataan on, boi manghorhon pandelean parungutunguton nang tu hita halak Kristen di ari na parpudi on, mambahen lam mago hagiot tu nasa ulaon na denggan dibagasan holong ni roha na sian haporseaon na sintong, ganti ni roha mauliate tu Debata na umpasupasuhon tu hita tingki (kesempatan), kemampuan dohot kesanggupan mangulahon na denggan saleleng di ngolunta be di portibi on. Alai tu angka parroha na tigor jala na daulat, ndang pangambati angka na masa i tu dirina laho pasangaphon Debata dohot Kristus marhite angka ulaon na denggan, songon si Abraham amanta i, saleleng dibasabasahon Debata tu hita keempatan (tingki nang gogo), kesanggupan (kemampuan) mangulahon na denggan saleleng di portibi on. Ai tusi do hita angka na porsea (HuriaNa) di pajongjong, gabe panindangionta tu nasa na tinompa i; paboa naung tutu situtu hita anak dohot boru ni Debata dibagasan Jesus Kristus, i ma jolma na imbaru. Asa na mardalan do na porsea i sian asi ni roha tu asi ni roha (Rom 11:6 “Alai molo binahen ni asi ni roha, ndang be sian parulaon; aut unang i, ndang be goaran i asi ni roha!”). Dirinta gabe mimbar ni Tondi Parbadia, jala ngolunta dohot pambahenanta gabe jamita ni Jesus Kristus na mangolu bahen hasangapon ni Debata Sitolusada hadirion i. Amen.
h.

Jamita Jumat Agung - 29 Maret 2024

Dibungka Jesus Do DI Hita Dalan na Imbaru    (Yesus Membuka Jalan Yang Baru Dan Yang Hidup) Heber 10: 16 – 25     a)       Dihita na...