Rabu, 23 Juli 2014

Bahan Jamita Epistel Minggu VI Dung Trinitatis, 27 Juli 2014

Saluhutna Manumpak Tu Nadenggan Di Naporsea
Psalmen 119: 129 – 136

      a.       Ia Psalmen 119 on ima psalmen na gumanjang sian sude bindu na adong di Buku Psalmen i. Di Bibelta i tarida do na disagi do psalmen on tu 22 bagian. Ganup bagian dibahen judul mangihuthon alpabeth ni hata Heber. Dibuhai sian hurup Alep  jala marujung tu hurup parpudi ni alpabeth Heber : (Tau) ima goarna bersifat akronim (Akronim adalah kependekan yang berupa gabungan huruf atau suku kata, atau bagian lain yang ditulis dan dilafalkan sebagai kata yang wajar). Molo tasulingkiti sian Buku Biblia Hebraica (Padan na Robi di Hata Heber) dohot judul huruf Pe=P do na tatangkasi. Ala ni i ganup ayat na disi, sai mamungka do dohot huruf Pe. Ala ni i mansai menarik do cara penyusunan ni Psalmen 119 on. Gaya sastra na songon on ninna angka na malo, dihalomohon halak do dung habuangan Babel. Ala ni i, ninna deba sian nasida, tercipta do Psalmen 119 on dungkon na mulak nasida sian Babel. Mangihuthon jenisna, tarmasuk do tu horong Psalmen kebijaksanaan manang psalmen pengajaran do Psalmen on, laho mengajak halak asa diihuthon kebijaksanaan na adong disi songon naung dihangoluhon parpsalmen i. Songon bentuk psalmen pengajaran (poda), i ma na bergema sian pengalaman ngolu haporseaon ni parpsalmen i, olo do tarbege disi tangiang mangido pangurupion manang na siala hagaleonna manang ala ni mara na ro sian musuna.
     b.      Roha na malungun ima na patuduhon panghilalaan na giot pajumpang, isarana songon sahalak ama na karejo marlayar dung marbulan bulan. Nang pe nunga diboto tingkina andigan mulak tu jabuna, alai sai adong do panghilalaan na malungun tu keluargana. Laos songon i ma panghilalaan ni parpsalmen on maradophon Debata na dipatuduhon dibagasan turpuk on. Dihalungunhon rohana do Hata ni Debata nadada naung leleng ndang manjahasa alai siala dihilala ibana do ulina i jala denggana i parsaoran dohot Debata Jahowa (ay.129). Dihatindanghon ibana do haulion Hata ni Debata na boi mangalehon hatorangan, poda nang sipaingot tu angka halak na oto, ido asa dihalashon ibana mangolu dibagasan hasintongan ni Hata ni Debata. Dungi molo tajaha di ayat 132-136, dipaboahon parpsalmen on do situasi ni rohana na gok ondamondam sian angka halak na manghasogohon patik ni Debata. Ai parjahat do nasida didok parpsalmen on na mambahen marsak rohana. Alai siala keterbatasanna laho mandopang angka musuna dohot mangadopisa holan mangasahon tu asi ni roha ni Debata na satia i do ibana. Panghirimon ni parpsalmen on dipatuduhon marhite pandohan: “sai dompakhon ma au....sai pa hot ma langkalangkangku.....sai palua ma ahu....sai bahen ma bohim marsinondang” (ay.132-135). Diantusi parpsalmen on do hagogoon dohot huaso ni Debata na boi mangatasi saluhut angka parjahat jala molo sai marsihohot ibana di Hata ni Debata, na boi do ibana monang maralohon angka musuna i. Ido umbahen, ungkap do roha ni parpsalmen on laho mamparsiajari Hata ni Debata jala patupahon i gabe siparorot dibagasan ngoluna (ptds.Gal.3:24  “Asa gabe songon siparorot do patik i mamboan hita tu Kristus, asa sian haporseaon hita dipintori”)
     c.       Dipardalanan ni ngolunta mansai godang do na berpotensi laho pasidinghon Tuhan nang haporseaonta di Ibana sian bagasan rohanta. Boi do marrumang angka parkarejoan, hamaolon, persoalan, ngolungolu siganup ari, karier manang kedudukan dohot lan na asing, jala boi do sahat tu parhaladoon i. Gabe sai hira na rumingkot do sudena i sian Debata. Adong na mandok: sadia ringkot ma sasahalak di hita, boi dibereng sian sadia jotjot hita mangahtai taringot tu  ibana. Ido naeng tudosan ni turpuk on asa gumodang hita manghatahon taringot tu Debata songon naung dihatindnagkon parpsalmen on, ganup tingki na manjaha Hata ni Debata sai hagogoon ni Debata do na dihilala rohana. Sadia godang ma lungun ni rohanta maradophon Debata dipatuduhon ma i sian parsitutuonna laho manjaha Hata ni Debata.
     d.      Di abad pa-IV on adong ma sahalak teolog na targoar ima Agustinus. Dihaposoonna mansai jungkat do pangalahona; minuum minuman keras, diulahon harorangon dohot boruboru dungi judi dohot angka donganna. Inana na margoar si Monica ima sahalak ina na mabalu jala na togu na mangihuthon Tuhan dipardalanan ni ngoluna. Disada tingki laho ma inana on pajumpang dohot pandita mangido pangurupion ni pandita i asa diurupi ibana laho mamodai anakhonna i jala ditiroi tu dalan na sintong. Dungi menyerah do pandita i huhut mandok: “mansai pistar do anakhonmi, ndang tolaphu laho paingothon ibana. Sude na hudok tu ibana dialusi do marhite hata na maol nialusan”. Dungkon dibege ibana songoni pandok ni pandita i, lam marsak do inanta on laho mamingkirhon ianakhonna i. Dung i diapuli pandita ima ibana mandok: “Nang pe songon i jolma ndang boi paubahon rohana, alai holan Debata do na boi patupahon i, siala ni i, sai gumodang ma hita pasahathonsa tu Debata marhite tangiangta.” Dungkon i sai martangiang ma si Monica on huhut tariluilu, memang didok do na tarsurat di Jakobus 5: 16bNa margogo situtu do tangiang ni partigor, molo dihaburjuhon”. Tangiang dohot iluilu ni si Monica songon sahalk ina tu ianakhonna ndang gabe marisuang. Di taon 372 dung Kristus, di umur 31 taon si Agustinus mulai targorak di rohana na so denggan na naiulahonna na sailaon, jala ndang tenang be ngoluna. Songon na lilu do pangkilalaanna, ro ma arsak ni rohana jala bobonosan, dungi ditahi rohana ma laho mardalan dalan tu sada taman kota. Dung i tarbege ibana ma angka ende ni dakdanak na marmeam di taman i : “Buatma dungi jaha!”. Sai torus do ende ni dakdanak i ro tu pingkiranna sahat tu na mulak ibana tu jabuna. Dungi masuk ma si Agustinus tu kamarna jala dibereng ma adong disi bibel laos dipungka ibana ma. Na saleleng on sai hira buku filsafat do bibel i dirohana. Alai kebetulan tarbungka ibana ma Buku Surat ni Apostel Paulus tu Rom 13: 12-13 “Na salpu ne ma borngin, na jonok nama arian. Antong, tatanggali ma angka ulaon haholomon, tasolukhon ma angka sinjata hatiuron. Badia ma hita marpangalaho songon na patut arian, unang masalpuhu parmanganon dohot parminumon, unang marharorangon dohot margadombus, unang marbada dohot mangiburu.” Hata ni Debata i sai hira hona tu bagasan rohana, dungi lam sadar ma ibana di ngoluna saleleng on na so tingkos be, ujungna gabe muba ma rohana manadingkon hasomalanna hian. Dungkon i lam ringgas ma ibana manjaha Hata ni Debata, jala gabe sahalak ama ni huria ma ibana na targoar jala berpengaruh di angka teologia teologiana. Sadalan ma tutu pengalaman ni si Agustinus on tu na tarsurat di 2 Timoteus 3: 16Ai nasa Surat i sinihathon ni Debata do; jala hasea mamodai, maminsang, pauliulihon, manogunnogu di bagasan hatigoran”. Molo nunga tapasahat tu Debata songon na niulahon si Monica marhite tangiang nang pangidoanta  :Saluhutna Manumpak Tu Nadenggan Di Naporsea. Amen.

Jamita Minggu Kantate (Endehon hamu ma di Jahowa ende na imbaru) – 28 April 2024

Ingkon Mamujimuji Jahowa do Angka na Usouso Di Ibana  ( Orang Yang Mencari Tuhan Akan Memuji NamaNya) Psalmen 22: 26 – 32     a)  ...